Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce opakowaniami

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Tomasz Jagiełło
Projektowanie i realizacja zadań logistycznych
w gospodarce opakowaniami 342[04].Z2.03.
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr in\. Adam Nowak
mgr in\. Andrzej Śledziona
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\. Tomasz Jagiełło
Konsultacja:
mgr in\. Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z2.03.
,,Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce opakowaniami , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik logistyk.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Definicja i funkcja opakowania. Klasyfikacja opakowań 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 15
4.1.3. Ćwiczenia 15
4.1.4. Sprawdzian postępów 16
4.2. Proces pakowania. Charakterystyka znaków na opakowaniach. Jednostki
logistyczne 17
4.2.1. Materiał nauczania 17
4.2.2. Pytania sprawdzające 33
4.2.3. Ćwiczenia 33
4.2.4. Sprawdzian postępów 34
4.3. System GS1 (UCC/EAN) automatycznej identyfikacji opakowań
i towarów. Oprogramowanie wspomagające gospodarkę opakowaniami.
Koszty opakowań 35
4.3.1. Materiał nauczania 35
4.3.2. Pytania sprawdzające 47
4.3.3. Ćwiczenia 47
4.3.4. Sprawdzian postępów 49
4.4. Zasady klasyfikowania zu\ytych opakowań. Międzynarodowe prawo
dotyczące opakowań 50
4.4.1. Materiał nauczania 50
4.4.2. Pytania sprawdzające 54
4.4.3. Ćwiczenia 54
4.4.4. Sprawdzian postępów 55
5. Sprawdzian osiągnięć 56
6. Literatura 60
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten pomo\e Ci poznać zasady projektowania i realizacji zadań logistycznych
w gospodarce opakowaniami, oraz wykształcić umiejętności z tego zakresu.
Poradnik zawiera:
- wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś opanować przed
przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,
- cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas realizacji tej
jednostki modułowej,
- materiał nauczania, który umo\liwi Ci samodzielne przygotowanie się do wykonywania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,
- pytania sprawdzające, które pomogą Ci sprawdzić, czy ju\ opanowałeś zamieszczony
materiał nauczania,
- ćwiczenia, które ułatwią Ci nabycie umiejętności praktycznych,
- sprawdzian postępów, zadań który pozwoli Ci na samodzielne określenie opanowania
wymaganych umiejętności i wiadomości po zakończeniu ka\dego rozdziału materiału
nauczania,
- sprawdzian osiągnięć ucznia, przykładowy zestaw pytań, który słu\y do oceny poziomu
opanowania umiejętności i wiadomości z zakresu całej jednostki,
- wykaz literatury.
342[04].Z2
Logistyczne zarządzanie
gospodarką magazynową
i zapasami
342[04].Z2.01 342[04].Z2.02
Projektowanie i realizacja zadań Projektowanie i realizacja zadań
logistycznych w gospodarce logistycznych w gospodarce
zapasami magazynowej
342[04].Z2.03
Projektowanie i realizacja zadań
logistycznych w gospodarce
opakowaniami
342[04].Z2.04
Sporządzanie rachunku kosztów
zadań logistycznych z zakresu
gospodarki magazynowej
Schemat układu jednostek modułowych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystępując do jednostki modułowej Projektowanie i realizacja zadań logistycznych
w gospodarce opakowaniami powinieneś umieć:
- dobierać środki ochrony osobistej,
- stosować nowoczesne technologie informacyjne,
- obliczać i analizować koszty zadań logistycznych,
- zastosować zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy,
- scharakteryzować systemy gospodarowania odpadami, zanieczyszczeniami i systemem
ochrony środowiska,
- określać funkcje logistyki w systemach ochrony środowiska,
- zastosować technologię magazynowania opartą na automatycznej identyfikacji towarów,
- zastosować przepisy prawne z zakresu bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony
środowiska i ochrony przeciwpo\arowej,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić zadania jakie spełnia opakowanie,
- sklasyfikować opakowania,
- dobrać opakowanie do rodzaju umieszczanego w nim towaru,
- dobrać opakowanie do transportu towarów specjalnych,
- skompletować opakowania w jednostki ładunkowe, jednostki transportowe i jednostki
magazynowe,
- dobrać urządzenia do automatycznej identyfikacji towarów,
- obsłu\yć system UCC/EAN automatycznej identyfikacji opakowań towarów,
- dobrać opakowanie do środka transportu,
- posegregować opakowania na podstawie ich stopnia zu\ycia,
- zaklasyfikować zu\yte opakowanie do recyklingu lub utylizacji,
- obliczyć koszty opakowania dostawy towarów,
- zastosować systemy informacyjne wspomagające gospodarkę opakowaniami,
- zastosować międzynarodowe uwarunkowania prawne dotyczące opakowań,
- zastosować uwarunkowania prawne z zakresu wykorzystania informacji, ochrony danych
osobowych, ochrony praw autorskich i tajemnicy słu\bowej,
- zastosować przepisy prawne z zakresu bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony
środowiska i przeciwpo\arowe.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA NAUCZANIA
4.1. Definicja i funkcja opakowania. Klasyfikacja opakowań
4.1.1. Materiał nauczania
Opakowanie jest jednym z kluczowych zagadnień w logistycznym łańcuchu dostaw.
W głównej mierze chodzi o to, aby w czasie drogi pokonywanej przez wyrób od producenta
do konsumenta, w optymalny sposób chroniło ono opakowany produkt przed czynnikami
zewnętrznymi. Ale nie jest to jedyna funkcja, jaką do spełnienia ma opakowanie.
Problematyka związana z opakowaniami dotyczy między innymi: właściwego doboru
tworzyw do ich budowy, odpowiedniego zaprojektowania ich kształtu i wyglądu, a tak\e
zaplanowania sposobu dostaw wyrobów.
Definicja i funkcje opakowania
Opakowanie jest przedmiotem (lub materiałem) stanowiącym zewnętrzną warstwę
znajdującą się na towarze. Jego zadaniem jest zabezpieczenie towaru w trakcie transportu
i przechowywania, przed ubytkiem, kradzie\ą lub zmianą jego właściwości i jakości. Oprócz
tych zadań opakowanie pełni niekiedy funkcję marketingowe, gdy\ swoim estetycznym
wyglądem (w szczególności dotyczy to opakowań jednostkowych) ma skłaniać konsumentów
do nabycia towaru.
Opakowanie mo\e spełniać następujące funkcje:
- funkcja techniczna, umo\liwia dystrybucję, konsumpcję oraz ochronę produktu przed
wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych lub wewnętrznych,
- funkcja logistyczna, umo\liwia manipulację, transport, magazynowanie, sprzeda\,
dystrybucję,
- funkcja informacyjna jest spełniana wówczas, gdy opakowanie jest nośnikiem
informacji o wyrobie, warunkach jego transportu itp.,
- funkcja ekologiczna gdy jest realizowana, umo\liwia skuteczną ochronę środowiska
naturalnego w przypadku transportu materiałów niebezpiecznych, a przy wykorzystaniu
opakowań wielokrotnego u\ytku pozwala przeciwdziałać nadmiernemu powstawaniu
odpadów opakowaniowych,
- funkcja ekonomiczna, obejmuje relację kosztów wytworzenia opakowania do kosztów
wytworzenia towaru,
- funkcja marketingowa, stanowi o wartości estetycznej opakowania i ma w zamierzeniu
zachęcać do nabycia danego towaru, podkreślać nowoczesność wyrobu itp.
Norma PN-EN 14182:2005 Opakowania. Terminologia. Terminy podstawowe
i definicje określa opakowanie jako wyrób, który przede wszystkim powinien zapewnić
utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, a tak\e umo\liwić przystosowanie ich
do transportu i składowania oraz prezentacji. Nie bagatelną rolą jest równie\ uwzględnienie
ochrony środowiska przed szkodliwym oddziaływaniem niektórych transportowanych
wyrobów. W tej definicji w sposób szczególny kładzie się nacisk na ochronną funkcję
opakowania, w celu utrzymania jakościowych cech zawartości, a tak\e zabezpieczenie jej
przed działaniem zewnętrznych czynników mechanicznych, chemicznych oraz
klimatycznych.
Opakowanie jednostkowe
Pod względem liczby jednostek wyrobów zawartych w danym opakowaniu, mo\na je
podzielić na opakowania: jednostkowe, zbiorcze i transportowe. Konsumenci mają najczęściej
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
kontakt z opakowaniem jednostkowym. Zwykle ma ono do spełnienia trzy podstawowe
funkcje:
- powinno dobrze zabezpieczać produkt przed wpływem czynników zewnętrznych
(zarówno klimatycznych, jak i mechanicznych),
- umo\liwić pełną i jednoznaczną identyfikację wyrobu,
- nadać mu estetyczną oprawę.
Opakowanie jednostkowe zawiera ściśle określoną liczbęproduktu przeznaczonego na
sprzeda\ i jest sprzedawane razem z towarem. Wa\ną rzeczą dla producenta jest to, aby
wygląd opakowania zachęcał potencjalnych klientów, do zakupu danego produktu. Wzorowo
zaprojektowane i wykonane jednostkowe opakowanie, potrafi nawet najbardziej pospolite
artykuły uczynić na tyle atrakcyjnymi, i\ niezdecydowani klienci zostaną całkowicie
przekonani do konieczności ich zakupu.
Rys. 1. Przykład opakowań jednostkowych [www.osm-koscian.com.pl, www.sml-ostroleka.pl]
Du\e koncerny do promocji swoich artykułów, uruchamiają potę\ne kampanie
marketingowe. Po pewnym czasie, artykuł jest rozpoznawany właśnie dzięki
charakterystycznemu dla niego opakowaniu. Niektóre badania stwierdzają, \e dla kupujących
wa\niejsze od reklamy produktu, jest jego estetyczne opakowanie. We współczesnym
świecie, gdy produkty konkurencyjnych firm stają się na skutek powszechnej wymiany
informacji coraz bardziej do siebie podobne, często jedynie unikatowe opakowanie umo\liwia
nadanie wyrobom indywidualny charakter. Opakowania jednostkowe powinny być oznaczone
specjalnymi etykietami, na których muszą się znajdować szczegółowe informacje dotyczące
danego produktu, czyli: jego nazwa, skład, numer serii, data produkcji, data przydatności do
u\ycia, oraz logo, nazwa i adres producenta. Prawdziwie nowoczesne etykiety, nie
ograniczają się jedynie do biernej roli informacyjnej. Przy pomocy specjalnych, aktywnych
czujników, przekazują u\ytkownikowi dodatkowe informacje dotyczące danego produktu. Na
przykład za pomocą napisu wykonanego specjalną techniką, informują konsumenta o
osiągnięciu przez napój w butelce, optymalnej temperatury do spo\ycia. Inny przykład to
butelki z mydłem w płynie, które migając przez odpowiedni czas światełkiem, wskazują
dzieciom, jak długo powinny myć ręce. Wszystko wskazuje na to, \e w niedalekiej
przyszłości takie inteligentne opakowania , będą szerzej informowały konsumentów o tym,
czy produkt jest przechowywany we właściwej temperaturze, lub czy jest jeszcze świe\y.
Rys. 2. Przykład opakowania jednostkowego, które nie osłania całkowicie produkt [www.artnam.com]
Bywają opakowania jednostkowe tak zaprojektowane, aby nie osłaniały całkowicie
produktu przed czynnikami zewnętrznymi. Ich budowa pozwala wówczas na to, aby
częściowo eksponować przechowywany artykuł. Są to na przykład opakowania w postaci
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
kubków, odkrytych pudełek, siatek, tacek itp. Opakowania jednostkowe całkowicie
osłaniające przechowywany produkt, to ró\nego rodzaju tuby, fiolki, butelki, kanistry,
zamknięte pudełka, puszki, torby, worki itp. Niektóre z opakowań, po ich otworzeniu,
zaczynają spełniać dodatkowo u\ytkową rolę. Tak jest na przykład w przypadku opakowań
potraw, które po otwarciu zamieniają się w po\yteczne tacki, kubki, lub opakowania dań do
kuchenek mikrofalowych, które jednocześnie słu\ą, jako jednorazowe naczynia.
Tworzywa opakowań jednostkowych
Specyfika pakowanych wyrobów, przewidywany czas przechowywania, a tak\e
indywidualne wymagania odbiorców, powodują konieczność stosowania ró\nych tworzyw do
budowy opakowań jednostkowych, jak i ró\norodnych ich form. Jednym z częściej
stosowanych tworzyw jest szkło. W szklane butelki są pakowane artykuły spo\ywcze,
kosmetyczne, chemiczne, czy medyczne. Jest to tradycyjne opakowanie stosowane od bardzo
dawna. Jednak od pewnego czasu, butelki szklane zostały częściowo zastąpione przez butelki
i pojemniki wyprodukowane z tworzyw sztucznych.
Rys. 3. Opakowania wykonane z tworzywa sztucznego [www.gotix.com.pl]
Du\a popularność stosowania butelek plastikowych, wzięła się z ich specyficznych cech.
Masa tych butelek jest znacznie ni\sza, od masy butelek szklanych. Ryzyko rozbicia butelki
z tworzywa sztucznego jest du\o mniejsze, a cena jej wyprodukowania znacząco ni\sza.
Mankamentem u\ycia butelek z tworzyw sztucznych na wielką skalę, jest ich niebagatelny
wpływ na zanieczyszczenie środowiska, w przypadku braku zorganizowania procesów
recyklingu. Niektóre kraje opracowały kompletne procesy odzyskania surowców z butelek
z tworzyw sztucznych. Z surowców wtórnych, pochodzących ze zu\ytych butelek,
produkowane są nowe, pełnowartościowe pojemniki.
Butelki z tworzyw sztucznych mogą być formowane w dwojaki sposób. Z polichlorku
winylu wykonuje się dwie połówki butelki, przekrojone w kierunku podłu\nym. W kolejnym
cyklu produkcyjnym są one składane, i łączone przez zgrzewanie. Z kolei z polietylenu,
produkuje się butelki metodą wtrysku, połączonego z rozdmuchem sprę\onym powietrzem.
Powstają wówczas butelki bez szwu. W niektórych krajach naukowcy intensywnie pracują
nad wytworzeniem butelek z masy papierowej. Jest to spowodowane rygorystycznym
podejściem tych krajów do problematyki związanej z ochroną środowiska.
Rys. 4. Opakowania w formie papierowych toreb i kartonowych pudeł [www.grilex.pl, www.twincepack.pl]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Kolejnym popularnym opakowaniem jednostkowym, są wszelkiego rodzaju pudełka
kartonowe. W zale\ności od ich konstrukcji mogą być to pudełka otwarte, klapkowe,
szufladkowe, przeciągane, z wieczkiem lub składane. Oprócz formy mogą się one między
sobą ró\nić, rodzajem zastosowanego kartonu. Pudełka mogą być zdobione nadrukiem,
niekiedy są dodatkowo impregnowane. Równie\ pudełka, podobnie jak to było w przypadku
butelek, mogą być wykonane z tworzyw sztucznych. Przy ich produkcji, często stosuje się
metodę formowania pró\niowego. Pozwoliło to na zwiększenie wydajności i ograniczenie
surowca, przy produkcji pudełek z tworzyw sztucznych.
Od dawna popularną formą opakowań jednostkowych są metalowe puszki. Wyodrębnić
wśród nich mo\na puszki do konserw, i do innych artykułów nie konserwowanych. Puszki
wykonywane są z blach stalowych walcowanych na zimno, powierzchniowo
uszlachetnionych. Spotyka się te\ puszki wykonane z aluminium. Biała blacha
wykorzystywana do budowy konserw, jest elektrolitycznie ocynowana i dodatkowo
powlekana lakierem. Artykuły nie konserwowane mogą być równie\ pakowane do puszek
wykonanych z blach czarnych.
Rys. 5. Przykład opakowań w postaci metalowych puszek [www.kielan.eu, www.zlotygrosz.pl]
Na ogół puszki metalowe składają się z dwóch części, z których wieczko zwykle jest
wciskane. Często spotykanymi naczyniami, słu\ącymi jako opakowania jednostkowe, są
słoiki. Są to naczynia szerokootworowe, najczęściej zakończone gwintem, przystosowane do
zamykania nakrętką z blachy lub tworzywa sztucznego.
Opakowania zbiorcze i transportowe
Artykuły w opakowaniach jednostkowych najczęściej są pakowane przez producenta
w opakowania zbiorcze. Bywa nieraz tak, \e opakowanie zbiorcze jest jednocześnie
opakowaniem transportowym. Opakowania zbiorcze mają za zadanie uniemo\liwić powstanie
braków ilościowych towaru, w czasie jego przemieszczania. Ka\da ingerencja w opakowanie
zbiorcze musi się wiązać z naruszeniem, specyficznych dla danego produktu zabezpieczeń.
Do tego typu opakowań zaliczamy paczki, pudła, skrzynki, ró\nego rodzaju pojemniki
i beczki. Najczęściej są one dodatkowo zaklejone, zawiązane taśmą, sznurem i odpowiednio
zaplombowane. Często do formowania jednostki ładunkowej tworzonej z opakowań
jednostkowych lub zbiorczych, stosuje się folię termokurczliwą, która jednocześnie spełnia
rolę ochronną przed zanieczyszczeniami i opadami atmosferycznymi.
Aby opakowania zewnętrzne, mogły odgrywać rolę opakowań transportowych, muszą
spełniać cały szereg specyficznych warunków. Otó\ głównym zadaniem opakowania
transportowego jest ochrona towaru przed niekorzystnym oddziaływaniem zewnętrznych
czynników: klimatycznych, biologicznych, chemicznych, i mechanicznych, na jakie mo\e być
nara\ony ładunek w czasie przewozu, składowania, czy magazynowania. Dobierając
opakowanie transportowe do danego wyrobu, nale\y wziąć pod uwagę cały szereg
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
czynników. Oczywistym będzie uwzględnienie rodzaju towaru, jego wymiarów, masy
i kształtu. Nie mniej istotnym czynnikiem, będą własności mechaniczne wyrobu, czyli jego
odporność na wstrząsy, wytrzymałość na ściskanie itp. Przy projektowaniu opakowania
równie\ musi być uwzględniona specyficzna dla danego produktu odporność na działanie
warunków atmosferycznych. Nie mogą one w czasie transportu spowodować pogorszenia
właściwości przechowywanego wyrobu. Na opakowanie transportowe ma równie\ wpływ
wybór sposobu przemieszczania produktu, od producenta do u\ytkownika, to znaczy rodzaj
u\ytego transportu i sposób przeładunku, oraz warunki magazynowania wyrobów. Sprawą
zupełnie podstawową, będzie równie\ uwzględnienie wartości pakowanego produktu.
Rys. 6. Przykład opakowań zbiorczych [www.leda.pl]
Wszystkie te wy\ej wymienione czynniki, będą miały bezpośredni wpływ na konstrukcję
opakowania, oraz na wybór rodzaju tworzywa, z jakiego ono będzie zbudowane. Optymalnie
zbudowane opakowanie, nie tylko zapewni produktowi właściwą ochronę w czasie transportu,
ale i zabezpieczy go równie\ przed szkodliwymi wstrząsami i niesprzyjającymi warunkami
atmosferycznymi itp. Takie opakowanie powinno być przy tym estetycznie wykonane i tanie.
Wskazane jest, aby opakowanie tylko w niewielki sposób wpłynęło na powiększenie
gabarytów i ogólnej masy ładunku. Nie mo\e być równie\ skomplikowane i pracochłonne
w wykonaniu. Powinno przy tym wszystkim, pozwolić na łatwe zapakowanie i rozpakowanie
towaru. Niewłaściwie zaprojektowane i wykonane opakowanie, mo\e doprowadzić do
powstania du\ych szkód towarowych. Z kolei, gdy powstanie opakowanie za bardzo solidne,
doprowadzi to do nieracjonalnego wzrostu zu\ycia surowców i w efekcie niepotrzebnie
podro\y właściwy wyrób.
