plik


Algebra liniowa/Liczby zespolone 1/16 Liczby zespolone Jak to przystaBo na prawdziwy i nudny wykBad, maBa praca domowa. Ten jeden z nielicznych razy wymagam lekkiego przystosowania si do tego, o czym tu bd pierdo... znaczy si  pisaB. Wielce zalecana jest jaka[ tam znajomo[ funkcji trygonometrycznych... cokolwiek to nie znaczy. Podstawowo  zamiana kta na radiany. Dobrze te|, gdyby[cie wiedzieli, co to s za funkcje sinus i cosinus, co one tam wypluwaj za liczby. Powinni[cie zapamita... no dobra, wydrukowa kilka podstawowych warto[ci dla kilku czstych ktw, ktre zdarzaj si w zadaniach. No i odzwierciedlenie tych funkcji w ukBadzie wspBrzdnych  czyli wiedzie np. co w ktrej wiartce (nie myli  po ktrej wiartce ) ma jaki znak, dodatkowa wiedza  wielce przydatna. Dodatkowo, dobrze wiedzie, co to jest wyBczanie wsplnego czynnika przed nawias, czy jako[ co[ podobnego. Oczywi[cie, nie jaki[ tam kosmiczny i rozszerzony poziom, wystarczy to, co tam pisz w podrcznikach do technikum na obojtnie ktrym poziomie. Jak to zwykle bywa  troch teorii, je|eli komu[ si nudzi czy jest pod wpBywem  mo|e spokojnie poczyta, kilka przykBadw i rozwizaD te| si znajdzie. 1. Liczba zespolona  posta algebraiczna Zaczynamy od pytania  co to jest liczba zespolona? Na razie uznajmy, |e to jest takie gwienko: z = a + bi Czyli taki  twr , skBadajcy si z wBa[ciwie dwch liczb, dwch elementw. Pierwszy z nich jest cz[ci rzeczywist liczby zespolonej, druga, ta przy literce i jest cz[ci urojon. O, na przykBad mamy tak liczb: z = 1 + 2i Jest to takie co[, skBadajce si z cz[ci rzeczywistej  rwnej w naszym przypadku liczbie 1, oraz cz[ci urojonej, rwnej liczbie 2. Zatrzymajmy si przy tym tajemniczym i: z = i Czym, do chuja, jest to i i po jak choler ono tam stoi? Uznajmy, |e przy tej cz[ci urojonej to i ma tam sta. I niech sobie stoi w spokoju, no, chyba, |e jest podnoszone do kwadratu, to wtedy si w automagiczny i dziwny sposb staje liczb  1: i2 = -1 W tym jednym przypadku co[ si faktycznie dzieje z t tajemnicz literk, a jak si tylko da Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 2/16  zostawiamy w spokoju. A jednak, postanawiam sobie poeksperymentowa. Zapewne w szkole [redniej byBo takie co[, jak  funkcje kwadratowe . I tam byBo takie co[, jak wyliczanie jakiej[ delty, pierwiastkw, oglnie  daj Pan spokj. Ka|dy kiedy[ co[ pierwiastkowaB. I tak, na przykBad pierwiastek z liczby 4: 4=2 lub 4=-2 Daje liczb dwa albo minus dwa. Proste sprawdzenie  podnosimy do kwadratu to lub tamto i te| mamy cztery. Ale ka|dy zapis typu: -4 powodowaB, |e nauczyciel si po przyjacielsku pytaB  Co Ty, kurwa, odpierdalasz , a jak zachowywali[my si pokojowo  to po prostu pisali[my  Nie ma, nie istnieje . Tak, patrzc tylko przez pryzmat tego, co si tam dzieje w liczbach rzeczywistych. To popatrzmy, wykorzystujc posiadan wiedz. Zapiszmy pierwiastek troch inaczej: -4= -1"4 No i teraz patrzymy pod koniec poprzedniej strony i wykorzystamy, czemu tam rwna si (- 1) : -1"4= i2"4 I rozpierdalamy na dwa