Dziennik Ustaw Nr 190  14208  Poz. 1474
1474
USTAWA
z dnia 9 paędziernika 2009 r.
o dyscyplinie wojskowej1)
DZIA¸ I 2) wyróŻnienie  materialnÄ… lub niematerialnÄ… for-
m´ wyraÅ»enia uznania Å»o"nierzom oraz by"ym Å»o"-
Przepisy ogólne nierzom niepozostającym w czynnej s"uŻbie woj-
skowej, a takŻe pododdzia"om, oddzia"om i insty-
Art. 1. Ustawa okreĘla zasady wyróŻniania Żo"nie-
tucjom wojskowym;
rzy i by"ych Żo"nierzy oraz pododdzia"ów, oddzia"ów
i instytucji wojskowych, a takŻe zasady i sposoby re- 3) reagowanie dyscyplinarne  zastosowanie dys-
agowania na naruszenia dyscypliny wojskowej oraz
cyplinarnego Ęrodka zapobiegawczego, zwrócenie
ponoszenia przez Żo"nierzy odpowiedzialnoĘci dyscy- Żo"nierzowi uwagi albo przeprowadzenie z nim
plinarnej, jak równieÅ» tryb post´powania w tych spra- rozmowy ostrzegawczej oraz post´powanie dys-
wach.
cyplinarne;
Art. 2. 1. Úo"nierz obowiÄ…zany jest do przestrzega-
4) przewinienie dyscyplinarne  naruszenie dyscy-
nia dyscypliny wojskowej.
pliny wojskowej, w wyniku dzia"ania lub zaniecha-
nia dzia"ania, które nie jest przest´pstwem lub wy-
2. Prze"oŻony jest obowiązany:
kroczeniem albo przest´pstwem skarbowym lub
wykroczeniem skarbowym;
1) kszta"towaç dyscyplin´ wojskowÄ… podporzÄ…dko-
wanych mu Żo"nierzy, w szczególnoĘci przez dzia-
5) post´powanie dyscyplinarne  ogó" czynnoĘci
"ania profilaktyczno-wychowawcze oraz tworzenie
majÄ…cych na celu rozpoznanie i rozstrzygni´cie
warunków do wyróŻniania i przestrzegania dyscy-
sprawy przewinienia dyscyplinarnego, o którego
pliny wojskowej;
pope"nienie Żo"nierz jest obwiniony, prowadzonej
w trybie uproszczonym lub zwyk"ym, a takŻe po-
2) niezw"ocznie reagowaç na zachowania Å»o"nierzy
st´powanie w sprawie wzruszenia prawomocne-
naruszajÄ…ce dyscyplin´ wojskowÄ….
go orzeczenia dyscyplinarnego;
3. Úo"nierz starszy stopniem wojskowym, nieb´-
6) raport dyscyplinarny  rozpatrzenie sprawy prze-
dący prze"oŻonym Żo"nierza m"odszego stopniem
winienia dyscyplinarnego i wydanie orzeczenia
wojskowym, naruszajÄ…cego dyscyplin´ wojskowÄ…
w toku post´powania dyscyplinarnego przez
podczas nieobecnoĘci prze"oŻonego, jest:
uprawniony do tego organ, z udzia"em okreĘlo-
nych w ustawie osób;
1) uprawniony do wydania temu Żo"nierzowi rozkazu
zaprzestania naruszania dyscypliny wojskowej;
7) ukaranie  prawomocne wymierzenie kary dyscy-
plinarnej oraz prawomocne zastosowanie Ęrodka
2) obowiÄ…zany do powiadomienia o tym fakcie prze-
dyscyplinarnego, w tym z warunkowym zawiesze-
"oŻonego tego Żo"nierza.
niem ich wykonania;
4. Úo"nierz jest obowiÄ…zany, na Żądanie uprawnio-
8) Żo"nierz  Żo"nierza pe"niącego, w tym odbywają-
nej osoby, do udzielenia pomocy w czynnoĘciach
cego, czynnÄ… s"uÅ»b´ wojskowÄ…, o którym mowa
s"uŻbowych, podejmowanych w stosunku do Żo"nie-
w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszech-
rza naruszajÄ…cego dyscyplin´ wojskowÄ….
nym obowiÄ…zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z póęn. zm.2))
Art. 3. UŻyte w ustawie okreĘlenia oznaczają:
oraz w ustawie z dnia 11 wrzeĘnia 2003 r. o s"uŻbie
1) dyscyplina wojskowa  przestrzeganie przez Żo"- wojskowej Żo"nierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r.
nierza przepisów prawa dotyczących s"uŻby woj- Nr 141, poz. 892, z póęn. zm.3));
skowej i innych przepisów prawa przewidujących
9) obwiniony  Å»o"nierza obj´tego post´powaniem
odpowiedzialnoĘç dyscyplinarnÄ… na zasadach
dyscyplinarnym;
i w trybie okreĘlonych w ustawie oraz wykonywa-
nie rozkazów i decyzji wydanych w sprawach s"uŻ-
      
2)
bowych;
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
       og"oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r.
