Miejsce na identyfikację szkoły
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
BIOLOGIA
LISTOPAD
POZIOM PODSTAWOWY 2010
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 11 stron (zada-
nia 1 25). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każ-
dym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/
atramentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Podczas egzaminu możesz korzystać z linijki.
Życzymy powodzenia!
Za rozwiÄ…zanie
wszystkich zadań
można otrzymać
łącznie 50 punktów.
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
KOD
PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań
przez dyrektorów szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 1. (2 pkt)
W obrębie połowy ciała pojawiają się palące bóle z zaczerwienieniem i tworzą się pęcherzyki. Objawy
tej choroby mogą pojawić się w dowolnym miejscu ciała, jednakże najczęściej dotyczą tułowia i twarzy.
Pęcherzyki rozprzestrzeniają się stopniowo wzdłuż nerwu za opatrującego odpowiedni odcinek ciała, na-
stępnie przemieniają się w strupy i znikają po upływie dwóch do trzech tygodni, pozostawiając małe bli-
zny [& ] .
yródło: V. Corazzi i in., Podręczna encyklopedia zdrowia, Poznań 2002.
Podaj nazwÄ™ opisanej choroby i napisz, co jest jej przyczynÄ….
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
Płyn mózgowo-rdzeniowy jest przezroczystą, bezbarwną i bezkomórkową substancją, występującą w ko-
morach mózgu i kanale centralnym rdzenia kręgowego. Tabela przedstawia wartości dwóch składników
płynu mózgowo-rdzeniowego u osoby zdrowej oraz u pacjenta z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Składnik płynu mózgowo- Pacjent z zapaleniem opon
Osoba zdrowa
-rdzeniowego mózgowo-rdzeniowych
glukoza 65 mg/100 ml 31 mg/100 ml
białko 35 mg/100 ml 100 mg/100 ml
Porównaj zmiany w składzie płynu mózgowo-rdzeniowego u pacjenta z zapaleniem opon mózgowo-rdze-
niowych i u osoby zdrowej.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Żółć jest płynem o żółtozielonej barwie i lekko alkalicznym odczynie. Pod względem chemicznym stano-
wi złożony wodny roztwór wielu różnych substancji organicznych i nieorganicznych.
a) Podaj nazwę narządu produkującego żółć.
...........................................................................................................................................................
b) Wymień dwa czynniki, od których zależy ilość żółci ostatecznie dopływającej do dwunastnicy.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
2
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 4. (2 pkt)
Uszkodzenia komórek mogą wynikać z różnorodnych zaburzeń, między innymi z braku tlenu i substancji
odżywczych.
Podaj, który rodzaj zaburzenia jest bardziej niekorzystny dla komórki. Odpowiedz uzasadnij.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
W przyrodzie występują organizmy, których obecność lub brak świadczy o natężeniu określonego czyn-
nika ekologicznego.
Przyporządkuj czynnikom ekologicznym (I IV) odpowiednie gatunki roślin (A D).
I dobre natlenienie wody A pokrzywa zwyczajna
II duże stężenie azotu w glebie B knieć błotna
III duże stężenie jonów wodorowych w glebie C wrzos zwyczajny
IV duża wilgotność podłoża D kiełż zdrojowy
I & & , II & & , III & & , IV & &
Zadanie 6. (2 pkt)
Poniższy wykres przedstawia stężenie kwasów żółciowych w osoczu po posiłku u trzech grup: gru-
pa I osoby zdrowe, grupa II osoby chore po wycięciu pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia) i gru-
pa III osoby chore z upośledzonym wchłanianiem jelitowym kwasów żółciowych.
3
płynne posiłki
I Osoby zdrowe
2
II Cholecystektomia
III Upośledzenie wchłaniania
1
kwasów żółciowych
800 1200 1600 2000 2400 400 h
Na podstawie: Choroby wątroby i dróg żółciowych, red. R. Brzozowski, Warszawa 1998.
a) Podaj czynnik, który wpływa na przyspieszenie wchłaniania kwasów żółciowych, co w rezultacie pro-
wadzi do zwiększenia ich stężenia w osoczu.
