15 marzec 2006

Temat: POZOSTAŁE NERWY CZASZKOWE

ad. 1.

Wyróżnia się 3 nerwy gałkoruchowe: III (n. okoruchowy), IV (n. bloczkowy) i VI (n. odwodzący).

Wszystkie one prowadzą włókna ruchowe GSE, a n. III także włókna parasympatyczne GFE.

Nerwy IV i VI unerwiają tylko po jednym mięśniu.

N. bloczkowy unerwia m. skośny górny gałki ocznej, podczas gdy n. odwodzący zaopatruje tylko m. prosty boczny.

Wszystkie pozostałe mięśnie gałki ocznej, mięśnie poprzecznie prążkowane i mięśnie gładkie unerwia n. okoruchowy.

N. okoruchowy unerwia 5 mięśni poprzecznie prążkowanych tj.:

oraz 2 mięśnie gładkie włóknami GFE:

Włókna parasympatyczne n. III rozpoczynają się w jego jądrze sympatycznym (jądro dodatkowe, jądro Westphala-Edingera).

Włókna te stanowią korzeń parasympatyczny zwoju rzęskowego.

Po przełączeniu się w nim zazwojowe włókna parasympatyczne przebiegają w obrębie nerwów rzęskowych krótkich i unerwiają:

ad. 2.

N. VII, czyli n. twarzowy prowadzi wyłącznie włókna ruchowe SVE, podczas gdy n. VIIa, czyli n. pośredni prowadzi włókna wydzielnicze GVE i smakowe SVA.

N. twarzowy w drugim odcinku kanału nerwu twarzowego oddaje:

a następnie przez otwór rylcowo-sutkowy wstępuje do komory przyusznicy, gdzie rozgałęzia się oddając:

Gęsia stopa większa rozchodzi się wachlarzowato do wszystkich mięśni mimicznych twarzy, jako:

Gęsia stopa większa nosi mylącą nazwę - splot przyusznicy.

N. twarzowy absolutnie nie unerwia ślinianki przyusznej, ale dzieląc się w niej, na gęsią stopę większą, stanowi jej kryterium podziałowe na część powierzchowną i część głęboką.

N. pośredni ma charakter parasympatyczno-czuciowy, a ściślej wydzielniczo-smakowy.

N. pośredni przebiega początkowo z n. twarzowym (kąt mostowo-móżdżkowy, I i II odcinek n. twarzowego), a następnie rozwidla się na:

N. skalisty większy wiedzie tylko włókna parasympatyczne (wydzielnicze), natomiast struna bębenkowa - włókna wydzielniczo-smakowe.

N. skalisty większy oddziela się od nerwu pośredniego przy kolanie n. twarzowego, przebiega w bruździe n. skalistego większego, na powierzchni przedniej piramidy, przechodzi przez chrząstkozrost klinowo-skalisty i ukazuje się na podstawie czaszki, wstępuje do kanału skrzydłowego, dostaje się dołu skrzydłowo-podniebiennego stając się korzeniem parasympatycznym zwoju skrzydłowo-podniebiennego.

Po przełączeniu się w nim przebiega w:

Droga związana z n. skalistym większym to droga wydzielnicza dla gruczołów nosowych, podniebiennych i dla gruczołu łzowego.

Ogniwa tej drogi:

Struna bębenkowa przebiega dalej z n. VII w trzecim odcinku kanału nerwu twarzowego, ale tuż ponad otworem rylcowo-sutkowym odchyla się łukowato ku przodowi wchodzi do jamy bębenkowej, gdzie przebiega między rękojeścią młoteczka, a odnogą długą kowadełka i wychodzi z niej przez szczelinę skalisto-bębenkową, gdzie w dole podskroniowym dochodzi od tyłu do n. językowego i dalej przebiega jego trasą.

Struna bębenkowa prowadzi włókna wydzielnicze GVE i smakowe SVA.

Włókna wydzielnicze stają się korzeniem parasympatycznym zwoju podżuchwowego, a po przełączeniu się w nim unerwiają ślinianki podjęzykowe i podżuchwowe, drogą:

Struna bębenkowa ma włókna smakowe SVA, które tak jak każdy rodzaj czucia są wstępujące.

Włókna te jako przedzwojowe zaczynają się na brodawkach grzybowatych języka, pną się ku górze, najpierw w towarzystwie n. językowego, i przełączają się dopiero w zwoju kolanka na włókna zazwojowe.

Włókna zazwojowe dochodzą to jądra samotnego w pniu mózgu (jądro pasma samotnego).

Włókna smakowe n. pośredniego tworzą, zatem drogę smakową z brodawek grzybowatych.

ad. 3.

N. IX, n. językowo-gardłowy wiedzie włókna wydzielnicze GVE, ruchowe SVE, czucia powierzchownego GSA i smakowe SVA.

Do momentu wyjścia z czaszki n. IX ma skupione wszystkie 4 rodzaje włókien.