Rodzaj i jakość zastosowanego opakowania transportowego, będą miał, wpływ nie tylko
na zastosowaną technologię wykonywanych prac przeładunkowych, ale tak\e na wysokość
kosztów transportu i efektywność wykorzystania przestrzeni magazynowej. Wią\e się to
bezpośrednio z dopuszczalną wysokością piętrzenia opakowań w stosy, a tak\e z mo\liwością
zmechanizowania prac przeładunkowych. Dobre opakowanie transportowe powinno
zapewnić nie tylko właściwą ochronę przewo\onemu artykułowi, ale tak\e zagwarantować
mu odpowiednie warunki składowania. A warunki te bezpośrednio będą zale\eć od danego
wyrobu. Na przykład w przypadku artykułów spo\ywczych, wymagających podczas
magazynowania dostępu świe\ego powietrza, opakowania transportowe powinny zapewnić
prawidłową cyrkulację powietrza. Wyroby wra\liwe na światło, powinny znajdować się
w opakowaniach gwarantujących ochronę przed światłem. Produkty utleniające się,
higroskopijne, lub pochłaniające zapachy z otoczenia, powinny być chronione
w opakowaniach wykonanych ze szkła, tworzyw sztucznych, lub blachy, zaopatrzone
w szczelne zamknięcia, gwarantujące całkowity brak wymiany powietrza. Niektóre
opakowania powinny chronić wyroby przed zmianami temperatury, inne powinny ułatwiać
opakowanym produktom proces zamra\ania.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Istotnym problemem przy projektowaniu opakowań dla artykułów przemysłu
spo\ywczego jest to, aby związki chemiczne znajdujące się w tworzywie opakowania, nie
oddziaływały na przechowywany wyrób. Dotyczy to na przykład toksycznych związków
chemicznych wydostających się z tworzyw PCW, lub \ywicy wydzielającej się z opakowań
drewnianych. Je\eli opakowanie jest przeznaczone do wielokrotnego u\ytku, wa\ną sprawą
jest łatwość jego oczyszczenia i ewentualnej dezynfekcji, przed kolejnym napełnieniem. Jest
to szczególnie istotna kwestia w przypadku produktów spo\ywczych.
Wymiary opakowań transportowych
Osobnym problemem są wymiary zewnętrzne opakowań transportowych. Brak
synchronizacji wymiarowej opakowań transportowych z wymiarami palet, mo\e doprowadzić
do powstania powa\nych strat, wynikających ze złego (nie pełnego) wykorzystania środków
transportowych i powierzchni magazynowych. Wymiary palet zostały ju\ dawno
znormalizowane i uzgodnione w skali międzynarodowej. Według norm ISO
(Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej), przyjęto trzy podstawowe wymiary palet:
800 x 1000 mm, 800 x 1200 mm, 1000 x 1200 mm. Niekiedy nazywa się ją paletą EURO.
Opakowania transportowe zaprojektowane zgodnie z normą, będą optymalnie
wykorzystywały powierzchnię palety uprzywilejowanej.
Zale\ności wymiarowe
Nale\y pamiętać o tym, \e opakowanie (a więc i jego wymiary) jest zaledwie jednym
z wielu elementów zło\onego systemu, jakim niewątpliwie jest ka\dy poprawnie
funkcjonujący łańcuch dostaw. Istnieje jeszcze cały szereg innych elementów biorących
bezpośredni udział w tym systemie, których wymiary są (i muszą być) ze sobą ściśle
powiązane, aby w sumie tworzyć tą współgrającą ze sobą całość. Wśród nich nale\y
wymienić: urządzenia magazynowe (w tym w szczególności wielkość gniazd regałowych),
szerokość ramp, wrót i dróg dojazdowych, u\ywane urządzenia transportu wewnętrznego
(m.in. wózki unoszące, podnośnikowe, przenośniki), wielkość przestrzeni ładunkowej
u\ywanych środków transportowych (wagonów, skrzyń ładunkowych samochodów,
kontenerów itp.), wielkość palet ładunkowych, opakowań zbiorczych i jednostkowych,
wymiary maszyn pakujących, a tak\e w końcu wielkość wyjściowych materiałów na
opakowania (czyli rozmiary arkuszy tektur, płyt pilśniowych, sklejek itp.). Wymiary
wszystkich wy\ej wymienionych elementów są ze sobą ściśle powiązane, poniewa\ są
współzale\ne. Niezwracanie uwagi na ich wzajemne niedostosowanie, mo\e być skutkiem
powstania powa\nych strat gospodarczych poprzez niewykorzystanie ładowności środków
transportowych, nieracjonalne zu\ycie materiałów opakowaniowych itp.
Opakowania formowane w jednostki ładunkowe (opakowania transportowe), przede
wszystkim powinny mieć wymiary dostosowane do znormalizowanych palet. Paleta
o wymiarach 800 x 1200 mm, jest paletą uprzywilejowaną. Na jej wymiarach zbudowano
system wymiarowy opakowań transportowych, opisany szczegółowo w Polskich Normach,
dotyczących opakowań. System wymiarowy funkcjonujący w Polsce, oparty jest w swoich
zało\eniach na systemie norweskim . Oznacza to \e są w nim ustalone szczegółowo
wewnętrzne wymiary opakowań transportowych. W innych krajach (m.in. w Szwajcarii)
w systemie są ustalone wymiary zewnętrzne opakowań. W normie, oprócz wskazania
wymiarów palety ładunkowej uprzywilejowanej, są wymienione pozostałe zasady tworzenia
wymiarów opakowań. Dla opakowań prostopadłościennych obowiązują szeregi
wewnętrznych wymiarów opakowań transportowych oraz szeregi zewnętrzne opakowań
jednostkowych. Opakowania o dnie okrągłym obowiązuje szereg wymiarowy średnic
zewnętrznych tych opakowań. W normie zało\ono równie\, \e grubość ścianek opakowania
transportowego powinna być wprost proporcjonalna do jego wielkości i przeciętnie wynosić
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5% wymiarów liniowych opakowań (tzn. ich długości, szerokości lub głębokości). Jako
największe wymiary liniowe opakowań transportowych, przyjęto pomniejszone
o 5% wymiary palety uprzywilejowanej. Wymiary liniowe opakowań mniejszych, zostały
utworzone przez podzielenie tego największego opakowania transportowego przez liczby
naturalne (1, 2, 3 itd.). Najmniejszy graniczny wymiar opakowania przyjęto 190 mm.
W odpowiednich tablicach są przedstawione całe typoszeregi wymiarowe opakowań. Dla
uniknięcia trudności wynikających z u\ywania opakowań o zbyt du\ej ró\norodności
wymiarowej, w tabeli niektóre z wielkości wymiarowych są w sposób szczególny zalecone do
stosowania. Opakowania transportowe, zaprojektowane zgodnie z normą, będą
wykorzystywać powierzchnię palety uprzywilejowanej w 100%. Opakowania mniejsze
umo\liwiają ich układanie na palecie w sposób wiązany, tzn. na przemian raz długością, a raz
szerokością. Zasady sformułowane w normie nale\y wprowadzać wszędzie tam, gdzie na to
pozwala kształt i wielkość pakowanych wyrobów. Dotyczy to tak\e pakowania wyrobów
sypkich i płynnych, których własności umo\liwiają łatwą zmianę kształtów.
Tworzywo i rodzaje opakowań transportowych
W zale\ności od tworzywa, z jakiego zbudowane są opakowania transportowe, wyró\nia
się opakowania: drewniane, tekturowe, papierowe, metalowe, szklane, z tworzyw sztucznych,
lub mieszane, gdy do budowy są wykorzystane kombinacje wy\ej wspomnianych materiałów.
Uwzględniając z kolei ró\ne konstrukcje opakowań transportowych, wyró\nimy wśród nich:
butle, skrzynki, klatki, beczki, bębny, pudła, worki, balony itp. Uwzględniając sposób
wykorzystania opakowań, wyró\niamy opakowania jednorazowego u\ytku i wielokrotne.
Jeszcze inny podział mo\na przeprowadzić rozpatrując sposób rozliczeń za opakowanie.
Opakowanie sprzedawane (przechodzące na własność odbiorcy), mo\e być niefakturowane,
gdy jego cena jest wkalkulowana w cenę wyrobu, lub fakturowane, gdy jest wymienione
osobno na fakturze, obok ceny wyrobu. Opakowania transportowe mogą być równie\
odbiorcy nie sprzedawane, a po\yczane. Pozostają wówczas cały czas własnością dostawcy.
Rys. 7. Opakowanie transportowe w formie kartonowego pudła [www.twincepack.pl]
Jednym z najbardziej popularnych opakowań transportowych, są pudła wykonane
z tektury. Są one powszechnie stosowane do pakowania zarówno wyrobów spo\ywczych, jak
i wyrobów przemysłowych. Istnieje wiele form konstrukcyjnych pudeł kartonowych.
Najczęściej mo\na spotkać pudła składane.
W stanie pustym pudła mo\na łatwo zło\yć na płask. Dzięki temu w formie zło\onej
zajmują mało miejsca w magazynach, czy środkach transportowych. Poszczególne elementy
pudeł są łączone ze sobą w ró\ny sposób: przy pomocy zszywek z drutu, samoprzylepną
taśmą, lub są sklejane na zakładkę klejem. Oprócz pudeł składanych, stosuje się jeszcze pudła
wieczkowe lub przegubowo-wieczkowe. Konstrukcja pudeł jest istotną sprawą, gdy\
w sposób bezpośredni rzutuje na ich wytrzymałość. W celu zwiększenia wytrzymałości na
ściskanie, niejednokrotnie stosuje się wewnętrzne elementy wzmacniające. Równie\ rodzaj
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
u\ytej tektury będzie w sposób zasadniczy wpływał na wytrzymałość opakowań z pudeł.
Mo\e to być tektura lita lub sklejana, bądz te\ tektura falista, trzywarstwowa lub
pięciowarstwowa. Klapy pudeł składanych zamyka się w ró\ny sposób. U\ywa się do tego
celu samoprzylepnych taśm, wią\e się taśmą stalową lub taśmą z tworzywa sztucznego.
W niektórych przypadkach klapy zakleja się klejem, lub zszywa stalowymi spinaczami.
Rys. 8. Opakowania transportowe z tworzywa sztucznego [www.logistykafirm.com]
Innym popularnym opakowaniem transportowym są ró\nego rodzaju pojemniki
wykonane z tworzyw sztucznych. Wypierają one z rynku opakowania drewniane i metalowe.
W porównaniu z nimi posiadają znacznie mniejszą masę, i jednocześnie większą odporność
mechaniczną i chemiczną. Oprócz tego dobrze znoszą oddziaływanie czynników
atmosferycznych. Są estetyczne i łatwo je utrzymać w czystości. Opakowania z tworzyw
sztucznych mo\na wykonywać w ró\nych barwach i pokrywać dowolnymi nadrukami.
Stosunkowo prosto jest je przystosować do zmechanizowanego pakowania i transportu. Są
typowymi opakowaniami wielokrotnego u\ytku. Zazwyczaj skrzynki z tworzyw sztucznych
wykonywane są bez wieka. Ich konstrukcja umo\liwia bezproblemowe składowanie skrzynek
w stosach, ustawiając je jedne na drugich. Skrzynki z tworzyw sztucznych dzieli się na dwie
główne grupy. Jedna grupa to opakowania z wewnętrznymi przegrodami, słu\ące do
pakowania płynnych produktów w butelkach (np. piwo, soki). Grupę drugą stanowią
opakowania bez przegród, słu\ące między innymi do pakowania pieczywa, mięsa,
owoców itp.
Coraz większe znaczenie na rynku zdobywają składane zwrotne opakowania
transportowe, wykonane z tworzyw sztucznych. Wyspecjalizowane firmy są w stanie
wyprodukować takie opakowania na zamówienie. Dzięki temu będą one dokładnie
dopasowane do wymiarów danego produktu, czy pojazdu transportującego.
Rys. 9. Składane systemy opakowań transportowych [www.soehner.pl]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Cienkie ścianki z wytrzymałego tworzywa, zwiększają pojemność wewnętrzną takiego
opakowania. Po zło\eniu, wielkość opakowania mo\e się zmniejszyć nawet do 80%, co nie
pozostaje bez wpływu na obni\enie kosztów transportu opakowań zwrotnych. Nowoczesne
tworzywa mogą być wykorzystywane w bardzo szerokim zakresie temperatur, od minus 30�C
do plus 60�C. Są one odporne na działanie nawet agresywnych chemikaliów, a przy tym są
lekkie i łatwe w czyszczeniu.
Pojemniki metalowe są równie\ opakowaniami transportowymi wielokrotnego u\ytku.
Mogą być wykonane z blachy stalowej lub drutu. Konstrukcja tych pojemników umo\liwia
układanie ich w stabilne stosy. Niektóre z nich, dzięki swej specjalnej konstrukcji (przednia
skośna ścianka), umo\liwiają pobieranie zapakowanych wyrobów, bez konieczności
wyjmowania pojemnika z ustawionego ju\ stosu.
Rys. 10. Pojemniki metalowe [www.zaopatrzenie.net.pl]
Niektóre pojemniki transportowe są zaopatrzone w uchwyty, ułatwiające ręczne
manipulowanie. Mimo powłok antykorozyjnych, opakowania metalowe są wra\liwe na
warunki atmosferyczne, więc powinny być przechowywane w magazynach lub wiatach.
Skrzynki drewniane są najbardziej tradycyjnymi opakowaniami transportowymi.
U\ywane są do pakowania, przechowywania, oraz transportu zarówno artykułów
spo\ywczych, jak i przemysłowych. Podobnie jak i w poprzednich przypadkach, wymagania
techniczne dotyczące drewnianych skrzynek określają szczegółowo normy. Skrzynki
drewniane, ze względu na du\ą sztywność i odporność na zgniatanie, mogą być piętrzone
w stosy. Niekiedy ich dodatkowe elementy konstrukcyjne, w postaci poprzecznych listew
przymocowanych do dna i wieka, uniemo\liwiają wzajemne przesuwanie się skrzynek.
Dzięki temu stosy ustawione z tego rodzaju opakowań są bardzo stabilne. Listwy przybijane
do czół skrzynek, ułatwiają z kolei czynności manipulacyjne. Odmianą opakowań
drewnianych są skrzynki wykonane z poszyciem, z elementów płytowych. W tego rodzaju
opakowaniach, listwy drewniane tworzą ramkę-szkielet, wypełniony pilśniową płytą lub
sklejką. Opakowania te posiadają wiele zalet. Są lekkie, szczelne, charakteryzują się du\ą
wytrzymałością. Ponadto są estetyczne i dają się łatwo znakować. W ka\dym przypadku, gdy
opakowanie nie wykazuje odpowiedniej sztywności i wytrzymałości na zgniecenie, nale\y
zastosować palety z nadstawkami, lub składowanie tych opakowań w gniazdach regałowych.
Osobny problem stanowią opakowania słu\ące do przewo\enia i przechowywania du\ych
maszyn, obrabiarek i urządzeń stanowiących wyposa\enie zakładów przemysłowych. Są to
zazwyczaj solidne skrzynie składające się z mocnej podstawy oraz konstrukcji zło\onej
z umocnionych belek wraz z elementami bocznymi.
Rys. 11. Opakowania transportowe wykonane z drewna [www.caspari.pl, www.glf.se/pl]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zdarzają się równie\ i takie wyroby, które same w sobie są w sposób wystarczający
odporne na działanie czynników mechanicznych, czy te\ klimatycznych. Mogą być one
wówczas transportowane bez opakowań. Je\eli ich kształt utrudniałby transport lub
manipulowanie nimi podczas prac przeładunkowych, wówczas stosuje się tzw. opakowania
częściowe. Tego rodzaju opakowania mogą te\ chronić przed uszkodzeniem jedynie bardziej
wra\liwe elementy.
Opakowania w dobie Internetu
Handel elektroniczny na szeroką skalę, z wykorzystaniem Internetu, stał się ju\ faktem.
Wartość sprzeda\y towarów, realizowanej tą drogą systematycznie rośnie. Nie trudno
przewidzieć, \e zmiana handlu konwencjonalnego, na elektroniczny, nie obędzie się bez
wpływu na zmianę charakteru opakowań, zarówno jednostkowych, jak i transportowych.
W miejsce niewielu odbiorców (du\ych sieci handlowych) i posługiwania
się paletyzowanymi jednostkami opakowaniowymi w du\ych dostawach, pojawi się cała
rzesza indywidualnych odbiorców. Tradycyjna funkcja ozdobna opakowań jednostkowych
przestanie mieć wówczas tak du\e znaczenie. Potencjalny klient ju\ obecnie mo\e się
zapoznać z interesującym go produktem u siebie w domu, na ekranie komputera. Do
wirtualnie przedstawionego artykułu zazwyczaj jest dołączony dokładny opis budowy, sposób
u\ytkowania itp. Produkt który nie będzie ju\ musiał konkurować na półce sklepowej
z artykułami konkurencji, będzie mógł być opakowany w mniej atrakcyjne, a przez to tańsze
opakowanie. Nowa sytuacja wymusi te\ powstanie zupełnie nowych kanałów logistycznych.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiuje się opakowanie?
2. Jakie funkcje ma spełniać opakowanie?
3. Jakie rodzaje opakowań znasz?
4. Do czego słu\y opakowanie jednostkowe?
5. Jakie funkcje ma spełniać opakowanie transportowe?
6. Z jakich tworzyw są budowane opakowania zbiorcze i transportowe?
7. Czy handel elektroniczny wpłynie na zmianę charakteru opakowań?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zdefiniuj opakowanie jednostkowe. Obserwując ró\ne przykłady tego rodzaju opakowań
sprawdz, czy wszystkie spełniają poprawnie swoje funkcje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyjaśnić pojęcie opakowania jednostkowego,
4) przeanalizować opakowania dostarczone przez nauczyciela,
5) określić, jakie funkcje pełnią poszczególne opakowania.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- ró\ne przykłady opakowań jednostkowych,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Na kartkach znajduje się charakterystyka właściwości ró\nych wyrobów. Zastanów się
i opisz w jakiego rodzaju opakowanie jednostkowe powinien być ten wyrób pakowany.
Odpowiedz uzasadnij pisemnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przypomnieć charakterystykę opakowania jednostkowego,
4) opisać, jakiego rodzaju opakowania proponujesz na poszczególne wyroby,
5) uzasadnić pisemnie swoje propozycje.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- ró\ne przykłady opakowań jednostkowych,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 3
Uformuj jednostkę transportową z opakowań zbiorczych (w postaci tekturowych pudeł)
na palecie uniwersalnej. Zastanów się, w jakich warunkach ten ładunek powinien być
przechowywany. Odpowiedz uzasadnij pisemnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przypomnieć charakterystykę opakowania jednostkowego,
4) opisać, jakiego rodzaju opakowania proponujesz na poszczególne wyroby,
5) uzasadnić pisemnie swoje propozycje.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- ró\ne przykłady opakowań jednostkowych, paleta uniwersalna,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować opakowanie?
1 1
2) scharakteryzować funkcje jakie spełnia opakowanie?
1 1
3) określić funkcje opakowania jednostkowego?
1 1
4) określić funkcje opakowania transportowego?
1 1
5) określić funkcje opakowania zbiorczego?
1 1
6) wymienić i scharakteryzować ró\ne rodzaje tworzyw na opakowania?
1 1
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2. Proces pakowania. Charakterystyka znaków na
opakowaniach. Jednostki logistyczne
4.2.1. Materiał nauczania
W du\ych zakładach wytwórczych na końcu linii produkcyjnej znajduje się szereg
urządzeń słu\ących do pakowania. Tworzą one cały system formujący jednostki logistyczne.
W skład tego systemu mogą wchodzić m.in. następujące urządzenia: transportery gotowych
wyrobów z linii produkcyjnej, sortowniki, wagi, paletyzatory, maszyny foliujące
i etykietujące. Niezbędny są równie\: magazyn pustych palet, magazyn uformowanych
jednostek logistycznych, a tak\e wózki widłowe wraz z operatorami.
Proces pakowania
W zale\ności od właściwości wyrobu, istnieje wiele ró\nych systemów pakowania.
Wieloczynnościowe automaty mogą pakować ró\ne produkty w formie płynów, proszków,
granulatów itp. Odpowiednio zaprojektowana maszyna jest w stanie uformować opakowanie,
odwa\yć produkt, zamknąć opakowanie, odznaczyć serię i datę produkcji, a tak\e
przymocować odpowiednią etykietę informacyjną. W następnej kolejności, opakowane
pojedynczo wyroby są często umieszczane we wspólnym zbiorczym opakowaniu. Człowiek
w zautomatyzowanym procesie pakowania pełni zazwyczaj jedynie rolę kontrolną.
