WIDŁAKOWE, widłaki, Lycopsidia, klasa paprotników, ok. 1000 gat. współcześnie żyjących, zgrupowanych w 3 rodziny: widłakowate (→ widłak ), widliczkowate (→ widliczka) i poryblinowate (→ poryblin); pędy i korzenie rozgałęzione widlasto; liście asymilacyjne łuskowate, gęsto ustawione na łodydze; liście z zarodniami (sporofile) zebrane zwykle w wyraźny kłos, jednako- lub różnozarodnikowe; gametofit najczęściej bulwiasty, naziemny lub podziemny, żyjący w symbiozie z grzybami; widłakowe kopalne (gł. różnozarodnikowe), żyjące ok. 350 mln lat temu, osiągały olbrzymie rozmiary, np. karboński → lepidodendron i sygilaria

WIDŁAK, Lycopodium, zarodnikowa roślina zielna z klasy → widłakowych; ok. 400 gat. występujących na całej kuli ziemskiej; byliny naziemne, w tropikach nadrzewne (epifity); pędy zwykle płożące się, ze wznoszącymi się odgałęzieniami zarodnionośnymi; rozmnażają się gł. wegetatywnie, ponieważ przedrośle rozwija się ok. 15 lat; w Polsce 7 gat., wszystkie chronione (w celach leczn. wolno obcinać kłosy zarodnionośne); najpospolitszy jest w. goździsty, L. clavatum, tzw. babimór, rosnący w lasach sosnowych, o pędach płożących się, dł. do 3 m; kłosy zarodniowe osadzone po 2 na długich szypułkach; zarodniki (likopedium) stosowane w przemyśle farm. i odlewnictwi

SKRZYP, Equisetum, rodzaj roślin zarodnikowych z klasy skrzypowych; 25-30 gat. występujących gł. w Eurazji i Ameryce Pn.; błony komórkowe przesycone krzemionką; w Polsce 9 gat., pospolitych na terenach podmokłych, m.in.: s. polny, E. arvense, chwast pól wilgotnych, wskaźnik wyjaławiania się gleby, leczn.; s. leśny, E. silvaticum, w cienistych lasach; s. błotny, E. palustre, brzegi wód, trujący; s. olbrzymi, E. maximum — chroniony.

SKRZYPOWE, skrzypy, Sphenopsida, klasa paprotników; sporofit ma postać członowanej łodygi podzielonej na międzywęźla i węzły, z których wyrastają okółkowo liście asymilacyjne (drobne, łuskowate lub szydlaste) i pędy boczne; liście zarodnionośne (sporofile) tarczkowate, zebrane w szczytowy kłos; gametofit zielony, drobny i blaszkowaty, żyjący na glebie; zarodniki jednakowe; s. rozmnażają się wegetatywnie przez kłącza i bulwki; najbujniej rozwinęły się w górnym dewonie i karbonie (kalamity), obecnie są reprezentowane przez jedyny rodzaj — skrzyp.

KŁOS ZARODNIOWY, sporofilostan, na szczycie pędów widłaków i skrzypów skupienie w postaci kłosa drobnych, łuskowatych liści zarodniowych (→ sporofil), u których nasady powstają zarodnie z zarodnikami.

0

SPOROFIL [gr.], liść zarodnionośny, liść → paprotników wytwarzający → zarodnie; u widłaków wykształca pojedyncze zarodnie na stronie górnej, u paproci zwykle liczne na stronie dolnej, u skrzypów jest przekształcony w tarczkowaty trzonek zarodniowy; u widłaków i skrzypów sporofile są skupione w kłos zarodniowy; u paproci jednakozarodnikowych wszystkie sporofile są podobne, u różnozarodnikowych są mikrosporofile — wytarzające mikrosporangia z mikrosporami, oraz mikrosporofile — wytwarzające makrosporangia z makrosporami (z mikrospor powstają gamety męskie, z makrospor — żeńskie).