Budowa i czynności poszczególnych części neuronu.

Układ nerwowy zbudowany jest z komórek o szczególnych właściwościach, zwanych neuronami. Wspólną cechą wszystkich neuronów jest możliwość odbierania i przekazywania informacji w postaci sygnału elektrycznego, zwanego impulsem nerwowym. Jest to możliwe dzięki szczególnej budowie komórki neuronu. Chociaż neurony różnią się między sobą budową i pełnionymi funkcjami, to można wyróżnić w nich takie wspólne elementy jak:

ciało komórki, dendryty i akson.

Centralną część komórki nerwowej stanowi ciało komórki. Może ono przybierać różne kształty i posiadać wielkości od 4 do 150 µm. Każde z nich utworzone jest z jądra i cytoplazmy, w której znajdują się elementy komórkowe (błona, plazma, jądro). Jest to bardzo ważna część neuronu - w przypadku jej uszkodzenia cała komórka ginie. Ciała neuronów zawierają programy regeneracyjne dla całej komórki, dlatego większość z nich znajduje się w kostnej ochronie rdzenia kręgowego i czaszki. Zazwyczaj otaczają je liczne komórki glejowe, które między innymi ochraniają i odżywiają komórkę nerwową.

Od ciała komórki odchodzą dwa rodzaje wypustek. Krótsze wypustki cytoplazmatyczne neuronu dendryty i najdłuższa wypustka akson.

Dendryty są rozgałęzionymi grubymi wypustkami komórki, które zbierają informacje i przekazują impulsy nerwowe do ciała komórki

Akson jest pojedynczym włóknem, które przenosi impulsy nerwowe od ciała komórki do innego neuronu, mięśnia lub gruczołu. W organizmie człowieka występują neurony o krótkich aksonach rozgałęziających się w pobliżu ciała komórki, jak i długich; najdłuższe z nich osiągają nawet 1,2m. długości. Z zewnątrz otaczają je komórki glejowe. Niektóre aksony poryte są osłonką mielinową wytworzoną przez pewne komórki glejowe. Włókna pokryte nią noszą nazwę włókien rdzennych w odróżnieniu od włókien bezrdzennych, czyli aksonów bez osłonki mielinowej. Osłonka ta zbudowana jest z białych fosfolipidów, stąd pochodzi nazwa pewnych obszarów mózgu zbudowanych z komórek rdzennych - istota biała mózgu czy rdzenia kręgowego. Osłonka mielinowa przyspiesza prędkość transmisji impulsu nerwowego, izoluje go, chroni przed urazami oraz wspomaga jego regenerację, jeśli ulegnie on uszkodzeniu. We włóknach występują miejsca, (co 1mm) pozbawione osłonki mielinowej noszą one nazwę przewężeń Raniviera. Dzięki takiej budowie impuls nerwowy rozchodzi się w sposób skokowy od jednego przewężenia do następnego, a prędkość przenoszenia impulsu jest szybsza niż we włóknach bezrdzennych.

Wszystkie neurony można podzielić na trzy główne rodzaje: czuciowe, kojarzeniowe, ruchowe.

Neurony czuciowe odbierają bodźce od narządów zmysłów z całego ciała, a następnie przekazują je do centralnego układu nerwowego.

Neurony kojarzeniowe (przewodniczące), występują w centralnym układzie nerwowym. Stanowią „centrale zarządzania”. Skupiają wszystkie informacje, przetwarzają je i przekazują do neuronów ruchowych.

Neurony ruchowe przewodzą impulsy z mózgu do mięśni lub gruczołów.

Wiązki włókien nerwowych, ruchowych i czuciowych tworzą nerwy. Jeśli porównać nerw do kabla telefonicznego, to aksony odpowiadają drutom, a osłonki mielinowe - izolacji. Izolacja pełni bardzo ważną rolę w prawidłowym przewodzeniu impulsów nerwowych.

Ulega ona zniszczeniu na skutek gwałtownego odchudzania, a także pod wpływem używek (głównie alkoholu). Zakłóca to przebieg impulsów nerwowych - do narządów docelowych docierają one w szczątkowej ilości. Po zakończeniu drastycznej diety odchudzającej szybko przybiera się na wadze (efekt jo-jo), ale osłonki mielinowe odbudowywane są w ostatniej kolejności.

Bibliografia: A. Jaczewski - „Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania”.

Wydawnictwo Akademickie „Żak” Warszawa2005

E. Jastrzębska, E. Pyłka-Gutowska - „Biologia. Tajemnice ludzkiego ciała”

MAC Edukacja Kielce 2002

Przygotowała: Żaneta Spytek gr. K1

Nr indeksu: 237904