1)
NiniejszÄ… ustawÄ… zmienia si´: ustaw´ z dnia 21 listopada Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220,
1967 r. o powszechnym obowiÄ…zku obrony Rzeczypospo- poz. 1600, z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242,
litej Polskiej, ustaw´ z dnia 20 maja 1971 r.  Kodeks wy- z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206,
kroczeł
, ustaw´ z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458 oraz
ustaw´ z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks karny, ustaw´ z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 97, poz. 801 i Nr 161,
z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks post´powania karne- poz. 1278.
3)
go, ustaw´ z dnia 24 sierpnia 2001 r.  Kodeks post´po- Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
wania w sprawach o wykroczenia, ustaw´ z dnia 24 sierp- og"oszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 206, poz. 1288 i Nr 208,
nia 2001 r. o Úandarmerii Wojskowej i wojskowych orga- poz. 1308 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 79, poz. 669
nach porzÄ…dkowych. i Nr 161, poz. 1278.
Dziennik Ustaw Nr 190  14209  Poz. 1474
10) prze"oÅ»ony  Å»o"nierza albo innÄ… osob´ nieb´dÄ…- 21) narkotyk  Ęrodek odurzajÄ…cy, substancj´
cÄ… Å»o"nierzem, którym na mocy przepisu prawa, psychotropowÄ… i Ęrodek zast´pczy, o których mo-
rozkazu, polecenia lub decyzji podporzÄ…dkowano wa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzia-
"aniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485, z póęn.
Żo"nierza lub Żo"nierzy;
zm.4)).
11) prze"oŻony dyscyplinarny  prze"oŻonego upraw-
nionego do wyróŻniania, wszczynania post´po- Art. 4. 1. Prze"oÅ»onymi dyscyplinarnymi sÄ…:
wał
dyscyplinarnych, wydawania orzeczeł
zwiÄ…-
1) Minister Obrony Narodowej i Naczelny Dowódca
zanych z post´powaniem dyscyplinarnym
Si" Zbrojnych  w stosunku do wszystkich Żo"nie-
w pierwszej instancji, a ponadto do podejmowa-
rzy;
nia innych czynnoĘci w sprawach dyscyplinar-
nych;
2) sekretarz stanu, podsekretarz stanu oraz dyrektor
generalny w Ministerstwie Obrony Narodowej 
12) wyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny  prze"oŻonego
w stosunku do podporządkowanych im Żo"nierzy;
dyscyplinarnego, którego przepisy ustawy upo-
waŻniają do rozpoznawania odpowiednio odwo"a-
3) Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 
nia lub zaŻalenia wniesionego w przypadkach
w stosunku do podporządkowanych mu Żo"nierzy;
okreĘlonych ustawą, a takŻe do podejmowania in-
nych czynnoĘci w sprawach dyscyplinarnych;
4) prze"oŻony zajmujący stanowisko s"uŻbowe zasze-
regowane do stopnia etatowego kaprala (mata)
13) organ orzekający  prze"oŻonego dyscyplinarne-
lub wyŻsze  w stosunku do podporządkowanych
go, organ wojskowy uprawniony do orzekania
mu Żo"nierzy;
o ukaraniu lub sÄ…d wojskowy;
5) kierownik instytucji cywilnej  w stosunku do
14) organ odwo"awczy  wyŻszego prze"oŻonego
podporządkowanych mu Żo"nierzy;
dyscyplinarnego, organ wojskowy lub sÄ…d woj-
skowy, w"aĘciwych do rozpatrzenia odpowiednio
6) inni uprawnieni prze"oŻeni, zajmujący stanowiska
odwo"ania od orzeczenia lub zaŻalenia na posta- s"uŻbowe okreĘlone w rozporządzeniu, o którym
nowienie, a takÅ»e polecenia poddania si´ bada- mowa w art. 56  w stosunku do podporzÄ…dko-
niom przed zastosowaniem dyscyplinarnego
wanych im Żo"nierzy.