pierwiastki (jak mamy mno|enie pod pierwiastkiem, to hulaj dusza, piekBa nie ma): i2"4= i2" 4 Tutaj traktujemy liczb i jako nudn i zwykB literk pod pierwiastkiem, jak np. n w analizie matematycznej w granicach. Zauwa|my, |e z pierwszego czynnika mo|liwe wyniki to i oraz  i (czemu? Podnie[cie sobie np. n i ( n) do kwadratu, te| wyjdzie tylko i wyBcznie n2), a z drugiego mo|liwe to 2 i ( 2). Pomijajc wszelkie logiczne rozwizania i inne niemoralne sposoby rozwizaD, wychodzi ostatecznie, |e i2"4=2 i lub i2"4=-2i Czyli pierwiastek z liczby: -4 jest rwny: 2i lub (-2i). Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 3/16 Warto zapamita sobie taki wzorek: -a=a i lub -a=-a i Gdzie a jest czymkolwiek rzeczywistym. I tym sposobem, prosz ja was, dziki powy|szemu wzorkowi oraz takiej zale|no[ci: i2 =  1 wBa[ciwie mamy zaBatwione caBe liczenie liczb zespolonych w tej normalnej, algebraicznej postaci. PrzykBady: a) dodaj do siebie liczby z1 = 5 + 3i; oraz liczb z2 = 6 + i. Nic prostszego. Przy dodawaniu (jak i przy odejmowaniu) po prostu liczymy osobno to, co stoi przy tym jebnitym i i to, co stoi przy reszcie. Z3 = z1 + z2 = (5 + 3i) + (6 + i) = 5 + 6 + 3i + i = 11 + 4i I wsio. Zabawa zaczyna si przy mno|eniu. b) pomn| przez siebie te same liczby. I tutaj rwnie| nie ma wielkiej filozofii. Wymna|amy nawiasy tak, jak Bg nakazaB (ka|dy element pierwszego nawiasu z ka|dym elementem drugiego), czyli: z3 = z1 * z2 = (5 + 3i) * (6 + i) (5 + 3i) * (6 + i) = 30 + 5i + 18i + 3i2 = 30 + 23i + 3i2 pamitamy, |e i2 = ( 1), wic: 30 + 23i + 3i2 = 30 + 23i + 3 * (-1) = 30 + 23 i  3 = 27 + 23 i To jest nasz ostateczny wynik. Dobrze, dobrze... ale nie beznadziejnie. 2. Liczba zespolona  sprz|enie, moduB Liczba zespolona ma takie swoje dwie charakterystyczne, wypluj to sBowo, funkcje. Pierwsza z nich to: Re(z) Oraz druga: Im(z) Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 4/16 Funkcja Re(z) ma tak specyfikacj (sygnatur): Re: C R gdzie C oznacza zbir liczb zespolonych, a R  zbir liczb rzeczywistych. Co robi ta funkcja? Wrzucamy do niej liczb zespolon, a ona w zamian  wypluwa nam to, co jest w niej cz[ci rzeczywist. Na przykBad, mamy liczb 3 + 2i. Funkcja Re(3 + 2i) wypluje nam po prostu liczb 3. Podobnie przy -10 + 25i funkcja Re(-10 + 25i) wypluje nam -10. Funkcja Im(z) ma tak specyfikacj: Im: C R gdzie C oznacza zbir liczb zespolonych, a R  zbir liczb rzeczywistych. Mo|na si domy[li. Wrzucamy do funkcji liczb zespolon, a w zamian dostajemy to, co stoi przy cz[ci urojonej. Czyli po prostu to, co stoi przy liczbie i. Kilka ju| czystych przykBadzikw: Im(3 + 2i) = 2 Im(-10 + 25i) = 25 Je|eli nie chcecie, by co[ zBego wylazBo z tej [cigi, nie czytajcie tego akapitu. Poniewa| zbir liczb zespolonych jest nadzbiorem liczb rzeczywistych (liczby rzeczywiste  mieszcz si w zbiorze liczb zespolonych), wic w powy|sze funkcje mo|emy wrzuca nawet liczby rzeczywiste (fani teorii mnogo[ci si uciesz, a szaleni programi[ci si nieludzko u[miechn, widzc zatajony polimorfizm). Pierwszy