Rys. 12. Kompletna linia do pakowania cukierków [www.radpak.net]
Produkty z linii produkcyjnej mogą być pobierane pojedynczo lub grupowo. Często
w procesach pakowania wykorzystuje się chwytanie adhezyjne. Polega ono na wytworzeniu
siły ssącej w przyssawce, która umo\liwia czasowe unieruchomienie przemieszczanego
obiektu w czasie manipulacji. W zale\ności od wielkość potrzebnej siły, mo\na zwiększać jej
wielkość poprzez zwiększenie liczby przyssawek lub powierzchni czaszy przyssawki.
Podciśnienie w tego rodzaju urządzeniach jest wytwarzane przez wirnikowe pompy
pró\niowe lub e\ektorowe generatory. Pompy wirnikowe są ciche i energooszczędne, a tak\e
niewra\liwe na pracę z zanieczyszczonym powietrzem. Do ich wad nale\ą: skomplikowana
budowa, konieczność pracy w trybie ciągłym i dość du\a cena urządzenia.
E\ektorowe generatory podciśnienia są częściej stosowane, gdy\ są znacznie tańsze od
pomp wirnikowych, mają prostszą konstrukcję i mniejszą masę. Mogą tak\e pracować
w trybie przerywanym. Do ich mankamentów nale\ą jednak: głośna praca, du\a wra\liwość
na zanieczyszczenia w powietrzu i du\e zu\ycie sprę\onego powietrza.
Zaawansowanymi technologicznie konstrukcjami słu\ącymi do formowania palet są tzw.
roboty portalowe. Jednostka paletowa jest wówczas układana na podstawie współrzędnych x,
y, z zapisanych w odpowiednim programie komputerowym. Ramię robota mo\e układać
w zasadzie dowolne zestawienia pojedynczych warstw na palecie. Konstrukcja mechaniczna
robota portalowego, w porównaniu z tradycyjnym paletyzatorem, jest mniej zło\ona. Przy
pomocy robotów przemysłowych mogą być realizowane następujące czynności: uchwycenie
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
opakowania w poło\eniu początkowym, przetransportowanie wyrobu w opakowaniu,
a następnie uwolnienie wyrobu w miejscu docelowym.
Paletyzatory
W urządzeniach słu\ących do formowania palet zasadniczym elementem paletyzującym
jest płyta. Porusza się ona w masywnej konstrukcji osadzonej na czterech solidnych słupach.
Płyta ma mo\liwość zmiany swojego poło\enia w pionie i poziomie.
Rys. 13. Paletyzator [www.paletyzator.com.pl]
Precyzyjne uło\enie szeregu opakowań jednostkowych na palecie następuje w wyniku
zastosowania odpowiednich blokad i spychaczy. Zazwyczaj istnieje mo\liwość wyboru
rodzaju uło\enia warstwy, według wcześniej opracowanego cyklu. Zebraną w buforze
warstwę towaru specjalny spychacz przesuwa na platformę płyty. Kompletna warstwa jest
z kolei przesuwana nad paletę. Wysokość poło\enia płyty paletyzującej zale\y od wysokości
układanej warstwy na palecie. Gdy warstwa towaru znajduje się ju\ na swoim miejscu nad
paletą, specjalny zderzak przytrzymuje ją, a płyta paletyzująca w tym czasie wycofuje się.
Przytrzymany towar opada i pozostaje na palecie. W ten sposób jest układana warstwa, po
warstwie, a\ do ukończenia układania palety
Rys. 14. Ró\ne systemy wypełniania opakowań towarów wra\liwych: woreczki z powietrzem, zgnieciony
papier, woreczki wypełnione małymi elementami z woreczkami z tworzywem EPS, pudło wypełnione
małymi elementami z tworzywa EPS. [www.storepack.pl]
Palety ładunkowe
Odkąd zaczęto u\ywać palet w obrocie transportowo-magazynowym wszystkie prace
magazynowe, szczególnie dotyczące przeładunku i układania, zostały znacznie przyspieszone
i ułatwione. Obecnie trudno sobie wyobrazić transport, czy te\ magazynowanie produktów na
większą skalę bez wykorzystania tego prostego urządzenia pomocniczego jakim, jest paleta
ładunkowa.
Zastosowanie paletyzacji na szeroką skalę pozwoliło m.in. na:
- mechanizację prac transportowo-magazynowych,
- zmniejszenie ucią\liwej pracy ludzi,
- lepsze wykorzystanie pojazdów, dzięki szybkim zmechanizowanym przeładunkom,
- zmniejszenie zapotrzebowania na powierzchnię składową, dzięki piętrzeniu ładunków,
- zmniejszenie strat towarowych,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- polepszenie organizacji pracy,
- poprawę warunków bhp przy pracach magazynowo-transportowych.
Rodzaje palet
Istnieje bardzo wiele odmian palet. Ich kształty zmieniają się w zale\ności od rodzaju
transportowanych lub magazynowanych towarów. Wyró\nia się palety płaskie, skrzyniowe,
słupkowe i specjalne. Jak ju\ wcześniej wspomniano, najpowszechniej stosowaną paletą jest
paleta o wymiarach 800 x 1200 mm. To w oparciu o jej wymiary powstał cały system
wymiarowy opakowań pojedynczych towarów, jak i całych jednostek ładunkowych,
przygotowanych do transportu. Wszystko to w celu maksymalnego wykorzystania zarówno
ładowności palet, jak i pojemności składowej magazynów.
Palety ładunkowe płaskie
Paletą o podstawowym znaczeniu jest paleta płaska, drewniana, czterowejściowa,
jednopłytowa, bez skrzydeł. To, \e paletę nazywa się płaską, oznacza, \e nad jej górną
powierzchnią nie znajdują się \adne dodatkowe elementy konstrukcyjne. Drewniana, określa
materiał z jakiego została zrobiona. Z kolei to, \e paleta jest czterowejściowa oznacza, \e
mo\e być ona podejmowana wózkiem widłowym ze wszystkich czterech boków. Jedynie
wózki unoszące z kółkami na końcach wideł mogą być wprowadzane tylko z dwóch
przeciwległych, krótszych boków palety. Słowo jednopłytowa oznacza , \e paleta składa się
z jednej, górnej płyty, na której to właśnie płycie składa się towary. Płyta jest wykonana
z pięciu desek, między którymi są pozostawione szczeliny. Dolna płaszczyzna palety jest
wykonana z trzech desek. Właśnie dlatego taka budowa palety umo\liwia jej podejmowanie
przez wózki unoszące mające na końcach wideł kółka toczne tylko z dwóch stron. Bez
skrzydeł oznacza, \e płyta palety nie wystaje poza wsporniki.
Rys. 15. Paleta płaska, jednopłytowa, bez skrzydeł drewniana i z tworzywa sztucznego
[www.wopal.com.ru]
Wymiary gabarytowe palety to: 800 x 1200 x 144 mm. Wysokość wsporników na
których spoczywa płyta górna pozwala na wprowadzenie pod płytę palety wideł wózka
podnośnikowego. Dzięki temu operator wózka widłowego ma mo\liwość dalszej manipulacji
paletami, w celu ich transportowania, piętrzenia lub rozpiętrzenia. Spiętrzanie palet
z uło\onymi na nich ładunkami, jest mo\liwe tylko w przypadku odpowiedniej wytrzymałości
i sztywności tych\e ładunków. Gdy kształt, niska odporność na siły zgniatające lub
technologia prac magazynowych nie pozwala na spiętrzanie palet płaskich z ładunkiem,
umieszcza się je w dostosowanych do tego regałach. Nośność poszczególnych palet wynosi
1000 kg. Dopuszczalne obcią\enie wynikające z cię\aru spoczywającego na palecie stosu
wynosi 4400 kg.
Istnieje wiele odmian palet płaskich. Paleta ładunkowa płaska dwupłytowa, posiada
dwie płyty do przyjęcia ładunków. Są one przymocowane do tych samych wsporników.
Paleta dwustronna to inna - obiegowa nazwa tej właśnie palety. Paleta ładunkowa płaska
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
dwuwejściowa posiada taką konstrukcję, która umo\liwia jej podejmowanie przez wózki
widłowe tylko z dwóch przeciwległych stron. Z kolei paleta wielowejściowa posiada
konstrukcję umo\liwiającą wprowadzanie wideł wózków widłowych z więcej ni\ czterech
stron. Musi być wówczas zachowany odpowiedni rozstaw wsporników, a ich krawędzie
powinny być zaokrąglone. Taka konstrukcja ułatwia wsuwanie wideł. Podbieranie tego typu
palet jest bardzo wygodne, bo nie zale\y od tego jakim bokiem paleta jest ustawiona
w stosunku do drogi dojazdowej wózka. Jest to szczególnie cenna zaleta w przypadku
operowania wózkami widłowymi na ograniczonych powierzchniach placów składowych, czy
w ciasnych magazynach.
Palety skrzydłowe posiadają wystające poza zewnętrzne wsporniki jedną lub dwie płyty
skrzydła. Umo\liwiają one podnoszenie i przenoszenie tego typu palet nie tylko za pomocą
wózków widłowych, ale i równie\ za pośrednictwem pętli lub trawersu \urawia. W obrocie
towarowym spotyka się równie\ palety płaskie szczelne i a\urowe. Ró\nią się one między
sobą tym, \e szczelne posiadają płyty jednolite, natomiast a\urowe posiadają płyty ze
szczelinami. Mo\na się równie\ spotkać z paletami płaskimi jednorazowego u\ytku.
Palety ładunkowe skrzyniowe
Palety skrzyniowe posiadają podstawy odpowiadające palecie płaskiej. W zale\ności od
konstrukcji skrzyni rozró\nia się palety skrzyniowe sztywne, gdy boki palety są zamontowane
na stałe, lub palety składane, umo\liwiające zło\enie bocznych ścianek. Palety te posiadają
w podstawie paletę płaską lub nó\ki umo\liwiające wsuwanie pod spód wideł wózków
przenośnikowych. Boki palet mogą być a\urowe lub szczelne. Palety o bokach a\urowych
pozwalają na transport artykułów luzem lub w opakowaniach jednostkowych. Wymiary tych
artykułów muszą być oczywiście większe od otworów siatki.
Rys. 16. Palety metalowe typu: UIC i słupkowa [www.strumet.com.pl, www.promag.com.pl]
Palety skrzyniowe szczelne mają skrzynie o jednolitych bokach. Mo\na w nich
transportować i przechowywać artykuły bardzo drobne lub sypkie. Palety skrzyniowe mo\na
spiętrzać pod oczywistym warunkiem, \e będą posiadały jednakowe rozmiary. Muszą mieć
wówczas przynajmniej trzy pionowe ściany. Wysokość u\ytkowa palet skrzyniowych wynosi
800 mm, a wysokość całkowita 1000 mm.
Często spotykanymi paletami skrzyniowymi są palety metalowe typu UIC, których
konstrukcja nośna wykonana jest z kątownika, natomiast ścianki z drutu stalowego. Paleta ta
nie posiada górnej pokrywy, natomiast ma mo\liwość otwierania połowy dłu\szego boku. Jej
gabarytowe wymiary wynoszą 800 x 1200 x 970 mm, a nośność wynosi 1500 kg. Budowa tej
palety jest dokładnie określona w odpowiedniej normie. Ten sam pojemnik wykonany
w wariancie składanym, po zło\eniu będzie miał wymiary 800 x 1200 x 320 mm.
Inne rodzaje palet skrzyniowych to: metalowa siatkowa odkryta składana, szczelna
czterowejściowa odkryta, szczelna dwuwejściowa odkryta, szczelna odkryta na palecie
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
płaskiej, szczelna z pokrywą, a\urowa z wycięciem. Bywają równie\ palety o wysokościach
ni\szych, typu 1/2 UIC o ściankach wykonanych z blach lub siatki, z odmykaną boczną klapą
lub stałymi bokami. Dla usztywnienia konstrukcji stosuje się często blachy profilowane.
Palety metalowe są malowane zanurzeniowo, natryskowo, proszkowo, a tak\e cynkowane
ogniowo lub galwanicznie.
Palety ładunkowe słupkowe i specjalne
Palety słupkowe ró\nią się tym od palet płaskich, \e są dodatkowo wyposa\one
w umocowane w naro\nikach słupki. Słupki mogą być mocowane na stałe (palety sztywne)
lub te\ mogą być odejmowane (palety składane). Mogą one być mocowane niezale\nie od
siebie, ale mogą równie\ być połączone poręczami. Konstrukcje tego typu umo\liwiają
piętrzenie palet w stosy, bez względu na wytrzymałość ładunku spoczywającego na palecie.
Palety słupkowe bywają wykonane całe z metalu, lecz równie\ spotyka się palety z drewnianą
podstawą i metalowymi słupkami.
Konstrukcja palet specjalnych jest dostosowana do określonego artykułu lub
szczególnego opakowania. Najczęściej występują one w transporcie wewnętrznym jednej, lub
kilku kooperujących ze sobą firm.
Oznakowanie opakowań
Czytelne i prawidłowo oznakowane opakowanie, jest jednym z wa\niejszych warunków
płynnego przepływu towarów w logistycznych łańcuchach dostaw. Właściwe oznakowanie
ułatwia identyfikację towaru i podaje istotne wskazówki osobom, które biorą udział w jego
transportowaniu i przechowywaniu. Znaki na opakowaniach, aby dobrze spełniły swoje
zadanie, muszą być łatwo rozpoznawalne, jednoznaczne i powszechnie znane. Klarowne
informacje umieszczone na opakowaniach, są niezbędne na ka\dym etapie łańcucha dostaw.
Korzysta z nich zarówno dystrybutor, magazynier, sprzedawca, jak i konsument.
Wiele państw, doceniając wagę uporządkowania spraw związanych z właściwym
systemem oznakowania opakowań, opracowało cały szereg przepisów i norm, które te
kwestie w sposób jednoznaczny regulują. Równie\ w naszym kraju, sposób oznakowania
opakowań oraz treść informacji widniejących na etykietach, jest dokładnie opisana w ró\nych
aktach prawnych. Przepisy te są zawarte w Polskich Normach dotyczących oznakowania
opakowań oraz odpowiednich ustawach i szczegółowych do tych ustaw rozporządzeniach.
Oznakowanie opakowania jednostkowego
Jak to ju\ wcześniej zostało zaznaczone, opakowanie jednostkowe ma do spełnienia trzy
podstawowe funkcje. Powinno dobrze zabezpieczać produkt przed zniszczeniem, nadawać mu
estetyczną oprawę, a tak\e zapewnić pełną i jednoznaczną identyfikację wyrobu.
Rys. 17. Przykład etykiet z opakowań jednostkowych [www.drukpress.pl]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ostatnią z wymienionych funkcji ma zapewnić etykieta umieszczona na opakowaniu
jednostkowym. Powinna ona zawierać szczegółowe informacje dotyczące danego produktu.
Podstawowe wymagania w zakresie znakowania opakowań jednostkowych, zostały zawarte
w normie PN-90/O-79251. Na etykiecie powinny znajdować się następujące informacje:
nazwa produktu, jego skład, ilość, numer serii, data produkcji, data przydatności do u\ycia,
oraz logo, nazwa i adres producenta. W warunkach du\ej konkurencji towarów, etykieta na
opakowaniu jednostkowym zwykle jest barwna i estetyczna, aby swym wyglądem zachęcać
klientów do wyboru towarów, opatrzonych właśnie tą atrakcyjną etykietą.
Ze zrozumiałych względów, ustawodawcy przywiązują du\ą wagę do oznakowania
środków spo\ywczych. W dziedzinie dotyczącej etykietowania \ywności, ju\ od 1994 roku
w Polsce były wdra\ane rygorystyczne przepisy obowiązujące w Unii Europejskiej. Właśnie
wówczas ukazało się Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej
w sprawie znakowania środków spo\ywczych, u\ywek i substancji dodatkowych
dozwolonych, przeznaczonych do obrotu (Dz.U. nr 86 z 1994 poz. 402). W tym
rozporządzeniu zawarte zostały przepisy, które ju\ w znacznym stopniu opierały się na
zasadach istniejących w odpowiedniej dyrektywie UE (nr 79/112/ECC). Przepisy te, były
w dalszym ciągu rozwijane w Ustawie o warunkach zdrowotnych \ywności i \ywienia
i Ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spo\ywczych .
Rys. 18. Znak umieszczany na opakowaniach, które są zrobione z materiałów mogących kontaktować się
z \ywnością [www.rcie.rzeszow.pl]
Warunki, jakie muszą spełniać opakowania i materiały opakowaniowe u\yte do celów
spo\ywczych, jest opisany w Ustawie o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu
z \ywnością . Według tych przepisów, tylko materiały opakowaniowe spełniające
wymagania zawarte w tej ustawie, mogą posiadać odpowiedni znak, dopuszczający materiały
opakowaniowe do kontaktu z \ywnością.
Generalnie, informacje na opakowaniach, mo\na podzielić na dwie podstawowe grupy:
informacje obowiązkowe i nieobowiązkowe.
Obowiązkowe informacje na opakowaniach
Pierwszą grupę stanowią informacje, które muszą obligatoryjnie znajdować się na
ka\dym opakowaniu wprowadzonym do obiegu handlowego. Ich brak, mo\e nawet
doprowadzić do karnych konsekwencji wobec podmiotów gospodarczych, nie
przestrzegających prawa w tej dziedzinie. Odpowiednia ustawa ściśle określa, jakie
informacje, są informacjami obligatoryjnymi. Nale\y do nich: oznaczenie przedsiębiorcy
producenta towaru, jego adres, nazwa towaru, a tak\e inne istotne informacje o towarze
mieszczącym się w opakowaniu, szczególnie wówczas, gdy charakter tego wyrobu sprawia,
\e są one istotne i dodatkowo wymagane. Te szczegółowe informacje, sprecyzowane są
w odrębnych przepisach dla poszczególnych bran\. Określają one dokładnie, jakiego rodzaju
dodatkowe informacje i znaki muszą się znalezć na opakowaniu. Chodzi o to, aby osoba
kupująca, lub biorąca udział w obrocie tym towarem, była w pełni poinformowana,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
o ewentualnych zagro\eniach związanych z tym produktem. Dotyczy to całych grup towarów,
których specyficzne właściwości mogłyby się okazać grozne dla ludzi i środowiska
naturalnego.
Przepisy związane z tym zagadnieniem reguluje Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie
produktu (Dz.U. nr 15 z 2000 r. poz. 179). Zostały w niej sformułowane zobowiązania
wobec producentów, aby dostarczali oni sprzedawcom i kupującym pełną informację
umo\liwiającą obiektywną ocenę zagro\eń, związanych z obrotem i u\ywaniem danego
produktu. Charakterystyka wyrobu powinna równie\ zawierać informacje, pozwalające na
przeciwdziałanie ewentualnym zagro\eniom. Dotyczy to w sposób szczególny pewnych grup
towarów, to znaczy: substancji i preparatów chemicznych, środków słu\ących do ochrony
roślin uprawnych, nawozów sztucznych, kosmetyków i farmaceutyków. Z uwagi na du\e
zagro\enie dla ludzi i środowiska związane z tymi produktami, ich obrót, u\ywanie oraz
sprzeda\ regulują precyzyjnie dodatkowe rozporządzenia, wydane przez Ministerstwo
Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej, Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej oraz
Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Tabela. 1 Międzynarodowe symbole określające substancje chemiczne [wsse.szczecin.pl]
PIKTOGRAM SYMBOL
ZAGROśENIE
ZAGROśENIA
E Substancje i preparaty wybuchowe
O Substancje i preparaty utleniające
F+ Substancje i preparaty skrajnie łatwo palne
F Substancje i preparaty wysoce łatwo palne
T+ Substancje i preparaty bardzo toksyczne
T Substancje i preparaty toksyczne
Xn Substancje i preparaty szkodliwe
C Substancje i preparaty \rące
Xi Substancje i preparaty dra\niące
N Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska
Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych z 2002 roku zawiera szczegółowe
wymagania dotyczące oznakowania opakowań zawierających substancje i preparaty
niebezpieczne. Na takim opakowaniu musi znajdować się nazwa substancji, oraz odpowiednie
znaki ostrzegawcze (Tabela 1), etykiety oraz napisy ostrzegawcze i piktogramy, określające
w prostej formie warunki postępowania z tymi wyrobami. Musi się tam równie\ znajdować
informacja na temat postępowania z opró\nionym opakowaniem.
