Pierwsze kroki
P
i
e
r
w
s
z
e
k
r
o
k
i
część 2
Tranzystory
dla poczÄ…tkujÄ…cych
Przed miesiącem przygotowaliśmy so- czy zasilacz, to różne odmiany z
ródeł na- nek przepływu prądu (cały czas rozma-
lidny grunt pod zrozumienie działania pięciowych tyle, że nie są to z
ródła dos- wiamy o obwodach prądu stałego, a nie
tranzystora. Dziś poznasz kilka ważnych konałe. zmiennego).
z

r
ó
d
Å‚
o
n
a
zagadnień i wreszcie wykrzykniesz: W każdym razie określenie z
ródło na- Teraz może zbuntujesz się i powiesz,
p
i
Ä™
c
i
o
w
e
 Tranzystor? Ależ to takie proste! . Za- pięciowe wskazuje na coś, co samo że w żadnym sklepie nie można kupić
nim to nastÄ…pi, musisz koniecznie zrozu- w sobie jest z
ródłem napięcia. elementu zwanego z
ródłem prądowym.
mieć pojęcie z
ródła prądowego. Rzeczywiście, każda bateria, akumula- Można kupić baterie, rezystory, konden-
tor czy zasilacz ma jakieś napięcie nomi- satory, tranzystory, układy scalone, ale
y
ródło prądowe nalne. A prąd? Prąd nas mniej obchodzi  nie z
ródło prądowe. A jak nie ma w skle-
W dotychczasowych rozważaniach o wartości prądu zadecyduje przecież pach, to po co to całe gadanie?
z

r
ó
d
Å‚
o
p
r
Ä…
d
o
w
e
chciałem ci utrwalić wyobrażenie, że na- wielkość dołączanego potem obciążenia. Rzeczywiście, z
ródło prądowe jest
pięcie możemy rozumieć jako wynik prze- y
ródło napięciowe już znasz, ale teraz tworem cokolwiek egzotycznym, ale nie
z

r
ó
d
Å‚
a
p
r
Ä…
pływu prądu przez opór, a nie tylko prąd masz przyswoić sobie pojęcie z
ródła prą- masz racji. Bądz
cierpliwy.
d
o
w
e
g
o
jako wynik działania napięcia. dowego. Mój kochany, jeśli naprawdę chcesz
r
y
s
u
n
k
u
4
Nieprzypadkowo we wstępie do po- Na rysunku 4 znajdziesz często uży- rozumieć elektronikę, to od początku mu-
przedniego artykułu zasygnalizowałem ci wany symbol z
ródła prądowego. W lite- sisz się przyzwyczaić do tego, że w elek-
pojęcie z
ródła prądowego. Już samo sło- raturze spotyka się różne symbole z
ródła tronice często stosujemy pewne uprosz-
wo  z
ródło coś sugeruje. y
ródło to czyn- prądowego. My będziemy się posługi- czenia i wyobrażamy sobie pewne dosko-
nik pierwotny, sprawczy, dający jakieś wać tym z rysunku 4. Bardzo często na nałe modele. Właśnie takim modelem
skutki... schematach strzałką oznacza się kieru- jest doskonałe z
ródło napięciowe. W tym
Czy już chwyciłeś o co chodzi? przypadku chyba nie masz zastrzeżeń
z

r
ó
d
Å‚
o
n
a
p
i
Ä™
r
y
s
u
n
Do tej pory znałeś tylko z
ródło napię- i problemów ze zrozumieniem. Na rysun-
ciowe. ku 5 znajdziesz dwie wersje tego samego
c
i
o
w
e
k
u
5
Najpierw rozszerz więc swoje hory- schematu: doskonałe z
ródło napięciowe
zonty analizując podobieństwa i różnice współpracuje z rezystorem.
z
ródła napięciowego i z
ródła prądowego. Dlaczego na rysunkach 5a i 5b od-
z