nietypowy przykBad: Re(i) Co zrobi z takim fantem? Jak do rozgBo[ni radiowej w Toruniu mo|emy wysyBa kwoty bliskie zeru (i tym samym nara|a rozgBo[ni na koszty transportu), to i tutaj dodajmy sobie zero: Re( 0 + i ) No co? Przecie| to normalna, spokojna, miBa i cicha liczba zespolona z = 0 + i. Czyli, jak si domy[lacie, wynik brzmi: Re( 0 + i ) = 0 Tak na marginesie, liczb, ktra nie ma nic rzeczywistego, a tylko jakie[ [mieci przy i, nazywamy liczb czysto urojon. Co oddaje dobrze atmosfer tej caBej, bBe, algebry. Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 5/16 Analogicznie wyglda sprawa z takim przypadkiem: Im(666) Ponownie, powy|sz liczb rzeczywist: 666 zapisz sobie w postaci liczby zespolonej (nic tu, broD Bo|e nie zmieniam, wic mog): 666 + 0 * i Czyli: Im (666) = Im(666 + 0 * i) = 0 Liczba zespolona ma te| takie cudo, jak sprz|enie, ktre fachowo si tak zapisuje: Je|eli z=ab i z i =a-b Liczba sprz|ona do danej liczby zespolonej jest po prostu jak[ tam liczb zespolon, ktra ma tylko zmieniony znaczek przy i. Na przykBad: z=58i to: z =5-8 i A je|eli: z=5-8i to: z =58 i ZboczeDcy, znajcy algebr Boola, uciesz si z tych kreseczek nad liter z, bo, jak wida, podwjne sprz|enie, niczym podwjna negacja... tak  chuja robi. A sama znajomo[ znajdowania liczb sprz|onych do danej (jak wida  nie jest to specjalnie trudne) bdzie przydatna przy znajdowaniu pierwiastkw rwnania, korzystajc z oglnego twierdzenia algebry... cokolwiek to znaczy. Teraz przechodzimy niemal do  meritum liczb zespolonych, czyli  moduBu z liczby zespolonej, co prowadzi w konsekwencji do raka pBuc, impotencji i postaci trygonometrycznej. ModuB liczby zespolonej liczymy z takiego wzorku: #"z#"= x2 y2 Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 6/16 A skd si on wziB? Spjrzmy na profesjonalny rysunek, stworzony z pomoc najdoskonalszych programw matematycznych: Mamy profesjonaln tzw. pBaszczyzn zespolon, ktra r|ni si od tej normalniejszej tym, |e dla jaj nazwano inaczej osie liczbowe. Ka|d liczb mo|emy se narysowa w takim ukBadzie jako punkcik, gdzie cz[ rzeczywista jest  iksem , a reszta urojonych [mieci -  igrekiem . ZaznaczyBem sobie jak[ tam liczb zespolon z = x + yi. ModuBem liczbyt zespolonej nazwiemy dBugo[ tego prostego niczym... no, co[ tam, odcinka. Czyli, z tw. Pitagorasa, wychodzi, |e: #"z#"= x2 y2 PrzykBad: Obliczmy |z| z takiej liczby: z = 12i  5 Bierzemy pod pierwiastek wszystkie wspBczynniki, podnosimy do kwadratu, sumujemy i zobaczmy, co za dziadostwo nam wyjdzie: #"z#"= x2 y2= -52122= 169=13 Wic |z| = 13. Je|eli kto[ jest idiot, troch tam znajcym fizyk, to zauwa|y, |e mamy jaki[ tam ukBad wspBrzdny. Je|eli tak, to przecie| punkt mo|emy zapisa jako wektor wodzcy i kt pomidzy tym wektorem i osi ReZ, czyli... 