Symbolem ostrzegawczym są kolory:
- czerwony dla środków bardzo toksycznych i toksycznych,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
- \ółty dla środków szkodliwych,
- niebieski i zielony dla środków mało szkodliwych i praktycznie nieszkodliwych.
Informacje umieszczane na opakowaniach muszą być w języku polskim. Przepisy
normujące to zagadnienie są umieszczone w Ustawie o języku polskim (Dz.U. nr 90 z
1999 roku wraz z pózniejszymi zmianami). Narzuca ona producentom zagranicznym i
importerom sprowadzającym towary do Polski, obowiązek stosowania w oznakowaniu
towarów pochodzenia zagranicznego, polskiej wersji językowej. Przepis ten dotyczy równie\
instrukcji u\ytkowania, opisu działania itp. Mimo funkcjonowania tej ustawy ju\ kilka lat,
niestety nadal zdarzają się produkty, które nie spełniają wymagań sprecyzowanych w
powy\szej ustawie.
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków zawierania
i wykonywania umów sprzeda\y rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów (Dz.U. nr 64
z 1995 r. poz. 328) zobowiązuje producentów do umieszczenia na towarze lub opakowaniu
informacji zawierających: nazwę towaru, nazwę producenta, energochłonność wyrobu, znak
bezpieczeństwa, cenę oraz homologację, czyli stwierdzenie dopuszczenia produktu do obrotu
w Polsce.
Do znaków obligatoryjnie stosowanych, nale\ą równie\ znaki wynikające
z obowiązkowej certyfikacji wyrobów. Są to znaki bezpieczeństwa UN (Tabela 2 /3)
oznaczające opakowania z materiałami niebezpiecznymi. Najczęściej występują one łącznie
z nalepkami (etykietami), informującymi o klasie niebezpieczeństwa danego materiału. Inny
charakter posiada znak bezpieczeństwa B (Tabela 2 /2). Informuje on u\ytkownika, \e
wyrób oznaczony tym znakiem jest bezpieczny dla \ycia i zdrowia, według przepisów
zawartych w Polskich Normach. Znak ten został ustanowiony przez Polskie Centrum Badań
i Certyfikacji. W Unii Europejskiej znakiem odpowiadającym polskiemu symbolowi, jest
znak CE (Tabela 2 /9). Jest to powszechnie występujący znak i w zasadzie powinien być
umieszczony na ka\dym wyrobie (opakowaniu), przed wprowadzeniem go do obrotu.
Kolejna grupa znaków, które obligatoryjnie muszą pojawić się na opakowaniach
informuje u\ytkowników, z jakich materiałów zostało opakowanie zrobione. Obowiązek
znakowania w Polsce opakowań z aluminium i tworzyw sztucznych (Rys. 19), wprowadziło
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (Dz.U.
nr 25 z 1998 r. poz. 138). Znaki te mają za zadanie wspomagać rozwiązanie problemu
odpadów, zagra\ających środowisku. Sprawy te są opisane w Ustawie o opakowaniach i
odpadach opakowaniowych , a tak\e w Ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej .
Rys. 19. Oznaczenia materiałów opakowaniowych wykonanych z tworzyw sztucznych [www.eko.edu.lodz.pl]
Zupełnie odmienny charakter mają znaki obowiązkowo pojawiające się na wyrobach
przemysłu spirytusowego i tytoniowego. Są to znaki akcyzy, a obowiązek ich nanoszenia
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
wprowadziła Ustawa o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy (Dz.U. nr 127
z 1993 r. poz. 583). Wprowadzanie do handlu produktów podlegających akcyzie, bez
stosownych znaków akcyzy podlega karze skarbowej.
Nieobowiązkowe znaki na opakowaniach
Oprócz wy\ej wymienionych znaków i informacji, które obowiązkowo muszą się znalezć
na opakowaniach, istnieje cały szereg znaków, które mogą być stosowane nieobligatoryjnie.
Jest to spowodowane tym, \e opakowanie często oprócz funkcji ochronnych, spełnia równie\
role o charakterze marketingowym, promocyjnym i edukacyjnym. W związku z tymi
dodatkowymi funkcjami, pojawia się na opakowaniu cały szereg ró\nych symboli, napisów
i znaków. Przykładem mo\e być sytuacja, gdy przedsiębiorstwo uzyska certyfikat systemu
zarządzania jakością, zgodny z wymaganiami norm ISO 9000. Informacja o tym fakcie często
jest umieszczana na etykietach. Polskim odpowiednikiem potwierdzającym nowoczesne
zarządzanie w przedsiębiorstwie jest znak Polskiej Nagrody Jakości (Tabela 2 /1b). Jest on
ściśle powiązany z wdra\aniem norm ISO, a przydzielany jest przez Krajową Izbę
Gospodarczą, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz Fundację Teraz Polska . Ostatnia
z wymienionych instytucji posiada równie\ swoje godło (Tabela 2 /4), które przydziela
wyró\niającym się polskim firmom. Po zdobyciu tego presti\owego znaku, godło to jest
chętnie przez firmy umieszczane na opakowaniach swoich wyrobów. Przedsiębiorstwa,
których produkty spełniają określoną jakość, chętnie eksponują na swoich wyrobach znak
jakości Q (Tabela 2 /1a). Często etykiety opakowań są miejscem podawania wiadomości
dotyczących sukcesów firmy, osiągniętych na ró\nych targach i wystawach. Przyjmują one
formę wizerunków zdobytych medali lub cytowania osiągniętych tytułów. Wszystkie te
zabiegi słu\ą do zdobycia zaufania konsumentów w toczącej się rynkowej grze.
W promocji produktu na rynku, du\ą rolę odgrywa równie\ marka wyrobu. Wszystkie
firmy, a w szczególności te liczące się na rynku ogólnoświatowym, przywiązują du\ą wagę
do wypromowania, a następnie eksponowania na swoich produktach charakterystycznych
znaków towarowych. Znana marka jest często synonimem jakości i w postaci znaku jest
umieszczana zarówno na wyrobach, jak i na opakowaniach. Znane marki w skali świata to
np.: SONY, COCA-COLA.
Ustawa o Badaniach i Certyfikacji (Dz.U. nr 55 z 1993 r. Poz. 250) i zarządzenie nr 6
dyrektora Polskie Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 6 maja 1996 roku, ustanowiło polski
system ekoznakowania, a w tym znak ekologiczny Ekoznak (Tabela 2 /10). Mo\e być on
nadawany wyrobom, które nie powodują negatywnych skutków dla środowiska, w cyklu
całego swojego \ycia. Odpowiadającym mu odpowiednikiem w Europie, jest znak Eco-
label (Tabela 2 /5).
Wy\ej wspomniana Ustawa o Badaniach i Certyfikacji oraz decyzja prezesa PKNMiJ
z 8 maja 1993 roku, wprowadziła do obiegu znak stwierdzający przydatność opakowania do
ponownego przetwórstwa (Tabela 2 /11). Z zagadnieniami dotyczącymi ochrony środowiska
wią\ą się znaki informujące z jakich materiałów opakowanie jest zrobione (rys. 19
i Tabela 2 /14) i znaki informujące o mo\liwości ponownego recyklingu. Oprócz
wspomnianych wcześniej znaków w postaci wstęgi Mobiusa i Zielony punkt , w Niemczech
na opakowaniach tekturowych stosuje się znak RESY (Tabela 2 /13). Daje on gwarancję, \e
opakowanie oznaczone tym znakiem zostanie na terenie Niemiec nieodpłatnie przyjęte przez
organizację RESY Organization f�r Wertstoffentsorgung GmbH do powtórnego
przetwórstwa. Firmy z zewnątrz, które chcą wziąć udział w tym systemie, wprowadzając na
teren Niemiec opakowanie tekturowe opatrzone tym znakiem, powinny na konto RESY
wpłacić kwotę odpowiadającą proporcjonalnie masie i ilości tekturowych opakowań,
wprowadzonych na rynek niemiecki.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Znakowanie opakowań transportowych
Znaki na opakowaniach transportowych są umownymi symbolami, które powinny
ułatwić manipulowanie towarami w opakowaniach transportowych. Symbol powinien być
łatwo zrozumiałym znakiem, informującym o właściwościach towarów i opakowania, a tak\e
o sposobie obchodzenia się z towarem podczas transportu i składowania (Tabela 2 /28 do 41).
Znak mo\e być wyra\ony w postaci rysunku, cyfr czy napisu. Opisane ni\ej znaki są
dokładnie scharakteryzowane w normie PN-85/O-79252 dotyczącej Opakowań
transportowych z zawartością Znaki i znakowanie Wymagania podstawowe .
Ze względu na treść znaki umieszczane na opakowaniach transportowych, mo\na
podzielić na zasadnicze, pomocnicze i ostrzegawcze. Do grupy znaków zasadniczych będą się
zaliczać znaki zapewniające identyfikację jednostki opakowaniowej oraz dostarczenie jej do
określonego odbiorcy. Wśród nich powinny się znalezć się informacje zawierające znak
transakcji, określenie rodzaju wyrobu, miejsca przeznaczenia, miejsca przeładunku (przed tą
nazwą umieszcza się słowo via), miejsce nadania i nazwę odbiorcy. Znaki pomocnicze
określają opakowanie i pochodzenie ładunku. Zaliczają się do nich: numer kolejny
opakowania, masę sztuki, wymiary opakowania, kraj pochodzenia wyrobu, znak firmowy
nadawcy oraz znak właściciela opakowania, gdy opakowanie powinno być zwrócone.
Osobną grupę znaków stanowią znaki ostrzegawcze. Są to bardzo istotne znaki, gdy\
często opakowanie zakrywa właściwy wyrób i jest on dla przewoznika, czy magazyniera
niewidoczny. Znaki ostrzegawcze określają właściwości wyrobu lub warunki, w jakich
powinien on być przewo\ony lub przechowywany. Znaki ostrzegawcze mo\na podzielić na
3 grupy: znaki, które określają sposób obchodzenia się z ładunkiem, znaki określające rodzaj
ładunku i znaki określające ładunek niebezpieczny. Przepisy określają równie\ wymiary tych
etykiet. Na pojazdach powinny posiadać wymiary minimum 250 x 250 mm, a na
poszczególnych przesyłkach 100 x 100 mm.
Normy określają równie\ precyzyjnie miejsce i rozmiar umieszczenia pozostałych
znaków na opakowaniach. Powinny być one umieszczone na przeciwległych bokach, lub
czołach opakowania. Na środku opakowania powinno umieścić się znaki zasadnicze
(Rys. 18). Kolejność umieszczenia znaków na opakowaniu nie jest bez znaczenia: najpierw
umieszcza się znaki informujące o niebezpieczeństwie, a następnie znaki manipulacyjne. Tło
opakowania powinno umo\liwić dobrą widoczność, szczególnie dla znaków ostrzegawczych.
Wg PN-85/O-79252 znaki na opakowaniach transportowych nale\y umieszczać farbą
przez szablon, za pomocą stemplowania, drukowania za pomocą maszyn znakujących
w miejscach określonych tą normą. Farba do znakowania powinna być odporna na wodę
i wilgoć, a tak\e na światło, działanie klimatu tropikalnego lub arktycznego, słone opary,
ścieranie i rozmazywanie. Znaki niebezpieczeństwa powinny mieć barwę ustaloną
odpowiednimi przepisami.
Rys. 20. Zasady rozmieszczenia znaków na opakowaniach transportowych. 1) dodatkowe dane o sposobach
obchodzenia się z ładunkami, których nie mo\na wyrazić znakiem, 2) znaki niebezpieczeństwa
i manipulacyjne, 3) znaki identyfikacyjne, 4) nazwa odbiorcy i miejsce przeznaczenia, 5) pośredni port
przeładunku, 6) miejsce na napis uzupełniający, 7) objętość, 8) wymiary, 9) masa brutto [kg], 10) masa
netto [kg], 11) kraj - producent, 12) miejsce nadania, 13) nazwa i adres nadawcy [PN 85/O 79252]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Oznakowanie opakowań transportowych ma du\e znaczenie u\ytkowe i technologiczne.
Jeśli będzie ono niedostatecznie widoczne lub niewyrazne, mo\e w konsekwencji
spowodować: uło\enie ładunku w nieodpowiednim miejscu, uło\enie ładunku
w nieodpowiedni sposób, pomieszanie z inną partią ładunków, wyładowanie w niewłaściwym
porcie lub wydanie towaru niewłaściwemu odbiorcy.
Tabela 2. Znaki graficzne stosowane na opakowaniach
Norma / zródło
Lp Znak graficzny
Opis
pochodzenia
Znaki informacyjne
Znaki wy\szej jakości wyrobu: PN - 90/O 79251.
międzynarodowy znak jakości Q , państwowy
1.
znak jakości 1
2. Znak bezpieczeństwa stosowany na opakowaniach PN - 90/O 79251.
jednostkowych niektórych towarów
3. Certyfikat na znak UN i prawo oznaczania tym www.icp.lodz.pl/
znakiem mogą uzyskać opakowania przeznaczone
do pakowania towarów niebezpiecznych, jeśli
spełniają ściśle określone wymagania
4. Znak jakości Teraz Polska . www.carpent-
tua.resam.com.pl
5. ECOLABEL znak przyznawany europejskim www.pcbc.gov.pl
wyrobom spełniającym wy\sze wymagania
ekologiczne
6. Oznaczenie opakowania przeznaczonego do www.eko.pb.bialystok.pl
odzysku (często przy znaku umieszcza się napis
RECYCLABLE ). Znak stosowany w Europie,
USA, Kanadzie.
7. Zielony punkt umieszczony na opakowaniu www.rekopol.pl
oznacza, \e producent wniósł wkład finansowy w
tworzenie i działanie systemu odzysku i recyklingu
odpadów opakowaniowych tworzonego przez
Organizację Odzysku Rekopol (znak zastrze\ony)
8. Znak informuje, \e w fazie badań dany produkt nie www.fob.org.pl
był testowany na zwierzętach. Najczęściej
występuje na kosmetykach.
9. Symbol CE oznacza, \e produkt został www.fob.org.pl
wyprodukowany zgodnie z obowiązującymi
przepisami i jest obowiązkowy dla wielu grup
towarów na terenie UE.
10. Polski EKOZNAK nadawany wyrobom, które nie www.eko.pb.bialystok.pl
powoduję negatywnych skutków dla środowiska, w
cyklu całego swojego \ycia
11. Znak przydatności opakowania do ponownego www.atest.com.pl
przetwórstwa
12. Produkty opatrzone takimi symbolami nie www.fob.org.pl
zawierają gazów (typu chloro-fluoro-carbon)
powszechnie zwanych freonami, które niszczą
powłokę ozonową.
13. Znak niemieckiej organizacji RESY www.scatolificioeuro.it
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
14. Oznaczenie opakowania aluminiowego www.most.org.pl
przeznaczonego do odzysku. Znak stosowany w
Europie, USA, Kanadzie.
Znaki oznaczające ładunki niebezpieczne
15. Nalepki klasy 1 Materiały wybuchowe, podklasa www.poniedziałek.pl
1 i 6.
16. Nalepki klasy 2. - Gazy sprę\one, skroplone lub www.poniedziałek.pl
rozpuszczone pod ciśnieniem
17. Nalepki klasy 3. - Ciecze łatwo palne www.poniedziałek.pl
18. Nalepki klasy 4, podklasy 4.1. - Aatwo palne ciała www.poniedziałek.pl
stałe
19. Nalepka klasy 4, podklasy 4.2. - Substancje www.poniedziałek.pl
samozapalne
20. Nalepka klasy 4, podklasy 4.3. Substancje www.poniedziałek.pl
wydzielające gazy łatwo palne w stanie
wilgotnym
21. Nalepka klasy 5, podklasy 5.1 - Substancje www.poniedziałek.pl
utleniające
22. Nalepka klasy 5, podklasy 5.2 - Nadtlenki www.poniedziałek.pl
organiczne
23. Nalepka klasy 6, podklasy 6.1 - Materiały www.poniedziałek.pl
toksyczne
24. Nalepka klasy 6, podklasy 6.2 - Materiały zakazne www.poniedziałek.pl
25. Nalepki klasy 7. - Materiały promieniotwórcze www.poniedziałek.pl
26. Nalepka klasy 8 - Materiały powodujące korozję www.poniedziałek.pl
(a.)
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
27. Inne materiały niebezpieczne (b.) www.poniedziałek.pl
Znaki manipulacyjne - określające warunki przemieszczania
28. Hakami bezpośrednio nie zaczepiać zakazuje PN 85/O 79252.
chwytania i przenoszenia ładunków - zaczepionych Opakowania transportowe
bezpośrednio hakiem. Nie przestrzeganie tego z zawartością. Znaki
zakazu mo\e spowodować zniszczenie lub ubytek i znakowanie. Wymagania
towaru. podstawowe.
29. Góra, nie przewracać przedstawia strzałki PN 85/O 79252.
umieszczone na bokach opakowania. Kierunek
wskazany przez strzałki oznacza górę opakowania.
Znak ten wskazuje sposób postępowania z
ładunkiem podczas transportu, składowania i
manipulowania.
30. Chronić przed nagrzaniem (ciągłym) umieszcza PN 85/O 79252.
się na jednostkach opakowaniowych, dla których
podwy\szenie temperatury mo\e doprowadzić do
uszkodzenia lub zmiany właściwości samych
opakowań, bądz ich zawartości.
31. Miejsce zakładania zawiesi wskazuje miejsca na PN 85/O 79252.
opakowaniu, w których mają być zało\one w czasie
manipulacji towarem liny
32. Chronić przed wilgocią umieszcza się na PN 85/O 79252.
opakowaniach, które powinny być w czasie
przemieszczania i magazynowania chronione przed
wilgocią.
33. Środek cię\kości stosuje się wówczas, gdy cię\ar PN 85/O 79252.
ładunku jest rozmieszczony nierównomiernie i
środek cię\kości nie znajduje się w pionowej osi
geometrycznej opakowania.
34. Nie podnosić wózkami ostrzega przed PN 85/O 79252.
przemieszczaniem ładunków przy pomocy
ręcznych wózków, gdy\ grozi to uszkodzeniem
opakowań lub ich zawartości
35. . Nie toczyć informuje pracowników, \e PN 85/O 79252.
przetaczanie opakowania mo\e doprowadzić do
uszkodzenia ładunku
36. Ograniczenie piętrzenia informuje jaka łączna PN 85/O 79252.
masa nie powinna przekraczać wartości podanej na
znaku. Przekroczenie tej wartości mo\e skutkować
zniszczeniem ładunku.
37. Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia informuje PN 85/O 79252.
o maksymalnie dozwolonej ilości piętrzenia warstw
opakowań.
38. Tu chwytać wskazuje miejsca na opakowaniu, w PN 85/O 79252.
których mo\na chwycić je w czasie prac
manipulacyjnych, bez obawy uszkodzenia ładunku.
39. Przestrzegać zakresu temperatury PN 85/O 79252.
40. Opakowanie hermetyczne przestrzega przed PN 85/O 79252.
otwieraniem opakowań,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
41. Chronić przed promieniowaniem umieszcza się PN 85/O 79252.
na opakowaniach wra\liwych na promieniowanie.
Znaki określające zawartość
42. Ostro\nie kruche stosowany jest na PN 85/O 79252.
opakowaniach zawierających towary kruche,
łamliwe, precyzyjne, wra\liwe na wstrząsy,
43. Produkty szybko psujące się umieszcza się na PN 85/O 79252.
opakowaniach, które w czasie transportu i
składowania nie powinny się znajdować w zbyt
niskiej, lub zbyt wysokiej temperaturze.
44. śywe zwierzęta umieszcza się na opakowaniach PN 85/O 79252.
z \ywymi zwierzętami w celu zapewnienia im
odpowiednich warunków w czasie transportu.
