N.CZASZKOWE dzieli się na 3 grupy:N.czuciowe(zmysłowe,do których należą nerwy węchowe,n.wzrokowy i n.przedsionkowo-ślimakowy),nerwy ruchowe (n.okoruchowy, n.bloczkowy,n.odwodzący,n.dodatkowy i n.podjęzykowy),nerwy mieszane (n.trójdzielny, n.twarzowy,n.językowo-gardłowy i n.błędny)

N.WECHOWE (nn.olfactorii-I):n.czuciowe,zwykle po kilkanaście n.z każdej strony,rozpoczynają się w kom.nerwowych w okolicy węchowej błony śluzowej nosa,przchodzą przez blaszkę poziomą kości sitowej do jamy czaszki.Tam wnikają do obwodowej części węchomózgowia,zespalając się ze znajdującymi się w niej tzw.kom.mitralnymi.Natomiast włókna obwodowe kom.nerw. dających początek n.węchowymtworzą zgrubienia zwane buławkami węchowymi.Są to receptory narządu powonienia zakończone kilkoma włoskami węchowymi. N.WZROKOWY (n.opticus-II):n.czuciowy,rozpoczyna się w kom.nerwowych położonych w siatkówce, przechodzi przez kanał wzrokowy z oczodołu do jamy czaszki,gdzie krzyżuje się,tworząc skrzyzowanie wzrokowe,a następnie wnika do mózgowia jako pasmo wzrokowe kierując się do ciał kolankowatych bocznych.

.N. PRZEDSIONKOWOSLIMAKOWY (n.vestibulocochlearisVIII): N.czuciowy.Przebiega w uchu wew.Skł.się z części ślimakowej i przedsionkowej.Cz.ślimakowa rozpoczyna się w zwoju spiralnym,a kończy w jądrach krańcowych:ślimakowym,grzbietowym i brzusznym.Jest n.słuchu .Cz. przedsionkowa rozpoczyna się w zwoju przedsionka,a kończy w jądrach krańcowych :przedsionkowym górnym,dolnym,przyśrodkowym i bocznym.Przewodzi impulsy nerwowe.Infor.o położeniu głowy w przestrzeni. Jest nerwem zmysłu równowagi

N.OKORUCHOWY (n.oculomotorius-III) :N . ruchowy, prowadzi również włókna przywspółczulne.Jądro początkowe i przywspółczulne leżą w śródmózgowiu.Do oczodołu n.przechodzi przez szczelinę oczodołową górną.Unerwia więszkość tzw.mięśni zewnątrzgałkowych,a przeciwspólnie mięśnie gładki tzw.wewgałkowe. Zawiera ok.15 000włókien nerwowych,co pozwala na bogate zaopatrzenie kom.mięś. unerwianych mięśni i zapewnia szybkie i precyzyjne ruchy gałki ocznej.

N. BLOCZKOWY (n.trochlearis-IV):N.ruchowy,najcieńszy z n.czaszkowych.Jądro początkowe leży w śródmózgowiu ,w konarach mózgu.Do oczodołu przechodzi przez szczelinę oczodołową górną.Unerwia mięsien skośny górny.Warunkuje patrzenie z góry,tzw.n.patetyczny.

N.ODWODZACY(n.abducens-VI):N.ruchowy.Jądro początkowe znajduje się w moście,nerw wnika do oczodołu przez szczelinę oczodołową górną,unerwia mięsień prosty boczny.Uszkodzenie powoduje zez zbieżny

.N. DODATKOWY (n.accessoriusXI): N.ruchowy. Rozpoczyna się w jądrze dwuznacznym,w rdzeniu przed.(część mózgowia)i rdzeniu kręgowym(cz.rdzeniowa).Opuszcza czaszkę przez otwór żyły szyjnej. Uner.m. 4boczny i m.mostkowo-obojcz.-sutkow.

N.PODJEZYKOWY. (n.hypoglossusXII) :N.ruchowy. Rozp.się w jądrze n.podjęzykowego położ.w rdzeniu przed.Opuszcza jamę czaszki przez kanał n.podjęzykowego.Uner.m.języka.Odgrywa ważną rolę przy żuciu,połykaniu i artykulacji.

N.TROJDZIELNY (n.trigeminus-V): nerw czaszkowy mieszany-skła.się z włókien ruchowych i czuciowych.Część czuciowa skł.się z 3gałązek:ocznej,szczękowej i żuchwowej, przechodzących przez otwory w czaszce o tych samych nazwach.Gałązki czuciowe unerwiają skórę twarzy,błonę śluzową jamy ustnej i nosowej oraz zatok przynosowych,opony miękkie i zębodoły.Cześć ruchowa nerwu trójdzielnego unerwia mięśnie biorące udział w akcie żucia.

N.TWARZOWY(n.facialis-VII):n.czaszkowy o charakterze mieszanym gdyż zawiera włókna: ruchowe dla mięśni twarzy i szyi,czuciowe (smakowe)dla 2/3 przednich języka oraz parasympatyczne(autonomiczny uklad nerwowy)dla gruczołów łzowego, ślinianek podżuchwowej i podjęzykowej,a także drobnych gruczołów jamy ustnej i nosowej oraz podniebieniamiękkiego

.

N.JEZYKOWO-GARDLOWY (n.glossopharyngeusIX):N.mieszany z dużą liczbą włókien czuciowych zawiera również włókna przywspółczulne.Włókna ruchowe zaczynają się w jądrze początkowym.Unerwiają mięśnie gardła,podnieb.miękkiego i niektóre m.nadgnykowe.Jest to najważniejszy n.biorący udział w połykaniu.Włókna czuciowe rozpocz.się w zwoju dolnym i górnym położonym w pobliżu otworu żyły szyjnej.Unerw.błonę śluz.gardła,jamy bębenkowej,trąbki słuchowej, przewodzą wrażenie smakowe z 1/3 tylnej cz. języka.Włókna przyws.rozpo.się w jądrze ślinowym dolnym położonym w rdzeniu przed.i unerw .wydzielniczo śliniankę przyuszną.

N. BLEDNY(n.vagusX) :N.mieszany z dużą liczbą włókien czuciowych ,zaw.również włó.przywspółczulne.Najdłuższy n.czaszkowy.Przebiega przez szyję,kl.pier.i jamę brzuszną.Włókna ruchowe rozp.się w jądrze dwuznacznym.Unerwia m.podnieb.miekkiego, gardła i krtani.Włókna przyws.rozp.się w jądrze grzbietowym n.błędnego.Uner.narządy głowy,szyi,kl.pier,i jamy brzusznej:gruczoły błony śluzowej gardła i krtni,przełyk, serce, płuca, żołądek, jelito cienkie i grube,wątrobę,trzustkę,nerki,śledzionę.Bierze on udział w odruchu kaszlowym i wymiotowym

. N.PODJEZYKOWY. (n.hypoglossusXII) :N.ruchowy. Rozp.się w jądrze n.podjęzykowego położ.w rdzeniu przed.Opuszcza jamę czaszki przez kanał n.podjęzykowego.Uner.m.języka.Odgrywa ważną rolę przy żuciu,połykaniu i artykulacji.