Metody pracy socjalnej
Metoda indywidualnych przypadków
Jest to pomoc jednostce w przezwyciężaniu jej trudności funkcjonowania w życiu społecznym.
Mianem metody indywidualnych przypadków określa się studium przypadku ( case study), czyli jego społeczną diagnozę oraz prowadzenie (pracę z przypadkiem- case work)
Podstawowe zasady pracy z jednostką:
-Zasada indywidualizacji
-Jednostki ani rodziny nie można traktować według jakiejkolwiek reguły lub teorii, ale należy dokładnie przyjrzeć się jej sytuacji życiowej i precyzyjnie zbadać wszystkie okoliczności, które stały się powodem szukania pomocy społecznej.
-Nie można pomagać szybko,
bez namysłu, częściowo, ale należy przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do otoczenia
-Caseworker musi posiadać wiedzę, doświadczenie oraz odpowiednie dyspozycje osobowościowe.
Współczesny casework, podobnie jak wzory wypracowane w pierwszym okresie jego stosowania, opiera się na długotrwałych kontaktach z jednostką i rodziną.
Trzy główne kategorie sytuacji wymagające indywidualnej pracy z przypadkiem:
Wyczerpanie indywidualnych zasobów w postaci sił własnych i możliwości rozwiązania problemu przez jednostkę.
Niewystarczające ( ograniczone) możliwości intelektualne lub fizyczne osoby, która nie potrafi sama skorzystać z oferty socjalnej, nawet jeśli jest ona dostępna.
Długotrwały stres prowadzący do niemożności rozwiązania nawet czasami prostych problemów.
Do podstawowych zasad praktycznego stosowania metody należą:
Zasada respektowania podopiecznego jako osoby,
z wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie dla jego nieporadności, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów.
Komunikacja służąca nawiązywaniu interakcji, jasność i precyzja stosowanych terminów.
Indywidualizacja zawierająca poszukiwanie przez pracownika socjalnego odpowiedzi na pytanie: Co specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak można mu pomóc?
Zasada uczestnictwa podopiecznego w procesie działań korygujących i naprawczych.
Zasada zaufania i poszanowania prywatności.
Zasada samoświadomości pracownika socjalnego, pozostająca w bliskim związku z zasadą akceptacji. Dotyczy służenia pomocą potrzebującym bez kierowania się osobistymi preferencjami czy uprzedzeniami.
Metoda grupowa - zasady
Praca socjalna oparta o tę metodę organizuje wspólne działania i wzajemną pomoc w zakresie rozwoju uczestników grup celem usprawnienia ich funkcjonowania psychospołecznego.
Koncentruje się na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni, indywidualnie i zbiorowo. Zasadniczą sprawą jest przyswojenie członkom tej idei i uruchomienie w grupie wzajemnej pomocy.
Dążenie do maksymalizacji czynników korzystnych i minimalizacji czynników niekorzystnych dla realizacji celów jednostkowych. Uczenie wspólnego rozwiązywania problemów, wyrażania stosunku emocjonalnego do i wobec innych, kształtowania wzorów stosunku interpersonalnych, wpływania na innych.
Dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jednostki i jako grupy.
Uczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w realnym życiu.
Przykładowe typologie grup:
Grupy rekreacyjne
Grupy socjalizacyjne
Grupy terapeutyczne
Grupy spotkaniowe, trening wrażliwości
Grupy edukacyjne
Grupy samopomocy
Grupy problemowe i decyzyjne
Metoda środowiskowa
(organizowania środowiska)
Metoda środowiskowa polega na organizowaniu w społeczności lokalnej współpracy pomiędzy instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi i mieszkańcami celem poprawy określonych warunków życia.
Kamiński wyróżnia wąskie i szerokie rozumienie pojęcia metody środowiskowej.
Wąskie rozumienie tej metody ma miejsce wówczas, gdy:
1. Na użytek głównie pomocy socjalnej uruchamiana jest jakaś akcja cykliczna lub stała. 2. Przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna - na przykład ludzie starzy lub wybrane zjawisko - czas wolny młodzieży.
3. Działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub jedną instytucję.
Szeroki sens metody środowiskowej oznacza całościowe rozumienie środowiska lokalnego, pełną rejestrację jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk.
W szerokim rozumieniu metody środowiskowej chodzi o dominację pozytywnego sensu działalności społecznej ( rozwój ku celom pożądanym) nad negatywnym sensem aktywności społecznej (ratownictwo i usuwanie zagrożeń).
Są dwa podstawowe warunki udanego zastosowania metody organizowania środowiska:
1.Istnienie „sił społecznych”. Tym mianem określa się potocznie ochotniczych, najczęściej nieprofesjonalnych organizatorów- wychowawców. Ich oparciem, a także „inkubatorem” powinny być samorządy lokalne.
2.Zaangażowanie w dzieło społeczności lokalnej przedstawicieli wszystkich jej grup ( rozbudzanie sił społecznych).
Zasadniczym celem organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju człowieka. Wtórne cele organizacji środowiska - to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków - czyli kompensacja.
Istotnym celem jest tworzenie wspólnoty, rozumiane jako przełamywanie poczucia izolacji i osamotnienia, budowanie więzi emocjonalnych i poczucia bezpieczeństwa wśród jednostek i grup społecznych.W latach siedemdziesiątych XX wieku pojawiły się tendencje do integrowania powyższych metod . Opracowany w tym nurcie generalistyczny model interwencji oparty jest na założeniu, że praca socjalna, w zależności od faktycznych potrzeb, może wymagać rozwiązywania ludzkich problemów na poziomach: jednostkowym, grupowym czy społecznym ( Kirst-Ashman, Hull, Jr., 1994).
Zwolennicy orientacji generalistycznej kładą nacisk na korzystanie z procedury rozwiązywania problemów jako meta-metody pracy socjalnej ( Boehm, Staples, 2002).
Procedura rozwiązywania problemów
W pracy socjalnej problemy powstające w relacjach międzyludzkich są rozumiane jako trudności w osiąganiu celów, z którymi ludzie nie są sobie w stanie poradzić przy wykorzystaniu własnych zasobów.
Do najczęstszych typów problemów klientów zalicza się:
- konflikty interpersonalne;
- niezadowalające relacje międzyludzkie;
- trudności w funkcjonowaniu w rolach społecznych;
- trudności w radzeniu sobie z poważnymi zmianami w życiu;
- problemy emocjonalne;
- niedostateczne środki służące zaspokajaniu podstawowych potrzeb;
- problemy w podejmowaniu decyzji;
- konflikty kulturowe, ( dyskryminacja, konieczność adaptacji do nowych, nieznanych warunków kulturowych) odczuwane przez członków mniejszości społecznych ( Kirst-Ashman, Hull, Jr. 1994).
Procedura rozwiązywania problemów składa się z następujących etapów:
odczucie trudności,
zdefiniowanie problemu,
poszukiwanie pomysłów możliwych rozwiązań,
ocena i wybór rozwiązania,
zastosowanie rozwiązania.
Rola pracownika socjalnego w rozwiązywaniu problemów jego klientów ( jednostek, grup czy społeczności) polega na ich aktywizowaniu, aż do usamodzielnienia się. To założenie przyjęto jako wyraz szacunku dla podmiotowości klientów i jako środek jej wzmacniania.
Teksty źródłowe:
Pedagogika społeczna, podręcznik akademicki, E. Marynowicz-Hetka, tom 1, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006
Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1995
Wyszukiwarka