Allportowska psychologia jednostki (psychologia CECH)
[Rozdział wybitnie pokręcony. Traktuje go również syntetycznie i wybiórczo]
Pojęcia
Definicja : OSOBOWOŚĆ - jest dynamiczną organizacją w jednostce tych systemów psychofizycznych, które determinują jej specyficzne przystosowanie do jej środowiska.
(jest czymś realnym i ma fizjologiczne korelaty).
Charakter - jest pojęciem etycznym, [to wartościujące ujęcie osobowości].
Temperament - te dyspozycje, które są ściśle związane z determinantami biologicznymi, czy fizjologicznymi, a zatem wykazują niewielkie zmiany pod wpływem rozwoju
Cecha - struktura neuropsychiczna mająca zdolność dostarczania wielu bodźców funkcjonalnie równoważnych oraz inicjowania i ukierunkowywania równoważnych (spójnych znaczeniowo) form zachowania adaptacyjnego i ekspresyjnego.
Dyspozycja osobista - zgeneralizowana cecha [przepisać całą definicję z dopisanym słowem „zgeneralizowana”]
[Uwaga - tak naprawdę chodzi o to, że cecha jest uniwersalna, a dyspozycja indywidualna]
Nawyk - tak samo jak cechy, tendencje determinujące, ale są ich składowymi. Cecha składa się z nawyków.
Postawa - Cecha związana ze szczególnym obiektem i zawierająca element oceny.
Typ - wyidealizowane konstrukcje obserwatora, na temat cech.
Dyspozycje dominujące - rzadkie, są tak ogólne, że przejawiają się w prawie wszystkich czynnościach osoby
Dyspozycje zasadnicze - skłonności charakterystyczne dla danej jednostki i ujawniające się w zachowaniu. Jednostkę można opisać, za pomocą kilku (5 -10) takich dyspozycji.
Dyspozycje wtórne - Rzadziej, węższa.
Spójność cech - opiera się na założeniu, że cechy mają zwykle pewien ośrodek, wokół którego koncentruje się jej oddziaływanie, lecz zachowanie, do jakiego prowadzi, jest jednocześnie pod wpływem innych cech. Nie ma wyraźnej granicy odróżniającej jedną cechę od drugiej.
Zamiary - to, do czego dąży jednostka. Allport uważa, że ma to większe znaczenie, niż przeszłość, że mówi więcej i umożliwia lepsze przewidywanie.
Proprium - [wszystkie funkcje związane z „ja”, „ego”, itp. ]. Nie jest wrodzone !!! lecz rozwija się w czasie:
poczucie cielesnego ja
poczucie ciągłości własnej tośzamości
szczacunek dla samego siebie (duma) (1, 2 i 3 - podczas pierwszych 3 lat życia)
zasięg swego ja
obraz samego siebie (4, 5 - od 4 do 6 roku życia)
styl poznawczy, funkcja poznawania (6-12 rok ż.)
dążenia propriacyjne (okres dorastania)
Autonomia funkcjonalna - bardzo ważne.
Założenia teorii motywacji Allporta :
Równoczesność (org: współczesność) motywów ludzkich
Pluralisytyczna, uwzględniająca motywy różnych rodzajów
Procesy poznawcze mają funkcję dynamizującą
Motywy danej jednostki są czymś jedynym w swoim rodzaju
W autonomii funkcjonalnej chodzi z grubsza o to, że każdy motyw może się zautonomizować funkcjonalnie, tzn. stać się celem samym w sobie (bez podłoża fizjologicznego, popędowego, środowiskowego, czy innego).
Nie wszystkie motywy dorosłych są autonomizowane funkc.
Jedność osobowości - zapewniana przez :
Dialektykę dzielenia i jednoczenia (rozwój)
Mechanizmy homeostatyczne
Zasadę konwergencji (mobilizacji energii na celu)
Dyspozycje dominujące
Rozwój osobowości
Generalnie jest tak :
Niemowlę (nie ma osobowości, jest tworem dziedziczności, pierwotnego popędu i egzystencji opartej na odruchach, źródłem zachowania jest „strumień aktywności”. Już w pierwszym r. ż. pojawiają się pierwsze właściwości)
Przekształcenie niemowlęcia (autonomizacja funkcjonalna)
Dorosły
głównym wyznacznikiem zachowania jest zbiór zorganizowanych i spójnych cech.
funkcjonowanie racjonalne i świadome
Warunki normalnego przystosowania dorosłego :
szeroki zasięg ja (różnorodność czynności, satysfakcji, itp.)
serdeczne odnoszenie się do innych
poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i samoakceptacja
nastawienie realistyczne do siebie (autoobiektywizacja) i rzeczywistości zewn.
4a. autoobiektywizacja - poczucie humoru
4b. autoobiektywizacja - wgląd
posiadanie filozofii życiowej
2
„OSOBOWOŚĆ” autor notatek : Piotr Krokowski
Hall, Lindzey - Teorie osobowości, rozdz 12