3. Posta trygonometryczna liczby zespolonej Spjrzmy raz jeszcze na, ju| bardziej profesjonalny, rysunek: Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 7/16 Nadal jest wBa[ciwie do dupy, ale mniejsza z tym. Zauwa|my (albo przyjmijcie na wiar), |e ka|dy punkt mo|na zapisa jako dBugo[ odcinka, Bczcego go z pocztkiem ukBadu wraz z ktem, jaki on tworzy z osi X (czy te|, jak tutaj na pBaszczyznie zespolonej  z osi ReZ). Spjrzmy na ten pionowy, szary odcinek. Jego dBugo[ to jakie[ tam y (bo o tyle dany punkt jest oddalony od osi  iksw ). Hmm... Kretyni matematyczni od razu bd chcieli wBadowa w to wszystko kty... i dajmy im t przyjemno[. Zauwa|my, |e sinus kta  mo|emy zapisa jako (patrzc tylko na rysunek): sin  = y / |z| Mno|c obustronnie przez |z|: |z| * sin  = y Dobra, wyliczyli[my sobie  igreki , tylko po co, do cholery? Za chwil bdziecie bluzga za wprowadzanie jakich[ tam udziwnieD, ale zobaczmy teraz na poziomy szary odcinek, majcy dBugo[ x (jest to odlegBo[ punktu od osi y): Zauwa|my rwnie|, |e cosinus tego samego kta, zgodnie z rysunkiem, mo|na zapisa: cos  = x / |z| Czyli: |z| * cos  = x Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 8/16 No dobra, a teraz spjrzmy na wzr, najnormalniejszy w [wiecie na liczb zespolon: z = x + y*i Podstawmy za  iks i  igrek to, co wyliczyli[my (podkre[lone wzorki z poprzedniej strony): z = |z| * cos  + |z| * sin  * i WyBczamy |z| przed nawias: z = |z| ( cos  + sin  * i) Powy|szy wzr jest postaci trygonometryczn liczby zespolonej. Czsto, zamiast |z|, pisze si literke r (jak ju| wspomniaBem, kto[ mgB by fizycznie kopnity i wszystko sprowadzaB do wektora  promienia  wodzcego). Mniejsza z tymi nudziarstwami, przykBad: ZamieD liczb: z= 3-i na posta trygonometryczn. Nie powinno by z tym nic trudniejszego, nie mniej jednak, zrbmy sobie rysunek pomocniczy: Wzr oglny wyglda tak: z = |z| ( cos  + sin  * i), wic wyliczmy, co si da. Pamitamy tak|e, |e x = , a y = (-1). 3 Jak pamitamy, wzr na |z| wyglda tak: #"z#"= x2 y2 czyli: 2 #"z#"= x2 y2= 3 -12= 31= 4=2 Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 9/16 Jak kiedy[ tam pisali[my, sin  = y / |z| Wic jebnijmy w ten wzr to, co wiemy: sin  = (-1) / 2 = (- 0,5) Niestety, kultura wymaga tego, by policzyli od nas ten kt, ba nawet lepiej, by poda go  o zgrozo  w radianach. Niestety rwnie|, wyliczania ktw dla funkcji trygonometrycznych nie bd tBumaczy  wszystko powinno by opisane w jakimkolwiek podrczniku do matmy. Dlatego, nie znajc za bardzo poszczeglnych warto[ci, spjrzmy na wykres funkcji i na ukBad wspBrzdnych. Widzimy, |e sinus przyjmie warto[ (- 0, 5) gdzie[ w okolicach 330 stopni, inaczej mwic: sin  = (- 0,5) ->  = 2 - /6 = 11 / 6 Jedziemy teraz z cos . Walnijmy co tam wiemy do wzoru, ktry sami sobie wyznaczyli[my kiedy[: cos  = x / |z| = / 2 3 Patrzc na rysunek (odpowiedz, |e  = 30 stopni, jest  troch za maBa) i na wykres funkcji, widzimy, |e  = 11 / 6 . Jaki z tego wniosek? Wystarczy policzy |z|, z jakiejkolwiek funkcji wyliczy kt  (patrzc na to, gdzie punkt, oznaczajcy liczb zespolon si znajduje  w ktrej wiartce)  i mamy zamienion liczb na posta trygonometryczn. Przy okazji, kt  zwany jest rwnie| argumentem gBwnym, a ta wiedza bdzie nam przydatna przy pierwiastkowaniu liczb zespolonych. Czyli nasz liczb mo|emy zapisa w postaci: z = |z| ( cos  + sin  * i) = 2 [ cos (11 / 6) + i sin (11 / 6) ] Znw si zapytacie  a po choler tak kombinowa z liczb? Normalne x, y, kilka znaczkw i jest zapisana, a nie jakie[ cudowanie z Bg wie jakimi sinusami czy moduBami. No tak, ale przy potgowaniu i pierwiastkowaniu si tak nie da, bo istnieje taki jeden, specjalny wzorek na potgowanie liczb zespolonych... 