r
ó
d
Å‚
a
n
a
p
i
Ä™
c
i
o
w
e
g
o
z

r
ó
d
Å‚
a
p
r
Ä…
d
o
w
e
g
o
Na początek małe i łatwe pytanko: miennie zaznaczono z
ródło napięcia?
czy w sklepie można kupić z
ródło napię- Symbol z
ródła z rysunku 5a stosujemy
ciowe? do teoretycznych rozważań  tak oznacz-
Gdy zapytasz o coś takiego, to sprze- my doskonałe z
ródło napięciowe, model
dawca popatrzy na ciebie dziwnym wzro- nie występujący nigdzie w rzeczywistoś-
Rys. 4. Symbol graficzny
R
y
s
.
4
.
S
y
m
b
o
l
g
r
a
f
i
c
z
n
y
kiem i zapyta, czy chodzi ci o jakieÅ› bate- ci. Natomiast symbol z
ródła napięcia z ry-
z
ródła prądowego
z

r
ó
d
Å‚
a
p
r
Ä…
d
o
w
e
g
o
rie. Rzeczywiście. Bateria, akumulator, sunku 5b powszechnie stosujemy do
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98 23
Pierwsze kroki
P
i
e
r
w
s
z
e
k
r
o
k
i
prądu. Przy zwiększaniu prądu zwiększa i mógł wynosić od zera do nieskończo-
i
d
e
a
l
n
y
m
z

r
ó
d
l
e
się spadek napięcia na rezystancji Rw ności), analogicznie w idealnym z
ródle
p
r
Ä…
d
o
w
y
m
,
n
a
p
i
Ä™
c
i
e
z
a
l
e
ż
y
j
e
d
y
n
i
e
o
d
d
o
i tym samym użyteczne napięcie baterii prądowym, napięcie zależy jedynie od do-
Å‚
Ä…
c
z
o
n
e
g
o
o
b
c
i
Ä…
ż
e
n
i
a
i
m
o
ż
e
w
y
n
o
s
i
ć
o
d
zmniejsza się. Nie masz chyba wątpliwoś- łączonego obciążenia i może wynosić od
z
e
r
a
d
o
n
i
e
s
k
o
Å„
c
z
o
n
o
Å›
c
i
ci, że rezystancja wewnętrzna Rw malut- zera do nieskończoności!
kiej 12-woltowej bateryjki jest dużo, dużo Jak to, napięcie może być dowolnie
większa, niż 12-woltowego akumulatora duże???
samochodowego. Tak, wyobraz
sobie, że teoretycznie
Zauważ jeszcze, że wartość Rw wy- tak. Dokładnie tak samo, jak prąd pobie-
Rys. 5. Obwody ze z
ródłem
R
y
s
.
5
.
O
b
w
o
d
y
z
e
z

r
ó
d
Å‚
e
m
znacza pewien maksymalny prąd, który rany z idealnego z
ródła napięcia może
napięciowym
n
a
p
i
Ä™
c
i
o
w
y
m
można pobrać z niedoskonałego z
ródła. mieć nieskończenie wielką wartość.
Ten maksymalny prąd płynący przy zwar- A niby skąd się wez
mie to napięcie?
oznaczania rzeczywistych z
ródeł napię- ciu zacisków z
ródła (czyli przy zerowym W przypadku hydraulicznej analogii,
cia, takich jak bateria, akumulator czy na- napięciu użytecznym) ma wartość Imax z
ródło prądowe to taka pompka, która
wet zasilacz. = E / Rw. Większego prądu z rzeczywis- ma stałą wydajność, czyli choćby nie
Być może jeszcze nie chwytasz jaka tego z
ródła napięcia pobrać się po prostu wiem co, musi przepompować określo-
jest różnica między doskonałym i niedo- nie da! Zapamiętaj ten wniosek, bo bę- ną ilość wody. Jeśli napotyka na opór, to
skonałym z
ródłem napięcia. dzie ci jeszcze potrzebny. ciśnienie wzrasta dotąd, aż przepisana
To proste! W praktyce, ze względów ekonomicz- ilość wody przeciśnie się przez ten opór
Doskonałe z
ródło napięciowe to taki nych, prąd pobierany z rzeczywistego (jakąś szczelinę).
hipotetyczny element, który jest z
ródłem z
ródła powinien być mniejszy niż połowa Możesz sobie podobnie wyobrażać,
napięcia o określonej wartości. Napięcie tego prądu maksymalnego Imax.. że idealne z
ródło prądowe ze swej natu-
z