Ęrodka zapobiegawczego;
2. Osoba, której czasowo powierzono pe"nienie
15) rzecznik dyscyplinarny  Żo"nierza, którego prze-
obowiązków na stanowisku s"uŻbowym albo pe"ni je
pisy ustawy upowaŻniają do przeprowadzenia
w zast´pstwie, posiada uprawnienia przys"ugujÄ…ce
czynnoĘci wyjaĘniających i innych czynnoĘci
prze"oŻonemu dyscyplinarnemu wyznaczonemu na to
w post´powaniu dyscyplinarnym;
stanowisko.
16) dowódca jednostki wojskowej  dowódc´ (dyrek-
Art. 5. 1. W post´powaniu dyscyplinarnym uczest-
tora, szefa, komendanta, prezesa lub innÄ… osob´
niczy rzecznik dyscyplinarny, który jest w"aĘciwy do
na równorz´dnym stanowisku s"uÅ»bowym) jed-
prowadzenia czynnoĘci wobec:
nostki wojskowej;
1) Żo"nierzy posiadających stopieł
wojskowy szere-
17) kierownik instytucji cywilnej  ministra, kierowni-
gowych lub podoficerów  b´dÄ…cy podoficerem
ka urz´du lub innego szefa instytucji cywilnej;
w stopniu wojskowym plutonowego (bosmanma-
ta) lub wyŻszym;
18) jednostka wojskowa  jednostk´ wojskowÄ…,
o której mowa w ustawie z dnia 21 listopada
2) oficerów m"odszych lub Żo"nierzy, o których mo-
1967 r. o powszechnym obowiÄ…zku obrony
wa w pkt 1  b´dÄ…cy oficerem m"odszym;
Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawie z dnia
3) oficerów starszych lub Żo"nierzy, o których mowa
17 grudnia 1998 r. o zasadach uŻycia lub pobytu
Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza gra- w pkt 1 i 2  b´dÄ…cy oficerem starszym;
nicami pał
stwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117, z 2004 r.
4) oficerów posiadających stopieł
genera"a brygady
Nr 210, poz. 2135 oraz z 2009 r. Nr 79, poz. 669
(kontradmira"a) lub wyŻszy  oficer posiadający
i Nr 161, poz. 1278), a takÅ»e komórk´ organizacyj-
stopieł
wojskowy genera"a brygady (kontradmi-
nÄ… Ministerstwa Obrony Narodowej, jednostk´
ra"a) lub wyŻszy.
organizacyjnÄ… podleg"Ä… Ministrowi Obrony Naro-
dowej lub przez niego nadzorowanÄ… oraz przed-
2. Rzeczników dyscyplinarnych wyznacza spoĘród
si´biorstwo paÅ‚
stwowe, dla którego jest on
Żo"nierzy zawodowych prze"oŻony dyscyplinarny zaj-
organem za"oŻycielskim;
mujący stanowisko s"uŻbowe co najmniej dowódcy
jednostki wojskowej albo kierownika instytucji cywil-
19) instytucja wojskowa  jednostk´ organizacyjnÄ…
nej, okreĘlony w rozporządzeniu, o którym mowa
nieb´dÄ…cÄ… oddzia"em ani pododdzia"em wojsko-
w art. 56.
wym, podleg"Ä… Ministrowi Obrony Narodowej lub
przez niego nadzorowanÄ…;
      
4)
Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U.
20) instytucja cywilna  instytucj´ cywilnÄ…, o której
z 2006 r. Nr 66, poz. 469 i Nr 120, poz. 826, z 2007 r. Nr 7,
mowa w ustawie z dnia 11 wrzeĘnia 2003 r. o s"uŻ-
poz. 48 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97,
bie wojskowej Żo"nierzy zawodowych; Nr 63, poz. 520, Nr 92, poz. 753 i Nr 98, poz. 817.
Dziennik Ustaw Nr 190  14210  Poz. 1474
3. W toku post´powania dyscyplinarnego rzecznik tych czynnoĘci oraz innych uprawnionych na podsta-
dyscyplinarny jest niezaleŻny, w granicach okreĘlo- wie ustawy osób, chyba Że ustawa stanowi inaczej.
nych ustawÄ….
