STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU
WOBEC UNIJNEJ POLITYKI
ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ
DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS:
POLSKA WOBEC
1
UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ
Raport opracowany dla Konfederacji Lewiatan
Autorzy:
MACIEJ BUKOWSKI
ALEKSANDER ŚNIEGOCKI
www.wise-institute.org.pl
Zapraszamy do zapoznania się z pozostałymi publikacjami z cyklu
Stanowisko polskiego biznesu wobec unijnej polityki
!
energetyczno-klimatycznej do 2030 roku:
Wsparcie dla niskoemisyjnej transformacji
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU
WOBEC UNIJNEJ POLITYKI
ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ
DO 2030 ROKU
WSPARCIE DLA NISKOEMISYJNEJ
TRANSFORMACJI ELEKTROENERGETYKI
2 I CIEPAOWNICTWA
elektroenergetyki i ciepłownictwa
Raport opracowany dla Konfederacji Lewiatan
Autorzy:
MACIEJ BUKOWSKI
ALEKSANDER ŚNIEGOCKI
www.wise-institute.org.pl omówienie możliwych mechanizmów wsparcia
obniżenia emisyjności polskiej energetyki zawodowej
Inteligentna ochrona przemysłu dla skutecznej
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU
WOBEC UNIJNEJ POLITYKI
ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ
DO 2030 ROKU
INTELIGENTNA OCHRONA PRZEMYSAU
3 DLA SKUTECZNEJ NISKOEMISYJNEJ
TRANSFORMACJI W EUROPIE
niskoemisyjnej transformacji w Europie
Raport opracowany dla Konfederacji Lewiatan
Autorzy:
MACIEJ BUKOWSKI
ALEKSANDER ŚNIEGOCKI
www.wise-institute.org.pl analiza niezbędnych zmian w instrumentach chroniących
europejski przemysł przed carbon leakage
STRESZCZENIE
/ Blokując ustalenia nowych ram unijnej polityki klimatyczno-energetycznej, Polska znajdzie się
w trudnej sytuacji. Nastawienie kluczowych państw UE na głęboką redukcję emisji nie ulegnie
istotnej zmianie w horyzoncie najbliższych lat a odpowiednie rozwiązania mogą być wprowadzo-
ne w drodze legislacyjnej poprzez głosowanie większością kwalifikowaną. W takiej sytuacji moż-
liwość wypracowania korzystnych rozwiązań będzie mocno ograniczona, o ile w ogóle możliwa.
/ Zamiast blokowania decyzji politycznej o kształcie nowych ram polityki klimatycznej do roku
2030 Polska powinna się więc skupić na wynegocjowaniu najlepszych dla siebie rozstrzygnięć
w następujących obszarach:
a) Redystrybucja obciążeń między państwami członkowskimi
b) Udoskonalenie mechanizmów ochrony przemysłu przed carbon leakage
c) Mechanizmy wsparcia transformacji polskiej energetyki zawodowej
d) Reguły podziału wysiłku redukcyjnego między sektorami ETS oraz non-ETS
/ Dobrze zaprojektowane rozwiązania w powyższych obszarach mogłyby zminimalizować nega-
tywne skutki wzrostu cen uprawnień na polską gospodarkę, dzięki czemu kwestia ta przestała
by być kwestią kontrowersyjną, dzielącą poszczególne państwa członkowskie UE.
/ Polskie weta wobec zmian w polityce klimatycznej UE odroczyły moment podjęcia decyzji o jej przyszłym
kształcie. Nie miały one szans na fundamentalne zmiany głównych elementów architektury polityki kli-
matycznej i jej podstawowych instrumentów, a uzyskany przez Polskę czas nie został wykorzystany
do wypracowania efektywnych krajowych ram dla niskoemisyjnej transformacji polskiej gospodarki.
/ Tym niemniej prezentowane w Brukseli polskie stanowisko wpłynęło na postrzeganie polityki klima-
tycznej w coraz większym stopniu jako polityki odnoszącej się w równym stopniu do kwestii środowi-
skowych, co gospodarczych. Główne elementy narracji prezentowanej przez Polskę, tj. konkurencyjność,
zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i wzrostu gospodarczego stanowią obecnie kluczowe wątki
w unijnej debacie o polityce klimatycznej.
/ Europa Zachodnia traktuje obecnie politykę klimatyczną jako element polityki przemysłowej wspierającej
proces reindustrializacji Europy. Liczy przede wszystkim na zwiększenie popytu na produkcję przemysło-
wą na skutek zastępowania paliw kopalnych kapitałochłonnymi technologiami oszczędzania i produkcji
energii. Jednak z uwagi na niski udział tych gałęzi przemysłu w Polsce i innych krajach naszego regionu,
impulsy do rozwoju ekonomicznego tych krajów będzie mniejszy niż w państwach EU-15.