r
ó
d
Å‚
a
p
r
Ä…
d
o
to jest ustalone i ani trochę nie zależy od Teraz przechodzimy do z
ródła prądo- ry musi zapewnić przepływ prądu i gdy
w
e
g
o
prÄ…du, jaki pobierany jest ze z
ródła. War- wego. napotka na opór, wtedy napięcie się
tość prądu płynącego przez rezystor jest Jeśli już teraz potrafisz wyobrazić so- zwiększa.
określona wzorem bie element elektroniczny, który sam Nie ma tu nic tajemniczego  po prostu
w sobie byłby z
ródłem prądu o stałym na- znów kłania się prawo Ohma. Wszystko to
U
I = tężeniu, to właśnie masz przed sobą (ide- dzieje się zgodnie ze znanym wzorem
R
alne czyli doskonałe) z
ródło prądowe.
U = I×R
Uważaj teraz: takie doskonałe z
ródło Oczywiście podobnie jak doskonałe
napięcia teoretycznie może dostarczać z
ródło napięciowe, tak i doskonałe z
ródło
prądu o natężeniu od zera do wartości prądowe jest modelem... nieistniejącego
nieskończenie wielkiej, a napięcie za- urządzenia. Choć nie ma doskonałych
wsze pozostawać takie same. z
ródeł prądowych, niektóre elementy
Jeszcze raz powtarzam: oczywiście oraz układy elektroniczne w pewnych
nikt nigdy nie widział doskonałego z
ródła warunkach zachowują się jak niedosko-
napięciowego, a mimo to pojęcie takie nałe z
ródła prądowe. Dlaczego niedosko-
często stosujemy w rozważaniach i obli- nałe? To już oddzielny problem, którym
czeniach teoretycznych. zajmiemy się troszkę póz
niej.
r
y
s
u
n
k
u
7
A czym różni się niedoskonałe, czyli Na rysunku 7 znajdziesz schemat ob-
Rys. 7. y
ródło prądowe obciążone
R
y
s
.
7
.
r
ó
d
Å‚
o
p
r
Ä…
d
o
w
e
o
b
c
i
Ä…
ż
o
n
e
rzeczywiste z
ródło napięcia? wodu zawierającego z
ródło prądowe
rezystorem
r
e
z
y
s
t
o
r
e
m
Wiesz z doświadczenia, że z baterii nie współpracujące z rezystorem.
można pobierać nieskończenie dużego Co możesz powiedzieć o napięciu
prądu. Już dołączenie żarówki do małej z
ródła prądowego? Gdy do z
ródła prądowego dołączony
baterii powoduje zmniejszenie napięcia Najpierw pomyśl samodzielnie... zostanie mały opór (rezystancja), to prze-
na jej zaciskach. Jak to zjawisko uwzględ- Wróć do modelu hydraulicznego  nie pływ prądu wytworzy na tej rezystancji
nić przy teoretycznych obliczeniach? Czy masz chyba wątpliwości, że hydraulicz- niewielkie napięcie, zgodnie z powy-
próbować jakoś zapisać, że napięcie wy- nym odpowiednikiem z
ródła prądowego ższym wzorem. Jeśli rezystancja będzie
jściowe baterii (niedoskonałego z
ródła) byłaby to pompka o stałej wydajności. duża, to i napięcie będzie duże.
jest zależne od pobieranego prądu? Uważaj teraz, bo z nadmiaru emocji
Można coś takiego wymyślić, ale dużo możesz spaść z krzesła:
Czym większy opór jest dołączony do
prostsze i Å‚atwiejsze do intuicyjnego pojÄ™- podobnie jak w przypadku idealnego
z
ródła prądowego, tym większe jest
cia jest wyobrażenie sobie, że niedoskona- z
ródła napięciowego (gdzie prąd zależny
napięcie wytwarzane przez z
