5 kwiecień 2006

Temat: CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA MÓZGOWIA

ad. 1.

Mózgowie to część OUN, która spoczywa w jamie czaszki.

W mózgowiu wyróżnia się:

Istota szara składa się z ciał komórek nerwowych i ich wypustek - dendrytów.

Istotę białą budują natomiast neuryty, czyli aksony.

Istota szara buduje, więc korę i jądra mózgowia.

Istota biała buduje drogi nerwowe.

Każda z części mózgowia zawiera przestrzenie płynowe z płynem mózgowo rdzeniowym.

W kresomózgowiu znajdują się dwie komory (I i II),

w międzymózgowiu - komora III,

w śródmózgowiu - wodociąg mózgu Sylwiusza,

w tyłomózgowiu - komora IV.

Mózgowie otoczone jest trzema oponami.

Są to:

Między oponą miękką, a pajęczą znajduje się przestrzeń podpajęczynowa z płynem mózgowo-rdzeniowym.

ad. 2.

W podziale ontogenetycznym wyróżnia się 3 pęcherzyki pierwotne:

2 skrajne pęcherzyki ulegają rozdwojeniu;

z przodomózgowia rozwija się:

z tyłomózgowia pierwotnego rozwija się:

Pęcherzyk środkowy - śródmózgowie pozostaje bez zmian.

W podziale klinicznym wyróżnia się:

Mózg składa się z:

Natomiast w skład pnia mózgu wchodzi:

Te dwie kliniczne części mózgowia różnią się zasadniczo między sobą.

Pień mózgu liczy sobie filogenetycznie 1,5 mld lat.

Jako forma wyjściowa charakteryzuje się on podobnym planem budowy u wszystkich kręgowców i podobną funkcją wegetatywną (dawna nazwa - mózg trzewny).

W pniu mózgu znajdują się ośrodki utrzymujące organizm przy życiu:

I w rdzeniu przedłużonym i w moście występują ośrodki:

W śródmózgowiu znajdują się ośrodki słuchowe i wzrokowe, zwłaszcza w sensie odruchów wzrokowych i słuchowych.

Wreszcie na całej długości pnia mózgu znajdują się ośrodki modulujące i hamujące czynność ruchową mięśni, ośrodki modulujące sen i czuwanie oraz motorykę pęcherza moczowego.

Pień mózgu jako twór odrębny anatomicznie ma również swoje własne unaczynienie poprzez układ tt. kręgowych podstawnych zakorzenionych w t. podobojczykowej.

Mózg jest młody filogenetycznie, ma tylko 0,5 mld lat.

Powstał on w rozwoju rodowym jako nadbudowa pnia mózgu i dlatego ma też swoiste unaczynienie w postaci tt. szyjnych wewnętrznych.

Zgodnie z prawem biogenetycznym Hackle'a w ontogenezie powtarza się filogeneza, a zatem w rozwoju płodowym stary filogenetycznie pień mózgu wyprzedza mózg.

Pień mózgu formuje się ostatecznie pod koniec trzeciego miesiąca życia płodowego.

Podczas gdy mózg jeszcze w 6 miesiącu życia płodowego znajduje się w fazie intensywnego rozwoju - w fazie wzrostu fibroblastów.

ad. 3.

Najsilniejszemu rozwojowi podlega kresomózgowie, a zwłaszcza jego płaszcz tzw. kora mózgu.

Kora mózgu ulega silnemu pofałdowaniu.

Łączna powierzchnia zakrętów kory mózgu u dorosłego człowieka wynosi 2500 cm².

Znajdują się w niej ściśle wyspecjalizowane obszary czynnościowe - ośrodki, które numeruje się tzw. polami Brodmana.

W każdej półkuli mózgu wyróżnia się 4 płaty:

Ośrodki ruchowe lokalizują się w płacie czołowym.

Kora ruchowa (4) znajduje się w zakręcie przedśrodkowym części tylnej zakrętu czołowego górnego, tylnego, dolnego oraz w części przedniej płacika okołośrodkowego.

Kora ruchowa drugorzędowa (6, 8) nazywa się korą przedruchową i stanowi górne piętro układu pozapiramidowego.

W jej obrębie znajduje się ośrodek ruchowy mowy Broca, ale tylko w półkuli dominującej (44, 45).

Jego uszkodzenie powoduje afazję ruchową mowy, czyli niemożność artykułowania głosek.

Ośrodki czucia powierzchownego bólu i temperatury znajdują się w płacie ciemieniowym w obrębie zakrętu zaśrodkowego (3, 1, 2).

Kora czuciowa kojarzeniowa (5, 7) zajmuje pozostałą część płata ciemieniowego w jej obrębie, ale tylko w półkuli dominującej znajduje się czuciowy ośrodek mowy Wernickiego (39, 40).

Jego uszkodzenie powoduje afazję czuciową mowy.

Kora smakowa (43) znajduje się w części dolnej zakrętu przyśrodkowego.

Kora wzrokowa (17) znajduje się w płacie potylicznym w okolicach bruzdy ostrogowej.

W płacie skroniowym, w zakrętach skroniowych poprzecznych Heszla jest kora słuchowa (41, 42), a poniżej jest kora słuchowa drugorzędowa (22).