/ Wyzwaniem dla Polski jest systematyczna i znacząca redukcja roli węgla w miksie energetycznym a jed-
noczesne przekonanie Europy, że ze względów bezpieczeństwa energetycznego, nie będzie możliwe
jego całkowite wyeliminowanie w perspektywie czasowej objętej nowym pakietem energetyczno kli-
matycznym UE.
/ Niezależnie od kształtu przyszłej polityki energetycznej, Europa pozostanie prawdopodobnie kontynen-
tem relatywnie drogiej energii. Jednak efektywność energetyczna, energia jądrowa i OZE mogą w długim
okresie zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i konkurencyjność Europie i jako takie są traktowane
jako inwestycja na przyszłość.
/ Czynniki gospodarcze, techniczne i środowiskowe oraz polityczne, a zwłaszcza pozytywne zakończenie
negocjacji nowego porozumienia na forum UNFCCC, będą w kolejnych dekadach wzmacniały presję na re-
dukcję emisji gazów cieplarnianych także poza Europą. Wątpliwe jest, by dostawy węgla ze złóż krajowych
mogły w całości pokryć zapotrzebowanie na energię w Polsce w dłuższej perspektywie, tj. do roku 2050.
Dywersyfikacja technologiczna produkcji energii elektrycznej i ciepła jest więc koniecznością.
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 4
CO DAAY POLSCE KLIMATYCZNE WETA?
Mijają trzy lata od zablokowania przez Polskę unijnych planów redukcji emisji do 2050 roku i opublikowa-
nia Energetycznej Mapy Drogowej do 2050 roku. Dzisiaj Europa znów debatuje nad przyszłością polityki
energetyczno-klimatycznej. Tym razem dyskusja dotyczy celów na 2030 rok, a polskie stanowisko wydaje
się być równie sceptyczne co w latach ubiegłych. Czy takie podejście przystaje do obecnych realiów?
Co przyniosły Polsce klimatyczne weta? Czy taktyka z lat ubiegłych może być zastosowana ponownie?
Debata wokół propozycji przedstawionych w styczniu tego roku przez Komisję Europejską pokazała,
że wysiłki Polski na rzecz zablokowania procesu pogłębiania ambicji europejskiej polityki klimatycznej
były raczej zagraniem taktycznym, niż osiągnięciem strategicznym.
Odsunęły one ostateczne rozstrzygnięcia na kilka lat, wzmacniając w europejskiej debacie rangę niektó-
rych, szczególnie ważnych dla Polski, wątków: (1) nierównego rozłożenia ciężaru niskoemisyjnej transfor-
macji między kraje starej i nowej Unii, (2) problemu rosnących kosztów energii oraz (3) ryzyka prze-
noszenia części produkcji przemysłowej poza UE na skutek obciążenia jej kosztami polityki klimatycznej.
Postulaty zgłaszane przez Polskę wpisały się w zmianę postrzegania polityki klimatycznej uzgodniony
w 2008 r. pakiet klimatyczno-energetyczny był w swoich założeniach instrumentem realizacji unijnych
zobowiązań w ramach Protokołu z Kioto, natomiast aktualnie polityka klimatyczna postrzegana jest przez
pryzmat skutków jakie wywołuje nie tylko dla środowiska, ale przede wszystkim dla gospodarki.
Nie oznacza to, że stanowisko Polski zmodyfikowało przekonanie najzamożniejszych krajów Euro-
py Zachodniej Niemiec, Wielkiej Brytanii czy Francji do konieczności głębokiej redukcji emisji ga-
zów cieplarnianych w Unii. Kraje te na przestrzeni ostatnich lat nie tylko podtrzymały, lecz nawet
wzmocniły, orientację swojej polityki gospodarczej na głęboką redukcję emisji gazów cieplarnianych
w perspektywie lat 2030-2050. Opóznianie przez Polskę na forum Unii Europejskiej postępów polityki
energetyczno-klimatycznej znalazło odbicie w pracach nad polityką krajową. Odkładanie kluczowych
decyzji regulacyjnych i instytucjonalnych pogłębiło impas inwestycyjny w sektorze, tak w energetyce
konwencjonalnej jak i odnawialnej. Brak pewności co do realizacji programu jądrowego, powolny roz-
wój wydobycia gazu łupkowego czy opóznione wdrażanie legislacji na rzecz poprawy efektywności
energetycznej, ugruntowały opinię o pasywności polskiej polityki publicznej wobec wyzwań stawianych
przez europejską agendę klimatyczną.
