C Temat nr 3

WYOBRAŻENIOWA REPREZENTACJA RZECZYWISTOŚCI

WYOBRAŻENIA - reprezentacje zmysłowe jakiegoś obiektu lub zdarzenia, występujące pod ich nieobecność dla naszych zmysłów

- mniej dokładne, niż spostrzeżenia

- dominują w. wzrokowe

SPOSTRZEŻENIA - odbierane, w obecności obiektu spostrzegania, bodźce, które są maksymalnie podobne do tego obiektu

- konkretne i bardzo szczegółowe; dokładniejsze, niż wyobrażenia

HALUCYNACJE / OMAMY - generowane przez umysł spostrzeżenia zmysłowe, traktowane jako rzeczywistość, pojawiające się bez wystąpienia zewnętrznego bodźca

- dominują h. słuchowe ( * Psychoza ), dalej: wzrokowe, węchowe, smakowe, somatyczne

OBRAZ EJDETYCZNY - szczególna postać wyobrażenia wzrokowego - obraz pamięciowy, cechujący się większą wiernością i detalicznością, niż wyobrażenie

- niezwykle trudny do obiektywnego zbadania

- PAMIĘĆ EJDETYCZNA / FOTOGRAFICZNA - badali ją: Erich Jaensch i Aleksander Łuria; opisał: Haber

Polemika dotycząca teoretycznej interpretacji WYOBRAŹNI. Pozostała ona bez rozstrzygnięcia, jednak spowodowała rozwój tej dziedziny psychologii.

STANOWISKO PROPOZYCJONALNE - Pylyshyn

- reprezentacje wyobrażeniowe są wyprowadzane z abstrakcyjnego zbioru twierdzeń

STANOWISKO OBRAZOWE - Kosslyn

- reprezentacje wyobrażeniowe są wyprowadzane w postaci obrazów umysłowych (reprezentacji obrazowych)

- jest intuicyjnie bardziej zrozumiałe i bliższe, bo wszyscy mamy poczucie, że identyfikujemy obrazy umysłowe na podstawie introspekcji

TEORIA PODWÓJNEGO KODOWANIA:

- Istnieją 2 podstawowe systemy kodowania: - WERBALNY

- NIEWERBALNY / PERCEPCYJNY, między którymi występuje związek o charakterze referencyjnym

- Paivio oparł się na pojęciu LOGOGENU - struktury odpowiedzialnej za generowanie reprezentacji werbalnych, zaproponowanym przez Mortona

- Stworzył pojęcie IMAGEN - struktura odpowiedzialna za generowanie obrazów (spostrzeżeń i wyobrażeń)

Badania:

1. Efektu dominacji przetwarzanie obrazowego:

Wyniki: - ludzie szybciej uczą się informacji o dużym ładunku obrazowym, niż materiału o charakterze abstrakcyjnym

- słowa o dużym ładunku obrazowym mogą być kodowane podwójnie; kiedy w jednym z kodów wystąpi zapomnienie, można przywołać informacje z drugiego kodu

- słowa o charakterze abstrakcyjnym są kodowane tylko w kodzie werbalnym; w przypadku zapomnienia nie ma możliwości zastąpienia informacji, bo nie jest zakodowana obrazowo

2. Efektu odległości symbolicznej:

- czas porównywania wielkości obiektów był tym dłuższy, im mniejsze były faktyczne różnice między tymi obiektami

Shepard i współpracowniczki (1971r.)

Badanie: Obracanie w wyobraźni obrazu pewnego obiektu, przy zmianie kąta rotacji jednej figury względem drugiej. Zadaniem badanych było: stwierdzić, czy druga figura jest taka sama jak pierwsza, czy jest jej lustrzanym odbiciem.

Wyniki: - Czas rotacji umysłowej zależy wprost proporcjonalnie od wielkości kąta rotacji (! dotyczy to kątów 0-180º)

- powyższa zależność stopniowo zanika, kiedy badani są uprzedzani w jakim położeniu będzie eksponowany bodziec porównawczy

- czas rotacji nie zależy od stopnia złożoności figury płaskiej, ani od tego, czy rotacja jest wykonywana w płaszczyźnie kartki, czy w trójwymiarze

SKANOWANIE UMYSŁOWE - przebywanie „oczami wyobraźni” drogi, którą należy odwzorować

EFEKT ODLEGŁOŚCI - im dłuższą drogę w wyobraźni należy przebyć, tym więcej czasu to pochłania

(- stanowi poparcie stanowiska obrazowego)

6. Interpretacja efektu odległości przez przedstawicieli stanowiska propozycjonalnego

Wyniki badań przedstawicieli s. propozycjonalnego:

- można opisywać położenie elementów, na zasadzie występującej miedzy nimi relacji; reprezentacja jest budowana w bardzo oszczędny sposób, przy użyciu niewielkiej liczby cech elementarnych

- ludzie odwołują się do WIEDZY UTAJONEJ - wiedza nie dostępna świadomości; ta wiedza, w odniesieniu do E.O., może zawierać twierdzenie, zgodnie z którym „im dłuższą drogę trzeba przebyć, tym więcej czasu to zabiera”

? Jak odróżnić treści wchodzące w skład wiedzy utajonej, od tych, których nie obejmuje?

Interpretacja sugerowana przez stanowisko propozycjonalne opiera się na argumentach, które łatwo zakwestionować. Istnieją też dane, które mówią, że zależności stwierdzane w badaniach nad efektem odległości nie ulegają zmianie nawet wtedy, kiedy badanym sugerowano fałszywą wiedzę - sygnalizowano krzywoliniowe związki danych.

Wiedza utajona jest bardzo trwała i odporna na zewnętrzną manipulację.

Badania te rozwiązały spór między przedstawicielami stanowiska propozycjonalnego i obrazowego.

- rejestracja aktywności kory mózgowej za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego, podczas wykonywania różnych zadań

wyniki: - wzrost aktywacji kory mózgowej podczas wyobrażania

- mierzenie przepływu krwi w różnych okolicach mózgu, podczas wykonywania różnych zadań; przepływ krwi = aktywność danego obszaru

- ! ważna rola pamięci

- podczas generowania wyobrażeń, ośrodki wzrokowe w płatach potylicznych kory mózgowej były aktywowane szybciej, niż podczas zwykłego spostrzegania wzrokowego; ! wynika to z faktu, że mózg musi sam wytworzyć bodziec

- problem: czy podczas generowania wyobrażeń są aktywne obie półkule mózgu, czy tylko jedna z nich?

wyniki: - tworzenie wyobrażeń jest związane z pobudzeniem wzrokowych pól asocjacyjnych w lewej półkuli mózgu

dowód: - tworzenie wyobrażeń opiera się na mechanizmach analogicznych do spostrzegania wzrokowego

wyniki: - podczas tworzenia wyobrażeń silnie aktywizowane są płaty potyliczne (silniej, niż podczas spostrzegania wzrokowego)

- ludzie, podczas wykonywania rozmaitych zadań, posługują się obrazami wzrokowymi

JA POZNAWCZE - jego wykształcenie następuje w chwili pojawienia się zdolności rozpoznawania siebie w lustrze; u dzieci - w wieku 18-24 miesięcy

- jest równoznaczne z pojawieniem się PAMIĘCI AUTOBIOGRAFICZNEJ

- * badania Povinellego i współpracowników (1996, 1998r.)

- zjawisko INFLACJI WYOBRAŹNI - wyobraźnia może zniekształcać pamięć