45. Podnosić bezpośrednio za ładunek PN 85/O 79252.
46. Tu otwierać PN 85/O 79252.
47. Tu otwierać PN 85/O 79252.
Znakowanie jednostek ładunkowych
48. Znak kontenera z otwieranym dachem. PN 91/K 46102.
49. Znak ostrzegający przed niebezpieczeństwem PN 91/K 46102
pora\enia prądem
50. Znak kontenera o wysokości większej ni\ 2,6 m. PN 91/K 46102
51. Znak kontenera do transportu lotniczego i lądowego PN 91/K 46102
o ograniczonej wysokości piętrzenia kontenerów.
49 Znak zgodności kontenera z wymaganiami PN 91/K 46102
Międzynarodowego Związku Kolei ( UIC ).
50 Znak kontenera do transportu ładunków szybko PN 91/K 46102
psujących się.
51 Znak kontenera do przewozu ładunków N 91/K 46102
niebezpiecznych.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Szczegółowe zasady tworzenia znaków, wykonanie i rozmieszczanie znakowania na
kontenerach podaje norma; PN-91/K-46102. Na oznakowanie kontenera składają się:
1. System identyfikacji kontenera: (kod właściciela; - trzy litery, identyfikator kategorii
wyposa\enia; - jedna litera, numer seryjny (ewidencyjny); - sześć cyfr, cyfra
samokontroli; - jedna cyfra,)
2. Znaki towarzyszące: (przeznaczenie, kod wielkości i typu, znaki masa brutto i tara itp.)
3. Znaki eksploatacyjne: (maksymalne masy brutto i tary, symbol dla kontenerów lotniczo
lądowych, znak ostrzegawczy o niebezpieczeństwie pora\enia elektrycznego od góry,
znak wysokości dla kontenerów o wysokości większej ni\ 2,6 m.)
Jednostki logistyczne
Jednostki logistyczne są tworzone w celu przetransportowania lub składowania
ró\norodnych dóbr. Formowanie jednostek logistycznych zwykle odbywa się u producenta
finalnego wyrobu. Przybierają one ró\ną postać, w zale\ności od rodzaju pakowanych
artykułów, czy materiałów. Mogą zawierać jeden lub więcej towarów. Najczęściej jednostki
logistyczne, są jednocześnie zbiorczymi opakowaniami transportowymi. Tworzą je ładunki
uło\one na paletach, w kontenerach, skrzyniach, kartonach, ró\norodnych pojemnikach,
beczkach itp. Przy nadawaniu końcowego kształtu jednostki logistycznej, często korzysta się
z ró\nego rodzaju taśm, jarzm i folii. Właściwie uformowana jednostka logistyczna, powinna
chronić transportowane artykuły przed samoczynnym rozformowaniem się lub uszkodzeniem.
Jej forma powinna równie\ uniemo\liwić powstawanie braków ilościowych towaru, w czasie
jego przemieszczania. Ewentualna ingerencja w opakowanie, które stanowi jednostkę
logistyczną, powinna się wiązać z naruszeniem specyficznych dla danej przesyłki
zabezpieczeń (zerwanie plomb lub taśm opakowaniowych). Niejednokrotnie jednostki
logistyczne są owijane termokurczliwą folią, która oprócz zabezpieczenia ich zawartości
przed niepowołaną ingerencją i rozformowaniem się, spełnia równie\ zadania ochronne przed
opadami atmosferycznymi. Wymiary jednostek logistycznych są znormalizowane.
Najczęściej są to ładunki sformowane na paletach o ustalonych wymiarach. Ułatwia to
mechanizację prac i manipulowanie ładunkami. W szczególności chodzi tu o mo\liwość
bezproblemowego przewo\enia, przeładunku i składowania jednostek transportowych, przy
pomocy wózków widłowych. Odpowiedni kształt jednostek logistycznych, oprócz
umo\liwienia łatwego ich przemieszczania, niejednokrotnie pozwala równie\ na piętrzenie
tych jednostek w stosy.
Normy europejskie określają jednostkę logistyczną, jako jednostkę transportową,
składającą się z opakowania transportowego, zawierającego jeden lub wiele towarów.
Oczywiście zdarzają się wyroby, które na czas transportu nie muszą być specjalnie pakowane.
Jednak i tego rodzaju ładunki są najczęściej transportowane na znormalizowanych paletach,
zaopatrzonych w etykietę logistyczną. Wspólną cechą wszystkich jednostek logistycznych
jest to, \e są one ewidencjonowane w poszczególnych punktach łańcucha dostaw. Ich szybka
i jednoznaczna identyfikacja jest mo\liwa dzięki etykiecie logistycznej. Dlatego ka\da
jednostka logistyczna powinna taką etykietę posiadać.
Etykieta logistyczna
Wspólnie z przedstawicielami producentów, detalistów, przewozników oraz organizacji
krajowych, organizacja GS1 Europa (dawniej EAN International) wypracowała dobrowolny
standard znakowania etykiet przy u\yciu kodów kreskowych etykietę logistyczną GS1.
Norma określona przez Europejski Komitet Normalizacyjny (EN 1573: Kody kreskowe-
Wielobran\owa etykieta transportowa ), podaje niezbędne wytyczne do prawidłowego
projektowania etykiety logistycznej. W Unii Europejskiej firmy realizujące zamówienia
publiczne od kwoty o wartości powy\ej 150 000 ECU, muszą obowiązkowo swoje jednostki
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
transportowe, opatrywać tego rodzaju znormalizowaną etykietą. Wprowadzenie
znormalizowanej etykiety w szerokim zakresie, pozwoliło na usprawnienie przepływu
towarów w łańcuchach dostaw na terenie całej Europy. Norma europejska określa treść,
wielkość i miejsca naniesienia etykiety, na jednostkę logistyczną. Zastosowanie etykiety
logistycznej pozwala na jednoznaczne i pełne uzyskanie informacji na temat przesyłki, na
której taka etykieta się znajduje. Identyfikacja jednostki logistycznej mo\e być
przeprowadzona w dowolnym punkcie łańcucha dostaw.
Rys. 21. Przykład etykiety logistycznej [www.opakowania.com.pl]
Informacje na etykiecie są przedstawione w trzech ró\nych formach. Pierwsza z nich, to
informacje przedstawione w postaci tradycyjnych napisów, przy pomocy liter i cyfr. Są to
informacje czytelne dla ludzi. Druga grupa informacji jest przedstawiona w formie kodów
kreskowych, przeznaczonych do odczytywania maszynowego, przy pomocy laserowych
czytników. Informacje umieszczane na etykiecie, przedstawiają dane niezbędne dla
uczestników łańcucha dostaw. Między innymi są to informacje o nadawcy i odbiorcy
przesyłki (ich nazwy i adresy) oraz informacje na temat produktu (numer serii produkcyjnej,
numer produktu, jego ilość, data produkcji, data pakowania, dwie daty wskazujące na
przedział trwałości produktu, jego waga itp.). Na etykiecie dopuszcza się jeszcze
przedstawienie innych, dodatkowych informacji. Na przykład mo\e to być wyra\one
w formie znaku graficznego logo firmy.
Informacje wy\ej przytoczone są pogrupowane w 3 obszarach, według danych
dotyczących: dostawcy przesyłki, jej odbiorcy i przewoznika. Kolejność występowania tych
grup informacji mo\e być ró\na. W grupie informacji formułowanych przez dostawcę
znajdują się dane niezbędne dla innych uczestników łańcucha dostaw, a którymi dysponuje
producent (dostawca). Między innymi znajduje się tam unikalny identyfikator jednostki
logistycznej, czyli tzw. Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej (SSCC). Jest to obowiązkowo
nanoszony numer jednostki logistycznej. Szczegółowiej zostanie on opisany na dalszych
stronach Poradnika. Poza nim mo\e być umieszczony identyfikator produktu (czyli numer
towaru według standardów GS1), a ponadto: daty produkcji, pakowania, trwałości, numer
serii produkcyjnej, numer seryjny, liczbęjednostek handlowych, ich waga itp. Kolejna grupa
informacji na etykiecie logistycznej, to dane które są niezbędne z punktu widzenia odbiorcy
przesyłki. Są to między innymi: informacje określające miejsce dostawy (np. numer
lokalizacyjny według standardów GS1), numeru zlecenia zamówienia, wskazania dotyczące
trasy dostawy itp.
W kolejnym obszarze danych, są wydzielone informacje przewoznika. Je\eli wcześniej
przesyłce nie został z jakichś powodów nadany Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej
(SSCC), to tworzy go przewoznik i umieszcza w tej grupie. Gdy taki numer ju\ istnieje, firma
spedycyjna posługuje się numerem nadanym wcześniej przez dostawcę. W tym obszarze
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
mogą znalezć się tak\e informacje dotyczące transportu, manipulowania przesyłką, trasy
określanej przez przewoznika. Przewoznik w celu usprawnienia swojej pracy, często całej
grupie jednostek logistycznych nadaje wspólny numer przesyłki, oraz informacje na temat
kierunku przesyłki, wyra\onej w postaci kodu kreskowego.
Informacje podane w formie alfanumerycznej, tzn. w postaci czytelnej dla ludzi, są
niezbędne w tych miejscach łańcucha dostaw, gdzie nie funkcjonują jeszcze techniki
automatycznego gromadzenia danych ADC. W takiej sytuacji decyzję o dalszym losie
przesyłki podejmują ludzie, po tradycyjnym odczytaniu treści z etykiety.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co umo\liwiła paletyzacja?
2. Jakie informacje powinny się znajdować na etykiecie opakowania jednostkowego?
3. Jakie informacje muszą się znajdować na opakowaniach obligatoryjnie?
4. Czy znasz przykłady informacji nieobowiązkowych, umieszczanych na opakowaniach?
5. Jakie grupy znaków umieszcza się na opakowaniach transportowych?
6. Jakie znasz znaki, nale\ące do grupy znaków manipulacyjnych?
7. Co to jest jednostka logistyczna?
8. W jakim celu tworzy się etykietę logistyczną?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dla określonego wyrobu opracuj odpowiednią etykietę na opakowanie jednostkowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) poznać właściwości i cechy otrzymanego wyrobu,
4) opracować treść etykiety.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- wyrób,
- normy dotyczące oznakowania opakowań,
- papier i materiały do pisania,
- literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 2
Dla ró\nego rodzaju wyrobów dobierz odpowiednie opakowania jednostkowe. Uformuj
z opakowań jednostkę logistyczną, na palecie słupkowej. Oznacz jednostkę logistyczną
adekwatnymi znakami manipulacyjnymi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zapakować w zale\ności od rodzaju otrzymanych wyrobów, je w opakowania
jednostkowe,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4) uformować na palecie słupkowej jednostkę logistyczną,
5) oznaczyć jednostkę logistyczną znakami manipulacyjnymi
6) ocenić jakość wykonanej pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- wyroby drobne, sypkie granulowane,
- opakowania jednostkowe,
- materiał do wypełniania pustych przestrzeni,
- paleta słupkowa,
- normy dotyczące oznakowania opakowań,
- ró\norodne znaki manipulacyjne.
Ćwiczenie 3
Twoim zadaniem jest zorganizowanie transportu środków chemicznych, u\ywanych
w rolnictwie do ochrony roślin. Są to m.in. środki i preparaty łatwo palne, toksyczne,
szkodliwe i dra\niące. Dobierz odpowiednie opakowania transportowe do przewiezienia tych
środków. Wybierz odpowiednie piktogramy i symbole ostrzegające o przewo\onych
substancjach. Odszukaj przepisy prawne regulujące przewo\enie tego typu preparatów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) odszukać odpowiednie przepisy prawne regulujące kwestie sformułowane w zadaniu,
4) oznaczyć ładunek właściwymi znakami,
5) ocenić prawidłowość wykonanej pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- normy i przepisy prawa dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych,
- komputer z dostępem do Internetu,,
- papier i materiały do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznać rodzaje palet?
1 1
2) uło\yć treść etykiety na opakowaniu jednostkowym?
1 1
3) wymienić informacje, które na opakowaniu transportowym muszą
1 1
być obligatoryjnie?
4) dobrać właściwe znaki manipulacyjne?
1 1
5) dobrać właściwe znaki oznaczające ładunki niebezpieczne?
1 1
6) uformować jednostkę logistyczną?
1 1
7) określić treść etykiety logistycznej?
1 1
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.3. System GS1 (UCC/EAN) automatycznej identyfikacji
opakowań i towarów. Oprogramowanie wspomagające
gospodarkę opakowaniami. Koszty opakowań
4.3.1. Materiał nauczania
Automatyczna identyfikacja
Funkcjonowanie we współczesnych czasach du\ego sklepu, czy te\ jakiegokolwiek
magazynu bez skutecznie działającego systemu automatycznej identyfikacji jest po prostu
niemo\liwe. Szczególnie trudno sobie wyobrazić taką sytuację w du\ych magazynach,
zawierających olbrzymią liczbę miejsc składowych. Dla sprawnej obsługi znakuje się w nich
nie tylko składowane towary, ale tak\e gniazda regałowe, kanały regałów wjezdnych, ciągi
komunikacyjne itp. Automatyczna identyfikacja zapewnia nie tylko mo\liwość
błyskawicznego odnalezienia \ądanego towaru w labiryncie pomieszczeń, półek i regałów,
ale tak\e daje pewność, \e liczbę błędów popełnianych przy ewidencjonowaniu
przechowywanych towarów i ich wydawaniu, będzie ograniczona do minimum. Kod
kreskowy jest podstawowym narzędziem słu\ącym do automatycznej identyfikacji.
Kody kreskowe
Kod kreskowy to nic innego, jak graficzne odzwierciedlenie określonych znaków (cyfr,
a w niektórych systemach równie\ liter i znaków specjalnych) poprzez kombinację ciemnych
i jasnych kresek. Wzajemne uło\enie kresek oraz ich szerokość są precyzyjnie ustalone
w regułach budowy danego kodu. Na świecie funkcjonuje wiele ró\nych systemów
kodowania. Między sobą ró\nią się one kształtem elementów, wzajemnym układem oraz
mo\liwym zakresem kodowania.
W celu ujednolicenia standardów powstało w Europie Stowarzyszenie EAN International
(European Article Numbering). Główna siedziba organizacji znajduje się w Brukseli. Jest to
partnerska organizacja, działającej od wielu lat na terenie USA i Kanady organizacji UCC
(Uniform Code Council). W wyniku procesów globalizacji obie organizacje ze sobą ściśle
współdziałają. Projekty UCC-EAN dotyczą całego świata. System kodowania, kontrolowany
przez te dwie organizacje, stosowany jest w ponad 130 krajach. Bierze w nim udział około
1 000 000 u\ytkowników (przedsiębiorstw i organizacji). EAN jest organizacją czuwającą
nad unikalnością nadawanych kodów. Zrzesza w sobie krajowe organizacje EAN, które
w ramach prefiksu danego kraju, przydzielają unikatowe numery poszczególnym
producentom.
W 2005 roku organizacja EAN International zmieniła nazwę na GS1. W Polsce, prawo
do oznaczania kodami kreskowymi, opakowań jednostkowych i zbiorczych ma organizacja
GS1 Polska w Poznaniu, działająca przy Instytucie Logistyki i Magazynowania
(wcześniejsza nazwa organizacji: Centrum Kodów Kreskowych EAN Polska).
Charakterystyczną cechą kodowania w systemie jest nadawanie jednoznacznych
i unikatowym w skali świata oznaczeń. Gwarancja niepowtarzalności numerów jest w tym
systemie zasadą nadrzędną. Ka\dy element procesu logistycznego mo\e zostać oznaczony
unikalnym kodem. Podstawową korzyścią, wynikającą ze stosowania kodów kreskowych
w procesach logistycznych i magazynowych, jest przyspieszenie przepływu towarów
i eliminacja błędów. Automatyczna identyfikacja dokonywana przy pomocy kodów
kreskowych jest najtańszym, a zarazem najbardziej efektywnym sposobem automatycznego
gromadzenia danych. Standardy kodowania są tak opracowane, \e wprowadzenie błędnej
informacji do systemu jest praktycznie niemo\liwe. Kody stosuje się w bardzo ró\nych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
dziedzinach. Powszechnie występują w dystrybucji towarów, w transporcie, magazynowaniu,
handlu i spedycji.
Elektroniczna wymiana danych
Stosowanie kodów kreskowych jest szczególnie niezbędne w takiej sytuacji, gdy
konkretne przedsiębiorstwo, wraz ze swoim partnerem handlowym, decyduje się na
wzajemną wymianę danych drogą elektroniczną. Ten sposób komunikowania jest oznaczony
akronimem EDI (Electronic Data Interchange). Jest to technologia umo\liwiająca partnerom
handlowym natychmiastowe przekazywanie istotnych biznesowych informacji. W tradycyjnej
korespondencji handlowej informacje te są zwykle zawarte w zamówieniu, fakturze,
zawiadomieniu o wysyłce itp. Elektroniczna wymiana danych dzięki temu, \e opiera się na
zastosowaniu standardowo sformatowanych komunikatów, pozwala wszystkim uczestnikom
tego rodzaju komunikowania na pełne, szybkie i bezbłędne porozumienie. Dzięki
odpowiednim standardom partnerzy u\ywają po prostu tego samego języka
w elektronicznej wymianie dokumentów handlowych.
Wymagania stawiane kodom
Stworzenie odpowiedniego kodu kreskowego, w sytuacji gdy się dysponuje
specjalistycznym oprogramowaniem nie powinno stwarzać większych trudności. Zazwyczaj
programy umo\liwiają kodowanie w ró\nych systemach, równie\ dwuwymiarowych.
Szczegółowe wymagania techniczne odnośnie budowy symbolu, szerokości kresek, jasnego
marginesu oraz sposobu umieszczania numeru EAN są precyzyjnie określone w Polskiej
Normie. Warunki tam opisane w ścisły sposób uwzględniają wymagania sformułowane
w Europejskiej Normie. Ze względu na techniczne ograniczenia sprzętu odczytującego
symbole kodów kreskowych, ich wielkość musi się mieścić w ściśle określonych granicach.
Dopuszczalne przez GS1 wielkości kodów poszczególnych rodzajów są precyzyjnie
zdefiniowane. W ka\dym przypadku przyjęta wielkość symbolu musi gwarantować
wymaganą jakość druku oraz zapewniać bezbłędną identyfikację przy pomocy czytników.
Kod kreskowy odczytywany jest najczęściej przy pomocy czytnika wyposa\onego
w zródło światła laserowego lub diodowego. Aby kod mógł zostać odczytany, pomiędzy
barwami kresek i tła musi zostać zachowany określony kontrast, widoczny dla skanera.
Uzyskanie po\ądanego kontrastu jest uzale\nione zarówno od barwy tła podło\a, jak i barwy
farby drukującej kreski. Idealnym zestawieniem jest białe tło i czarne kreski. W niektórych
przypadkach inne połączenia mogą dawać równie dobry efekt. Trzeba jednak pamiętać, \e
wiele połączeń barw jest wprawdzie dobrze widocznych dla oka ludzkiego, jednak\e zupełnie
nieczytelnych dla skanera. Przykładem mogą być na przykład barwy silnie odbijające światło,
jak np. kolor złoty, czy srebrny. Barwy te nie nadają się zupełnie do drukowania kodów
kreskowych. Przed podjęciem decyzji o u\yciu odpowiedniego koloru druku symbolu,
najlepiej jest przeprowadzić pomiar kontrastu nadruku.
Normy równie szczegółowo opisują sposób umieszczenia kodu na danym opakowaniu.
Na jednej powierzchni opakowania mo\e być naniesiony tylko jeden symbol kodu EAN.
Powinien być on umieszczony na dnie opakowania, mo\liwie najbli\ej naro\a, w odległości
nie mniejszej ni\ 5 mm od szwów, spawów, zagięć, krzywizn itp. Je\eli jest to niemo\liwe, to
symbol EAN nale\y nanieść na tylnej lub bocznej powierzchni opakowania, mo\liwie blisko
dna. Je\eli tych zasad nie mo\na spełnić, to symbol nale\y umieścić na osobnej przywieszce.
W przypadku gdy kształt opakowania nie jest ściśle określony i tworzą go na przykład
miękkie, elastyczne torebki to symbol GS1 powinien znajdować się na powierzchni o jak
najmniejszym zniekształceniu. Warunkiem poprawnego odczytania kodu jest umieszczenie
go na jednej, mo\liwie najbardziej gładkiej powierzchni. Umieszczenie kodu na krawędzi
opakowania spowoduje, \e nie będzie się on ju\ nadawał do automatycznego odczytu, a tym
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
samym nie spełni swojej podstawowej funkcji. Symbol kodu pod pewnymi warunkami mo\e
być nanoszony na powierzchnie okrągłe. Kąt wycinka koła mierzony od środka symbolu do
zewnętrznej krawędzi znaku skrajnego nie mo\e przekraczać wówczas 30�. W innych
przypadkach kod nale\y umieścić w taki sposób, by orientacja kresek była prostopadła do osi
bryły.