Mimo taktycznych zdobyczy na polu europejskim Polska nie wykorzystała więc zdobytego czasu
na przygotowanie własnego pakietu działań pozwalającego na rozpoczęcie dostosowanej do krajowej
specyfiki transformacji gospodarki w kierunku niskoemisyjnym.
Czy możliwe jest, aby dotychczasowe starania Polski prze-
kuć na realne propozycje równoważenia kosztów polityki
Polska nie wykorzystała zdo-
klimatycznej i osiągania jej długoterminowych celów? By od-
bytego czasu na podjęcie
powiedzieć sobie na to pytanie trzeba zrozumieć, dlaczego
w ostatnich latach nie doszło do reorientacji polityki energe-
skutecznych, dostosowanych
tyczno-klimatycznej Unii, czemu w najbliższym czasie presja
do polskiej specyfiki dzia-
na ustalenie celów redukcyjnych do 2030 roku będzie rosnąć
łań na rzecz niskoemisyjnej
oraz jakie jest rzeczywiste pole wyboru w zakresie przyszłe-
transformacji gospodarki.
go kształtu unijnych działań na rzecz transformacji energetyki
i ochrony klimatu.
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 5
ZMIENIAJCE SI OTOCZENIE, STAAE PRIORYTETY
Gdy w 2008 roku przyjmowano cele na rok 2020 (tzw. 3x20), trudno było przewidzieć zmiany, jakie
w ciągu zaledwie kilu lat doświadczyć miało otoczenie unijnej polityki energetyczno-klimatycznej. Jej
ramy były projektowane w momencie, gdy Europa znajdowała się w relatywnie dobrej sytuacji gospo-
darczej, ceny surowców energetycznych dynamicznie rosły, a europejskie rządy liczyły na osiągnięcie
globalnego porozumienia klimatycznego w Kopenhadze w 2009 roku. Tuż po przyjęciu założeń euro-
pejskiej agendy klimatycznej świat dotknął głęboki kryzys finansowy, który przerodził się w wieloletnią
stagnację gospodarczą dużej części kontynentu. Rewolucja łupkowa w Stanach Zjednoczonych wywo-
łała obawy o konkurencyjność części europejskiego przemysłu, a fiasko kopenhaskich negocjacji kli-
matycznych przekreśliło szansę na spójną globalną politykę klimatyczną w przewidywalnej przyszłości.
Na pierwszy rzut oka wydawałoby się, że tak zasadnicze zmiany stworzą korzystne warunki dla wery-
fikacji priorytetów unijnej polityki klimatyczno-energetycznej. Taka opinia zaczęła dominować m.in.
w Polsce. Dokładniejsze zbadanie zagadnienia pozwala zrozumieć, dlaczego oceny te były błędne.
KRYZYS GOSPODARCZY, REINDUSTRIALIZACJA I ZIELONY WZROST
Kryzys gospodarczy w Europie sprawił, że więcej uwagi zaczęto zwracać na pytania o efektywność kosz-
tową polityk publicznych, w tym i pakietu energetyczno-klimatycznego UE. W przeżywających kryzys
bankowy i budżetowy państwach Europy poddano w wątpliwość możliwości mobilizacji kapitału do nie-
zbędnych inwestycji energetycznych, a wątpliwości co do wpływu niskoemisyjnej transformacji na konku-
rencyjność europejskiej gospodarki zaczęły rosnąć. Szczególne miejsce w debacie na temat pobudzenia
wzrostu gospodarczego w okresie pokryzysowym zajęła koncepcja reindustrializacji, a więc ponownego
zwiększenia roli przemysłu w gospodarce Europy. W Polsce potrzeba ta postrzegana jest przez pryzmat
tradycyjnych branż gospodarki, cechujących się wysoką energochłonnością i emisyjnością. Z kolei pań-
stwa zachodnioeuropejskie i Bruksela kładą nacisk przede wszystkim na poprawę innowacyjności euro-
pejskiego przemysłu i wzmocnieniu tych jego segmentów, których potencjał wzrostowy w gospodarce
globalnej jest największy, w tym zwłaszcza najbardziej innowacyjnych gałęzi przemysłu przetwórczego.
Ta rozbieżność ma fundamentalne znaczenie dla oceny europejskiej agendy klimatycznej w różnych częś-
ciach kontynentu. W Polsce inwestycje niezbędne do przeprowadzenia niskoemisyjnej transformacji trak-
tuje się jako obciążenie z uwagi na ograniczone możliwości przerzucenia tych kosztów na konsumenta (np.
poprzez wzrost cen energii). W Europie Zachodniej są one postrzegane jako bodziec popytowy wspiera-
jący budowę nowoczesnych przewag konkurencyjnych w przemyśle, zwłaszcza w gospodarkach
mocno ukierunkowanych na eksport.