ródło na
Å‚e z
ródło napięcia w rzeczywistości składa był od dołączonego z zewnątrz obciążenia
tym oporze, zgodnie ze wzorem:
się z doskonałego z
ródła napięciowego
U = I×R
i szeregowej rezystancji wewnętrznej Rw.
r
y
s
u
n
k
u
6
Pokazano to na rysunku 6. Napięcie
w elektronice oznacza siÄ™ zwykle literÄ… U,
jednak w przypadku doskonałego z
ródła Koniecznie utrwal sobie takie rozumie-
napięcia stosuje się literkę E. Zapewne już nie sprawy. Jeszcze raz kłania się wyob-
słyszałeś o czymś takim jak siła elektromo- rażenie przyczyny i skutku.
toryczna, w skrócie SEM. Owa siła elek- Teraz już chyba doskonale intuicyjnie
tromotoryczna to napięcie doskonałego wyczuwasz, że napięcie, zależnie od sy-
z
ródła napięciowego. Natomiast napięcie tuacji możemy rozumieć nie tylko jako
Rys. 6. Niedoskonałe żródło
R
y
s
.
6
.
N
i
e
d
o
s
k
o
n
a
Å‚
e
ż
r
ó
d
Å‚
o
rzeczywistej baterii jest równe sile elektro- przyczynę, ale także jako skutek prze-
napięciowe
n
a
p
i
Ä™
c
i
o
w
e
motorycznej tylko przy zerowym poborze pływu prądu przez rezystancję. Wybie-
24 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98
Pierwsze kroki
P
i
e
r
w
s
z
e
k
r
o
k
i
ramy taki punkt widzenia, jaki akurat Mamy oto stały poziom benzyny. Teraz Zauważ, że taki stabilizator w zasa-
bardziej pasuje do aktualnych rozważań. odpowiedz na pytanie, od czego zależy dzie jest... z
ródłem prądowym! Przecież
Jeśli zrozumiałeś sprawę z
ródła prądowe- ilość paliwa wypływającego przez otwór prąd przez niego płynący jest ustalony
go, to właśnie w tej chwili otworzyłeś sobie wylotowy? i niezależny od napięcia. Oczywiście taki
drogę do zrozumienia zasady działania ukła- Może trochę uproszczę sprawę, jeśli stabilizator sam w sobie nie jest z
ród-
dów zawierających tranzystory (i nie tylko). powiem, że ilość wypływającej benzyny łem prądu, bo nie jest magazynem ener-
W zasadzie już teraz mógłbym przejść zależy od wielkości tego otworu wyloto- gii. Ponadto napięcie na nim nie może
do omawiania tranzystora, ale przypusz- wego. W samochodzie rzecz wygląda rosnąć w nieskończoność, a tylko do
czam, że abstrakcyjny model z
ródła prą- inaczej, bo w grę wchodzi podciśnienie wartości równej napięciu zasilającemu.
dowego mógłby okazać się dla ciebie tro- w kolektorze ssącym i wiele innych czyn- Niemniej jednak w pewnych warunkach,
chę zbyt trudny. Przecież realne układy ników, ale my nie studiujemy budowy sa- dla obserwatora zewnętrznego, zacho-
zasilane są określonym napięciem i słusz- mochodu, tylko szukamy hydraulicznej wanie stabilizatora prądu wcale nie różni
nie intuicja ci podpowiada, że napięcie analogii tranzystora. się od zachowania  prawdziwego z
ród-
nie może tam rosnąć w nieskończoność. Dlatego zastanów się, czy przekonuje ła prądowego.
Słusznie! cię wniosek, że ilość wypływającej ben- Teraz zapamiętaj ważną informację:
w
p
r
a
k
t
y
c
e
z

