LALKA - GŁÓWNE WĄTKI POWIEŚCI 1. Wątek romansowy Izabeli Łęckiej i Stanisława Wokulskiego. 2. Przedstawienie warstw społecznych - arystokracji, - mieszczaństwa, - Żydów, - ludu 3. Tło polityczne utworu (zarysowane za sprawą „Pamiętnika starego subiekta”) 4. Zderzenie się idei romantycznych z pozytywistycznymi, 5. Ukazanie pozytywistycznych metod odbudowy Polski po upadku powstania listopadowego i styczniowego jako alternatywy. POZOSTALI BOHATEROWIE: TOMASZ ŁĘCKI - sześćdziesięciokilkuletni starzec, niewysoki, krępy. Nosił nieduże, białe wąsy. Arystokrata, który roztrwonił rodowy majątek na zbyt wystawne życie. Mimo długów i wielu wierzycieli, pan Łęcki, nie traci poczucia wyższości. Mimo, że nie ma pieniędzy gardzi Stanisławem Wokulskim, który utrzymuje jego rodzinę. Nawet nie zadaje sobie trudu, by sprawdzić, jaka jest wartości kamienicy, którą wystawia na licytację. Mimo zawyżonej sumy, jaką płaci za nią Wokulski, Łęcki czuje się urażony, liczy bowiem na dużo większą sumę pieniędzy. PREZESOWA ZASŁAWSKA - starsza kobieta, bardzo serdeczna i uczciwa w ocenie Stanisława Wokulskiego. Jest wzorową przedstawicielką arystokracji i patriotką. Nie są jej obojętne losy chłopstwa. KSIĄŻĘ - postać dwulicowa, w swojej sferze uważany był za patriotę, na organizowanych przez siebie sesjach mówił o potrzebach zmian warunków życia warstw najuboższych, zaś w rzeczywistości nie zrobił nic pożytecznego.

KAZIMIERZ STARSKI - młody, ubogi szlachcic, bankrut a do tego flirciarz i uwodziciel. Brakuje mu dobrych manier, żyje beztrosko z dnia na dzień od podboju do podboju. Podoba mu się Izabela, z którą chętnie wdałby się w krótki niezobowiązujący romans, niestety nie może o niej myśleć na poważnie, ponieważ sam potrzebuje bogatej kobiety, która mogłaby go utrzymać. JULIAN OCHOCKI - kuzyn Izabeli, wynalazca, niezrozumiany przez nikogo indywidualista. Wierzy w postęp i rozwój ludzkości. Najchętniej zamknąłby się w laboratorium i do końca życia oddał swojej jedynej miłości - nauce. Poszukuje prawdy i dobra, dostrzega zepsucie arystokracji i jest najmłodszym indywidualistą wykreowanym przez Prusa. BARONOSTWO KRZESZOWSCY - małżeństwo, które wiecznie się kłóci, z tego powodu żyją w wiecznej separacji. Baron roztrwonił swój majątek, uprawiając hazard i obstawiając wyniki wyścigów konnych a baronowa żyje przeszłością, rozpamiętując śmierć córki. Nuda powoduje, że baronowa wiecznie dokucza mieszkańcom kamienicy. To ona oskarża Helenę Stawska o kradzież lalki. IGNACY RZECKI - przyjaciel Wokulskiego, subiekt w jego sklepie. To przedstawiciel najstarszego pokolenia idealistów. Entuzjasta Napoleona, uczestnik Wiosny Ludów. Nadzieję na odzyskanie niepodległości wiąże z polityką Francji. Dobry i uczciwy człowiek, nadzoruje sklep i zakupioną przez Wokulskiego kamienicę. PROFESOR GEIST - mieszka w Paryżu, naukowiec, próbuje pozyskać bogatych ludzi, aby móc prowadzić badania. Jest wynalazcą metalu lżejszego od powietrza. Żyje w skrajnej nędzy, wszelkie fundusze przeznacza na eksperymenty.