Dobrą ilustracją tego drugiego podejścia
jest komunikat Komisji poświęcony celom
W Polsce inwestycje niezbędne do prze-
na 2030 rok, w którym stwierdza się, że
prowadzenia niskoemisyjnej transformacji
choć na skutek wdrożenia proponowanych
rozwiązań koszty systemu energetycznego traktuje się jako obciążenie. W Europie Za-
wzrosną, to jednak zostaną [one] w zna-
chodniej są one postrzegane jako bodziec
czącym stopniu przesunięte z wydatków
popytowy wspierający budowę nowoczes-
na paliwa na wydatki na innowacyjne urzą-
nych przewag konkurencyjnych w przemyśle.
dzenia o wysokiej wartości dodanej, co po-
budzi inwestycje w innowacyjne produkty
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 6
i usługi i stworzy miejsca pracy, a także pobudzi wzrost oraz poprawi unijny bilans handlowy . Również
w komunikacie poświęconym samej reindustrializacji kwestii cen energii poświęcono niewiele miejsca,
natomiast omówienie znaczenia zielonych inwestycji dla wzrostu stanowiło centralny element dokumentu.
Krańcowa odmienność narracji polskiej i europejskiej wynika z różnego postrzegania własnej
siły gospodarczej przez Polskę i państwa Europy Zachodniej. Oba głosy choć dobrze słyszalne
mają jednak odmienną siłę sprawczą na forum Unii Europejskiej. Aktywne podejście reprezentują
najsilniejsze państwa Starej Unii: - Niemcy, Wielka Brytania, Francja pasywne przede wszystkim Nowe
Kraje Członkowskie na czele z Polską. Wobec przewagi w Radzie Europejskiej głosów państw zaintere-
sowanych aktywnym podejściem do modernizacji struktury przemysłowej nie należy się spodziewać,
by Unia zrezygnowała z ambitnych celów klimatycznych motywowana koniecznością reindustrializacji
opartej o ekspansję w energochłonnych branżach gospodarki. Nie oznacza to jednak, że interes tych
przemysłów będzie ignorowany. Przeciwnie, wobec braku spójnej globalnej agendy klimatycznej, ist-
nieje szansa na wzmocnienie w UE działań osłonowych wobec sektorów narażonych na ryzyko
carbon leakage, przy jednoczesnym utrzymaniu ambicji redukcyjnych tam gdzie zmiana jest
możliwa po relatywnie niskim koszcie.
REWOLUCJA AUPKOWA, KRYZYS UKRAICSKI I MIKS ENERGETYCZNY UNII
Dynamiczny rozwój wydobycia gazu łupkowego w USA po roku 2008 sprawił, że amerykańskie ceny gazu
w ciągu zaledwie kilku lat spadły do 1/3 poziomu notowanego w innych krajach OECD w tym zwłaszcza na
Starym Kontynencie. Wpłynęło to na wzrost różnic w cenie energii elektrycznej pomiędzy Unią Europejską
a USA, bowiem tani gaz ziemny w Stanach Zjednoczonych wywołał na tamtym rynku presję na obniżkę
cen innych paliw kopalnych, w tym węgla.
Jak wskazują analizy Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE), obecną sytuację należy jednak
traktować raczej jako sukces USA, niż porażkę Unii Europejskiej. Wieloletnie wsparcie publiczne dla
rozwoju technologii wydobycia gazu ze złóż niekonwencjonalnych oraz wyjątkowo sprzyjające warunki
geologiczne otworzyły drogę łupkowej rewolucji w Stanach Zjednoczonych. Znaczące różnice cen gazu i
energii elektrycznej między USA a resztą świata zostaną wg prognoz MAE utrzymane w przewidywalnej
przyszłości. Należy wskazać, że jednocześnie USA udaje się osiągać redukcje emisji porównywalne z tymi
w UE mimo braku zobowiązań w ramach Protokołu z Kioto oraz wdrożenia instrumentów typu ETS. Głów-
nym powodem takiej sytuacji jest znaczący spadek cen gazu z uwagi na eksploatacje złóż niekonwen-
cjonalnych co automatycznie spowodowało utratę ekonomicznej atrakcyjności węgla. Pozbawione tak
korzystnych warunków geologicznych
Europa, lecz także Japonia czy Chi-
ny pozostaną prawdopodobnie ob-
Wobec braku dużej bazy surowcowej zdolnej
szarami relatywnie drogiej energii,
niskim kosztem zaspokoić potrzeby energe-
nawet gdyby całkowicie zrezygnowały
z publicznego wsparcia rozwoju OZE.
tyczne całej Unii, długookresowym wyjściem
Wbrew temu co się często twierdzi,
dla Europy jest dalsza poprawa efektywności
koszt tego wsparcia jest bowiem zni-
energetycznej oraz inwestycje w rozwój no-
komo mały w porównaniu do wpływu,
wych technologii pozyskiwania energii.
jaki na relatywne ceny energii elek-
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 7
trycznej w Europie i USA mają wysokie ceny surowców kopalnych, a zwłaszcza gazu ziemnego. Wobec
braku dużej bazy surowcowej zdolnej niskim kosztem zaspokoić potrzeby energetycznej całej Unii, jedy-
nym długookresowym wyjściem dla Europy jest dalsza poprawa efektywności energetycznej oraz inwe-
stycje w rozwój nowych technologii pozyskiwania energii, tak, by obniżyć ich koszt w kolejnych dekadach.
