Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa: (Insufficientia respiratoria) charakteryzuje się niedostatecznym utlenowaniem krwi w płucach oraz hiperkapnią. Upośledzona wymiana gazowa w płucach może być wynikiem zaburzeń wentylacyjnych, dyfuzyjnych lub nieprawidłowego stosunku perfuzji do wentylacji.

Przyczyną niewydolności oddechowej mogą być zmiany w samych płucach (stany zapalne, zwłóknienie tkanki płucnej, skurcz oskrzeli), w aparacie mięśniowo kostnym klatki piersiowej (usztywnienie klatki piersiowej, uszkodzenie mięśni oddechowych) lub obwodowym i ośrodkowym układzie nerwowym (zapalenie nerwów, porażenie ośrodka oddechowego). Istotne znaczenie dla określenia stopnia niewydolności oddechowej ma określenie pO2, pCO2, [HCO3-] oraz [H+] krwi.

Podział niewydolności oddechowej:

Uwzględnia się 3 rodzaje niewydolności oddechowej:

I) Podział na podstawie wymiany gazowej

a) Niewydolność oddechowa typu I (częściowa): pO2 krwi tętniczej jest mniejsze od 8 kPa (60 mm Hg) - hipoksemia

b) Niewydolność oddechowa typu II (całkowita): typ I + wzrost pCO2 krwi tętniczej powyżej 6,6 kPa (49 mm Hg) - hipoksemia + hipokapnia

Podział niewydolności oddechowej na podstawie prężności gazów krwi tętniczej jest podziałem podstawowym, podziały wymienione w punkcie II i III są podziałami drugorzędnymi.

II) Podział na podstawie danych klinicznych

a) Niewydolność wentylacyjna (osobnik różowy, chudy, walczący - "pink puffer"). W tym typie dominuje moment hiperwentylacji ("chory walczy o powietrze"), która pozwala mu na utrzymanie pO2 krwi w normie a pCO2 krwi nawet poniżej normy. Jest to osobnik bez sinicy, bez obrzęków i reagujący dusznością na niewielki wysiłek.

b) Niewydolność oddychania (osobnik siny, otyły, ospały - "blue bloater"). W tym typie niewydolności chory "poddaje się", "nie walczy o powietrze". Badania gazometryczne krwi tętniczej wykazują hipoksemię i hiperkapnię. Dominuje duża sinica, obrzęki, wykonywanie wysiłku bez objawowej duszności, łatwe zasypianie w ciągu dnia.

III) Podział na podstawie mechaniki oddychania

a) Niewydolność oddechowa zaporowa (obturacyjna). Ten typ niewydolności oddechowej jest skutkiem zmniejszenia się sprężystości tkanki płucnej lub zwężenia światła oskrzeli, a najczęściej obu tych zmian łącznie. W prostych badaniach czynnościowych narządu oddechowego charakteryzuje ją prawidłowa lub zmniejszona pojemność życiowa płuc (VC), znacznie zmniejszona wentylacja maksymalna (MVV), natężona objętość wydechowa jednosekundowa (FEV1), wskaźnik procentowy natężonej objętości wydechowej (FEV%) i niski szczytowy przepływ wydechowy (PEF). Przykład VC - 90% normy, MVV - 25% normy, FEV% - 30%.

b) Niewydolność oddechowa ograniczająca (restrykcyjna). Ten typ niewydolności charakteryzuje się ograniczeniem rozprężenia płuc, czego przyczyną mogą być zmiany zarówno w płucu(znaczne zwłóknienie), opłucnej (masywne zrosty) jak i w klatce piersiowej (twardzina skóry, złamanie żeber). W prostych badaniach czynnościowych charakteryzuje ją niska pojemność życiowa płuc (VC), wentylacja maksymalna (MMV), natężonej pojemności minutowej jednosekundowej (FEV1) i niski szczytowy przepływ wydechowy (PEF). Przykład: VC - 50% normy, MVV - 50% normy, FEV% - 80%. Niewydolność oddechowa wiedzie do zmniejszenia zdolności wykonywania wysiłku. Można tu wprowadzić podział duszności na stopnie, pamiętając o tym, że duszność jest objawem nie tylko niewydolności oddechowej:

1 stopień - duszność po wejściu na 2 piętro lub duszność podczas szybkiego chodzenia po równym terenie lub normalnie po niewielkim wzniesieniu.

2 stopień - duszność po wejściu na pierwsze piętro lub niemożność dotrzymania kroku osobie zdrowej w tym samym wieku.

3 stopień - duszność po wejściu na półpiętro lub duszność podczas chodzenia własnym tempem po terenie równym.

4 stopień - duszność podczas ubierania się i toalety porannej.

Rozpoznanie niewydolności oddechowej

W klinice niewydolność oddechową można podejrzewać na podstawie następujących objawów:

- sinica (u chorych aktualnie nie leczonych tlenem),

- zmiany psychiki - od niepokoju, agresywności do stanu przedśpiączkowego i śpiączki.

- chorzy leczeni tlenem są różowi a jedynym objawem kwasicy może być senność lub śpiączka.

Rozpoznanie niewydolności powinno opierać się na pomiarze sprężystości gazów krwi tętniczej lub kapilarnej.

Zasady ogólne leczenia niewydolności oddechowej

Leczenie niewydolności oddechowej jest problemem złożonym :

- uniknąć w miarę możliwości przyczyn,

- podać tlen do wziewania

- skorygować [H+] krwi przez podanie wodorowęglanów lub stosowanie oddychania mechanicznego

- zwalczyć skurcz oskrzeli

- usunąć i rozrzedzić wydzielinę oskrzeli

- zwalczyć istniejącą infekcję

- zwalczyć istniejącą niewydolność krążenia

Rokowanie

Rokowanie w ostrej niewydolności oddechowej zależy od przyczyny i może być różne. W przewlekłej niewydolności oddechowej zaostrzenie prowadzące do powstania śpiączki rokuje bardzo źle Większość tych chorych nie przeżywa 2-3 lat od pierwszego epizodu.