Budowa kodu kreskowego
Czym tak naprawdę jest kod kreskowy? Otó\ jest on prostym graficznym znakiem,
symbolem, słu\ącym do automatycznej identyfikacji. Popularność na całym świecie zdobył
dzięki swojej prostocie, i łatwości, z jaką mo\na go umieścić za pomocą drukarek, na
etykietach. Towarzyszy temu du\a pewność jego odczytu, za pomocą skanerów. Wygląd
odpowiednich kodów, drobiazgowo określają odpowiednie standardy.
Większość popularnych kodów kreskowych jest kombinacją następujących po sobie
jasnych i ciemnych prą\ków. Kreski są po prostu graficznym odzwierciedleniem cyfr, liter
i znaków specjalnych. W zale\ności od standardu, w kodzie mogą być zakodowane tylko
cyfry, lub cyfry i litery. Są kody, które potrafią odzwierciedlić nawet wszystkie znaki ASCII.
Po obu stronach kodu, musi się znajdować wolna przestrzeń (margines), aby do czytnika nie
zostały wprowadzone błędne informacje. Niektóre standardy przewidują charakterystyczny
sposób zaczynania i kończenia kodu tak, aby czytnikowi ułatwić zadanie bezbłędnej
identyfikacji znaku. W trakcie dekodowania znaku, zgodnie ze znaną zasadą z fizyki, światło
emitowane przez czytnik, jest odbijane przez jasne elementy kodu tzn. przerwy, a pochłaniane
przez ciemne elementy, czyli kreski. Odbity od szeregu kresek promień światła spowoduje
w związku z tym powstanie w czytniku całego ciągu sygnałów elektrycznych, o ró\nym
natę\eniu i ró\nej długości trwania. Te słabe impulsy elektryczne są następnie wzmocnione
i przetłumaczone przez dekoder czytnika, na język cyfr i liter. W tym formacie, są ju\ dalej
obrabiane przez współpracujący zazwyczaj z urządzeniem komputer. Warunkiem
prawidłowego odczytu, jest zapewnienie odpowiedniej jakości znaku. Oznacza to, \e rodzaj
u\ytych farb, powinien na tle etykiety, zapewnić wydrukowanym kreskom odpowiedni
kontrast.
Rys. 22. Promień światła na kodzie kreskowym [www.gs1pl.org]
Pozornie wydawałoby się, \e urządzenie dekodujące, z kresek jest w stanie odczytać
pełną informację o danym produkcie. Ale jest to nieprawda. Ten zbiór kresek jest jedynie
bezbłędnym identyfikatorem artykułu. Pełna informacja dotycząca jego własności, budowy,
i innych specyficznych cech (np. ceny), jest zapisana w systemie komputerowym - w bazie
danych, pod pozycją, do której się odwołuje unikalny identyfikator. Przez analogię, mo\na
ten system porównać z identyfikacją pojazdów, którym nadawane są tablice rejestracyjne.
Sam numer rejestracyjny niewiele nam mówi o pojezdzie i jego właścicielu. Dopiero w bazie
danych, którą dysponuje właściwy Urząd Komunikacyjny, mo\emy poznać, nawet
szczegółowe dane, dotyczących zarówno właściciela, jak i jego pojazdu. Dzięki tak
zbudowanemu systemowi, ten sam kod kreskowy, nadany artykułowi przez producenta, mo\e
słu\yć w ró\nych sklepach do pobierania za towar ró\nych kwot. Ale trzeba w tym miejscu
zaznaczyć, \e nie wszystkie standardy ograniczają się jedynie do nadawania unikatowych
numerów ewidencyjnych. Bywają kody kreskowe bardziej rozbudowane, posiadające oprócz
funkcji identyfikacyjnych, równie\ mo\liwości do zakodowania bardziej szczegółowej
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
charakterystyki danego przedmiotu. Dodatkowe dane mogą dotyczyć na przykład miejsca
produkcji, daty produkcji, czy serii towaru. Informacje te są zakodowane w kreskach, i aby do
nich dotrzeć, nie musimy się odwoływać do zewnętrznych baz danych w systemach
informatycznych.
Kody kreskowe GS1 (EAN-13, EAN-8)
Najpopularniejszym kodem stosowanym od lat jest kod EAN-13 (GTIN-13). Jest to
europejska odmiana, opracowanego w USA kodu UPC (Universal Product Code). Kod ten
jest rozpowszechniany w Europie ju\ od 1974 roku (w USA od 1973 r.). Jest
wykorzystywany głównie do znakowania artykułów w handlu detalicznym i hurtowym.
Posługują się nim równie\ magazyny. To właśnie kod EAN-13 jest widoczny na większości
artykułów w sklepach.
Kod EAN-13 posiada charakterystyczne 3 pary cienkich linii nieco wydłu\onych,
względem pozostałych kresek. Po dwie linie, na początku i końcu znaku, sygnalizują
początek i koniec symbolu. Dwie cienkie linie w środku znaku, tworzą znak rozdzielający.
Linie te mają szerokość jednego modułu. Pozostałe kreski mają szerokości będące
wielokrotnościami tego modułu. Występują kreski o czterech grubościach. Cały znak składa
się z 7 modułów.
Rys. 23. Kody kreskowe oznaczania jednostek handlowych (GTIN) [www.gs1pl.org]
W pierwszych trzech cyfrach kodu EAN-13, jest zakodowany kraj, w którym
wyprodukowano towar. W przypadku Polski jest to liczba 590. Kolejne cztery cyfry wskazują
konkretnego producenta towaru. Kod producenta (lub importera), nadaje krajowy oddziałał
GS1, (w Polsce GS1 Polska przy Instytucie Logistyki i Magazynowania w Poznaniu). Numer
ten, mo\e być równie\ pięcio, sześcio, lub siedmiocyfrowy, w zale\ności od wielkości
przedsiębiorstwa i asortymentu produkowanych wyrobów. Ale w tym przypadku, gdy do
kodowania producenta zostanie u\ytych np. 7 cyfr, na kodowanie numeru towaru zostaną ju\
tylko 2 cyfry. Gdy producent jest zakodowany tylko 4 cyframi, to kolejne pięć cyfr opisują
towar. Numer ten ustala dla ka\dego swojego produktu przedsiębiorstwo, oczywiście
przestrzegając w tym względzie określonych zasad sformułowanych przez GS1. Ostatnia
cyfra w znaku, jest cyfrą kontrolną. Słu\y ona do wykrywania błędów, które mogłyby
powstać podczas odczytywania kodu przez czytnik. Oblicza się ją według ustalonego przez
EAN International algorytmu. Jak z tego widać, w kodzie EAN-13 mo\na zakodować tylko
wartości cyfrowe od 0 do 9. Z trzynastu cyfr u\ytych w kodzie, do identyfikowania towaru
jest wykorzystanych dwanaście. Trzynasta jest obligatoryjnie wykorzystana do
przedstawienia sumy kontrolnej.
Standard określa precyzyjnie zbiór szerokości kodu. Oznacza to, \e nie mo\na go sobie
dowolnie pomniejszać, czy zwiększać. Dozwolone jest pomniejszenie wymiaru nominalnego
do 0,8 razy, a powiększenie do 2 razy. Wymiar nominalny, szerokość kresek, wielkość
jasnego marginesu, sposób umieszczania kodu na wyrobie został opisany szczegółowo
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
w normach. Brak mo\liwości dowolnego pomniejszania kodu, stwarza szczególnie du\e
problemy, w przypadku oznaczania niewielkich wyrobów. W takich uzasadnionych
przypadkach, gdy są kłopoty z pomieszczeniem całego kodu EAN-13, stosuje się kod EAN-8.
Jest on uproszczoną wersją kodu EAN-13. Uproszczenie to polega na pominięciu cyfry
kodującej zakład produkcyjny. Czyli w skróconym kodzie pozostają informacje na temat
kraju produkcji pierwsze 3 cyfry, oraz rodzaju towaru 4 cyfry. Równie\ i w tym
przypadku obowiązkowo musi wystąpić cyfra kontrolna. Jest to ostatnia, 8 cyfra. Do
zakodowania informacji o produkcie zostaje w tym przypadku siedem cyfr.
Od 1 stycznia 2010 r. w punktach sprzeda\y detalicznej zaczną funkcjonować nowe kody
kreskowe GS1 DataBar. Oznacza to, \e wszystkie sieci handlowe i inne sklepy detaliczne
muszą być przygotowane organizacyjnie i technicznie do poprawnego odczytu
i interpretowania nowych kodów DataBar. Nowe kody zostały opracowane w celu
rozwiązania problemów związanych z kodowaniem: bardzo małych obiektów (np.
strzykawki, fiolki, blistry z tabletkami, podzespoły elektroniczne, elementy
telekomunikacyjne), towarów o zmiennej ilości, wymagających podania oprócz numeru
identyfikacyjnego produktu tak\e wagi lub ceny (np. paczkowane wędliny, drób, sery),
a tak\e pojedynczych produktów rolnych (np. jabłka, pomarańcze).
Kod EAN-128
Kodem, który w ostatnich latach zrobił światową karierę, jest kod EAN-128. Powstał
w roku 1989. Jest to obecnie jedyny kod spełniający wymóg światowych norm i pełnej
funkcjonalności na globalnych rynkach. Słu\y przede wszystkim do oznakowania opakowań
zbiorczych, transportowych, palet itp. Budowa kodu UCC/EAN-128 została oparta na
amerykańskim kodzie Code-128 opracowanym przez firmę Intermec Corporation. Często
mo\na się spotkać z opinią, \e jest to wśród innych liniowych kodów najlepszy kod na
świecie. Podobnie jak to jest w innych kodach i w tym przypadku zestawom ró\nej grubości
kresek i przerw, odpowiadają ró\ne znaki. Atrakcyjność tego kodu w porównaniu z innymi
polega na tym, \e przy jego pomocy mo\na zakodować nie tylko cyfry, ale równie\ wszystkie
pozostałe znaki z grupy 128 znaków ASCII. Ale nie tylko ten walor przesądził o tym, \e jest
to obecnie w większości krajów na świecie, najczęściej zalecany kod do identyfikacji
jednostek logistycznych. Jego funkcjonalność została dodatkowo znacznie podniesiona dzięki
zastosowaniu w jego konstrukcji tzw. Identyfikatorów Zastosowań (IZ).
Rys. 24. Niektóre Identyfikatory Zastosowań [www.gs1pl.org]
Właśnie poprzez system IZ-ów, UCC/EAN-128 nie ogranicza się jedynie do
przedstawienia symbolu unikatowego numeru, odwołującego się do rekordu w bazie danych
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
(jak to jest w przypadku kodu EAN-13, czy EAN-8). Kod UCC/EAN-128 sam w sobie mo\e
zawierać interesujące nas szczegółowe informacje o towarze. System Identyfikatorów
Zastosowań jest elementem, który w sposób zasadniczy ró\ni kod UCC/EAN-128, od Code-
128. Pomysł z zastosowaniem IZ-ów jest prosty. Wystarczy wiedzieć, \e po określonym
oznaczeniu cyfrowym (w symbolu UCC/EAN-128 są to dwie, trzy lub cztery cyfry,
występujące zawsze w nawiasach okrągłych), będą następować dane o określonym
charakterze. Na przykład po (10) będzie określany numer serii produkcyjnej, po (11) data
produkcji, a po (3103) waga towaru netto. Aby kod był uniwersalny, system IZ-ów musi być
oczywiście uzgodniony na poziomie międzynarodowym. Dzięki temu zakodowana
informacja mo\e być bezproblemowo odczytana i prawidłowo zinterpretowana przez
wszystkie podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw. Lista oznaczeń cyfrowych IZ-ów,
liczy ju\ ponad 100 pozycji. Przy ich pomocy mo\na zakodować w kodzie kreskowym
między innymi następujące informacje: po (01) numer GS1 jednostki handlowej
(tzw. Globalny Numer Identyfikacyjny Jednostki Handlowej GTIN), numer GS1 towarów
zawartych w jednostce logistycznej (02), minimalną datę trwałości produktu (15), liczbę
jednostek handlowych zawartych w jednostce logistycznej (37) itd. Identyfikatory
Zastosowań posiadają uzgodniony zarówno rodzaj występujący po nich informacji, jak i ich
format. Na przykład data jest określana po (15) w formacie RRMMDD, a sekwencja
(3103)025120, oznacza wagę towaru netto wynoszącą dokładnie: 25 kg 120 dkg. Pełna lista
Identyfikatorów Zastosowań jest dostępna między innymi na oficjalnej stronie GS1 Polska
(www.gs1pl.org).
Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej
U\ywając kodu UCC/EAN-128, na etykiecie logistycznej mo\na odwzorować ró\ne
informacje, dotyczące zawartości jednostki logistycznej. Jednak podstawowym wyró\nikiem
i elementem, który obowiązkowo musi się znajdować na ka\dej jednostce transportowej, jest
jej unikatowy, przypisany do ka\dej z nich numer seryjny. Jego pełna nazwa brzmi: Seryjny
Numer Jednostki Wysyłkowej tzw. SSCC (Serial Shipping Container Code). Jest to
unikatowy w skali całego świata numer pojedynczej jednostki logistycznej, nadawany przez
firmę, która tę jednostkę powołała do \ycia . Jak ju\ wcześniej wspomniano, firma nadająca
ten numer musi być zarejestrowanym uczestnikiem systemu GS1. Seryjny Numer Jednostki
Wysyłkowej jest wyra\any za pomocą kodu UCC/EAN-128, z zarezerwowanym wyłącznie
dla niego Identyfikatorem Zastosowań o wartości: (00). Składa się z 18 cyfr. Firmy
uczestniczące w łańcuchu dostaw posługują się Seryjnym Numerem Jednostki Wysyłkowej,
a\ do tego momentu, gdy po rozpakowaniu jednostki logistycznej lub jej przepakowaniu,
przestanie ona fizycznie istnieć w swojej pierwotnej formie. Sposób kodowania jednostek
logistycznych jest sprecyzowany w europejskiej normie EN 1572: Kody kreskowe -
Jednoznaczne identyfikatory jednostki transportowej . Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej
(SSCC) jest zalecanym identyfikatorem, przez wy\ej wspomnianą normę. Jednoznaczny i
unikatowy numer jednostki logistycznej jest wykorzystywany przez wszystkich uczestników
łańcucha dostaw, w tym producenta, pośredników handlowych, firmy spedycyjne, odbiorcę,
słu\by celne itp. Informacje na temat poszczególnych jednostek logistycznych, gdy są
gromadzone i przechowywane w formie elektronicznej, mogą być wymieniane między
uczestnikami procesu za pomocą elektronicznej wymiany danych (EDI). Gdyby wszystkie
firmy uczestniczące w łańcuchu dostaw korzystały z EDI, wówczas na etykiecie mógłby się
w zasadzie znajdować tylko ten jeden, charakterystyczny numer. Pozostałe szczegółowe
informacje charakteryzujące daną jednostkę logistyczną, byłyby przekazywane w postaci
elektronicznej. Mo\liwość zastosowania identyfikatora jednostki logistycznej (SSCC)
w formie kodu kreskowego, niesie cały szereg korzyści. Dzięki jego graficznemu obrazowi,
mo\na go odczytać za pomocą czytników elektronicznych, szybko i bezbłędnie. Zgodny
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
z określonymi standardami, jest zrozumiały przez wszystkich zainteresowanych uczestników
łańcucha dostaw, nawet gdy są oni zlokalizowani w ró\nych krajach. Jednoznaczny
i indywidualny numer odpowiada szczegółowym informacjom na temat poszczególnych
jednostek logistycznych, zawartym w bazach danych. Taki unikatowy numer jednostki
logistycznej, to swoista tablica rejestracyjna tej jednostki.
Obowiązująca w Polsce struktura Seryjnego Numeru Jednostki Wysyłkowej (SSCC) jest
następująca. Jak ju\ wcześniej wspomniano, numer jest poprzedzony dwoma zerami
w nawiasach okrągłych: (00). Pierwsza cyfra z zakresu od 0 do 9 jest cyfrą uzupełniającą,
i mo\e przybrać dowolną wartość z tego zakresu. Kolejne 3 cyfry oznaczają prefiks kraju i dla
Polski stale wynoszą 590. Kolejna sekwencja cyfr, reprezentuje numer jednostki kodującej,
przydzielony przez EAN Polska. Je\eli firma otrzymała ju\ wcześniej swój identyfikator do
oznaczenia towarów w kodach EAN-13 czy EAN 8, to stosuje go równie\ przy tworzeniu
numeru SSCC. Kolejna grupa cyfr w Seryjnym Numerze Jednostki Kodującej, to ju\
indywidualny numer jednostki logistycznej, przydzielany przez firmę tworzącą daną
jednostkę. Zasady uczestnictwa w systemie GS1 zobowiązują firmę do tego, aby przydzielony
numer nie został zdublowany w okresie 1 roku. Ostatnią cyfrą w szeregu jest tzw. cyfra
kontrolna. Wyliczona jest ona według standardowego algorytmu na podstawie poprzednich
17 cyfr i słu\y do wykrywania ewentualnych błędów powstających w czasie odczytu kodu
kreskowego. Jak ju\ to zostało wcześniej wspomniane, w warunkach gdy firmy są
wyposa\one w specjalistyczne informatyczne aplikacje, wspomagające zarządzanie
łańcuchami dostaw SCM (Supply Chain Management) numer SSCC, którym jest opatrzona
jednostka logistyczna jest wystarczającym elementem do uzyskania pełnej wiedzy na temat
przemieszczanej jednostki, zawartych w niej towarów itp. Ta wiedza jest wówczas czerpana
z baz danych przekazywanych sobie drogą elektroniczną (EDI). Jeśli nie wszyscy uczestnicy
łańcucha dostaw posiadają informatyczne systemy SCM, wówczas na etykiecie logistycznej
oprócz numeru SSCC, muszą się pojawić inne, charakteryzujące ją informacje, zakodowane
kodem EAN/UCC-128.
Organizacja GS1 pracuje intensywnie nad zupełnie nowym rodzajem kodu (RFID),
w którym identyfikacja towaru byłaby mo\liwa przy pomocy częstotliwości radiowych.
Problemy z jego wprowadzeniem wią\ą się bezpośrednio z uwolnieniem odpowiednich pasm
częstotliwości radiowych. Jest to proces bardzo \mudny, wymagający uzgodnień
z właściwymi organizacjami czuwającymi nad ładem w eterze. Jednak twórcy RFID po
wprowadzeniu systemu, obiecują mo\liwość zdalnego, przeprowadzanego drogą radiową
śledzenia przesyłek na całym świecie. Byłoby to szczególnie istotne w przypadku transportów
z produktami szybko się psującymi, czy wprowadzeniu systemów ochrony przed kradzie\ą.
Drukarki kodów
Popularną metodą wykorzystywaną do oznaczenia towarów, czy półproduktów jest
stosowanie samoprzylepnych etykiet. W zale\ności od wykorzystywanego urządzenia, mogą
one być drukowane ró\nymi metodami. Najczęściej spotyka się etykiety przygotowane przy
pomocy drukarek termotransferowych lub termicznych. Umo\liwiają one wydruk kodów
kreskowych nie tylko na etykietach samoprzylepnych, ale tak\e na ró\nego rodzaju
wywieszkach, czy metkach.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Rys. 25. Ró\ne rodzaje drukarek kodów kreskowych [www.marketeo.com.pl]
Te specjalizowane drukarki, oprócz kodu w postaci kresek, mogą równie\ drukować inne
oznaczenia w formie tekstowej. przy u\yciu ró\nych czcionek, o ró\nej wielkości znaku.
Polecenie wydruku w tych urządzeniach zostaje wygenerowane dzięki specjalnemu
oprogramowaniu.