Wspieranie OZE i efektywności energetycznej w ramach europejskiej polityki energetyczno-klimatycznej
należy więc rozumieć jako inwestycję w przyszłość, generującą koszty dzisiaj, lecz stwarzającą nadzieję
na znaczne korzyści w kolejnych dekadach. Pożądana jest jednak optymalizacja kosztowa instrumen-
tów wsparcia OZE i efektywności energetycznej oraz dopasowanie działań ogólnoeuropejskich do
specyfiki poszczególnych państw członkowskich.
Obok obniżenia wydatków na energię w przyszłości gdy, ze względu na narastanie nierównowagi między
popytem a podażą surowców, może być ona jeszcze droższa niż dziś, Unia patrzy na politykę klimatyczną
jako na politykę wspierającą jej bezpieczeństwo energetyczne. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego
zyskała na szczególnym znaczeniu po kryzysie ukraińskim. Przypomniał on, że obok cen energii, istotna jest
również możliwość jej wyprodukowania z własnych zasobów. Również w tym przypadku poprawa efektyw-
ności energetycznej oraz rozwój technologii OZE stanowią długookresową odpowiedz UE na brak dużych
złóż paliw kopalnych w Europie. Nie mniej istotne są jednak także działania krótko- i średniookresowe, a
więc dywersyfikacja zródeł dostaw energii spoza UE i rozwój efektywniejszych technologii wykorzystania
europejskich zasobów paliwowych, w tym węgla oraz gazu łupkowego. Połączenie wsparcia rozwoju OZE
w średnim i długim okresie oraz wykorzystania istniejących zasobów w sposób efektywny kosz-
towo i sprzyjający środowisku naturalnemu w okresie krótkim, warto uczynić integralną częścią
europejskiej polityki energetyczno-klimatycznej.
Utrzymujące się różnice ceny gazu (lewy panel) i energii elektrycznej dla odbiorców
przemysłowych (prawy panel) wg prognoz Międzynarodowej Agencji Energetycznej do 2035 roku
18 200
15
160
12
120
9
80
6
40
3
2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035
Scenariusz Scenariusz
nowych polityk konwergencji ceny USA UE Japonia Chiny
USA USA koszt paliwa dotacje OZE
Europa Europa koszty operacyjne koszty sieciowe
Japonia Japonia koszty inwestycyjne koszt emisji CO2
yródło: World Energy Outlook 2013
USD/MWh
USD/MBtu
2012
2012
2012
2012
2035
2035
2035
2035
2020
2020
2020
2020
2030
2030
2030
2030
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 8
Polski miks energetyczny z węglem w tle
W obecnym miksie energetycznym Polski dominuje węgiel. Tak duże uzależnienie sektora energetycz-
nego od jednego rodzaju paliwa nie jest zdrowym zjawiskiem dla gospodarki. Stąd też systematyczna
dywersyfikacja koszyka paliwowego jest istotna nie tylko ze względów środowiskowych, ale również
gospodarczych. Należy jednak ten proces przeprowadzić ewolucyjnie, mając na względzie bezpieczeń-
stwo energetyczne kraju. Dlatego też, konieczne jest przekonanie Brukseli, że węgiel pozostanie jeszcze
długo w miksie energetycznym Polski, ale jego udział będzie stopniowo maleć. Inwestycje w bar-
dziej efektywne spalanie węgla przy jednoczesnych działaniach na rzecz poprawy efektywności
energetycznej, wsparte inwestycjami nisko- i zeroemisyjnego wytwarzania energii powinny
stanowić wkład Polski w realizację Unijnej polityki klimatycznej.