2. W trakcie reagowania dyscyplinarnego nie sto-
4. Rzecznikowi dyscyplinarnemu za uczestniczenie suje si´ drogi s"uÅ»bowej, chyba Å»e ustawa stanowi
oraz wykonywanie czynnoĘci w post´powaniu dyscy- inaczej.
plinarnym przys"uguje dodatkowe wynagrodzenie,
Art. 8. 1. Do biegu terminu okreĘlonego w ustawie
okreĘlone w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 56.
nie wlicza si´ dnia, od którego liczy si´ dany termin.
5. Prze"oŻony dyscyplinarny, który wyznaczy"
2. JeŻeli termin jest oznaczony w miesiącach, ko-
rzecznika dyscyplinarnego, odwo"uje go wskutek:
niec terminu przypada na dzieł
miesiąca, który odpo-
1) zaistnienia okolicznoĘci, które stanowiÄ… podstaw´
wiada początkowemu dniowi terminu; jeŻeli w miesią-
zwolnienia Żo"nierza z czynnej s"uŻby wojskowej;
cu nie ma takiego dnia, koniec terminu przypada
w ostatnim dniu tego miesiÄ…ca.
2) prawomocnego skazania Żo"nierza przez sąd za
przest´pstwo lub wykroczenie albo przest´pstwo
3. JeŻeli termin up"ywa w dniu ustawowo wolnym
skarbowe lub wykroczenie skarbowe;
od pracy, koniec terminu przypada na najbliŻszy dzieł

3) prawomocnego ukarania Żo"nierza; roboczy.
4) rozformowania jednostki wojskowej albo likwida-
4. Termin uwaÅ»a si´ za zachowany, jeÅ»eli przed je-
cji instytucji cywilnej lub przeniesienia Żo"nierza
go up"ywem pismo zosta"o:
do innej jednostki wojskowej albo instytucji cywil-
1) z"oŻone przez Żo"nierza w dowództwie jednostki
nej, z zastrzeŻeniem ust. 7.
wojskowej lub w kierownictwie instytucji cywilnej,
6. Prze"oÅ»ony dyscyplinarny, który wyznaczy" w której pe"ni s"uÅ»b´;
rzecznika dyscyplinarnego, moÅ»e odwo"aç go wsku-
2) z"oÅ»one przez osob´ pozbawionÄ… wolnoĘci w ad-
tek:
ministracji odpowiedniego zak"adu;
1) wyznaczenia Żo"nierza na inne stanowisko s"uŻbo-
3) z"oÅ»one przez cz"onka za"ogi polskiego okr´tu wo-
we wymagające wykonywania zadał
poza do-
jennego dowódcy okr´tu;
tychczasowym miejscem s"uŻby lub w znacznym
4) z"oÅ»one w polskim urz´dzie konsularnym;
stopniu utrudniajÄ…cych pe"nienie funkcji rzecznika
dyscyplinarnego;
5) nadane w polskiej placówce pocztowej operatora
publicznego.
2) niewykonywania przez Żo"nierza obowiązków
s"uŻbowych na zajmowanym stanowisku s"uŻbo-
5. Pismo omy"kowo wniesione przed up"ywem
wym nieprzerwanie przez okres d"uŻszy niŻ trzy
terminu do niew"aĘciwego organu w post´powaniu
miesiÄ…ce;
dyscyplinarnym uwaÅ»a si´ za wniesione z zachowa-
3) zrzeczenia si´ przez Å»o"nierza pe"nienia funkcji niem terminu.
rzecznika dyscyplinarnego.
6. Organ orzekajÄ…cy lub odwo"awczy odmawia
7. Rzecznika dyscyplinarnego, który po przeniesie- przyj´cia pisma wniesionego po terminie lub przez
niu do innej jednostki wojskowej nadal pozostaje osob´ nieuprawnionÄ…, a takÅ»e wspólnie przez obwi-
w podporządkowaniu s"uŻbowym prze"oŻonego dys- nionych.
cyplinarnego, który go wyznaczy", moŻna nie odwo"y-
Art. 9. W kwestiach nieuregulowanych w ustawie
waç z tej funkcji.
w sprawach dyscyplinarnych w post´powaniu przed
Art. 6. 1. SÄ…dem wojskowym w"aĘciwym do orze- sÄ…dem wojskowym stosuje si´ odpowiednio przepisy
kania lub rozpatrzenia odwo"ania i zaÅ»alenia albo ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks post´powa-
wniosku o wzruszenie prawomocnego orzeczenia nia karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z póęn. zm.5)).
dyscyplinarnego jest wojskowy sÄ…d garnizonowy lub       
5)
wojskowy sÄ…d okr´gowy obejmujÄ…cy swojÄ… w"aĘciwo- Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U.
z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580, Nr 62,
ĘciÄ… jednostk´ wojskowÄ… albo instytucj´ cywilnÄ…,
poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98,
w której Å»o"nierz pe"ni" s"uÅ»b´ w chwili:
poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r. Nr 74, poz. 676,
1) z"oŻenia wniosku o wydanie orzeczenia dyscypli- z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130,
narnego w sprawie jego dotyczÄ…cej; poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93,
poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r.
