Enzymy trzustkowe:
amylaza trzustkowa- hydrolizuje wielocukry (oprócz celulozy) do dwucukrów
lipazy trzustkowe (lipaza, lipaza cholesterolowa, fosfolipaza) hydrolizują estry w obecności żółci
proteazy trzustkowe (trypsyna, chymotrypsyna) wydzielane w postaci nieaktywnej naczyniowo w świetle jelita przez trypsynę
Wydzielanie trzustkowe:
faza głowowa- myśli, widok, smak, zapach jedzenia→ nerw X→ wydzielanie soku i enzymów
faza żołądkowa- rozciąganie żołądka (odruch wagowagalny- gastryna)
faza jelitowa- aminokwasy, kwasy tłuszczowe oraz niskie pH, pobudzają wydzielanie cholecystokininy i sekretyny z komórek endokrynnych jelit
CCK- pobudza wydzielanie żółci i enzymów trzustkowych
Sekretyna- pobudza wydzielanie soku trzustkowego
Żółć:
niezbędna do trawienia tłuszczów
wytwarzanie w hepatocytach (250-1100ml/dobę) w sposób ciągły
magazynowane w pęcherzykach żółciowych
wydzielane do dwunastnicy pod wpływem CCK (wywołuje skurcz pęcherzyka żółciowego
Składniki żółci:
kwasy żółciowe
barwniki żółciowe (bilirubina i biliwerdyna)
fosfolipidy (razem umożliwiają rozpuszczenie lipidów w wodzie)
cholesterol (wydzielanie go z żółcią reguluje poziom w surowicy)
Wydzielanie jelitowe:
śluz (gruczoły Brunnera, komórki kubkowe jelit- funkcja obronna)
enzymy powierzchni nabłonka jelit trawiące dwucukry i peptydy np. latemia?
Woda i elektrolity
Trawienie węglowodanów:
amylaza ślinowa (niewielkie znaczenie)
amylaza trzustkowa (trawi wielocukry do dwucukrów, z wyjątkiem celulozy)
enzymy nabłonka szczoteczkowego (maltaza, laktaza, sacharoza)
końcowymi produktami trawienia są cukry proste (glukoza, fruktoza, galaktoza)
Wchłanianie węglowodanów:
transport zależny od Na+ (białko błonowe przenosząc Na zgodnie z gradientem stężeń transportowana przy okazji cząsteczek glukozy lub galaktozy)
transport ułatwiony fruktozy do enterocytów gdzie przekształcana jest w glukozę
z enterocytów defunduje do płynu śródmiąższowego dalej do krwi
Zaburzenia wchłaniania węglowodanów:
nietolerancja mleka krowiego wskutek braku laktazy jelitowej
cukier w jelicie wywiera wysokie ciśnienie osmotyczne ścigając? Wodę do światła jelita- biegunka
jego fermentacja przez bakterie jelitowe prowadzi do powstania H, metanu, CO2- kolki
Białka:
zapotrzebowanie dobowe spada z 4g/dobę u niemowląt do 0,5-1g/dobę u dorosłych
w jelicie obecne białka endogenne( 30-40mg/dobę wydzielane do przewodu pokarmowego i złuszczone komórki oraz egzogenne z diety
Trawienie białek:
pepsyna żołądkowa (10-15%)
proteazy trzustkowe (najistotniejsze)
peptydazy jelitowe
ostatecznie strawione do peptydów i aminokwasów
Wchłanianie białek:
transport aktywny zależy od stężenia Na+ (do enterocytów)
niektóre peptydy w enterocytach trawione przez peptydazy wewnątrzkomórkowe
dyfuzja prosta ułatwiona z komórek do płynu tkankowego i krwi
wchłanianie strawionych białek jest prawie całkowite
główną przyczyną złego wchłaniania bywa niedobór soków trzustkowych
Trawienie tłuszczy:
w żołądku znikome (lipaza językowa)
emulsyfikacja lipidów przez kwasy żółciowe i lecytynę do drobnych kropelek<1μg
lipazy trzustkowe łatwo trawią zemulsyfikowane lipidy:
hipaza (trójglicerydy do monoglicerydów)
esteraza cholesterolowa- odczepia kwasy tłuszczowe od cholesterolu
fosfolipaza A2- odczepia kwasy tłuszczowe od fosfolipidów
Wchłanianie lipidów:
monoglicerydy tworzą z solami żółciowymi kuliste micele (cząsteczki lipidów otoczone przez cząsteczki? Kwasu żółciowego), które przemieszczają się na powierzchnię mikrokosmków jelit
gdy micela przylgnie do błony komórkowej lipidy z jej wnętrza przechodzą przez błonę do komórki
po przekazaniu wszystkich lipidów sole żółciowe wchłaniają się w końcowym odcinku jelita krętego
W enterocytach:
Następuje resynteza trójglicerydów, fosfolipidów i estryfikacja cholesterolu
Odtwarza lipidy łącząc się tworząc chilomikrony (małe krople tłuszczowe≈1nm)
Chilomikrony opuszczają enterocyt na drodze egzocytozy, w płynie zewnątrzkomórkowym łączą się w większe krople, które defundują do naczyń mlekowych i krążenia wrotnego
Wchłanianie tłuszczów:
jest całkowite
zachodzi głównie w dwunastnicy i początkowej części jelita czczego
