Wychowanie a inne procesy i zjawiska społeczne (socjalizacja, edukacja, nauczanie - uczenie się, kształcenia, opieka). Wychowanie, a samowychowanie.
Socjalizacja w szerokim ujęciu - przygotowanie do życia w społeczeństwie przez uczestnictwo w grupach społecznych i ich kulturze..
Jednostka przechodzi socjalizację:
pierwotną, - „którą jednostka przechodzi w dzieciństwie i z której pomocą staje się członkiem społeczeństwa.”
wtórną, którą stanowi - „każdy następny proces, który wprowadza jednostkę, mającą już za sobą socjalizację pierwotną, w nowy sektor obiektywnego świata jego społeczeństwa”.
Socjalizacja ≈ wychowania w szerokim znaczeniu. Jest ona powiązana z akomodacją i aproksymacją.
Wg J. Szczepańskiego - wpływ środowiska, który wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowań wg przyjętych wzorów, rozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymywania się i wykonywania określonych ról społecznych.
Proces socjalizacji obejmuje:
wpływ rodziny, grup rówieśniczych, otoczenia sąsiedzkiego, instytucji - szkoła, kościół
Wg Szczepańskiego socjalizacja:
uczy dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami, nad ruchami i emocjami
wpaja aspiracje (dążenia)
przyswajanie ról społecznych, spełniać oczekiwania innych
daje sprawności i klasyfikacje zawodowe
Jest ona przez całe życie.
Jak się ma do wychowania? - socjalizacja jest wcześniej, a wychowanie zaczyna się, kiedy człowiek potrafi mówić (2-3 rok życia)
WYCHOWANIE:
w najszerszym treściowo-zakresowym ujęciu
akomodacja
aproksymacja
indoktrynacja
w znaczeniu szerokim
wychowanie ≈ edukacja
wychowanie ≈ socjalizacja.
Wychowanie - część edukacji, bardzo bliskie, ale nie jest to samo, wychowanie dotyczy sfery emocjonalno-wolicjonalnej.
Edukacja wg Kwiecińskiego - „ogół wpływów na jednostki i grupy ludzkie, wpływów sprzyjających takiemu ich rozwojowi i wykorzystaniu posiadanych możliwości, aby w maksymalnym stopniu stały się świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej, narodowej, kulturowej, globalnej oraz by stały się zdolne do aktywnej samorealizacji, niepowtarzalnej i trwałej tożsamości i odrębności.
10 procesów edukacji: 1. globalizacja, 2. etatyzacja, 3. nacjonalizacja, 4. kolektywizacja, 5. polityzacja, 6. socjalizacja, 7. inkulturacja, 8. wychowanie i jurydyfikacja, 9. kształcenie i humanizacja, 10. hominizacja.
Częścią edukacji są biblioteki, książki, kuratoria.
Podmiotami edukacji są uczniowie, nauczyciele, rodzice, przełożeni.
Celem edukacji jest:
przygotowanie do zmian ustrojowo - społeczno - ekonomicznych
przygotowanie do niezależności, racjonalnej aktywności konsumpcyjnej, oraz rozwoju osobowego.
Edukacja bliskoznaczna do pojęć aproksymacja i indoktrynacja.
Wspólne cechy dla socjalizacji i wychowania - akomodacja i aproksymacja
Wspólne cechy dla socjalizacji i edukacji - aproksymacja.
Nauczanie wg Włodarskiego - „specyficzne działania podejmowane przez jedne osoby w celu, by inni przyswoili jakieś wiadomości, podwyższyli poziom swojego wykształcenia, uzyskali pożądane osiągnięcia rozwojowe.”
Nauczanie ściśle wiąże się z uczeniem.
Odnosi się do sfery intelektualnej.
Uczenie się wg Włodarskiego w szerokim ujęciu - „proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia.”
Uczenie się wg Włodarskiego w wąskim ujęciu - bywa ograniczone do świadomego i zamierzonego zdobywania wiadomości i umiejętności.”
Kształcenie - nadawanie kształtów osobowości człowieka. Czynności; oddziaływanie procesów i metod oddziaływania na jednostkę i grupy, by efektem było wykształcenie ogólne tych jednostek i grup, czyli zdobycie kompetencji. Człowiek wykształcony cieszy się zaufaniem, uznaniem, przyjmuje postawę godną najwyższych wartości.
Kształcenie zawiera się w edukacji (wychowanie+nauczanie).
Kształcenie wg Półturzyckiego - nauczanie i uczenie się współ z wychowaniem towarzyszącym tym procesom.
Kształcenie wg Bruner'a - „proces w wyniku którego jednostka nabywa umiejętności zdobywania wiedzy.” „Proces dokonywania odkryć, sterowany wewnętrzną motywacją, proces w którym jednostka aktywnie odbiera i przetwarza informacje, a także wychodzi poza nie.”
Wyróżnia się:
kształcenie ogólne - „całokształt takich poczynań, czynności i działań, procesów i metod oddziaływania na jednostki i grupy, by efektem było wykształcenie ogólne tych jednostek i grup, czyli zdobycie kwalifikacji i kompetencji ogólnych i tu m.in.: opanowanie podstawowych wiadomości, umiejętności, nawyków, rozwój zdolności, dorabianie się własnych poglądów i przekonań, rozwój zainteresowań i techniki całożyciowego samokształcenia i samowychowania i samorealizacji. ”
kształcenie zawodowe wg Wiatrowskiego występuje w dwóch zakresach i znaczeniach:
„układ pojęć, twierdzeń i prawidłowości dotyczących organizacji procesu i wyników kształcenia zawodowego realizowanego w różnych warunkach społeczno-historycznych oraz przy różnych rozwiązaniach organizacyjno-programowych.”
„ogół celowo organizowanych czynności i procesów umożliwiających przygotowanie do pracy zawodowej w określonej gałęzi gospodarki narodowej i na określonych stanowiskach.”
Wychowanie i opieka to pojęcia bliskoznaczne, których zakresy się wzajemnie uzupełniają, przenikają i wzbogacają.
Opieka to organizowanie, tworzenie warunków, zapewnienie środków i pomocy psychicznej.
Zapewnienie bezpieczeństwa, dostępu do potrzeb fizycznych
pomoc - w stosunku do osób starych, zniedołężniałych
opieka fizyczna - dla dzieci i pomoc prawna.
Opiekę podejmuje się ze względu na potrzeby jednostki, a wychowanie ze względu na społecznie uznawany normatywny ideał. Zarówno w opiece, jak i wychowaniu realizacja zadań jest skuteczniejsza, gdy występuje współdziałanie wychowanka-podopiecznego z wychowawcą-opiekunem.
Różnica między wychowaniem a opieką:
mechanizmy wypełniania obowiązków - opieka
mając dziecko pokazujemy mu, jak to się robi, opiekując się nim wychowujemy.
Opieka po części łączy się z edukacją i wychowaniem i socjalizacją, a częściowo wykracza poza nią.
Samowychowanie - świadomość własnych wad, braków, z którymi nam się źle żyje, żeby coś zrobić, by to zmienić - to prowadzi do celów, jakie chcemy osiągnąć. Następuje podjęcie drogi słusznej, która nas prowadzi do jego realizacji - nasza wada.
Tu wychowawca jest przyjacielem, który nas utrzymuje w przekonaniu, że dobrze robimy, kimś w stylu dobrego duszka, gotowym do pomocy, ale niczego nie narzucający.
Samowychowanie jest częścią edukacji, gdyż jest to praca nad sobą.
W
S
E
Wyszukiwarka