2) z"oŻenia odwo"ania od orzeczenia lub zaŻalenia na
Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96,
postanowienie;
poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163,
poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r.
3) z"oŻenia wniosku o wzruszenie prawomocnego
Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104,
orzeczenia dyscyplinarnego;
poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192
4) zwolnienia z czynnej s"uŻby wojskowej, jeŻeli jego
i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64,
poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664,
sprawa jest rozpoznawana po tym zwolnieniu.
Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849 i Nr 128, poz. 903,
2. W sprawach dyscyplinarnych sÄ…dy wojskowe
z 2008 r. Nr 27, poz. 162, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686,
orzekajÄ… jednoosobowo.
Nr 123, poz. 802, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308,
Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571
Art. 7. 1. CzynnoĘci związane z reagowaniem dys-
i Nr 237, poz. 1651 oraz z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 20,
cyplinarnym i informacje ich dotyczÄ…ce, zawarte
poz. 104, Nr 28, poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716,
w rozkazie lub decyzji oraz dokumentacji i ewidencji
Nr 127, poz. 1051, Nr 144, poz. 1178, Nr 168, poz. 1323
dyscyplinarnej, są jawne wy"ącznie dla uczestników i Nr 178, poz. 1375.
Dziennik Ustaw Nr 190  14211  Poz. 1474
DZIA¸ II 5. Nagrod´ rzeczowÄ… moÅ»e stanowiç przedmiot
o wartoĘci nie wyŻszej od dwukrotnoĘci najniŻszego
WyróŻnianie uposaŻenia zasadniczego Żo"nierza zawodowego,
obowiÄ…zujÄ…cego w dniu udzielenia tej nagrody.
Art. 10. 1. Úo"nierzowi moÅ»e byç udzielone wyróŻ-
6. WysokoĘç nagrody pieni´Å»nej nie moÅ»e byç
nienie za czyny Ęwiadczące o ofiarnoĘci i odwadze lub
za szczególne osiÄ…gni´cia w wykonywaniu zadaÅ‚
s"uŻ- wyŻsza od dwukrotnoĘci uposaŻenia zasadniczego
ostatnio otrzymanego przez wyróŻnionego Żo"nierza.
bowych.
Art. 12. Pododdzia"y, oddzia"y i instytucje wojsko-
2. By"emu Żo"nierzowi za zas"ugi okreĘlone w ust. 1
we moÅ»na wyróŻniç za:
moÅ»e byç udzielone wyróŻnienie, o którym mowa
w art. 11 ust. 1 pkt 3 i 8 12, przy czym poĘmiertnie wy-
1) czyny Ęwiadczące o ofiarnoĘci i odwadze Żo"nierzy
"ącznie w formie, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 8,
tych pododdzia"ów i oddzia"ów, dokonane w cza-
10 i 12.
sie wojny lub w strefie dzia"ał
wojennych;
3. Udzielenie wyróŻnienia stwierdza si´ w rozkazie
2) szczególne osiÄ…gni´cia w wykonywaniu zadaÅ‚

lub decyzji.
s"uŻbowych, w tym szkoleniowych w czasie poko-
ju, w razie og"oszenia mobilizacji lub stanów nad-
4. Jednorazowo nie moÅ»na wyróŻniç wi´cej niÅ»
zwyczajnych, uŻycia Si" Zbrojnych Rzeczypospoli-
dwoma wyróŻnieniami.
tej Polskiej w kraju i poza granicami pał
stwa
w dzia"aniach antyterrorystycznych, akcjach
Art. 11. 1. WyróŻnieniami są:
humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowni-
czych, a takÅ»e w zwalczaniu kl´sk Å»ywio"owych
1) zatarcie ukarania przed up"ywem terminu okreĘlo-
oraz likwidacji ich skutków.
nego w ustawie;
Art. 13. WyróŻnieniami dla pododdzia"ów, oddzia-
2) pochwa"a;
"ów i instytucji wojskowych są:
3) list gratulacyjny;
1) dyplom uznania;
4) pismo pochwalne ze zdj´ciem wyróŻnionego Å»o"-
2) wpisanie nazwy i osiÄ…gni´ç pododdzia"u do kroni-
nierza na tle:
ki jednostki wojskowej;
a) flagi pał
stwowej Rzeczypospolitej Polskiej lub
3) tytu" honorowy;
wojskowej,
b) sztandaru jednostki wojskowej lub bandery wo- 4) wpisanie nazwy i osiÄ…gni´ç oddzia"u lub instytucji
jennej; wojskowej do Ksi´gi Honorowej Wojska Polskie-
go.