4. Pierwiastki/potgi liczb zespolonych Zaczniemy od koDca, czyli od przykBadu: Oblicz z= 3-i6 Od razu leniwy czBowiek zBapie si za gBow. Rany Boskie, jakie znowu podnoszenie do szstej potgi? Owszem, do kwadratu  mo|na, jest wzorek. Do potgi trzeciej  te| mo|na. Ale do Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 10/16 szstej? CzBowiek si zaliczy na [mier. Na szcz[cie, istnieje taki jeden wzorek, zwany wzorem de Moivre`a (takiego francuskiego zboczeDca matematycznego): z n ( cos n + i * sin n) = |z| n Czyli wystarczy podstawia, co wiemy (za kt  podstawiamy argument gBwny) i mamy wyliczone... no, prawie, bo najcz[ciej |daj wyniku w normalnej, ludzkiej postaci x + yi. Jedziemy. Pamitamy z poprzedniego przykBadu, |e z = 3-i = 2 [ cos (11 / 6) + i sin (11 / 6) ] Podnie[my do potgi, korzystajc ze wzoru de Moivre`a: z6 = 26 [ cos (6 * 11 / 6) + i sin (6 * 11 / 6) ] Po posprztaniu: 26 [ cos (6 * 11 / 6) + i sin (6 * 11 / 6) ] = 64 (cos 11 + i sin 11) Zauwa|my, |e cos 11 = cos (10 + ) Poniewa| funkcja cosinus jest okresowa (z okresem 2), blablabla... wic mo|emy wyrzuci parzyst wielokrotno[ liczby : cos (10 + ) = cos  = (-1) Podobnie postpimy z sinusem: sin 11 = sin (10 + ) = sin () = 0 Podstawmy, co sobie wyliczyli[my: 64 (cos 11 + i sin 11) = 64 [ (-1) + 0 * i] Wymn|my to, co stoi przed nawiasem kwadratowym z tym, co jest w nawiasie: 64 [ (-1) + 0 * i] = 64 * (-1) + 64 * 0 * i Wiadomo, |e nawet najszczersze chci nie spowoduj, by co[ pomno|one przez zero byBo inne od zera: 64 * (-1) + 64 * 0 * i = (-64) + 0 = (-64) Wic z6 = (-64) Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 11/16 Z pierwiastkowaniem sprawa wyglda troch bardziej zabawnie. Jak wam wiadomo, 1 n n a=a Dlatego wzr de Moivre`a bdzie wygldaB podobnie, z jedn jednak r|nic: 2k 2k n n z= | z |[cos( )i sin ( ) ] n n po prostu dodatni pierwiastek ktrego[ tam stopnia z liczby rzeczywistej Omwienia wymaga symbol  k . Ot|, je|eli spierwiastkujemy chuj wie co, to wyBazi nam n pierwiastkw. Na przykBad, pierwiastek sze[setnego stopnia z liczby 1 da nam... sze[set pierwiastkw! Gdy ju| policzymy liczb zgodnie ze wzorem, wstawiamy po kolei za liczb k najpierw liczb 0, liczymy, zapisujemy wynik, pzniej liczb 1, liczymy, zapisujemy itd. a| dojdziemy do liczby o jeden mniejsz, od stopnia pierwiastka. Zapisujc po bardzo mdremu: k nale|y do zbioru {0, 1, 2, ... , n -1} Mam nadziej, |e rozja[ni to troch taki trywialny przykBad: 2 Korzystajc ze wzorw de Moivre`a, wylicz . 