Tabela 3. Ró\ne rodzaje kodów
Lp Nazwa kodu Obraz graficzny kodu
Kod kreskowy EAN-8
1
(GTIN-8)
www.cardco.pl
Kod kreskowy EAN-13
2
(GTIN-13)
www.selmar.pl
Kod kreskowy UCC/EAN-128
3
(GTIN-128)
www.gs1cz.org
Kod kreskowy Code 39
4
www.logopak.com
Kod kreskowy Code 128
5
www.selmar.pl
Kod kreskowy UPC-A
6
www.upc-a.dlawas.com
Kod kreskowy UPC-E
7
www.gs1pl.org
Kod przeplatany 2 z 5
8
www.selmar.pl
Kod przestrzenny PDF 417
9
www.bcspolska.pl
Kod przestrzenny Data Matrix
10
www.bcspolska.pl
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Kod composite
11
www.bcspolska.pl
QR code
12
www.qrcode.dlawas.com
Kod przestrzenny MaxiCode
13
www.100ups.com
Kod ten jest czytelny dla urządzeń niezale\nie od kierunku skanowania.
Symbole dwuwymiarowe słu\ą tu do kodowania takich informacji jak:
kod pocztowy, kod kraju, klasa usługi, numer monitorowania, data
kalendarzowa, liczbęi waga paczek, adres i ulica, miasto itp.
W popularnych drukarkach kodów kreskowych druk następuje na etykietach zwiniętych
w rolkę. Ten rodzaj druku pozwala na szybkie przygotowanie dowolnej liczby etykiet
z kodami. Generalnie wyró\nia się drukarki pracujące w biurach i w przemyśle. Drukarki
wykorzystywane w przemyśle są specjalnie przystosowane do pracy w trudnych warunkach.
Tego rodzaju drukarki są mało wra\liwe na niską temperaturę, kurz, czy wilgoć. Mo\e na
nich powstać nawet kilkadziesiąt tysięcy etykiet dziennie.
Etykiety drukowane w drukarkach termicznych muszą być pokryte specjalną termoczułą
warstwą. Pod wpływem podgrzanej głowicy w określonych miejscach papier zmienia kolor
na czarny. Wydruki tego rodzaju nie są jednak trwałe. Szczególnie są one wra\liwe na
wysoką temperaturę (promienie słoneczne) i niektóre środki chemiczne. Nie są równie\
odporne na zadrapania. Generalnie tego typu etykiety nie nadają się do oznaczania
produktów, które w zamiarze mają być przechowywane długotrwale. Znacznie trwalsze
etykiety powstają w wyniku druku na drukarkach termotransferowych. Choć zasada
powstawania kodów jest podobna jak w poprzednim wypadku, to u\ycie specjalnej kalki
powoduje to, \e etykiety w ten sposób przygotowane są znacznie trwalsze. Etykiety mogą być
drukowane na papierze, tworzywach sztucznych specjalnych tkaninach, czy nawet na metalu.
Te etykiety są trwałe, a oznaczenia kodowe mogą przetrwać w nie zmieniającej się postaci
nawet wiele lat.
Czytniki kodów kreskowych
Istnieje cała gama urządzeń słu\ących do odczytu kodów kreskowych. Większość
czytników jest wyposa\ona nie tylko w funkcje odczytujące kod kreskowy, ale równie\ jest
w stanie rozpoznać jego standard. Taki czytnik mo\e bezbłędnie odczytać kody
sformułowane w wielu ró\nych standardach. Decydując się na zakup czytnika, nale\y
zapoznać się z listą obsługiwanych przez niego standardów.
Rys. 26. Ró\ne rodzaje czytników kodów kreskowych [www.kasyidrukarki.com.pl]
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Odczyt kodu realizowany jest praktycznie w dwóch technologiach, ró\niących się
w widoczny sposób zródłem oświetlenia pola. W czytnikach LCD do oświetlenia obszaru
kodu jest wykorzystana matryca diod LED. Czytniki tego typu wymagają przysunięcia
głowicy czytnika bezpośrednio w pobli\e kodu. Jest to pewien mankament tego rodzaju
czytników. Posiadają one jednak równie\ nie kwestionowane zalety. Czytniki LCD mogą na
przykład odczytać kody o słabszej jakości. Są one tak\e bardziej wytrzymałe mechanicznie,
gdy\ nie zawierają w swojej budowie elementów ruchomych. Czytniki typu CCD (long
range) umo\liwiają odczyt kodów równie\ z nieco większej odległości. Sposób odczytu kodu
jest oparty na technologii diody CCD. Są to czytniki często stosowane w sklepach i biurach.
Słu\ą one do wprowadzenia kodów poszczególnych towarów podczas sprzeda\y lub do
ewidencjonowania towarów przyjmowanych do magazynu. Tego rodzaju czytniki są równie\
wykorzystywane w aptekach do odczytywania kodów recept i leków. W biurach u\ywa się
ich do identyfikacji dokumentów, czy przedmiotów w czasie spisu inwentarzowego.
Na nieco innej zasadzie pracują czytniki laserowe. Oświetlają one obszar badany wąskim
promieniem lasera. Czytniki tego rodzaju pozwalają na odczyt kodu nawet z odległości
kilkudziesięciu centymetrów. Jednak ze względu na zastosowane w ich budowie ruchomy
system lusterek, są mniej wytrzymałe mechanicznie.
Jeszcze inny rodzaj urządzeń to czytniki klawiaturowe. Do przesyłania danych słu\y
typowe złącze klawiaturowe. Często klawiaturę komputera podłącza się do czytnika, zaś
złącze czytnika do gniazda klawiatury w komputerze. Klawiatura i czytnik mogą działać
niezale\nie. Czytniki klawiaturowe są niezawodne i najczęściej nie wymagają
specjalizowanego oprogramowania komunikacyjnego. Na rynku znajdują się czytniki kodów
kreskowych przeznaczone do ró\nych zastosowań. Spotyka się więc czytniki ręczne do biura i
sklepów (diodowe lub laserowe). Niekiedy specyfika pracy narzuca konieczność
zastosowania czytnika wielokierunkowego. Z takimi czytnikami mo\na się spotkać chocia\by
przy kasach w supermarketach. Wybór odpowiedniego czytnika jest zazwyczaj podyktowany
specyficznymi warunkami pracy, w jakich przyjdzie mu działać. Są więc czytniki
przeznaczone do wykorzystania w szczególnie trudnych warunkach przemysłowych, odporne
na upadki nawet z wysokości blisko 2 m. Niekiedy stosuje się czytniki ze zwiększoną
odpornością elektrostatyczną. W razie potrzeby mo\na tak\e zastosować urządzenia
przeznaczone do pracy w ujemnych temperaturach.
Terminale
Do kontroli przyjęć i wydań w magazynach lub kontroli przebiegu przesyłek kurierskich
często stosuje się przenośne terminale klawiaturowe, z wbudowanym czytnikiem laserowym.
Tego rodzaju urządzenia stosuje się równie\ do zbierania danych w procesach produkcyjnych.
Niektóre firmy w celu szybkiego zbierania zamówień wyposa\ają ten rodzaj terminali swoich
terenowych przedstawicieli handlowych. Terminale (zwane tak\e kolektorami danych) są
najczęściej urządzeniami przenośnymi, umo\liwiającymi szybkie i bezbłędne zebranie
danych. Dane te mo\na w terminalach poddać wstępnej obróbce oraz przechować je
w pamięci, a\ do czasu przesłania ich do stacjonarnego komputera. Jednym słowem terminal
to nic innego jak mały przenośny, specjalizowany komputer wyposa\ony w pamięć,
klawiaturę, wyświetlacz oraz wbudowany czytnik kodów kreskowych. Terminale mogą
współpracować z przenośnymi drukarkami etykiet. Zasadniczą zaletą przenośnego terminala
jest jego mobilność, czyli mo\liwość przemieszczania się wraz z operatorem.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Rys.27. Przykłady terminali ręcznych (kolektory danych) [ www.hdf.com.pl www.skk.com.pl]
Komunikacja terminali z komputerami stacjonarnymi mo\e się odbywać drogą
przewodową lub bezprzewodową. Komunikacja przewodowa (przez kabel komunikacyjny
i złącze RS232) posiada kilka ograniczeń. Wielkość danych, których się operuje jest wówczas
ograniczona wielkością pamięci terminala. Mobilność obsługującego jest tak\e ograniczona,
gdy\ w określonym czasie musi on wymienić dane z komputerem stacjonarnym. Czas
transmisji danych przez port szeregowy szczególnie przy du\ej bazie jest te\ wydłu\ony.
Ponadto kable i złącza są nara\one na uszkodzenia i wpływ czynników zewnętrznych
(wilgotność, temperaturą). Transmisja bezprzewodowa jest pozbawiona wy\ej wymienionych
wad. Komunikowanie terminala z komputerem stacjonarnym odbywa się wówczas w czasie
rzeczywistym. Terminale przedstawicieli handlowych do komunikowania się ze swoimi
macierzystymi jednostkami mogą u\ywać technologii komunikacyjnych opartych na
GMS/GPRS. Oprócz terminali klawiaturowych stosowanych powszechnie w logistyce,
ewidencji środków trwałych, produkcji czy sprzeda\y, stosuje się równie\ bardziej
zaawansowane terminale z ekranem dotykowym
Oprogramowanie wspierające gospodarkę opakowaniami
Skuteczne zarządzanie firmą, bez dysponowania zaawansowanym systemem
informatycznym wspomagającym podejmowanie decyzji, staje się we współczesnym świecie
coraz trudniejsze. Okres powszechnego i niepodzielnego królowania w przedsiębiorstwach
wyłącznie programów finansowo-księgowych, z oddzielnie funkcjonującymi aplikacjami
dotyczącymi produkcji, magazynowania, czy spedycji, dobiega nieuchronnie końca.
Współczesna logistyka z natury rzeczy swoim nerwem obejmuje całość zagadnień
związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Aby przedsiębiorstwo właściwie
funkcjonowało, musi dysponować precyzyjnymi danymi i to najlepiej w czasie rzeczywistym,
równie\ dotyczącymi wszystkich zagadnień związanych z opakowaniami.
W przypadku niewielkich firm wystarczy doświadczenie, sprawne słu\by finansowo-
księgowe i intuicja połączona ze zdrowym rozsądkiem. Jeśli chodzi o średnie i du\e
przedsiębiorstwa, sprawa nie jest ju\ tak oczywista. Aby móc podjąć odpowiedzialne decyzje,
nale\y dokonać dogłębnej analizy wszelkich procesów zachodzących wewnątrz i na zewnątrz
przedsiębiorstwa. W uzyskaniu tak zło\onego obrazu firmy i jej otoczenia, pomagają
współczesne technologie informatyczne. Tylko komputery uzbrojone w specjalistyczne
oprogramowanie, są w stanie z pozornego chaosu milionów ró\norodnych danych, obliczyć
czytelne wskazniki, na podstawie których będzie mo\na wysnuć informacje, dotyczące na
przykład kondycji firmy. Współcześnie nie mogą to być autonomiczne programy, oddzielnie
wspomagające produkcję, księgowość, magazyn i spedycję. Uzyskanie czytelnego,
jednolitego obrazu funkcjonowania firmy, który jest wypadkową ogromnej liczby zjawisk
zachodzących w skomplikowanej grze rynkowej, mo\e jedynie zagwarantować wdro\ony
i dobrze funkcjonujący Zintegrowany System Informatyczny (ZSI).
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
Zazwyczaj składa się on z wielu wyspecjalizowanych modułów, odpowiedzialnych za
ró\ne sfery działalności przedsiębiorstwa. Są tam aplikacje sterujące produkcją, finansami,
zaopatrzeniem, sprzeda\ą, łańcuchem dostaw, marketingiem kontaktami z klientami itp.
Jednak cechą charakterystyczną Zintegrowanego Systemu Informatycznego jest to, \e
wszystkie te aplikacje korzystają z tej samej, wspólnej do całego przedsiębiorstwa bazy
danych. Tylko wówczas informacje powstające na podstawie spójnych, rzetelnie
wprowadzonych danych, dadzą niezbędną wiedzę dla racjonalnego podejmowania decyzji.
Grupa programów, zajmująca się kompleksową obsługą magazynów, kryje się pod
akronimem WMS (Warehousing Management Systems). Jest to specjalistyczna grupa
programów odpowiedzialna za fizyczne i właściwe rozmieszczenie towarów w tych\e
magazynach, a tak\e nadzorująca gospodarkę opakowaniami. Oczywiście programy te w
Zintegrowanym Systemie Informatycznym, powinny ściśle współpracować z nadrzędnym w
stosunku do nich systemem ERP.
W mniejszych firmach za gospodarkę opakowaniami mogą być odpowiedzialne
niewielkie, samodzielne programy dla magazynów opakowań zwrotnych, hurtowni, firm
budowlanych, logistycznych i innych u\ytkowników, którym zale\y na szybkim generowaniu
dokumentów wysyłki i zwrotu. Program pozwala na graficzne wyświetlenie dokumentów
i transakcji związanych z wybranym klientem (wysyłki, zwroty) w układzie
chronologicznym. Najczęściej programy umo\liwiają eksport danych do arkusza Excela,
w celu dalszej obróbki. Niektóre z programów pozwalają śledzić los opakowania (palety,
kontenera), gdy (w szczególności kosztowne opakowanie) pozostaje u odbiorcy.
Koszty opakowań
Dobierając właściwe opakowanie do wyrobu, przedsiębiorstwo musi zadecydować
jakiego rodzaju to opakowanie będzie, jaki będzie udział kosztu opakowania w koszcie całego
wyrobu. Gdy zostanie zastosowane opakowania tańsze, cena wyrobu się zmniejszy, ale
ryzyko uszkodzenia wyrobu wzrośnie. Solidne, dro\sze opakowanie zabezpieczy prawidłowo
wyrób, ale jednocześnie mo\e wpłynąć na podwy\szenie jego ceny. Przy podejmowaniu tej
wa\nej decyzji, nie wolno zapominać o głównym zadaniu opakowania, czyli o jego funkcji
ochronnej podczas transportu i magazynowania.
Nie bez znaczenia dla sprawy kosztów opakowania pozostają decyzje dotyczące materiału
z jakiego będzie ono utworzone i zastosowanego typoszeregu wymiarowego. W przypadku
opakowań wykonanych z solidnych tworzyw tradycyjnych (metal, drewno) mo\e
niebagatelnie wzrosnąć waga zapakowanego wyrobu, co mo\e z kolei wpłynąć niekorzystnie
na wzrost kosztów dystrybucji. Dlatego coraz częściej stosowane są opakowania z tworzyw
sztucznych, które są równie wytrzymałe co opakowania wykonane z drewna, czy nawet
metalu, a przy tym znacznie l\ejsze. Oprócz wartości materiału, na koszt opakowania składają
się jeszcze jego konstrukcja, koszt opracowania projektu, technologia produkcji,
magazynowanie i transport gotowych opakowań, konfekcjonowanie itp.
a) b)
Rys. 28. Wpływ konstrukcji opakowania na obni\enie zu\ycia [www.mares.pl]
Jak widać, opakowanie powinno być zawsze rozpatrywane jako część spójnego procesu
logistycznego. W zale\ności od rodzaju zastosowanego materiału opakowaniowego
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
i koniecznych warunków dystrybucji, koszty opakowań będą się zmieniać. W przypadku
wartościowych wyrobów, koszt opakowania mo\e niekiedy dochodzić do 50% wartości
samego wyrobu. Jednak w przypadku większości opakowań ich koszt kształtuje się na
poziomie od kilku do kilkunastu procent wartości opakowanego produktu. Na koszty
opakowań oprócz wartości zastosowanego materiału będą składać się jeszcze koszty
wykonania samego opakowania (w tym robocizna i energia), a tak\e opłata produktowa. Jest
to opłata, którą ponoszą przedsiębiorcy za wprowadzenie opakowań na rynek.
Konstrukcja opakowania mo\e równie\ w istotny sposób wpłynąć na koszty opakowania.
Dobór odpowiednich surowców, kształtu opakowania, racjonalne wykorzystanie surowca to
kolejne istotne elementy mające wpływ na ewentualna redukcje kosztów. Przedstawione
powy\ej zdjęcia przedstawiają opakowania na pizze. Obydwa pudełka po zło\eniu posiadają
identyczne kształty zewnętrzne, gdy\ słu\ą do transportu pizzy o identycznych gabarytach.
Jednak po dokładniejszej analizie rozło\onych opakowań mo\na dojść do wniosku, \e
zu\ycie surowca do produkcji pudełka a) jest większe, ni\ opakowania b).
Na optymalizację kosztów opakowań wpływ będą miały: właściwy dobór gabarytów
opakowań (uwzględniający sposób transportu), gabaryty jednostek transportowych, wielkość
opakowań zbiorczych, rodzaj stosowanych palet, system zalecanego magazynowania, sposób
dystrybucji itp. Projektując opakowanie, nale\y dobierać technologie bezodpadowe lub
niskoodpadowe, nie powodujące zagro\eń dla środowiska i bezpieczeństwa ludzi. Podczas
projektowania technologii pakowania nale\y eliminować nadmiar opakowań i unikać
pakowania wielostopniowego tam, gdzie nie wpływa to na właściwe zabezpieczenie wyrobu,
a tak\e dobierać opakowania jednostkowe, zbiorcze i transportowe dostosowane do
ekonomicznie uzasadnionych technologii odzysku (w tym recyklingu), systemów selektywnej
zbiórki.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest kod kreskowy?
2. Czym zajmuje się organizacja GS1?
3. Jakie wymagania stawia się kodom kreskowym?
4. Jak są zbudowane kody EAN-8, EAN-13, EAN-128?
5. Do czego słu\ą symbole IZ-ów?
6. Co oznaczają skróty SSCC i GTIN?
7. Jakie znasz inne systemy kodowania?
8. Jakie znasz rodzaje drukarek do kodów ?
9. Jakie znasz rodzaje czytników kodów?
10. Jakie czynniki wpływają na koszt opakowania?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeanalizuj budowę kodów kreskowych EAN-8 i EAN-13 znajdujących się na
opakowaniach jednostkowych. Sprawdz budowę kodów pochodzących od jednego
producenta umieszczonych na ró\nych jego wyrobach. Rozpoznaj na podstawie kodów kraje
pochodzenia poszczególnych producentów. W tym celu odszukaj w Internecie tabelę
prefiksów poszczególnych krajów.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) przeanalizować budowę przedstawionych kodów kreskowych,
3) opisać schemat, według którego są zbudowane kody EAN-8 i EAN-13,
4) odszukać w Internecie prefiksy krajów w systemie GS1.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- przykłady kodów kreskowych,
- komputer z dostępem do Internetu,
- materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Przeanalizuj budowę kodów kreskowych EAN-128 znajdujących się na etykietach.
Odszukaj oznaczenia IZ-ów. Na podstawie odpowiedniej tabeli odszyfruj, jakie informacje
zostały zakodowane.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) przeanalizować budowę przedstawionych kodów kreskowych,
3) opisać schemat, według którego jest zbudowany kod EAN-128,
4) rozszyfrować informacje zawarte w kodach EAN-128.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- przykłady kodów kreskowych,
- komputer z dostępem do Internetu,
- materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj kod EAN-128, w którym przy pomocy odpowiednich IZ-ów oznacz datę
produkcji (15 11 2007), datę pakowania (16 11 2007), datę minimalnej trwałości (15 07 2008)
datę maksymalnej trwałości (15 11 2008) i wagę brutto produktu (0,75 dkg). Wybierz Polski
prefiks kraju i dowolny numer producenta i numer produktu. Cyfrę (kontrolną) pomiń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zaprojektować kod EAN-128, według zadanych warunków.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- materiały piśmiennicze.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
Ćwiczenie 4
Korzystając z posiadanej aplikacji do tworzenia kodów kreskowych, wykonaj
praktycznie kod EAN-128 zaprojektowany w ćwiczeniu nr 3. Następnie wydrukuj go
i odczytaj przy pomocy czytnika kodów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać kod EAN-128, posługując się odpowiednią aplikacją,
4) wydrukować kod i go odczytać przy pomocy czytnika kodów kreskowych.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- program do tworzenia kodów kreskowych,
- drukarka i czytnik kodów kreskowych.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznawać kody kreskowe?
1 1
2) stosować system IZ-ów w kodzie EAN-128?
1 1
3) drukować kody kreskowe?
1 1
4) u\ywać czytników kodów kreskowych?