...........................................................................................................................................................
b) Napisz, która grupa pacjentów wykazuje wyrazne wahania stężenia kwasów żółciowych we krwi.
...........................................................................................................................................................
3
[µmol/l]
stężenie kwasów żółciowych w osoczu
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 7. (3 pkt)
Wymień trzy funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
3. ........................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Podaj nazwę schorzenia polegającego na nadmiernym gromadzeniu się płynu mózgowo-rdzeniowego.
...........................................................................................................................................................
Zadanie 9. (3 pkt)
Poniższy wykres przedstawia zależność ilości kreatyniny w osoczu od filtracji kłębuszkowej (GFR; ang.
Glomerular Filtration Rate).
800
kreatynina osocza
zdrowy, dorosły człowiek
400
60 110 µmol/l
100
50 100
GFR [% normy]
Na podstawie: E. Kinsey, M. Smith, Choroby nerek. Niekonwencjonalne ujęcie tematu, Tuchów 1992.
a) Wymień dwa czynniki, od których zależy ilość kreatyniny w osoczu.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
b) Odczytaj z wykresu, jak zmieni się stężenie kreatyniny w osoczu, jeśli GFR zmniejszy się o połowę.
...........................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
Drobnoustroje chorobotwórcze kolonizują niemalże każdy obszar ciała człowieka.
Wymień dwie właściwości jelita zapobiegające namnażaniu się flory bakteryjnej.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
4
[µmol/dl]
stężenie kreatyniny w osoczu
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 11. (2 pkt)
Żelazo ma nie tylko ważne znaczenie w powstawaniu hemoglobiny, ale także wchodzi w skład niemal każ-
dej komórki, jako część składowa enzymów oddechowych [& ]. Przeciętna dieta zawiera około 10 20 mg
żelaza w postaci złożonych kompleksów żelazowych (Fe3+) albo żelaza związanego z hemem. W żołąd-
ku żelazo nie podlega wchłanianiu i przechodzi do jelit, gdzie jest transportowane do krwi w komplek-
sie z gastroferrytyną. Żelazo może być wchłonięte z jelit jedynie w postaci jonu żelazawego (Fe2+).
Substancje redukujące wzmagają wchłanianie żelaza. Podobny wpływ wzmagający wchłanianie żelaza
wywiera kwas solny oraz specjalny czynnik stabilizujący w soku żołądkowym, który chroni sole żelazawe
przed przejściem w żelazowe i wytrącaniem w postaci trudno wchłanianych kompleksów. W przeciwień-
stwie do tego fosforany i fityniany, składniki pokarmów roślinnych, tworzą z solami żelaza nierozpusz-
czalne i trudno wchłanialne związki .
yródło: S. Konturek, T. Brzozowski, Fizjologia człowieka, t. 1, Kraków 2003.
a) Wyjaśnij, dlaczego lekarze zalecają przyjmowanie preparatów żelaza łącznie z witaminą C.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij, dlaczego ludzie stosujący dietę wegetariańską są często narażeni na niedobory żelaza.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Witamina ta występuje w dużych ilościach w owocach, zielonych częściach roślin, w kiełkach zbóż. Znaj-
duje się prawie we wszystkich ludzkich tkankach, jednak największe jej ilości stwierdza się w nadner-
czach. U większości zwierząt, z wyjątkiem świnki morskiej i małp, synteza tej witaminy odbywa się
z glukozy. Witamina ta jest potrzebna do prawidłowego rozwoju tkanki łącznej. Odgrywa również pew-
ną rolę w procesie krzepnięcia krwi .
yródło: A. Horst, Fizjologia patologiczna, Warszawa 1982.