STANISŁAW WOKULSKI - ROMANTYK CZY POZYTYWISTA? Urodził się w latach trzydziestych XIX wieku, najprawdopodobniej w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Dzięki swojej wytrwałości i chęci kształcenia się, rzucił pracę w karczmie u Hopfera i rozpoczął naukę w Szkole Głównej. Fascynował się naukami przyrodniczymi. Cenił ludzi pomysłowych i inteligentnych, wspierał finansowo wynalazców; Geista i Ochockiego. Dzięki zagranicznym interesom w czasie wojny podwoił swój majątek, zdobyty dzięki małżeństwu z Małgorzatą Minclową. Jest racjonalistą. Założona przez niego spółka handlowa jest jego odpowiedzią na postulat pracy organicznej. Wspiera również biednych ludzi, daje Wysockiemu pracę, pomaga w odzyskaniu pracy jego bratu. Namawia Marię, by zrezygnowała z haniebnego zawodu i kieruje ją do zakonu Sióstr Magdalenek, by tam nauczyła się wykonywania zawodu szwaczki. Ma również pomysł na przebudowę Powiela. Dzielnicę nędzarzy pragnie zamienić w piękne bulwary. Są to te epizody jego życia, które mogłyby przemawiać za nim jako za bohaterem nowym, pozytywistycznym jednak jego konstrukcja jest bardziej skomplikowana. Stanisław Wokulski wśród pędu życia, pośród nowych obowiązków i interesów zakochuje się bez pamięci w Izabeli Łęckiej. To właśnie miłość do niej sprawia, że postanawia zdobyć majątek. Czyni to dlatego, by zdobyć kobietę z arystokratycznego rodu. Pracuje w myśl nowych idei, ale z pobudek romantycznych. Zakochany bez pamięci traci dla niej głowę. Zachowuje się nierozważnie i pochopnie a więc iście romantycznie. Wyzywa na pojedynek barona Krzeszowskiego, kupuje za dziewięćdziesiąt tysięcy rubli kamienicę Łęckich, mimo świadomości, że nie jest ona tyle warta, ratując w ten sposób posag panny Izabeli. Odkupuje jej rodzinne srebra, tylko po to, by je później zwrócić. Można więc powiedzieć, że Wokulski jest romantykiem, który musiał się odnaleźć w nowej rzeczywistości dziejowej. Czas i historia wymusiły na nim nowe postawy, nowe zachowania, lecz w duszy pozostał tym samym romantykiem wychowanym na literaturze romantycznej, biorącym udział w powstaniu styczniowym. Romantyczna i tragiczna jednocześnie miłość pociągnęła za sobą szereg irracjonalnych zachowań, aż po próbę samobójczą, która jest bliska postawie takich bohaterów jak: Werter, Gustaw, czy Kordian. Doktor Szuman bardzo trafnie określił Wokulskiego jako, że: „stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego”.

IZABELA ŁĘCKA - PRZEDSTAWICIELKA ARYSTOKRATYCZNEGO SALONU Panna Izabela Łęcka urodziła się w arystokratycznym domu, w którym niczego jej nie brakowało. Przez lata przyzwyczaiła się do luksusów, którymi była otoczona. Nie istniały dla niej pory dnia ani nocy. Wstawała, kiedy chciała i godzinami wpatrywała się w reprodukcję posągu Apollona, upatrując w nim ideału mężczyzny. Od dzieciństwa podróżowała po Europie, odwiedzając coraz to nowe salony. Biedę znała tylko z opowiadań, naiwnie wierzyła, że jej przyczyną są grzechy tych, których ona dotknęła. Była atrakcyjną kobietą, za którą mężczyźni wprost szaleli, ona jednak nie myślała o zamążpójściu. Sytuacja uległa diametralnej zmianie w momencie, gdy się okazało, że jej ojciec jest bankrutem. Wszyscy pretendenci do jej ręki rozpierzchli się. Pozostał jeden za to zakochany w niej do szaleństwa, kupiec - Stanisław Wokulski. Izabela jednak mimo utraty majątku pozostała wierna etykiecie, uważając, że nie jest to dobra partia. Przypisywała mu nieokrzesanie z powodu braku arystokratycznego pochodzenia. Nie potrafiła docenić jego dobrego serca, ani uczucia jakim ją obdarzył. Swoje wyrzuty sumienia względem ludzi prostych, zaspokajała organizując kwesty na rzecz biednych, niemniej był to raczej kaprys niż potrzeba serca. Lubiła drugorzędnych aktorów, zachwycała się ich wątpliwym talentem. Uważa siebie za ideał, za osobę o anielskim charakterze i niezwykłej osobowości. Jest przekonana, że wolno jej pogardzać ludźmi z racji ich niższego pochodzenia. Fascynuje się zolowskimi bohaterami, nieustannie flirtuje, dając sobie w ten sposób namiastkę miłości. Nie potrafi kochać, zaręczyła się z Wokulskim ze względu na trudną sytuację materialną ojca. Nie potrafi jednak uszanować człowieka, który ją uwielbia. Panna Izabela jest typową przedstawicielką arystokratycznego rodu. Zainteresowała się Wokulskim jako zjawiskiem sezonu, później próbowała wykorzystać jego dobre serce, żeby ratować rodzinny majątek, by ostatecznie upokarzać go przy Starskim.