Leki przeciwwirusowe
Wirusy to czynniki patogenne, które mnożą się jedynie w komórkach gospodarza, zawierają tylko jeden rodzaj kwasu nukleinowego (DNA lub RNA)
Wirusy RNA:
Grypy
Odry
AIDS
Wścieklizna
HCV
Wirusy DNA:
Ospa o półpasiec
HBV
Opryszczka
CMV (cytomegalia)
Większość wirusów wywołujących infekcje górnych dróg oddechowych
Podział leków:
Leki hamujące uwalnianie i wnikanie wirusa do komórek gospodarza
Leki hamujące transkrypcję genomu wirusa
Leki antysensowne
Interferazy
Leki modyfikujące układ immunologiczny
Ad 1
(Leki hamujące uwalnianie i wnikanie wirusa do komórek gospodarza)
Amantadyna - Viregyt K
Rimantadyna
Totmantydyna
Amantadyna
Najstarszy lek przeciwwirusowy.
Stosowany w leczeniu grypy typu A.
Lek łączy się z białkami M2, co chroni przed fuzją wirusa z błoną komórkowa.
Lek nie działa na wirusa grypy typu B
Obecnie istnieje znaczna oporność na jego działanie
Lek jest dopaminomimetykiem - agonistą receptorów dopaminowych w OUN i jest stosowany pomocniczo w chorobie Parkinsona
Działania niepożądane:
Sztywność mięśniowa
Zaburzenia widzenia
Zawroty głowy
Enfuwirtyd
Hamuje zmiany konformacyjne glikoproteiny G41 wirusa HIV, co uniemożliwia jego fuzje z błoną komórkową
Ad. 2
Leki hamujące transkrypcję genomu wirusa
Inhibitory polimerazy DNA (analogi nukleotydów i foskarnet)
Związki te są inhibitorami nukleotydów pozbawionymi grupy hydroksylowej w pozycji 3'.
Po fosforylacji wbudowują się one do łańcucha DNA wirusa uniemożliwiając jego dalsze wydłużanie (grupa 3'OH jest miejscem przyłączenia następnego nukleotydu)
Preparaty:
Acyklowir - Hevarin, Zovirax, Antivir, Virdex, Hascovir
Działa na wirusa opryszczki Herpes simplex (HSV)
Ospy wietrznej i półpaśca Varicella zoster (VZV)
Epsteina - Bavra (EBV)
Podaje się go dożylnie u osób z opryszczkowym zapaleniem opon mózgowych
Łagodzi przebieg opryszczki i ospy u osób z Aids
Mała toksyczność
Gaucicllovir
Wskazania: CMV
Fauciclovir
Działa na wirusa VZV i HSV
Widarabina
Działa na EBV, HSV, VZV, i WZW typu B
Indoksurydyna
Soriwudyna
Ribawiryna
Foskarnet
Hamuje polimerazę DNA i odwrotną transkryptazę wirusa HIV
Podajemy dożylnie w infekcjach CMV i ciężkich infekcjach opryszczką u chorych z Aids
Lek wykazuje znaczną toksyczność
Zaburzenia czynności szpiku
Znaczne zaburzenia żołądkowo - jelitowe
Zaburzenia elektrolitowe
Inhibitory odwrotnej transkryptazy
analogi 2', 3'-dideoksynukleotydów pozbawionych grupy hydroksylowej w pozycji 3' co uniemożliwia syntezę łańcucha DNA i replikację wirusa
Preparaty:
AZT (azidotymidyna, zidowudyna)
Pierwszy lek w leczeniu AIDS
Działa tylko na wirusa HIV 1
Lek ulega w organizmie fosforylacji przy udziale kinazy tymidynowej i hamuje konkurencyjnie odwrotną transkryptazę wirusa HIV. Spowalnia spadek liczby limfocytów CD4 i opóźnia rozwój pełnoobjawowego AIDS,
Lek wykazuje znaczną toksyczność
Działania niepożądane:
Pancytopenia (obniżenie liczby płytek, limfocytów itp.)
Zapalenie wielonerwowe
Zaburzenia żołądkowo - jelitowe
Hiperpigmentacja skóry i błon śluzowych
Stawudyna
Stosowana przy oporności na AZT
Lamirwudyna
Działa na HIV1 i HIV2
Didanozyna
Zalcytabina
Tenofowir
Do nienulkeotydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy należy:
Newirapina
Efawireuz
Obecnie najskuteczniejszym lekiem obniżającym miano wirusa HIV jest
Atripla = Efawireuz + Tanofowir + Emtricitabine
Inhibitory proteazy HIV
Indinawir
Sachimawir
Ritanowir
Hamowanie protezy uniemożliwia syntezę składników otoczki wirusa HIV - powstają nieprawidłowe wirony niezdolne do replikacji
Wykazują łagodne działania niepożądane
Ad. 3
Leki antysensowne
Fomivirsen
Jest to oligonukleotyd łączący 1 par zasad, który jest komplementarny do sekwencji matrycowego RNA (mRNA) warunkującego translację tzw. Wczesnego regionu wirusa CMV
Połączenie leku z mRNA uniemożliwia replikację wirusa
Podaje się go do ciała szklistego w uszkodzeniach siatkówki przez wirus CMV w AIDS
Ad. 4
Interferony
Są to glikoproteidy produkowane przez komórki zakażone wirusem. Mają 3 główne działania:
Przeciwwirusowo ( zwiększa syntezę RNA - azy rozkładającej materiał genetyczny wirusa)
Antyproliferacyjnie (hamuje namnażanie i różnicowanie się komórek szpiku)
Cytotoksycznie (immunostymulujące - zwiększa poziom komórek NK (natural killers) i limfocytów Tc (cytotoksycznych). Zwiększa ekspresję białek MHC prezentujących obecne antygeny limfocytom )
Wyróżniamy interferony typu pierwszego i drugiego
I INF → INF i INF
Wykazują trzy kierunki działania
II INF → INF γ
Działa tylko cytotoksycznie
INF - Roferon
Działa w białaczce szpikowej, chłoniakach, miesiaku Kaposiego, nowotworach jajnika i pęcherza moczowego, kłykcinach kończystych, WZW B i C.
INF - Betaferon
INF γ - Imukin
Zwiększa ilość limfocytów Tc i zwiększa produkcję przez granulocyty i monocyty reaktywnych form tlenu (wolne rodniki)
Wskazania:
Pobudzenie fagocytozy
Leczenie chorób ziarniniakowych