5) urlop nagrodowy;
Art. 14. 1. WyróŻnieł
, o których mowa w art. 11,
6) nagroda rzeczowa;
mogÄ… udzielaç:
7) nagroda pieni´Å»na;
1) wymienionych w pkt 1 3 i 5  kaŻdy prze"oŻony
dyscyplinarny;
8) wpisanie zas"ug Żo"nierza do kroniki jednostki
wojskowej;
2) wymienionego w pkt 4  prze"oŻeni dyscyplinar-
ni okreĘleni w rozporządzeniu, o którym mowa
9) odznaka honorowa;
w art. 15;
10) tytu" honorowy;
3) wymienionych w pkt 6 i 7  prze"oŻony dyscypli-
narny zajmujący stanowisko s"uŻbowe dowódcy
11) honorowa broł
bia"a;
jednostki wojskowej albo wyŻsze, jeŻeli stanowi-
ska te zosta"y zaszeregowane do stopnia etatowe-
12) wpisanie zas"ug Å»o"nierza do Ksi´gi Honorowej
go co najmniej majora (komandora podporuczni-
Wojska Polskiego.
ka), lub kierownik instytucji cywilnej;
2. Ukaranego Å»o"nierza nie moÅ»na wyróŻniç, jeÅ»eli
4) wymienionego w pkt 8  prze"oŻony dyscyplinar-
jednoczeĘnie nie jest mu udzielane wyróŻnienie,
ny zajmujący stanowisko s"uŻbowe dowódcy jed-
o którym mowa w ust. 1 pkt 1.
nostki wojskowej albo wyŻsze, jeŻeli stanowiska te
zosta"y zaszeregowane do stopnia etatowego co
3. Urlopu nagrodowego jednorazowo udziela si´
najmniej majora (komandora podporucznika);
na czas od trzech do szeĘciu dni roboczych.
5) wymienionych w pkt 9 11  Prezydent Rzeczy-
4. ¸Ä…czny wymiar urlopów nagrodowych w ciÄ…gu
pospolitej Polskiej oraz prze"oŻeni dyscyplinarni
roku kalendarzowego nie moÅ»e przekroczyç dwunastu
okreĘleni w rozporządzeniu, o którym mowa
dni, przy czym w przypadku pe"nienia czynnej s"uŻby
w art. 15;
wojskowej przez okres krótszy niŻ rok, wymiar ten nie
moÅ»e przekroczyç liczby dni równej liczbie rozpocz´- 6) wymienionego w pkt 12  Minister Obrony Naro-
tych miesi´cy tej s"uÅ»by. dowej lub Naczelny Dowódca Si" Zbrojnych.
Dziennik Ustaw Nr 190  14212  Poz. 1474
2. WyróŻnieł
, o których mowa w art. 13, mogÄ… 3) wysokoĘç i sposób ustalania Ęrodków finanso-
udzielaç: wych przeznaczonych na wyróŻnienia, a takÅ»e spo-
sób ustalania wielkoĘci Ęrodków pozostających
1) wymienionego w pkt 1  prze"oŻony dyscyplinar-
w dyspozycji dowódców jednostek wojskowych
ny dowódcy pododdzia"u, oddzia"u lub instytucji
oraz Ministra Obrony Narodowej, jednostki woj-
wojskowej;
skowe, w których tworzy si´ fundusz przeznaczo-
ny na wyróŻnienia, organy uprawnione do tworze-
2) wymienionego w pkt 2  dowódca jednostki woj-
nia tego funduszu, sposób ustalania jego Ęrodków
skowej;
oraz organy uprawnione do dysponowania tym
3) wymienionego w pkt 3  prze"oŻeni dyscyplinar-
funduszem;
ni okreĘleni w rozporządzeniu, o którym mowa
w art. 15; 4) uroczysty charakter udzielania wyróŻnieł
oraz
sposób wr´czania niektórych z nich, zgodnie z ce-
4) wymienionego w pkt 4  Minister Obrony Naro-
remonia"em wojskowym.
dowej lub Naczelny Dowódca Si" Zbrojnych.