Również w płacie skroniowym, ale na powierzchni przyśrodkowej hipokampa jest kora węchowa pierwotna (34)

ad. 4.

W każdej części mózgowia znajdują się swoiste jądra.

Jądra kresomózgowia mają specjalną nazwę jako tzw. jądra podkorowe.

W kresomózgowiu znajdują się, więc:

Jądro ogoniaste i skorupa są ośrodkami układu pozapiramidowego

Ciało migdałowate i przedmurze są składnikiem układu limbicznego (emocje, pamięć, procesy uczenia się).

jądro ogoniaste + jądro soczewkowate = ciało prążkowane

jądro soczewkowate = gałka blada + skorupa

jądro ogoniaste + skorupa = prążkowie

ciało prążkowane - prążkowie = gałka blada

MIĘDZYMÓZGOWIE

Międzymózgowie składa się z:

Wzgórzomózgowie

Wzgórzomózgowie dzieli się na:

Jądra wzgórzomózgowia dzielą się na :

Grupa boczna jąder jest analizatorem czucia.

Najważniejszym z tych jąder czuciowych jest jądro brzuszne tylne, w którym wyróżnia się część przyśrodkową i boczną.

Przez to jądro przechodzą wszystkie drogi czucia powierzchownego i głębokiego.

W nim kończy się drugi neuron, a zaczyna trzeci, który podąża do kory.

Jądro to jest podkłowym analizatorem czucia.

Przez jego część przyśrodkową przechodzi czucie z obszaru unerwionego przez nerwy czaszkowe (głownie n. V), a przez jego część boczną - przez nerwy rdzeniowe.

Wzgórze jest przede wszystkim analizatorem czucia („brama wyjściowa”).

Przez wzgórze przechodzą i przełączają się w nim wszystkie drogi czuciowe z wyjątkiem drogi węchowej (węch jest najstarszym zmysłem - powstał na etapie pnia mózgu).

Podwzgórze

W podwzgórzu wyróżnia się 3 grupy jąder:

Jądra przednie:

Jądra środkowe:

Jądra tylne:

Podwzgórze jest ośrodkiem nadrzędnym AUN i jednocześnie ośrodkiem centralnym układu limbicznego.

ŚRÓDMÓZGOWIE

Śródmózgowie dzieli się na:

W skład pokrywy śródmózgowia wchodzą:

Ramiona wzgórków górnych dochodzą do ciała kolankowatego bocznego,

ramiona wzgórków dolnych do ciała kolankowatego przyśrodkowego.

Ciała kolankowate leżą w zawzgórzu pod poduszką.

W obrębie pokrywy śródmózgowia leżą pokrywy wzgórków górnych i dolnych, z których jądro wzgórka górnego pełni rolę w odruchach wzrokowych, a jądro wzgórka dolnego - w odruchach słuchowych.

W części podwodociągowej wyróżnia się dwie komory mózgu.

W części podbrzusznej śródmózgowia można wyróżnić:

2 konary mózgu = nakrywka + 2 odnogi mózgu

1 konar = ½ nakrywki + 1 odnoga mózgu

Granica między nakrywką, a odnogą przebiega przez substancję szarą.

Jądra nakrywki:

Twór siatkowaty to jądra pnia poprzedzielane przez liczne drogi projekcyjne i rozbite na drobne grudki (drobne skupiska istoty szarej rozdrobnione przez istotę białą.

W tworze siatkowatym znajdują się różne ośrodki wegetatywne utrzymujące ustrój przy życiu.

Twór siatkowaty najsilniej rozbudowany jest w śródmózgowiu.

TYŁOMÓZGOWIE

W skład tyłomózgowia wtórnego wchodzą:

W moście występują jądra nerwów czaszkowych od V- VIII oraz jądra tworu siatkowatego i mostu.

W móżdżku w obrębie robaka znajduje się jądro wierzchu - najważniejsze w utrzymaniu równowagi

W każdej z półkul mózgu znajdują się po 3 jądra:

Cieśń tyłomózgowia to zatrzymana w rozwoju część cewy nerwowej, która jest najwęższym miejscem pnia mózgu.

W jej skład wchodzą:

W rdzeniu przedłużonym znajdują się jądra nerwów czaszkowych VIII - XII, a ponadto jądra tworu siatkowatego oraz jądra oliwki.

ad. 5.

Istota biała mózgowia jest zbudowana z neurytów i buduje ona drogi nerwowe, przebiega ona w trzech zasadniczych kierunkach:

Włókna o przebiegu strzałkowym łączą różne ośrodki jednej półkuli, które leżą na tym samym poziomie i nazywają się drogami kojarzeniowymi.

Włókna drogi o przebiegu poprzecznym łączą równoimienne ośrodki obu półkul i nazywają się drogami spoidłowymi; największą drogą spoidłową jest ciało modzelowate.

Drogi o przebiegu pionowym łączą wyższe ośrodki z niższymi i nazywają się drogami rzutowymi, czyli projekcyjnymi.

Zstępujące drogi to drogi ruchowe, wstępujące to drogi czuciowe.