CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA MÓZGOWIA

Mózgowie znajduje się w jamie czaszki i jest spowite 3 oponami : miękką, pajęczą i twardą. Mózgowie składa się z istoty szarej (kora mózgu i jądra podkorowe) oraz istoty białej (drogi nerwowe). W mózgowiu wyróżnia się kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie wtórne (most i móżdżek) oraz rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony).

W mózgowiu znajdują się przestrzenie wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym :

PODZIAŁ ONTOGENETYCZNY

W podziale onotogenetycznym mózgowia wyróżnia się 3 pęcherzyki pierwotne :

O ile pęcherzyk środkowy pozostaje niepodzielny, to 2 skrajne rozdwajają się :

Kresomózgowie dzieli się na kresomózgowie środkowe i 2 półkule mózgu.

Międzymózgowie dzieli się na wzgórzomózgowie i podwzgórze. Z kolei wzgórzomózgowie dzieli się na wzgórze, zawzgórze i nadwzgórze.

Śródmózgowie dzieli się na :

2 konary mózgu = 1 nakrywka + 2 odnogi mózgu

z tego wynika, iż :

1 konar mózgu = 1/2 nakrywki + 1 odnoga mózgu

W moście i rdzeniu przedłużonym wyróżnia się część brzuszną i część grzbietową. W rdzeniu przedłużonym wyróżnia się część oliwkową i część podoliwkową.

W móżdżku wyróżnia się 2 półkule móżdżku i robaka.

Do tyłomózgowia wtórnego oprócz mostu i móżdżku zalicz się cieśń tyłomózgowia :

PODZIAŁ KLINICZNY

W podziale klinicznym mózgowia wyróżnia się 2 części :

Pień mózgu obejmuje rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie. Jako, że jest stary filogenetycznie wyróżnia się podobnym planem budowy ogólnej u wszystkich kręgowców i zarazem podobną funkcją wegetatywną (mózg trzewny).

W pniu mózgu odbywa się scalanie odruchów utrzymujących organizm przy życiu.

W rdzeniu przedłużonym są ośrodki krążenia, oddychania i motoryki żołądkowo-jelitowej. W moście jest mostowy ośrodek skojarzonego spojrzenia w bok. I w rdzeniu przedłużonym i w moście są ośrodki ssania, połykania, kaszlowy, wymiotny oraz regulujący napięcie pęcherza moczowego.

W śródmózgowiu są ośrodki przekazywania odruchów wzrokowych i słuchowych. Wreszcie na całej długości pnia mózgu są ośrodki modulujące sen i czuwanie oraz ośrodki torujące i hamujące czynność ruchową mięśni. Pień mózgu jest swoistym zasilaczem dla mózgu. A śmierć pnia mózgu stanowi o śmierci klinicznej i upoważnia do wszczęcia procedur transplantacyjnych. Śmierć mózgowia = śmierć mózgu.

Odrębność pnia mózgu znajduje też wyraz w jego unaczynnieniu przez układ tętnic kręgowo-podstawnych :

Zgodnie z prawem biogenetycznym Haeckla stare filogenetycznie struktury ulegają szybszemu rozwojowi w ontogenezie. Dlatego też już w 4 miesiącu życia płodowego pień jest ukształtowany podczas, gdy młodsze filogenetycznie struktury mózgu jeszcze do końca 6 miesiąca życia płodowego znajdują się w stadium intensywnej migracji neuroblastów (= stadium rozwoju), co sprzyja procesom teratogennym.

Również przy zaburzeniach ukrwienia mózgowia pień mózgu jest bardziej odporny. I w pierwszej kolejności niedotlenieniu ulega mózg, a szczególnie kora mózgowa.

Mózg stanowi swoistą nadbudowę pnia i to on właśnie jest charakterystyczny dla poszczególnego gatunku.

OŚRODKI KOROWE

Kora mózgowa ulega silnemu procesowi gyryfikacji tak, że powierzchnia zakretów wynosi 2500 cm^2. W korze mózgu znajdują się wyspecjalizowane czynnościowo obszary zwane ośrodkami oznakowane polami Brodmana.

