Wykład 3 Wstęp do układu nerwowego

1. Podział układu nerwowego (divisio systematis nervosis)

(rys.)

Somatyczny układ nerwowy decyduje o czynnościach zależnych od ustroju; składa się z części ośrodkowej i obwodowej. Część ośrodkowa somatycznego UN (systema nervosum somaticum centrale) tworzy mózgowie (encephalon) i rdzeń kręgowy (medulla spinalis).Swą nazwę ośrodkowy UN zawdzięcza położeniu w jamie czaszki i wewnątrz kręgosłupa (w kanale kręgowym) {spoczywa w pancerzu kostnym czaszki i kręgosłupa}. Część obwodowa somatycznego UN stanowi przedłużenie i rozgałęzienie części ośrodkowej. Zbudowana jest z 12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych oraz zwojów czuciowych (ganglia sensorialia). Ner-wy czaszkowe (nervi craniales) rozpoczynaja się w mózgowiu i poprzez otwory czaszki wydostaja się na zew-nątrz. Znaczymy je cyframi rzymskimi:

V1 - nerw oczny (nervus ophthalmicus)

V2 - nerw szczękowy (nervus maxillaris)

V3 - nerw żuchwowy (nervus mandibularis)

Wyróżnia się 31 par nerwów rdzeniowych - dzięki temu rdzeń kręgowy można podzielić na 31 segmentów - neuromerów. Neuromer to segment rdzenia kręgowego z parą nerwów rdzeniowych. Wyróżniamy:

~ 8 neuromerów szyjnych - C1-8 - 8 par nerwów rdzeniowych szyjnych

~ 12 neuromerów piersiowych - Th1-12 - 12 par nerwów rdzeniowych piersiowych

~ 5 neuromerów lędźwiowych - L1-5 - 5 par nerwów rdzeniowych lędźwiowych

~ 5 neuromerów krzyżowych - S1-5 - 5 par nerwów rdzeniowych krzyżowych

~ 1 neuromer guziczny - Co1 - 1 para nerwów rdzeniowych guzicznych

Rdzeń kręgowy kończy się na 5 kręgu lędźwiowym.

Autonomiczny (wegetatywny) układ nerwowy wraz z układem dokrewnym i limbicznym dba o homeostazę ustroju., działa niezależnie od naszej woli. Dzieli się czynnościowo na:

Część ośrodkowa układu sympatycznego to jądro pośrednio-boczne (nucleus intermediolateralis), które leży w rogach bocznych rdzenia kręgowego neuromerów C8-L2(3). Część obwodowa układu sympatycznego jest silnie rozgałęziona, buduje ją:

Układ parasympatyczny ma część ośrodkową i obwodową. Część ośrodkowa ma swe przedstawicielstwo w mózgowiu i rdzeniu kręgowym. Część czaszkową (głowową) układu parasympatycznego stanowia 4 jądra para-sympatyczne nerwów czaszkowych III, VIIa, IX, X. Część krzyżową układu parasympatycznego tworzy jądro pośrednio-przyśrodkowe (nucleus intermediomedialis) neuromerów S1-5 rdzenia kręgowego.

W rdzeniu kręgowym znajduje się układ sympatyczny i parasympatyczny, lecz na żadnym przekroju rdzenia nie da się uchwycić obu tych układów jednocześnie.

Część obwodowa układu parasympatycznego to włókna parasympatyczne tych 4 nerwów czaszkowych: III, VIIa, IX, X, które pochodzą z części czaszkowej oraz nerwy trzewne miedniczne, które pochodza z części krzy-żowej.

2. Budowa nerwu rdzeniowego.

Nerw rdzeniowy (jak drzewo) zbudowany jest z 2 korzeni, 1 pnia i 4 gałęzi. Wiedzie 3 rodzaje włókien:

~ ruhcowe GSE

~ autonomiczne GVE

~ czuciowe GSA

Każde z tych rodzajów włókien zaczyna się w komórkach macierzystch:

Korzeń przedni autonomiczny wyhcodzi z rdzenia kręgowego i w otworze międzykręgowym łączy się z włókna-mi przedzwojwymi korzenia tylnego - powstaje pień nerwu rdzeniowego, który oddaje 4 gałęzie:

Korzeń grzbietowy jest dośrodkowy.

Z tych 2 korzeni powstaje pień, który zaraz oddaje 4 gałezie.

3. Zadania nerwu rdzeniowego.

Gałąź łącząca biała rozpoczyna się w jadrze pośrednio-bocznym i dochodzi do zwoju pnia współczulnego, gdzie ulega przełączeniu w zwoju pnia współczlnego, czyli w zwoju przykręgowym. Jest ona łącznikiem pomię-dzy częścią ośrodkową a obwodową (wyprowadza informacje sympatyczna na obwód). Przez każdy zwój pnia współczulnego przechodzi również taka gałąź łącząca biała, która nie przełącza się w zwoju pnia współczulnego - przebiega przez niego tranzytem i przełącza się dopiero dalej, na obwodzie w tzw. zwoju przedkręgowym. Taką gałąź łączącą białą nazywa się nerwem trzewnym. (nervus splanchnicus)

Gałąź oponowa zaopatruje czuciowo okostną kanału kręgowego i opony rdzenia kręgowego, a włóknami sym-patycznymi pozazwojowymi gruczoły potowe skóry i błonę mięśniową naczyń opony i okostnej.

Gałąź brzuszna i grzbietowa - włóknami ruchowymi zaopatrują mięśnie poprzecznie pążkowane, włóknami sympatycznymi pozazwojowymi - gruczoły potowe skóry i błonę mięśniową naczyń, włóknami czuciowymi powierzchownymi skórę i błony śluzowe, a włóknami czuciowymi głębokimi wrzecionka mięśniowe.

Czucie: ~ powierzchowne- ból, temperatura

~ głębokie- o wzajemnym położeniu części ciała

Najważniejszą ze wszystkich gałęzi nerwu rdzeniowego jest gałąź brzuszna - tylko ona ma zdolność tworzenia 4 splotów somatycznych:

W odcinku piersiowym, gdzie w formowaniu splotów przeciwdziałąją żebra, gałąź brzuszna tworzy 12 par ner-wów międzyżebrowych.

Gałąź grzbietowa nie tworzy splotów i przeważnie jest bezimienna, wyjątki:

Pozostałe gałęzie grzbietowe dzielą się na gałąź przyśrodkową i boczną. Zaopatrują one skórę i mięśnie głębokie grzbietu.