r
ó
d
Å‚
e
m
p
r
Ä…
d
o
w
y
m
n
a
z
y
w
a
Ale jeśli czytałeś  Listy od Piotra zyny będzie zależeć od wielkości tego ot- w praktyce z
ródłem prądowym nazywa-
m
y
n
i
e
t
y
l
k
o

p
r
a
w
d
z
i
w
e

z

r
ó
d
Å‚
o
p
r
Ä…
d
o
sprzed roku, to dowiedziałeś się, że woru wylotowego, a zupełnie nie będzie my nie tylko  prawdziwe z
ródło prądo-
w
e
,
b
Ä™
d
Ä…
c
e
m
a
g
a
z
y
n
e
m
e
n
e
r
g
i
i
,
a
l
e
w obwodach zawierających cewki (induk- zależeć od ciśnienia benzyny na wejściu we, będące magazynem energii, ale
r
ó
w
n
i
e
ż
e
l
e
m
e
n
t
l
u
b
u
k
Å‚
a
d
,
k
t
ó
r
e
g
o
p
r
Ä…
d
cyjność), napięcia mogą być wyższe niż gaz
nika (przed iglicą)? Zgadzasz się? również element lub układ, którego prąd
n
i
e
z
m
i
e
n
i
a
s
i
Ä™
p
o
d
w
p
Å‚
y
w
e
m
p
r
z
y
Å‚
o
ż
o
napięcie zasilania. Czy coś podobnego W porządku! nie zmienia się pod wpływem przyłożo-
n
e
g
o
n
a
p
i
Ä™
c
i
a
może zdarzać się w tranzystorach? Teraz nasz gaz
nik zamykamy do czar- nego napięcia.
Nie! Napięcia w obwodach z tranzys- nej skrzynki i... zapominamy, co się w tej Powiem więcej  w większości wy-
torami (nie zawierającymi cewek) nie skrzynce znajduje. Nie będziemy się też padków mówiąc  z
ródło prądowe bę-
mogą być większe, niż napięcie zasilania. bawić z benzyną, bo jest łatwopalna i łat- dziemy myśleć właśnie o stabilizatorze
Żeby więc nie wpuścić cię w ślepy za- wo o nieszczęście. Jeśliby się ta benzyna prądu, czyli po prostu elemencie lub ukła-
ułek, podam ci jeszcze jedną ilustrację. zapaliła, to spłonąłby ten egzemplarz dzie elektronicznym o stałej wydajności
EdW i nigdy nie zrozumiałbyś do końca prądowej, niezależnej od napięcia zasila-
Gaz
nik działania tranzystora. Dlatego zamiast jącego.
Przypomnimy sobie teraz zasadę dzia- benzyny, do dalszych doświadczeń bę- Jak się słusznie domyślasz, od takiego
Å‚ania gaz
nika samochodowego. Zaskoczy- dziemy używać wody. stabilizatora prądu już tylko krok do tran-
Å‚em ciÄ™? Tak, gaz
nika samochodowego! Wracajmy do naszej czarnej skrzynki. zystora.
Bardzo uproszczony schemat gaz
nika Już zdążyliśmy zapomnieć, co jest w jej
Tranzystor jako sterowane
r
y
s
u
n
k
u
8
znajdziesz na rysunku 8. Zasadę działa- wnętrzu.
z
ródło prądowe
nia zapewne znasz, więc odpowiedz na Dołączamy naszą czarną skrzynkę do
pytania: instalacji wodociągowej i... nie możemy Właściwie ten tytuł już mówi wszys-
Czy poziom benzyny wewnÄ…trz gaz
nika wyjść z podziwu, co to za historia: bez tko. Krótko mówiąc, tranzystor trzeba
zależy od ciśnienia benzyny na wejściu? względu na ciśnienie w instalacji, z wylo- traktować jako sterowane z
ródło prądo-
Oczywiście, że nie! Czy ciśnienie jest towej rury woda wypływa zawsze w jed- we.