1 1
5) dobierać urządzenia do automatycznej identyfikacji?
1 1
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
4.4. Zasady klasyfikowania zu\ytych opakowań. Międzynarodowe
prawo dotyczące opakowań
4.4.1. Materiał nauczania
Ka\de opakowanie po pewnym czasie staje się odpadem. Odpadem opakowaniowym
nazywa się wszystkie opakowania (w tym równie\ wielokrotnego u\ytku wycofane
z ponownego u\ycia), stanowiące odpady w rozumieniu przepisów ustawy o odpadach.
Wielokrotnym u\ytkiem nazywa się takie działanie, w trakcie którego opakowania
przeznaczone jest co najmniej do dwukrotnego u\ycia, są powtórnie wykorzystane do tego
samego celu, do którego było pierwotnie przeznaczone.
Rys. 29. Schemat przedstawiający powstawanie odpadów opakowaniowych [16, s. 6]
Udział podstawowych materiałów stosowanych do produkcji opakowań w skali
światowej przedstawia się następująco:
- tworzywa sztuczne 30%,
- papier i tektura 28%,
- metale 27%,
- szkło 15%.
Recykling to system wielokrotnego wykorzystywania materiałów do wytwarzania nowych
produktów. Zadania recyklingu to przede wszystkim zmniejszenie ilości odpadów,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
zmniejszenie ich szkodliwości dla środowiska oraz oszczędzanie zasobów naturalnych.
Recykling jest kompleksową metodą ochrony środowiska naturalnego. Poziom recyklingu
wyznaczony w Polsce na lata 2002-2007 dla poszczególnych rodzajów opakowań przedstawia
się następująco:
Tabela 4. Recykling opakowań w Polsce. [Dz.U.Nr104, poz.982 z 2003 i Dz.U.Nr103, poz.872 z 2005]
Największy rozwój w zakresie materiałów opakowaniowych dotyczy tworzyw
sztucznych. Du\a ró\norodność tworzyw sztucznych (m.in.: polietylen, polipropylen,
poliestry, polichlorek winylu, polistyren, poliamid, kopolimery i in.) umo\liwia wybór
materiałów o cechach odpowiednich do wymagań pakowanego produktu. Biorąc pod uwagę
przeciwdziałanie powstawaniu odpadów, stanowi to powa\ne utrudnienie w prowadzeniu
selektywnej zbiórki i wtórnym przetworzeniu.
Opakowania z tworzyw sztucznych bardziej zagra\ają środowisku ni\ opakowania z innych
materiałów. Trudności nastręcza tu nie tyle metoda zagospodarowania odpadów
opakowaniowych z tworzyw sztucznych, co sposób ich zbierania i segregacji.
Tabela 5. Kody cyfrowe przyporządkowane do ró\nych rodzajów odpadów opakowaniowych [Dz.U. z 2001 r.
Nr 112, poz. 1206]
Skoro odpady opakowaniowe powstaną, poniewa\ nie uda się temu zapobiec, to
ustawodawstwo Polski i UE wskazuje przede wszystkim na odzysk i recykling.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
Obowiązki producenta, importera, eksportera opakowań i produktów w opakowaniach
Obowiązki producenta, importera i eksportera opakowań:
- Producent i importer opakowań powinni ograniczyć liczbęi negatywne oddziaływanie na
środowisko substancji stosowanych do produkcji opakowań oraz wytwarzanych odpadów
opakowaniowych.
- Producent i importer opakowań mają obowiązek oznakowania opakowań chyba, \e
rodzaj opakowania tego nie wymaga.
- Producent, importer i eksporter opakowań są obowiązani do składania właściwemu
marszałkowi województwa sprawozdania o masie wytworzonych, przywiezionych zza
granicy lub wywiezionych za granicę opakowań.
Obowiązki producenta, importera i eksportera produktów w opakowaniach:
- Producent i importer produktów w opakowaniach mają obowiązek osiągania poziomów
odzysku i recyklingu opakowań, określonych w odrębnych przepisach.
- Producent i importer mają obowiązki w zakresie sprawozdawczości odnośnie ilości
i rodzaju stosowanych opakowań zgodnie z przepisami ustawy o obowiązkach
przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie
produktowej i depozytowej.
- Producent i importer mają obowiązek odpowiedniego znakowania produktu
w opakowaniu.
- Eksporter produktu w opakowaniu ma obowiązek składania właściwemu marszałkowi
województwa rocznego sprawozdania o masie wywiezionych za granicę opakowań.
- Producent i importer substancji chemicznych bardzo toksycznych, toksycznych,
rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla środowiska obowiązani są ustalić
wysokość kaucji za opakowania jednostkowe oraz odebrać na własny koszt od
sprzedawcy opakowania wielokrotnego u\ytku i odpady opakowaniowe po tych
substancjach. Ponadto winni posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie
zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych po tych
substancjach.
- Obowiązki sprzedawcy i u\ytkownika produktu w opakowaniach określone zostały
w ustawie. Są to obowiązki związane ze zwrotem opakowań przez u\ytkownika produktu
w opakowaniu oraz z ich odbiorem i selektywną zbiórką przez sprzedawcę.
Obowiązek znakowania opakowań
Producent i importer opakowań mają obowiązek ich oznakowania, chyba, \e rodzaj
opakowania tego nie wymaga.
1. Oznakowanie powinno określać:
- rodzaj materiałów wykorzystanych do produkcji opakowania,
- mo\liwość wielokrotnego u\ytku opakowania,
- przydatność opakowania do recyklingu.
2. Oznakowanie umieszcza się na opakowaniu lub na naklejonej na nim etykiecie, a jeśli
rozmiary opakowania na to nie pozwalają - na dołączonej do niego informacji.
3. Oznakowanie powinno być wyrazne, widoczne i czytelne oraz powinno zachowywać
trwałość równie\ po otwarciu opakowania.
Minister Środowiska wydał rozporządzenie z 4 czerwca 2003 r. w sprawie oznaczania
opakowań (Dz.U. Nr 105, poz. 994), które weszło w \ycie 1 lipca 2003 r. i zostało zmienione
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 23 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 927).
Zgodnie z tym rozporządzeniem, oznakowaniu podlegają opakowania z aluminium i tworzyw
sztucznych. Oznaczenia pokazano na rysunku 19 na str. 24 tego Poradnika.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
Wypełnianie przez przedsiębiorstwa obowiązku recyklingu
Rys. 30. Ró\ne mo\liwości wypełnienia przez przedsiębiorstwo obowiązku recyklingu [11, s. 20]
- Samodzielna realizacja obowiązku polega na przekazaniu zgromadzonych przez
przedsiębiorcę opakowań pou\ytkowych (z grup materiałowych, które wprowadza na
rynek z wyrobem) do zakładu przetwórczego. Do udokumentowania masy odpadów
opakowaniowych przekazanych do recyklingu, w ramach samodzielnie realizowanego
przez przedsiębiorców obowiązku, nale\y wykazać się kartą przekazania odpadów
i fakturą VAT.
- Druga mo\liwość to realizacja obowiązku za pośrednictwem organizacji odzysku
i wpłacenie tej organizacji opłat recyklingowych. Obowiązek recyklingu, podobnie jak
w systemach unijnych, mo\e być realizowany przez współpracę z wybraną organizacją
odzysku i wpłacenie na konto tej organizacji, zgodnie z wcześniej podpisaną umową,
opłat recyklingowych.
- W przypadku nieosiągnięcia za dany rok określonych limitów recyklingu lub wywiązanie
się z tego obowiązku w niedostatecznym stopniu, przedsiębiorca powinien do 31 marca
roku następnego wpłacić na rachunek Urzędu Marszałka Województwa opłatę
produktową. Opłata produktowa obliczana jest jako iloczyn stawki opłaty i ró\nicy
pomiędzy wymaganym a osiągniętym poziomem recyklingu. Stawki opłat produktowych
podawane są co dwa lata w Dzienniku Ustaw.
Organizacje odzysku
Organizacje odzysku, zgodnie z zapisami ustawowymi, są spółkami akcyjnymi
prowadzącymi wyłącznie działalność polegającą na organizowaniu, zarządzaniu lub
prowadzeniu przedsięwzięć w zakresie odzysku i recyklingu odpadów. Środki finansowe
pochodzące z opłat recyklingowych powinny być przeznaczane na prowadzenie selektywnej
zbiórki odpadów.
Obecnie funkcjonuje 30 organizacji odzysku. Organizacje bran\owe przejmują zobowiązania
tylko za jeden rodzaj odpadów, np. ALUMINIUM RECYKLING Organizacja Odzysku S.A.
zajmująca się recyklingiem puszek aluminiowych, czy OILER Organizacja Odzysku S.A.
zajmująca się odzyskiem olejów smarowych, czy te\ REBA Organizacja Odzysku S.A.
zajmująca się recyklingiem baterii oraz organizacje przejmujące zobowiązania
przedsiębiorców dotyczące wszystkich rodzajów opakowań.
Międzynarodowe prawo dotyczące opakowań
Ni\ej zostały przytoczone ustawy UE dotyczące opakowań. Większość z nich ma
odpowiedniki w przepisach polskich.
- EN 13193:2000 Opakowania - Opakowania i środowisko - Terminologia.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
- EN 13427:2000 Opakowania - Wymagania dotyczące stosowania europejskich norm
w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych.
- EN 13428:2000 Opakowania - Wymagania specyficzne w zakresie produkcji i składu -
Zapobieganie u zródła.
- EN 13429:2000 Opakowania - Ponowne u\ycie.
- EN 13430:2000 Opakowania - Wymagania dla opakowań podatnych na odzysk poprzez
recykling materiałowy.
- EN 13431:2000 Opakowania - Wymagania dla opakowań podatnych na odzysk w formie
energii, włączając specyfikację minimalnej wartości kalorycznej.
- EN 13432:2000 Opakowania - Wymagania dla opakowań podatnych na odzysk poprzez
kompostowanie i biodegradację - Schemat testu i kryteria oceny w celu końcowej
akceptacji opakowania.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co nazywamy odpadem opakowaniowym?
2. Co to jest recykling?
3. Jakie obowiązki cią\ą na producentach, importerach i eksporterach opakowań?
4. Jak przedsiębiorstwo mo\e wypełniać obowiązek recyklingu?
5. Co to jest opłata produktowa?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opakowaniom wykonanym z ró\nych tworzyw, przydziel odpowiednie kody oznaczenia,
odpowiadające materiałom z jakich zostały one wyprodukowane. Posegreguj te opakowania
według rodzajów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przydzielić opakowaniom odpowiednie kody cyfrowe.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- przykłady opakowań,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 2
Dysponując opakowaniami wykonanymi z ró\nych tworzyw sztucznych, odszukaj
oznaczenia rodzaju tworzywa, z jakiego zostały one wykonane. W tabeli zapisz nazwę
tworzywa i narysuj odpowiadające mu oznaczenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) rozpoznać rodzaj tworzywa u\ytego do wyprodukowania poszczególnych opakowań.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- przykłady opakowań,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 3
Odszukaj w Internecie informację, na temat recyklingu materiałowego, surowcowego
i energetycznego. Opisz na czym polegają te metody.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) odszukać informacje na temat ró\nych metod recyklingu.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- materiały piśmiennicze,
- literatura zgodna z wykazem.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować system recykling?
1 1
2) segregować i klasyfikować opakowania do recyklingu?
1 1
3) opisać na czym polega obowiązek znakowania opakowań?
1 1
4) odszukać w Internecie informacje na temat międzynarodowego prawa
1 1
dotyczącego opakowań?
5) opisać obowiązki producenta, importera, eksportera opakowań
1 1
i produktów w opakowaniach?
6) opisać czym zajmują się organizacje odzysku odpadów?
1 1
7) wytłumaczyć, co to jest opłata produktowa?
1 1
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
5. SPRAWDZIAN OSIGNIĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\dego zadania dołączone są 4 mo\liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\y błędną odpowiedz zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\ jego rozwiązanie
na pózniej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Podstawową funkcją opakowania jest
a) zapewnienie pakowanym produktom określonej jakości i umo\liwienie ich transport,
składowanie oraz prezentację.
b) ochrona środowiska naturalnego.
c) informowanie konsumenta o zawartości.
d) nadanie estetycznego wyglądu opakowanym produktom.
2. Butelki z polichlorku winylu powstają poprzez
a) rozdmuch sprę\onym powietrzem.
b) rozdmuch gorącym powietrzem.
c) wtrysk.
d) zgrzewanie dwóch wcześniej wykonanych połówek.
3. Opakowanie z tworzywa sztucznego w porównaniu z opakowaniem metalowym
a) ulega korozji.
b) trudniej zachować w czystości.
c) jest l\ejsze.
d) jest przyjazne dla środowiska.
4. Uprzywilejowana paleta EURO posiada wymiary.
a) 800 x 1200 mm.
b) 800 x 1000 mm.
c) 1000 x 1200 mm.
d) 1200 x 1200 mm.
5. Palety słupkowe
a) są zbudowane ze słupków.
b) są zbudowane z rurek.
c) są paletami płaskimi, dodatkowo wyposa\onymi w umocowane w naro\nikach słupki.
d) są składanymi paletami płaskimi.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
6. Na ka\dym opakowaniu wprowadzonym do handlu musi się znajdować
a) tylko nazwa towaru.
b) informacja marketingowa.
c) instrukcja obsługi wyrobu.
d) nazwa producenta towaru, adres, nazwa towaru, inne istotne informacje o towarze.
7. Znak jakości Q jest znakiem
a) obowiązkowym.
b) nieobligatoryjnym.
c) obligatoryjnym.
d) manipulacyjnym.
8. Jednostka logistyczna to
a) samodzielny logistyk na linii produkcyjnej.
b) firma rozwiązująca problemy logistyczne.
c) pojedyncze opakowanie jednostkowe.
d) zbiorcze opakowanie transportowe.
9. Etykieta logistyczna jest umieszczona
a) na jednostce transportowej.
b) na opakowaniu jednostkowym.
c) na wyrobie.
d) w liście handlowym.
10. Prefiks Polski w systemie GS1 to liczba
a) 580.
b) 585.
c) 590.
d) 595.
11. GS1 Polska to nowa nazwa organizacji, która kiedyś nazywała się
a) Centrum Kodów Kreskowych przy Instytucie Logistyki i Magazynowania.
b) Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu.
c) Centrum Kodowania w Poznaniu.
d) System Kodów EAN w Polsce.
12. Kod EAN-128 słu\y do oznaczenia
a) opakowań jednostkowych.
b) produktów szybko psujących się.
c) opakowań zbiorczych i transportowych.
d) gniazd regałowych w magazynach wysokiego składowania.
13. System Identyfikatorów Zastosowań pozwala na
a) identyfikację kraju producenta opakowania.
b) zakodowanie w kodzie kreskowym danych o określonym charakterze.
c) identyfikację zastosowania opakowania.
d) identyfikację materiału z jakiego wykonano opakowanie.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
14. Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej jest poprzedzony
a) (00).
b) (01).
c) (02).
d) (04).
15. Skrót SSCC oznacza
a) Szybki Serwis Całodobowy City.
b) Seryjny Numer Opakowania Jednostkowego.
c) Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej.
d) Seryjny Numer Produktu Końcowego.
16. Etykiety drukowane w drukarkach termicznych są szczególnie wra\liwe na
a) światło.
b) wysoką temperaturę.
c) niską temperaturę.
d) wilgotność.
17. W czytnikach kodów kreskowych typu LCD wykorzystuje się
a) spójne światło jarzeniowe.
b) promień lasera.
c) ekran ciekłokrystaliczny.
d) diody LED.
18. Terminalami, zwanymi równie\ kolektorami danych, nazywa się
a) terminowe opakowania zbiorcze.
b) przenośne urządzenia klawiaturowe, z wbudowanym czytnikiem laserowym.
c) szafkowe czytniki kodów kreskowych.
d) drukarki kodów kreskowych.
19. Recykling to
a) system składania opakowań o du\ych gabarytach.
b) system wielokrotnego wykorzystywania materiałów do wytwarzania nowych
produktów.
c) system wielokrotnego u\ycia opakowań.
d) system cyklicznego zbierania surowców wtórnych.
20. Opłatę produktową ponosi
a) konsument.
b) sprzedawca.
c) producent.
d) hurtownik.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko...............................................................................
Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce opakowaniami
Zakreśl poprawną odpowiedz.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
6. LITERATURA
1. Abt S., Logistyka w teorii i praktyce. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań
2001
2. Dudziński Z., Kizyn M.: Vademecum gospodarki magazynowej. PWE, Warszawa, 2000
3. Fijałkowski J.: Technologia magazynowania. Wybrane zagadnienia. Politechnika
Warszawska, Warszawa 1995
4. Gubała M., Popielas J.: Podstawy zarządzania magazynem w przykładach. Seria:
Biblioteka Logistyka. ILiM, Poznań 2005
5. Kempy D.: Zapasy w systemie logistycznym firmy. Akademia Ekonomiczna, Katowice
1995
6. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G.: Opakowania w systemach logistycznych.
Biblioteka Logistyka, ILiM, Poznań 2000
7. Korzeniowski A., Karczewski J.: Technika i technologia przechowywania artykułów
przemysłowych. Akademia Ekonomiczna, Poznań 1993
8. Korzeń Z.: Logistyczne systemy transportu bliskiego i magazynowania. Tom 1.
Infrastruktura, Technika, Informacja, seria: Biblioteka Logistyka. ILiM, Poznań, 1999
9. Krzy\aniak St.: Podstawy zarządzania zapasami w przykładach. Seria: Biblioteka
Logistyka. ILiM, Poznań, 2002
10. Kody kreskowe. Wyd. 2. Seria: Biblioteka Logistyka, ILiM, Poznań 2002
11. Kuczyńska I.: Opakowania i odpady opakowaniowe. Materiał instrukta\owo-
szkoleniowy. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków 2006
12. Majewski J.: Informatyka dla logistyki, seria: Biblioteka Logistyka. ILiM, Poznań 2002
13. Pfoh H. Ch.: Systemy logistyczne. Podstawy organizacji i zarządzania. Seria: Biblioteka
Logistyka. IliM, Poznań 2001
14. Korzeniowski A.: Zarządzanie gospodarką magazynową. PWE, Warszawa 1997
15. Sariusz-Wolski Z.: Sterowanie zapasami w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2000
16. śakowska H.: Opakowania a odpady opakowaniowe, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia
Kadr, Sp. z o.o., Gdańsk 2002
17. PN-EN 14182:2005 Opakowania. Terminologia. Terminy podstawowe i definicje
18. PN-90/O-79251 Znaki i oznakowanie opakowań
19. PN-85/O-79252 Opakowania transportowe z zawartością Znaki i znakowanie
Wymagania podstawowe .
20. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej w sprawie znakowania
środków spo\ywczych, u\ywek i substancji dodatkowych dozwolonych, przeznaczonych
do obrotu (Dz.U. nr 86 z 1994 poz. 402)
21. Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktu (Dz.U. nr 15 z 2000 r. poz. 179)
22. Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych z 2002 roku zawiera szczegółowe
wymagania dotyczące oznakowania opakowań zawierających substancje i preparaty
niebezpieczne.
23. Ustawa o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy (Dz.U. nr 127 z 1993 r.
poz. 583).
24. Ustawa z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
(Dz. U. Nr 63, poz. 638, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Nr 11, poz. 97 i Nr 96,
poz. 959),
25. Ustawa z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63,
poz. 639, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Nr 96, poz.
959).
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Grupa realizacja zadań
Skrót ustawy z 13 czerwca 2013 r o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
SPOSOBY REALIZACJI ZADAŃ
Projekt realizacji prac związanych z produkcją smalcu (praca egzam komentarz)
Sztuka?ektywnosci Skuteczna realizacja zadan jareza
Projekt realizacji prac dotyczących produkcji 5 ton koncentratu pomidorowego
Symulacja komputerowa zalozenia do realizacji zadan 2007
GOSPODARKA OPAKOWANIAMI W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH
Właściwe rozpoznanie podłoża gruntowego podstawą ekonomicznego projektowania i realizowania budowy a
Asystentka Stomatologiczna Projekt Realizacji Prac
Projekt realizacji prac zwiazanych z przeprowadzeniem zabiegu pielegnacyjnego biustu dla 30

więcej podobnych podstron