Podaj nazwę opisanej witaminy. Wymień jeden objaw jej niedoboru.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 13. (1 pkt)
Obecnie znanych jest co najmniej 30 antygenów obecnych na powierzchni erytrocytów. Potencjalnie każ-
dy z nich może wywołać reakcję antygen przeciwciało. Antygeny różnią się jednak immunogennością,
czyli zdolnością do wywoływania przeciw sobie odpowiedzi immunologicznej w organizmie.
Wyjaśnij, dlaczego tylko główne antygeny grupowe (AB0 i Rh) są przyczyną poważnych powikłań po-
transfuzyjnych.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
5
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 14. (4 pkt)
Podaj nazwy typów mutacji chromosomowych przedstawionych na schematach.
K O M Ó R K A chromosom niezmutowany
a) K O O M Ó R K A & & & & & & & & & & ...& & & & & & & & & & ...
b) K O M R K A & & & & & & & & & & ...& & & & & & & & & & ...
c) K O M Ó R K & & & & & & & & & & ...& & & & & & & & & & ...
d) K Ó M O R K A & & & & & & & & & & ...& & & & & & & & & & ...
Zadanie 15. (2 pkt)
Każda biocenoza charakteryzuje się uporządkowaną strukturą organizmów należących do poszczególnych
poziomów troficznych. Piramida biomasy dla ekosystemów lądowych przyjmuje kształt typowej pirami-
dy, natomiast dla ekosystemów wodnych kształt odwróconej piramidy.
W tabeli przedstawiono dane dotyczące ogólnej biomasy organizmów na poszczególnych poziomach tro-
ficznych w ekosystemie trawiastym strefy klimatu umiarkowanego.
Poziom troficzny Biomasa [g/m2]
producenci 9 000
konsumenci I rzędu 6 000
konsumenci II rzędu 3 000
konsumenci III rzędu 1 000
Przedstaw dane z tabeli w postaci piramidy biomasy.
Zadanie 16. (2 pkt)
W przyrodzie wyróżnia się trzy podstawowe typy rozmieszczenia osobników w populacji: skupiskowe,
równomierne i przypadkowe.
Wymień dwie przyczyny równomiernego rozmieszczenia osobników w populacji.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
6
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 17. (3 pkt)
Poniżej przedstawiono kilka przykładów skamieniałości z okresu ery paleozoicznej.
A B
C D
a) Ustal, do jakiego typu dowodów potwierdzających ewolucję należą przedstawione skamieniałości.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij znaczenie skamieniałości dla paleontologów. Podaj dwa argumenty.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
Acetylocholina należy do neurotransmiterów uczestniczących w przekazywaniu impulsów nerwowych
w synapsach chemicznych.
Wyjaśnij, czym różni się wpływ acetylocholiny na włókna mięśnia szkieletowego od wpływu na włókna
mięśnia sercowego.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
7
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 19. (3 pkt)
DDT było pierwszym insektycydem stosowanym na olbrzymią skalę. Jego wprowadzenie umożliwiło
walkę z owadami szkodnikami upraw, pasożytami ludzi i zwierząt hodowlanych, muchami i innymi kło-
potliwymi mieszkańcami naszych miast, wsi, pól, sadów i lasów. Najniższą odporność na działanie DDT
wykazywały owady, a wśród nich komary przenoszące żółtą febrę. Znacznie wyższą odporność miały ry-
by i płazy, a najwyższą ptaki i ssaki. Dla kręgowców dawki DDT muszą być 5 10-krotnie wyższe niż dla
owadów, żeby wywołały efekt śmiertelny. DDT wprowadzony na pola uprawne nie zabija od razu wszyst-
kich owadów. Spożycie wraz z pokarmem małych dawek pestycydu, nieprzekraczających progu śmiertel-
ności, nie powoduje śmierci owadów. Pestycyd odkłada się w tkance tłuszczowej lub oskórku owada i tym
samym przestaje być dla niego szkodliwy. Największy stopień koncentracji osiąga DDT w tkankach pta-
ków i ssaków drapieżnych .
yródło: W. Czechowski i in., Biologia, Warszawa 1994.