Kora ruchowa (4) pierwszorzędowa znajduje się w płacie czołowym w zakręcie przedśrodkowym, w przedniej części płacika okołośrodkowego oraz w części tylnej zakrętów czołowych (górnego, środkowego i dolnego).

W obrębie kory przedruchowej (6,8), ale tylko w półkuli dominującej znajduje się ośrodek ruchowy mowy Broca (44,45). Jego uszkodzenie powoduje afazję ruchową mowy.

Ośrodki czucia powierzchownego i głębokiego lokalizują się w płacie ciemieniowym (3,1,2) w obrębie zakrętu zaśrodkowego i części tylnej płacika okołośrodkowego. W obrębie kory czuciowej drugorzędowej (5,7), ale tylko w półkuli dominującej jest ośrodek czuciowy mowy Wernickiego (39,40). Jego uszkodzenie wywołuje afazję czuciową mowy (pacjent nie wie co mówi i nie rozumie co do niego mówią).

Kora smakowa (43) znajduje się w części dolnej zakrętu zaśrodkowego tuż nad bruzdą boczną Sylwiusza.

Kora słuchowa (41,42) pierwszorzędowa znajduje się w zakrętach skroniowych poprzecznych Heschla. Drugorzędowa kora słuchowa (22).

Kora węchowa leży na haku hipokampa (34).

Kora wzrokowa (17) znajduje się w okolicy bruzdy ostrogowej płata potylicznego. Drugorzędowa (18,19).

17 (wzrok) ; 17x2 = 34 (węchowa) ; 43 (smakowa)

JĄDRA MÓZGOWIA

W poszczególnych częściach mózgowia znajdują się specyficzne dla nich jądra. Do najważniejszych jąder kresomózgowia zalicza się jądro ogoniaste, jądro soczewkowate, jądro migdałowate i przedmurze.

Jądro ogoniaste składa się z głowy, trzonu i ogona.

Jądro soczewkowate składa się z gałki bladej i skorupy.

jądro ogoniaste + jądro soczewkowate = ciało prążkowane

nucleus caudatus + nucleus lentiformis = corpus striatum

jądro ogoniaste + skorupa = prążkowie

nucleus lentiformis + putamen = striatum

ciało prążkowane - prążkowie = gałka blada

corpus striatum - striatum = globus pallidus

W międzymózgowiu wyróżnia się jądra wzgórza i podwzgórza.

Jądra wzgórza dzieli się na przednie, przyśrodkowe, środkowo-pośrodkowe i boczne. Jądra boczne mają segment górny, dolny oraz tylny.

Najważniejszym z tych jąder w sensie czuciowym jest jądro brzuszne tylne, przez które przechodzą wszystkie drogi czucia powierzchownego i wewnętrznego.

Jądra wzgórza są głownie czuciowe ("brama dla dróg czuciowych"). Z wszystkich zmysłów węch jest najstarszym filogenetycznie czuciem, jako jedyny NIE przechodzi przez to jądro.

Jądra podwzgórza dzielą się na przednie, środkowe i tylne. Są one ośrodkami wegetatywnymi.

/5/ Jądra PRZEDNIE PODWZGÓRZA :

/4/ Jądra ŚRODKOWE PODWZGÓRZA :

/3/ Jądra TYLNE PODWZGÓRZA :

termoregulacja - podwzgórze :

W śródmózgowiu w pokrywie znajdują się jądra wzgórków górnych i dolnych. Natomiast w nakrywce mieszczą się jądra III (wzgórki górne), IV (wzgórki dolne), jądro czerwienne i istota czarna.

W moście znajdują się jądra nn. czaszkowych V-VIII oraz liczne jądra mostu (nuclei pontis).

W móżdżku w robaku jest jądro wierzchu, a w półkulach jądro zębate, kulkowate i czopowate.

W rdzeniu przedłużonym znajdują się jądra nn. czaszkowych IX-XII oraz jądra oliwki.

Poza tym w pniu mózgu im niżej, tym bardziej jest rozwinięty twór siatkowaty (istota szara - jądra ; istota biała - drogi, włókna).

ISTOTA BIAŁA MÓZGOWIA

Istota biała półkul to drogi nerwowe, które przebiegają w 3 zasadniczych kierunkach jako :

1