DZIA¸ III
3. Prze"oÅ»ony dyscyplinarny moÅ»e wystÄ…piç do
wyŻszego prze"oŻonego dyscyplinarnego o udzielenie
Reagowanie dyscyplinarne
wyróŻnienia, jeŻeli sam nie jest uprawniony do jego
udzielenia.
Rozdzia" 1
Art. 15. 1. Minister Obrony Narodowej okreĘli,
Zasady ogólne odpowiedzialnoĘci dyscyplinarnej
w drodze rozporzÄ…dzenia:
Art. 16. 1. OdpowiedzialnoĘç dyscyplinarnÄ… pono-
1) szczegó"owe warunki i tryb wyróŻniania;
si Żo"nierz, który pope"nia przewinienie dyscyplinar-
2) prze"oŻonych dyscyplinarnych uprawnionych do
ne.
udzielania wyróŻnieł
, o których mowa w art. 14
ust. 1 pkt 2 i 5 oraz ust. 2 pkt 3;
2. Przewinienie dyscyplinarne moÅ»e byç pope"nio-
ne zarówno umyĘlnie, jak i nieumyĘlnie.
3) rodzaje odznak honorowych, tytu"ów honorowych
oraz honorowej broni bia"ej;
3. Nie pope"nia przewinienia dyscyplinarnego Żo"-
4) wzory odznak honorowych, odznak i znaków tytu- nierz, jeÅ»eli nie moÅ»na przypisaç mu winy w czasie po-
pe"niania czynu.
"ów honorowych oraz honorowej broni bia"ej;
5) sposób noszenia odznak honorowych, odznak ty-
4. Obwinionego uwaÅ»a si´ za niewinnego, dopóki
tu"ów honorowych oraz honorowej broni bia"ej,
jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym
a takŻe eksponowania, przekazywania i przecho-
orzeczeniem organu orzekajÄ…cego.
wywania niektórych wyróŻnieł
;
5. NiedajÄ…ce si´ usunÄ…ç wÄ…tpliwoĘci rozstrzyga si´
6) pododdzia"y, oddzia"y i instytucje wojskowe, które
na korzyĘç obwinionego.
mogÄ… byç wyróŻnione poszczególnymi rodzajami
wyróŻnieł
;
6. W stosunku do sprawcy przewinienia dyscypli-
7) szczegó"owe warunki tworzenia funduszu prze- narnego moÅ»na poprzestaç na zwróceniu mu uwagi
znaczonego na wyróŻnienia oraz dysponowania
albo przeprowadzeniu z nim rozmowy ostrzegawczej,
tym funduszem.
jeŻeli okolicznoĘci sprawy nie budzą wątpliwoĘci
i uznaje si´ te dzia"ania za wystarczajÄ…ce.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, na-
leÅ»y w szczególnoĘci uwzgl´dniç:
Art. 17. 1. Úo"nierz ponosi odpowiedzialnoĘç dys-
cyplinarnÄ… za pope"nienie przewinienia dyscyplinar-
1) rodzaje osiÄ…gni´ç b´dÄ…cych kryterium wyróŻnie-
nego, posiadającego jednoczeĘnie znamiona innego
nia, a zw"aszcza majÄ…cych znaczenie dla obronno-
czynu zabronionego, jeŻeli to naruszenie prawa mia"o
Ęci pał
stwa i Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Pol-
związek ze s"uŻbą wojskową, niezaleŻnie od odpowie-
skiej oraz czynów Ęwiadczących o ofiarnoĘci i od-
dzialnoĘci ponoszonej na podstawie innych przepi-
wadze w warunkach pe"nienia czynnej s"uŻby woj-
sów.