a) Wyjaśnij, dlaczego najwyższą odporność na DDT wykazywały ptaki i ssaki.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij, dlaczego tkanki ptaków i ssaków drapieżnych osiągają największy stopień koncentracji DDT.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
c) Wyjaśnij, dlaczego DDT zaburzał równowagę ekologiczną biocenoz.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 20. (2 pkt)
Proces rozwoju rodowego człowiekowatych przebiegał bardzo burzliwie i obfitował w liczne sukcesy ewo-
lucyjne. Istotnym wydarzeniem w ewolucji człowieka była zmiana preferencji pokarmowych z typowej
roślinożerności na dietę opartą na pokarmach mięsnych.
Podaj dwa przystosowania pozwalające na zmianę preferencji pokarmowych w ewolucji człowieka.
1. ........................................................................................................................................................
2. ........................................................................................................................................................
8
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 21. (1 pkt)
W 1986 roku w Czarnobylu na Ukrainie doszło do wybuchu w elektrowni atomowej. W wyniku wybuchu i po-
131
żaru elektrowni do atmosfery przedostały się radioaktywne izotopy jodu I. Polskie władze, na wniosek wła-
ściwych ekspertów, zaaplikowały bezpłatnie wszystkim obywatelom, a szczególnie dzieciom, płyn Lugola.
Uzasadnij sens zaaplikowania płynu Lugola obywatelom Polski w związku z katastrofą elektrowni
w Czarnobylu.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 22. (1 pkt)
Schemat przedstawia mechanizm powstawania konfliktu serologicznego.
anty Rh
matka Rh( )
płód Rh(+)
Wyjaśnij, dlaczego konflikt serologiczny może spowodować zaburzenia rozwoju płodu.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 23. (1 pkt)
Uporządkuj etapy realizowania informacji genetycznej (A D) prowadzące do powstania funkcjonalnego białka.
Wpisz litery (A-D) w odpowiedniej kolejności w wykropkowanych miejscach.
A proces tworzenia się łańcucha polipeptydowego z aminokwasów na bazie matrycowego RNA
B przepisywanie informacji z DNA na RNA
C modyfikacja utworzonego łańcucha polipeptydowego
D zmiany posttranskrypcyjne czÄ…steczki mRNA
Właściwa kolejność etapów:
...........
...........
...........
...........
9
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
Zadanie 24. (1 pkt)
Schemat przedstawia zasadnicze procesy towarzyszące powstawaniu moczu ostatecznego w nerce człowieka.
FILTRACJA
RESORPCJA SEKRECJA
Na+ H2O glukoza H+ sulfonamidy
mocz
pierwotny mocz
ostateczny
aminokwasy
Wyjaśnij wpływ procesu resorpcji na objętość moczu.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zadanie 25. (3 pkt)
Poniżej przedstawiono schemat działania kilku hormonów tkankowych na funkcjonowanie układu po-
karmowego człowieka.
żołądek
+
wÄ…troba
+
trzustka
+
jelito cienkie
Na podstawie schematu i własnej wiedzy biologicznej ustal wpływ zaznaczonych hormonów na poszczególne
narzÄ…dy.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
10
krew
a
n
y
t
e
r
k
e
s
a
n
i
n
i
k
o
t
s
y
m
r
c
a
k
e
o
l
p
o
h
c
g
a
s
a
t
r
n
y
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
11
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
biologia PP 2010 sierp2010 sierpień biologia PP2010 sierpien klucz biologia PPBiologia Maj 2010 Podstawowy biologia ppbiologia pp Matura 2010Biologia Sierpień 2010 Podstawowy biologia PPbiologia pp cke sierpnień 2010biologia pp Matura 2010Biologia Maj 2010 Rozszerzony biologia prbiologia PP (2)biologia pp 2012 czerwbiologia pp 2012biologia PP 15odpbiologia PPbiologia pp pbiologia pp operonwos pp 2010 próbnawięcej podobnych podstron