bardzo małe, czy bardzo duże, pływak nakowym tempie. Zanim zaczniemy to analizować, zna-
i współpracująca iglica dbają o to, by Próbujemy zmieniać ciśnienie na we- jdz
my jednak dla naszego tranzystora ja-
w gaz
niku zawsze utrzymywał się jedna- jściu... i nic! Tempo przepływu wody kąś hydrauliczną analogię.
kowy poziom benzyny. przez czarną skrzynkę jest zawsze takie Przed chwilą opowiadałem ci trochę
same, niezależnie od ciśnienia! o gaz
niku. Idz
my tym tropem.
r
y
s
u
n
k
u
9
a
Otrzymaliśmy z
ródło o stałej Na rysunku 9a masz coś podobnego,
wydajności. jak na rysunku 8, tyle że dodałem możli-
Teraz wracamy do obwodu wość regulacji przekroju otworu wyloto-
elektrycznego. Czy istnieje jakiÅ› wego. PrzesuwajÄ…c zasuwkÄ™ mogÄ™ teraz
elektryczny odpowiednik naszej regulować szybkość wypływu wody
czarnej skrzynki, w którym nie- przez ten otwór, a tym samym napływu
zależnie od przyłożonego napię- wody przez kanał wejściowy.
cia, płynąłby prąd o takim sa- Mamy więc urządzenie podobne do
mym natężeniu? omówionego wcześniej z
ródła prądowe-
Może jakiś stabilizator? Istot- go: wydajność, czyli przepływ wody zale-
nie, jest to po prostu stabilizator ży tylko od ustawienia zasuwki, jest nato-
prądu. miast niezależna od ciśnienia w kanale
Stabilizator prądu po przyło- wejściowym.
żeniu napięcia przepuszcza Elektrycznym odpowiednikiem takie-
prąd o ściśle określonym natę- go urządzenia jest sterowane z
ródło prą-
żeniu. Chyba nie masz trud- dowe, które na schematach ma oznacze-
r
y
s
u
n
k
u
9
b
ności z wyobrażeniem sobie nie pokazane na rysunku 9b.
takiego elementu. Przyjmij do Poznałeś oto sterowane z
ródło prą-
wiadomości, że na przykład dowe. Świetnie! Ale to jeszcze nie
produkowane sÄ… specjalne ele- wszystko.
menty (układy scalone), które Co w tranzystorze jest czynnikiem
Rys. 8. Zasada działania gażnika
R
y
s
.
8
.
Z
a
s
a
d
a
d
z
i
a
Å‚
a
n
i
a
g
a
ż
n
i
k
a
mają takie właściwości, np. sterującym wartością prądu z
ródła prą-
samochodowego
s
a
m
o
c
h
o
d
o
w
e
g
o
LM334. dowego?
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98 25
Pierwsze kroki
P
i
e
r
w
s
z
e
k
r
o
k
i
A odchylenie klapki ozna-
cza otwarcie zasuwki
i przepływ wody przez
 gaz
nik . Przez  gaz
nik
zaczyna płynąć woda. Ilość
tej wody zależy od stopnia
otwarcia klapki, czyli od
ilości wody przepływającej
przez dodatkowy kanał.
Wszystko jest tak dobrane,
że już niewielki przepływ
wody przez ten kanał po-
woduje znaczne otwarcie
klapki i przepływ znacznie
większego strumienia wo-
dy przez gaz
nik.
I oto mamy hydrauliczny
model tranzystora w pełnej
krasie!
Dokładnie tak samo jest
z przepływem prądu
Rys. 9a. Gaz
nik z regulacjÄ… Rys. 10. Hydrauliczny model tranzystora
R
y
s
.
9
a
.
G
a
z