bywa upośledzona w niedoborach lipaz trzustkowych i żółci
Woda:
jelita muszą wchłonąć wodę spożytą (~3l/dobę) oraz wodę wydzielaną w ślinie, śluzie soku żołądkowego i trzustkowego (7-8l/dobę)
jej wchłanianie odbywa się biernie zgodnie z gradientem osmotycznym wytworzonym przez wchłanianie czynne substancji odżywcze i elektrolity
Transport H2O:
w dwunastnicy miazga pokarmu jest hiperosmotyczna- woda wydzielana do światła
w jelicie czczym i krętym resorpcja NaCl odwraca gradient osmotyczny- woda wchłaniana do komórki
NaCl:
transport Na+ do enterocytów:
aktywnie we współtransporcie z glukozą, aminokwasami, peptydami
dyfuzja bierna zgodnie z gradientem chemicznym lub elektrycznym
transport aktywny z enterocytów do płynów zewnątrzkomórkowych (ATP-aza Na+/IC)
Cl- biernie za Na+ zgodnie z gradientem elektrochemicznych
Witaminy:
rozpuszczane w tłuszczach- wchłanianie z miceli razem z lipidami
rozpuszczalne w wodzie- wchłanianie w części bliższej jelita cienkiego- transport ułatwiony lub aktywny zależy od Na+
Witamina B12:
w żołądku B12 łączy z białkiem R
równoległe komórki okładzinowe żołądka wydzielające czynnik wewnętrzny
w jelicie proteazy trzustkowe uwalniają B12 z białka R co umożliwia jej połączenie z czynnikiem wewnętrznym
kompleks B12- czynnik osiąga swoiste receptory w jelicie krętym, stąd B12 wchłaniana do komórki
Ca:
w diecie około 19 Ca2+/dobę, wchłaniania się 25-80%
wchłanianie do komórki dzięki nośnikowi białkowemu, aktywowanemu przez witaminęD3
transport z enteroreceptorów aktywny (ATP)
Rola witaminy D3:
w wątrobie witamina D3→25-hydroksy witamina D3
w nerkach pod wpływem PTH 25-OhwitD3→1,25-dihydroksywitD3
1,25- diOHwitD3 w enterocytach indukuje..........................?
Fe:
wchłanianie głównie w dwunastnicy i jelicie czczym w postaci hemu (z mięsa i wolnego jonu)
witC redukuje Fe3+ do Fe2+ co ułatwia wchłanianie
w enterocytach łączy się z appoferrytyną
w płynie śródmiąższowym Fe łączy się z transferrytyną kompleks przechodzi do osocza
Regulacja wchłaniania Fe:
wchłanianie Fe do osocza zależy od stężenia transferrytyny
gdy niskie stężenie - większość Fe zostaje w enterocycie jako ferrytyna, ostateczna wydalona ze złuszczonym nabłonkiem
przy zwiększonym zapotrzebowaniu Fe nasila się synteza transferryny i zwiększa wchłanianie Fe do osocza
Funkcja jelit grubego:
wchłanianie zwrotne wody i elektrolitów
formowanie i wydalanie kału
Motoryka:
skurcze propulsywne (powstawanie i znikanie wypukleń okrętnicy wyciska treść jelit w przód i w tył podobnie do skurczu odcinka jelita cienkiego
fale perystaltyczne (5cm/godzinę)
skurcze masowe (3-4 na dobę) szybko przesuwają masę kałową okrężnicy
wsteczny ruch kału z odbytnicy do esicy (większa częstość skurczów propulsywności w odbytnicy) powoduje, że odbytnica jest pusta , a kał gromadzi się w esicy
Defekacja:
skurcz mięśni gładkich esicy i odbytnicy przesuwa kał do odbytu
zwieracze zewnętrzne i wewnętrzne odbytu rozluźniają się
skurcz mięśni brzucha i przepony- wytworzenie tłocznię brzuszną, co ułatwia wydalanie kału
Regulacja defekacji:
odruch odbytniczy- zwieraczowy nagromadzenie kału w odbytnicy odruchowo rozluźnia wewnętrznie a kurczy zewnętrznie zwieracz odbytu- uczucie parcia na stolec
kontrola dowolna utrzymuje skurcz zwieracza zewnętrznego rozluźnia go
jeżeli nie nastąpi defektacja zwieracza wewnętrznego kurczy się a odbytnica rozluźnia się
gdy brak kontroli nerwowej zwieracza stolec zostaje wydalony bezwiednie po wypełnieniu odbytnicy
Wchłanianie w jelicie grubym:
woda- maź 2-3l/dobę (większość w jelicie cienkim)
NaCl- większość jonów nie wchłoniętych w jelicie cienkim wchłania się w jelicie grubym
K+- wydzielane przez okrężnicę do kału (reguluje aldosteron)
Gazy jelitowe:
połykanie (powietrze, napoje gazowane) usuwane na zewnątrz lub przesuwane do jelit
powstaje w skutek fermentacji pokarmów przez bakterie jelitowe
mogą też defundować z krwi
Gazy:
w jelicie cienkim- niewiele gazów połykowych, przesuwanie do grubego
w okrężnicy powstaje do 7-10l/dobę gazów fermentacyjnych (CO2, H2, CH4, N2)
większość wchłonięta do krwi, około 600ml/dobę wydalonych przez odbyt na zewnątrz (głównie N)