Ma też tutaj 2 zwoje:

Włókna parasympatyczne tuż pod otworem żyły szyjnej oddzielają się od n. IX, wstępują do dołka skalistego, który jest początkiem kanalika bębenkowego, przebiegają, więc na ścianie jamy bębenka - wytwarzają splot bębenkowy.

Następnie jako n. skalisty mniejszy biegną na przedniej ścianie piramidy i przez chrząstkozrost klinowo-skalisty dochodzą do dołu podskroniowego stając się korzeniem parasympatycznym zwoju usznego.

Po przełączeniu się w nim unerwiają:

W zwoju dolnym n. IX przełącza się niewielka ilość włókien parasympatycznych, które towarzyszą włóknom smakowym, dochodzą do nasady języka i unerwiają gruczoły Ebnera.

N. IX unerwia gruczoły czysto surowicze!

Przebieg włókien parasympatycznych n. IX przez jamę bębenkową podczas snu, kiedy spada ciśnienie parcjalne, pobudza przyusznicę do wytwarzania surowiczej śliny, co powoduje odruchowe przełykanie śliny i przewietrzenie ucha środkowego.

Cały przebieg włókien parasympatycznych od jądra przyśrodkowego do przyusznicy nosi miano zespolenia Jacobsona.

Włókna ruchowe i czuciowe n. IX pilotuje m. rylcowo-gardłowy.

Włókna czuciowe unerwiają:

Włókna czucia powierzchownego GSA unerwiają w sensie bólu i temperatury:

Włókna smakowe SVA unerwiają:

Droga smakowa od tych brodawek przełącza się w zwoju czuciowym n. IX, a po przełączeniu kończy się w jądrze pasma samotnego.

ad. 4.

N. X prowadzi włókna ruchowe SVE, czucia powierzchownego GSA, parasympatyczne GVE.

Pień n. X po wyjściu z otworu bocznego ż. szyjnej biegnie na szyi, najpierw w przestrzeni przygardłowej, następnie w trójkącie tętnicy szyjnej i trójkącie pochyło-kręgowym, między żyłą, a tętnicą podobojczykową wstępuje do klatki piersiowej, gdzie przebiega najpierw w śródpiersiu przednim; lewy nerw krzyżuje od przodu łuk aorty, a prawy t. piersiową.

Dalej wstępuje do śródpiersia tylnego wytwarzając splot przełykowy.

Przez rozwór przełykowy wstępuje do jamy brzusznej i dochodzi do splotu trzewnego.

Włókna ruchowe unerwiają:

Włókna czucia powierzchownego unerwiają:

Włókna parasympatyczne stanowią korzeń parasympatyczny dwóch potężnych splotów przedkręgowych: sercowego oraz trzewnego.

Włókna czuciowe w obrębie brzucha są tylko rusztowaniem.

ad. 5.

N. XI z racji swych korzeni czaszkowych wiedzie włókna ruchowe SVE, a z racji korzeni rdzeniowych włókna ruchowe GSE.

Włókna GSE wstępują przez otwór potyliczny i wraz z włóknami SVE wytwarzają krótki pień, który wkrótce dzieli się na gałęzie: wewnętrzną i zewnętrzną.

G. wewnętrzna wiedzie wyłącznie włókna SVE, które wkrótce dołączają do n. X i to one właśnie przyczyniają się do unerwienia mm. krtani.

G. zewnętrzna przebiega w trójkącie bocznym szyi i unerwia wraz ze splotem szyjnym m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy i m. czworoboczny.

Należy podkreślić, że te 2 mięśnie są jedynymi, które mają podwójne unerwienie - unerwienie czaszkowo-rdzeniowe.

ad. 6.

N. XII ma wyłącznie jądro ruchowe, z którego wychodzą włókna ruchowe GSE.

Nerw ten unerwia wszystkie mięśnie języka.

N. podjęzykowy na pewnym odcinku biegnie razem z pętlą szyjną, która jest jedną z gałęzi splotu szyjnego.

UNERWIENIE JĘZYKA - ZESTAWIENIE

Wszystkie mięśnie języka, zarówno wewnętrzne i zewnętrzne unerwia n. XII włóknami ruchowymi GSE.

Błonę śluzową ⅔ przednich języka w sensie czucia powierzchownego (bólu i temperatury), a także brodawki nitkowate języka unerwia n. językowy od V3 włóknami czuciowym GSA.

Błonę śluzową ⅓ tylnej języka w sensie czucia powierzchownego (bólu i temperatury) unerwia n. IX włóknami GVA.

Unerwienie smakowe brodawek grzybowatych pochodzi od włókien smakowych struny bębenkowej SVA, a brodawek liściastych i okolonych od włókien SVA nerwu językowo-gardłowego.

Gruczoły językowe ⅔ przednich języka są unerwione włóknami GVE struny bębenkowej, a ⅓ tylnej języka (gruczoły tylne Ebnera) zaopatrują włókna GVE n. IX.

Włókna sympatyczne pozazwojowe, jako splot tętnicy językowej, pochodzą od zwoju szyjnego górnego.