n
i
k
z
r
e
g
u
l
a
c
j
Ä…
R
y
s
.
1
0
.
H
y
d
r
a
u
l
i
c
z
n
y
m
o
d
e
l
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
a
w tranzystorze pokazanym
r
y
s
u
n
k
u
1
1
na rysunku 11. Niewielki
prąd płynący od bazy do emitera uchyla
jakąś tam  klapkę i umożliwia przepływ
znacznie większego prądu od kolektora
do emitera.
Ten pierwszy, mały prąd, nazywany
prÄ…dem bazy i oznaczamy IB, natomiast
ten drugi, duży prąd, nazywamy prądem
kolektora i oznaczamy IC. Oczywiście oba
te prądy spływają się w obwodzie emite-
ra, więc możemy zapisać:
Rys. 11. Model tranzystora jako z
ródła
R
y
s
.
1
1
.
M
o
d
e
l
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
a
j
a
k
o
z

r
ó
d
Å‚
a
IE = IC + IB
prÄ…dowego sterowanego prÄ…dem
p
r
Ä…
d
o
w
e
g
o
s
t
e
r
o
w
a
n
e
g
o
p
r
Ä…
d
e
m
Rys. 9b. Sterowane żródło prądowe
R
y
s
.
9
b
.
S
t
e
r
o
w
a
n
e
ż
r
ó
d
Å‚
o
p
r
Ä…
d
o
w
e
Prąd bazy możemy nazwać prądem
r
y
s
u
n
e
k
1
0
Popatrz na rysunek 10. Uzupełniamy sterującym, a prąd kolektora  prądem Stosunek prądu kolektora do prądu
takie sterowane z
ródło o niewielki kanał sterowanym. Jeśli zmienia się prąd ba- bazy nazywamy wzmocnieniem tran-
z klapką, która jest połączona z zasuwką. zy, to proporcjonalnie zmienia się prąd zystora i często oznaczamy grecką literą
Niewielka i sÅ‚aba sprężynka powoduje, że kolektora. beta (² ).
w stanie spoczynku klapka zamyka prze- Jeśli czytałeś listy od Piotra sprzed
IC
krój kanaÅ‚u, a zasuwka caÅ‚kowicie zamyka roku, to nie zdziwi ciÄ™, że klapka ze sprÄ™- ²=
IB
wylot  gaz
nika . Tym samym przez nasz żynką, przepuszczająca prąd w jednym
 gaz
nik nie może płynąć żaden prąd, bo kierunku, jest odpowiednikiem diody. W katalogach spotyka się inne ozna-
pływak i iglica skutecznie zamykają kanał Stąd na rysunku 11 pojawił się symbol czenie wzmocnienia prądowego  w po-
wejściowy. diody. staci h21E. Odpowiedz
na pytanie, skÄ…d
Ale oto wpuszczamy wodę do dodat- Oczywiście prąd sterujący IB jest się wzięło to  ha dwadzieścia jeden e
kowego kanału z klapką. Już niewielkie znacznie mniejszy niż prąd sterowany i dlaczego spotyka się zarówno h21E, jak
ciśnienie wody wystarczy, by przezwy- IC, inaczej cała ta zabawa nie miałaby i h21e wykracza jednak poza ramy tego ar-
ciężyć siłę sprężynki i odchylić klapkę. sensu. tykułu.
Na razie wystarczy żebyś wiedział, iż
obecnie produkowane typowe tranzysto-
ry małej mocy mają współczynnik
Wiem, że ten artykuł będą czytać także bardziej zaawansowani czytelnicy. Dla nich
wzmocnienia prądowego powyżej 100,
K
wszystkie podane informacje są oczywiste. Co innego jednak rozumieć temat, a co in-
a często można spotkać tranzystory
nego przekazać wiadomości innym.
O
o wzmocnieniu 500 i więcej.
Dla wszystkich, których wiedza daleko przekracza ramy podane w artykule, a nie zanu-
dzili się na śmierć i dotarli aż do tego miejsca, proponuję drobny konkurs: I co? Przejaśniło ci się wreszcie pod
N
sufitem? Przez najbliższy miesiąc ciesz
Narysujcie hydrauliczny model tranzystora MOSFET
N
a
r
y
s
u
j
c
i
e
h
y
d
r
a
u
l
i
c
z
n
y
m
o
d
e
l
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
a
M
O
S
F
E
T
się, że wreszcie zrozumiałeś z grubsza
K
oraz tranzystora JFET.
o
r
a
z
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
a
J
F
E
T
.
działanie tranzystora, a w następnym od-
W przypadku tranzystora MOSFET trzeba jakoś przedstawić szkodliwą pojemność
cinku znajdziesz wiele kolejnych ważnych
U
wejściową CGS, a w przypadku JFETa  złącze kanał-bramka.
wiadomości o tranzystorach.
Autorzy najlepszych propozycji otrzymają nagrody książkowe.
R
Termin nadsyłania prac upływa w momencie pojawienia się następnego, marcowego
Piotr Górecki
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
S wydania EdW.
26 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
p 84 p e
84 (12)
Niedobór ekspresji antygenów MHC klasy II D 84 8
84 PYVLVJ4VNYZUCJCTLIHEBI5ILS2J2K5FDEJEDMY
84 (2)
Dz U 01 11 84 substancje i preparaty chemiczne
84 Uklad pokarmowy
Wa51&84 PAN 57820 r1911 Niektore kanaly splawne

więcej podobnych podstron