1 Zgodnie ze wzorem, n = 2 (bo taki jest stopieD pierwiastka): 2k 2k n n z= | z |[cos( )i sin ( ) ] n n bdziemy potrzebowa |z| oraz . Zapiszmy sobie te| liczb 1... tak w postaci zespolonej, czyli z = 1 + 0 * i. #"z#"= x2 y2= 1202= 1=1 2 Teraz policzmy dodatni pierwiastek , czyli to bdzie po prostu 1. Teraz kt: 1 sin  = y / |z| = 0 / 1 = 0 ->  = 0 Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 12/16 Zapiszmy do wzoru to, co wyliczyli[my: 2k 2k n n z= | z |[cos( )i sin ( ) ] n n 2k 2k 02k 02k n | z |[ cos( )i sin ( )]=1[cos( )i sin ( )] n n 2 2 02k 02k 1[ cos( )i sin ( )]=1 (cos ki sin k ) 2 2 Najpierw za k podstawiamy, zgodnie z tym, co napisaBem na poprzedniej stronie, 0: dla k = 0 1 (cos ki sin k )=1( cos0i sin 0 )=1( cos0i sin 0 )=1 (10"i )=1 Czyli naszym pierwszym pierwiastkiem bdzie z = 1, a teraz za k podstawiamy 1: dla k = 1 1 (cos k i sin k )=1( cos1i sin 1)=1 ( cos i sin  )=1 (-10"i )=-1 Czyli drugim pierwiastkiem jest ( 1). Czyli zgadza si, w mord strzeliB, ze zwykBym pierwiastkiem kwadratowym z liczby 1. Sprbujemy jednak zrobi ambitniejszy i |mudny (nawet bardzo) w liczeniu przykBad, o taki: z=3 -1i Spokojnie. Najpierw nale|y to, co pod pierwiastkiem, zapierdoli na posta trygonometryczn (pamitajmy, |e z = -1 + i -> x = -1 i y = 1): (- 1) + i = |z| ( cos  + sin  * i) Korzystajc ze znanych ju| wzorw: #"z#"= x2 y2 sin  = y / |z| cos  = x / |z| obliczmy najpierw |z|: #"z#"= x2 y2= -1212= 2 Przed wyznaczaniem kta najpierw narysujmy sobie artystyczny burdel: Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 13/16 Jak widzimy na tym piknym rysunku, kt  bdzie wikszy od 90, ale mniejszy od 180 stopni. A wic  zgadujemy. sin  = y / |z| = 1 / = / 2 2 2 W drugiej wiartce sinus osignie tak warto[ przy kcie /2 + /4 = 3/4 W zwizku z tym, nasz kt  = 3/4. Zapiszmy t nasz liczb pod pierwiastkiem, znajc ju| kt i |z|, wic przystpujemy do najgorszej czynno[ci, czyli wjebnicia we wzr de Moivre`a tego, co wiemy: 2k 2k 3 /42k 3/42k n n z= | z |[cos ( )isin ( )]=6 2 [cos ( )i sin ( ) ] n n 3 3 3 3 2 6 bo 2= 2= 2 wyliczmy nawias (tak samo dla obydwu funkcji): 3 2k 4  2 = k 3 4 3 Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 14/16 czyli nasze  prawie pierwiastki wygldaj tak: 3 /42k 3 /42k  2  2 6 6 2 [cos ( )i sin ( ) ]= 2 [cos( k )i sin ( k )] 3 3 4 3 4 3 Teraz za k wstawiamy, co si nam podoba... no, prawie: dla k = 0  2  2   6 6 2 [cos ( k )isin ( k )]= 2 (cos isin ) 4 3 4 3 4 4 6   2 2 2 ( cos i sin )=6 2 ( i ) 4 4 2 2 I tak to zostawimy, |eby nic zBego, broD Bo|e, nie wylazBo. Oczywi[cie, mo|na to poskraca, ale to ju| takie rachunkowe [mieci do policzenia. Analogicznie: dla k = 1:  2  2  2  2 6 2 [cos ( k )i sin ( k )]=6 2[cos (  )i sin (  ) ] 4 3 4 3 4 3 4 3  2  2 11 11 6 6 2 [cos (  )i sin (  ) ]= 2 (cos i sin  ) 4 3 4 3 12 12 Tutaj pozwalam sobie na zamian na stopnie: 11 11 6 2 ( cos  i sin  )=6 2 (cos165isin 165 ) 12 12 Niestety, wyszBy nam dosy szpetne stopnie do policzenia, ale i z tym da si co[ zrobi. Korzystamy ze wzorw na funkcje sumy dwch ktw: sin(a + b) = sin a * cos b + cos a * sin b cos(a + b) = cos a * cos b  sin a * sin b Zauwa|my, |e