NOWY KSZTAAT GLOBALNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ
Po fiasku negocjacji w Kopenhadze w 2009 roku, ustalenia kolejnych szczytów klimatycznych starają się
doprowadzić do zawarcia kolejnego porozumienia redukcyjnego w 2015 roku w Paryżu. Jednocześnie
ewoluuje oczekiwany kształt globalnej polityki klimatycznej. W miejsce podejścia stosowanego w Pro-
tokole z Kioto, tworzącego wspólne ramy dla wysiłków redukcyjnych poszczególnych państw, przyjęto
podejście zakładające większe zróżnicowanie mechanizmów i ambicji redukcyjnych. Należy to wiązać
z próbą poszerzenia zobowiązań redukcyjnych na państwa rozwijające się, które stały się obecnie zna-
czącymi emitentami gazów cieplarnianych, oraz brakiem zgody co do podziału kosztów redukcji emisji
między bogatą Północą, a biednym Południem. W pierwszym kwartale 2015, a najpózniej do grudnia
2015 roku poszczególne kraje powinny zadeklarować swoje planowane cele redukcyjne. Jest
przy tym mało prawdopodobne, że wynikające z nich obciążenia dla emitentów gazów cieplar-
nianych będą porównywalne między poszczególnymi krajami. Można sądzić, że w wypadku Euro-
py będą one zapewne nadal wyższe niż u jej głównych partnerów handlowych, w szczególności USA i
Chin. Rząd Stanów Zjednoczonych zadeklarował ambicję obniżenia emisji CO2 w energetyce w perspek-
tywie roku 2030 aż o 30% (w odniesieniu do roku 2005). Zważywszy na to, że już dziś emisje w USA
spadły o 15% względem 2005, trudno uznać to zobowiązanie za porównywalne z agendą klimatyczna
zaproponowaną przez Komisję Europejską w styczniu 2014.
Czy fragmentacja i powolne wdrażanie polityki klima-
tycznej w skali globalnej oznacza, że presja na redukcję
Racjonalna unijna polityka kli-
emisji w Polsce pochodzi jedynie z Brukseli i jako taka
powinna być osłabiona poprzez wstrzymywanie kolejnych
matyczna osłania Polskę przed
inicjatyw wspólnotowych w tym obszarze? Wydaje się, że
ryzykiem zaostrzenia global-
tak nie jest. Ujawnianie się negatywnych efektów zmian
nej presji na redukcję emisji
klimatycznych, szybki wzrost zamożności krajów rozwi-
w długim okresie, umożliwia-
jających się oraz postęp technologiczny w energetyce
coraz silniej zachęca poszczególne państwa do stopnio-
jąc stopniową niskoemisyjną
wego zacieśniania współpracy międzynarodowej na rzecz
transformację z rekompensatą
ochrony klimatu.
części kosztów przez unijnych
partnerów.
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 9
Zarówno Chiny, jak i USA podejmują na poziomie krajowym oraz regionalnym działania zmierzające
do redukcji emisyjności ich gospodarek oraz rozwoju alternatywnych zródeł energii. Obecnie nie są
one jeszcze skłonne do sformułowania ambicji redukcyjnych w pełni porównywalnych z unijnymi. Nie
znaczy to jednak, że nie stanie się tak w przyszłości. W istocie szereg inicjatyw regulacyjnych w USA i Azji
Wschodniej wskazują, że nawet jeżeli za rok w Paryżu nie zostanie zawarte globalne porozumienie
klimatyczne, to stopniowe wprowadzanie i potencjalne łączenie regionalnych systemów handlu
emisjami, a także implementacja innych instrumentów obniżających emisyjność poszczególnych
gospodarek (np. standardów emisyjnych w energetyce, czy standardów efektywności energetycznej
w budownictwie i transporcie) będą coraz bardziej prawdopodobne i będą wywierać presję na gospo-
darki uzależnione od emisyjnych paliw kopalnych.
Z perspektywy Unii oznacza to, że zaostrzanie celu redukcyjnego w połączeniu ze skuteczną ochro-
ną wrażliwych branż przed carbon leakage, nadal może być postrzegane jako inwestycja obniżająca
przyszłe koszty niskoemisyjnej transformacji oraz dająca szanse na zajęcie atrakcyjnych nisz na rynku
niskoemisyjnych technologii.
Natomiast z perspektywy Polski długoterminowe ryzyko zaostrzenia globalnej polityki kli-
matycznej wskazuje na ograniczoną użyteczność blokowania unijnych działań w tym zakre-
sie. Przeciwnie, obniżanie emisyjności koordynowane w ramach UE stwarza szanse na uniknięcie
ryzyka nagłego wzrostu kosztów polityki klimatycznej w przyszłości poprzez rozłożenie
zmian w czasie oraz możliwości wdrożenia mechanizmów dających Polsce możliwość trans-
formacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w tempie dostosowanym do posiadanych
możliwości.