kt 165 stopni mo|emy zapisa jako sum ktw 120 i 45 stopni. Skorzystajmy z tego: sin(165) = sin ( 120 + 45 ) = sin 120 * cos 45 + cos 120 * sin 45 = 6 2 2" 3 2"1 2"( 3-1 ) = - = - = 4 4 4 4 4 cos(165) = cos ( 120 + 45 ) = cos 120 * cos 45  sin 120 * sin 45 Obliczenia, bdz co bdz, samych funkcji pomin, wynik wychodzi nastpujcy: 2 cos165= "(1- 3) 4 Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 15/16 A wic drugi pierwiastek wyglda tak: 6 2"(1- 3 )i 2 2 ( cos165i sin 165 )=6 2 ( "( 3-1 )) 4 4 Oczywi[cie, mo|na to wszystko powyBcza przed nawias, a nawet nale|y, ale to ju|  rwnie|  czysto rachunkowo robota. Wracamy na momencik na pocztek poprzedniej strony, bo we wzorze:  2  2 6 2[cos ( k )isin ( k )] 4 3 4 3 Musimy za k wstawi jeszcze liczb 2, by znalez trzeci  i na szcz[cie  ostatni pierwiastek. Dla k = 2:  2  2  4  4 6 2 [cos ( k )i sin ( k )]=6 2 [cos (  )isin (  )] 4 3 4 3 4 3 4 3  4  4 19 19 6 2 [cos (  )isin (  )]=6 2 ( cos  isin  ) 4 3 4 3 12 12 Zamieniajc 19 / 12 na stopnie, otrzymujemy 285 stopni. Nale|y z takiej warto[ci wyliczy sinusa i cosinusa, ale postpujemy podobnie, jak przy poprzednim zadaniu: sin(a + b) = sin a * cos b + cos a * sin b sin (240 + 45) = sin 240 * cos 45 + cos 240 * sin 45 = 2 = "-1- 3 4 cos(a + b) = cos a * cos b  sin a * sin b cos (240 + 45) = cos 240 * cos 45  sin 240 * sin 45 = 2 = "-1 3 4 czyli: 6 19 19 2 2"(-1- 3 )] 2 ( cos  i sin  )=6 2[ "(-1 3 )i 12 12 4 4 To rwnie| mo|na sobie powymna|a, ale, prawd mwic, na takie luksusy jestem za leniwy. Uff... zdecydowanie najgorsz rzecz jest pzniejsze liczenie ktw, ale wydaje mi si, |e wystarczy doj[ do postaci z pocztku poprzedniej strony, bo potem  ju| tylko, przepraszam za sBowo, jebane funkcje trygonometryczne, a nie liczenie na liczbach zespolonych. Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008 Algebra liniowa/Liczby zespolone 16/16 Podsumujmy: W wyniku dziaBania: z=3 -1i wylez nam trzy rozwizania: 6 2 2 2 ( i ) , 2 2 6 2"( 1-3 )i 2"( 3-1 )] oraz 2 [ 4 4 6 2"(-1 3 )i 2"(-1- 3)] 2 [ 4 4 Jak widzicie, wyniki nie s takie  Batwe do strawienia, ale wydaje mi si, |e byB to przykBad takiego najbardziej... |mudnego pierwiastkowania czegokolwiek, co by nam wlazBo pod rk. Polecam poczytanie sobie i przejrzenie przykBadowych rozwizaD z Algebry Liniowej 1: PrzykBady i zadania. Zapewne przykBady dobrali tam troch Batwiejsze, nie wymagajce wielkiego r|nicia w liczby. Wystarczy postpowa wedle schematu, ewentualnie czasem pobawi si w kty. Mam nadziej, |e powy|szy bryk, chocia| w kawaBku  w czym[ si przydaB. pj poap[at]interia.pl Linki do innych pomocy (by mo|e naukowych): http://www.poap.yoyo.pl/matd/ Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
algebra kolokwium (liczby zespolone)
Algebra1p Ciała, Liczby zespolone
Liczby zespolone
CPP Liczby zespolone i obwod trojkata
liczby zespolone moodle
Liczby Zespolone html
Trygonometria i liczby zespolone teoria
010 Liczby zespolone
liczby zespolone
1 Grupy i ciała, liczby zespolone

więcej podobnych podstron