ZMIANY KRAJOWE: PROBLEMY Z KONKURECYJNOŚCI I AKCPETACJ SPOAECZN
WGLA ORAZ NOWE WYMOGI ŚRODOWISKOWE W KRAJACH OECD
W ostatnich latach w istotny sposób zmienił się wewnętrzny kontekst atrakcyjności unijnej polityki
klimatycznej w Polsce. Ujawniły się problemy z konkurencyjnością polskiego górnictwa węgla
kamiennego. Głęboka nieefektywność kosztowa tego sektora jest w chwili obecnej pochodną opóz-
niania decyzji o racjonalizacji skali wydobycia na Śląsku poprzez zamykanie trwale nierentownych
kopalń. W perspektywie roku 2030 nałoży się na nią długoterminowa presja na wzrost kosztów
pracy w polskiej gospodarce, sprostanie której wymagać będzie podniesienia wydajności pracy w
polskim górnictwie około dwukrotnie. Oznacza to, że w przyszłości bardzo wątpliwe aby popyt
energetyki na węgiel kamienny zaspokojony został ze zródeł krajowych o ile udział tego
paliwa w polskim bilansie energetycznym nie ulegnie znaczącemu zmniejszeniu. W przypadku
węgla brunatnego problemem jest wyczerpywanie się obecnie jego eksploatowanych pokładów. W
latach 20-tych należy się spodziewać zamknięcia kopalni w Adamowie i Koninie, w latach 30-tych
w Bełchatowie, a w latach 40-tych w Turowie. Utrzymanie energetyki opartej na węglu brunat-
nym będzie wymagało podjęcia kapitałochłonnych inwestycji w nowe złoża. Ich dokonanie może
okazać się bardzo trudne przez opór społeczności lokalnych, w wyniku zaostrzania europejskich
standardów emisyjnych w instalacjach przemysłowych lub też w wyniku wzrostu cen uprawnień do
emisji CO2 w systemie EU ETS.
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 10
W ostatnich latach w krajach OECD (nie tylko UE, ale i USA) wzrosła presja regulacyjna na ogranicze-
nie emisji innych niż gazy cieplarnianie. Zaostrzanie norm emisji szkodliwych substancji takich jak
tlenki siarki, tlenki azotu czy pyły to konsekwentnie realizowana polityka Unii Europejskiej w zakresie
ochrony powietrza.
Ograniczenia te dotkną zarówno duże, jak i małe zródła energii oparte o paliwa kopalne. Już w roku
2016 roku polską energetykę czekają obostrzenia wynikające z Dyrektywy o emisjach przemysło-
wych (obniżenie standardu emisyjnego dla SO2 o 50%, a dla NOx i pyłów o 60% dla bloków powyżej
500 MW), które z czasem będą się zaostrzać. Niespełnienie tych wymogów będzie oznaczało zamknię-
cie instalacji. W KE toczą się tez prace nad zaostrzeniem wymagań dla średnich zródeł spalania paliw
tj. od 1 MW do 50 MW (tzw. Dyrektywa MCP). Przygotowywana jest też nowa dyrektywa w sprawie
redukcji krajowych emisji niektórych zanieczyszczeń, tzw. dyrektywa NEC.
Wyzwania dla polskiej gospodarki
Można powiedzieć, że w przyszłości to głównie polityka środowiskowa w zakresie jakości powie-
trza, a nie klimatyczna, będzie obniżała atrakcyjność inwestycji w zródła węglowe.
Tendencję tę wzmocni zapewne rosnąca w społeczeństwie polskim świadomość negatywnych skutków
zdrowotnych i środowiskowych wykorzystania węgla w celach grzewczych. Doświadczenie krajów za-
chodnioeuropejskich pokazuje, że wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa należy się spodziewać
coraz większej akceptacji dla stopniowego odchodzenia od emisyjnych, szkodliwych dla otoczenia form
pozyskiwania energii.
P
o
z
o
s
t
a
ł
e
P
o
l
i
t
y
k
a
p
o
l
i
t
y
k
i
k
l
i
m
a
t
y
c
z
n
a
ś
r
o
d
o
w
i
s
k
o
w
e
STANOWISKO POLSKIEGO BIZNESU WOBEC UNIJNEJ POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ DO 2030 ROKU
PRZEAAMUJC IMPAS: POLSKA WOBEC UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ | 11
PRZEAAMAĆ IMPAS I MDRZE WYBRAĆ
OBSZARY NEGOCJACYJNE
Jeżeli Polska chce uzyskać korzystny wynik negocjacyjny, nie powinna dalej blokować ustalenia
ram polityki unijnej klimatyczno-energetycznej po 2020 roku licząc na to, że podejście innych
państw członkowskich UE ulegnie istotnej zmianie.
Zamiast tego należy zawczasu wybrać kluczowe obszary negocjacji istotne z punktu widzenia
krajowej gospodarki oraz akceptowalne dla innych stron a następnie skupić wysiłek dyploma-
tyczny na wygraniu tych bitew tak aby transformacja polskiej gospodarki w kierunku niskoemi-
syjnym była łatwiejsza.
Obszary negocjacyjne szczególnie Obszary negocjacyjne niekorzystne
obiecujące z polskiej perspektywy z polskiej perspektywy
Redystrybucja wpływów z ETS między Blokowanie nowego celu redukcyjnego
państwami członkowskimi. Stawia to Polskę na z góry przegranej pozycji. Orientacja
unijnej polityki na znaczącą redukcję emisji gazów
Wyzwaniem jest przede wszystkim przekonanie
cieplarnianych oraz ograniczenie zużycia paliw
innych państw członkowskich do konieczności
kopalnych i rozwój OZE utrzyma się w najbliższych
znaczącej pomocy dla państw nowej Unii, których
latach. Ograniczenie dalszych ambicji redukcyjnych
potrzeby transformacyjne są większe, a możliwości
UE może nastąpić dopiero po 2030 roku, o ile do tego
ich sfinansowania, mniejsze. Taką pomocą mogłaby
czasu pojawia się problemy techniczne z realizacją
być redystrybucja kopert krajowych w ramach EU
celów wykraczających poza pakiet 2030. Chęć
ETS z jednoczesnym ustanowieniem instrumentu
uniknięcia impasu technologicznego po roku 2030
wspomagającego transformacje sektora energetyki
stanowi dodatkowy bodziec dla UE do tworzenia silnych
(tzw. fundusz modernizacji energetyki). Wymagać ona
zachęt do niskoemisyjnych inwestycji w nadchodzącej
będzie znalezienia rozwiązań krajowych gwarantujących
dekadzie, wzmacniając determinację państw Europy
realizacje potrzeb inwestycyjnych (np. szybsza
Zachodniej do forsowania ambitnych celów redukcyjnych
rozbudowa infrastruktury przesyłowej).
w perspektywie roku 2030.
Udoskonalenie mechanizmów ochrony
Zmiana podstawowej architektury unijnej
przemysłu przed carbon leakage.
polityki klimatyczno-energetycznej
Obecne rozwiązania osłonowe wymagają zmian bowiem
Obecna debata pokazuje dużą inercję instytucjonalna
nie zapewniają one długookresowych, stabilnych ram
dotyczącą narzędzi redukcji emisji, w szczególności
funkcjonowania emisyjnych i energochłonnych branż
systemu handlu emisjami. Szanse na zmianę
na terenie Unii.
podstawowych założeń działania systemu orientacji
na ilościową redukcję emisji oraz utrzymanie
Nowe mechanizmy wsparcia transformacji
minimalizującego koszty w skali całej UE jednolitego
polskiej energetyki zawodowej
mechanizmu ograniczania emisji są znikome. To raczej
Polskę czekają ogromne inwestycje w energetykę. Mogą
w rozszerzeniu tego mechanizmu na inne sektory,
one uzyskać cenne wsparcie w ramach nowego unijnego
zwyżce cen uprawnień do emisji oraz przekonaniu innych
pakietu klimatycznego, którego udzielenie wymaga
państw członkowskich do bardziej sprawiedliwego
jednak sformułowania jasnej polskiej propozycji, jak
klucza dystrybucji uprawnień w ETS w obrębie UE
również deklaracji adekwatnego wsparcia ze strony
należy upatrywać szansy dla Polski na wykorzystanie
zamożniejszych państw członkowskich UE.
europejskiej agendy klimatycznej do własnych celów
rozwojowych.
Czytelne reguły podziału wysiłku redukcyjnego
między sektorami ETS oraz non-ETS
W szczególności dotyczy to przenoszenia wysiłku
redukcyjnego między instalacjami objętymi systemem
handlem emisjami a resztą gospodarki.
ul. Zbyszka Cybulskiego 3
00-725 Warszawa
Tel.: +48 22 55 99 900
Fax: +48 22 55 99 910
lewiatan@konfederacjalewiatan.pl
www.konfederacjalewiatan.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Polityka energetyczna Unii EuropejskiejPolityka energetyczna Rosji – szanse i wyzwania dla Polski i Unii Europejskiej raportGaz ziemny w polityce energetycznej Polski i Unii Europejskiejgeneracja rozproszona w nowoczesnej polityce energetycznejPOLITYKA ENERGETYCZNAGazprom jako narzędzie polityki energetycznej Rosji w Europie wybrane aspektyopinia europejskiego komitetu ekonomiczno społecznego w sprawie europejskiej polityki logistycznejrap7 europejska polityka sasiedztwaPolityka energetyczna Polski do roku 2031Polityka energetyczna Polski do 2025 roku 2Wpływ rosyjsko ukraińskich kryzysów na politykę energetyczną UEwięcej podobnych podstron