skowej po og"oszeniu mobilizacji, w stanach nad-
zwyczajnych, w czasie wojny, a takŻe podczas wy-
2. Úo"nierz ponosi odpowiedzialnoĘç dyscyplinar-
konywania zadał
s"uŻbowych w strefie dzia"ał

ną równieŻ za:
wojennych oraz w przypadku uŻycia Si" Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami pał
- 1) czyny, za które w"aĘciwe organy są uprawnione
stwa, jak równieŻ udzia"u w akcjach humanitar- do nak"adania kar porządkowych lub wymierzania
nych, poszukiwawczych lub ratowniczych; kar pieni´Å»nych, jeÅ»eli w"aĘciwy organ wystÄ…pi"
z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne do dowód-
2) charakter wykonywanych zadał
i odpowiednioĘç
cy jednostki wojskowej lub kierownika instytucji
struktur organizacyjnych Ministerstwa Obrony
cywilnej;
Narodowej oraz jednostek organizacyjnych podle-
g"ych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez 2) czyny o znamionach przest´pstwa Ęciganego na
niego nadzorowanych, a takŻe instytucji cywil- wniosek dowódcy jednostki wojskowej albo wy-
nych, w których Å»o"nierze pe"niÄ… s"uÅ»b´; kroczenia Ęciganego na Żądanie dowódcy jednost-
Dziennik Ustaw Nr 190  14213  Poz. 1474
ki wojskowej lub kierownika instytucji cywilnej, cach przewidzianych ustawÄ…, uwzgl´dniajÄ…c stopieÅ‚

jeŻeli uprawniony dowódca lub kierownik instytu- winy, stopieł
szkodliwoĘci przewinienia dyscyplinar-
cji cywilnej odstąpi" od z"oŻenia wniosku albo Żą- nego oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które
dania; przez ukaranie ma si´ osiÄ…gnÄ…ç.
3) czyny o znamionach przest´pstwa lub wykrocze-
2. OrzekajÄ…c o ukaraniu, organ orzekajÄ…cy uwzgl´d-
nia albo przest´pstwa skarbowego lub wykrocze-
nia w szczególnoĘci sposób pope"nienia przewinienia
nia skarbowego, jeŻeli sąd lub prokurator albo in-
dyscyplinarnego, rodzaj i stopieł
naruszenia ciąŻą-
ny organ uprawniony do orzekania w tych spra-
cych na obwinionym obowiązków, rodzaj i rozmiar na-
wach wystąpi" do dowódcy jednostki wojskowej
st´pstw przewinienia dyscyplinarnego oraz w"aĘciwo-
lub kierownika instytucji cywilnej z wnioskiem
Ęci i warunki osobiste Żo"nierza, przebieg jego s"uŻby
o ukaranie dyscyplinarne.
przed pope"nieniem przewinienia dyscyplinarnego
i zachowanie si´ Å»o"nierza po jego pope"nieniu.
3. Ilekroç w dalszych przepisach jest mowa o prze-
winieniu dyscyplinarnym, przepisy te stosuje si´ rów-
3. Wymierzenie surowszej kary dyscyplinarnej
nieŻ do czynów, o których mowa w ust. 1 i 2.
albo zaostrzenie jej wymiaru lub zastosowanie surow-
szego rodzaju Ęrodka dyscyplinarnego albo zaostrze-
4. Úo"nierz za pope"nienie czynu b´dÄ…cego naru-
nie jego wymiaru lub zastosowanie wi´kszej liczby
szeniem wy"ącznie zasad etyki oraz godnoĘci i hono-
Ęrodków dyscyplinarnych moÅ»e nastÄ…piç, jeÅ»eli:
ru Żo"nierza nie ponosi odpowiedzialnoĘci dyscypli-
narnej.
1) obwiniony dzia"a" wspólnie z innymi Żo"nierzami
lub w obecnoĘci innych Żo"nierzy, a takŻe w obec-
Art. 18. 1. S´dziowie sÄ…dów wojskowych, b´dÄ…cy
noĘci podw"adnego, wspólnie z nim lub na jego
Å»o"nierzami, ponoszÄ… odpowiedzialnoĘç dyscyplinar-
szkod´;
ną za przewinienia dyscyplinarne na zasadach okreĘ-
lonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r.  Prawo 2) obwiniony znajdowa" si´ pod wp"ywem alkoholu,
o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, narkotyku lub innych podobnie dzia"ających sub-
poz. 1676, z póęn. zm.6)). stancji i Ęrodków;
3) dzia"anie obwinionego nastÄ…pi"o z niskich pobu-
2. Prokuratorzy i asesorzy wojskowych jednostek
dek lub jego czyn zas"uguje na szczególne pot´-
organizacyjnych prokuratury, b´dÄ…cy Å»o"nierzami, po-
pienie;
noszÄ… odpowiedzialnoĘç dyscyplinarnÄ… za przewinie-
nia dyscyplinarne na zasadach okreĘlonych w ustawie
4) w nast´pstwie przewinienia dyscyplinarnego za-
z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U.
istnia"y powaŻne skutki dla gotowoĘci i zdolnoĘci
z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z póęn. zm.7)).
bojowej oraz interesu Si" Zbrojnych Rzeczypospo-
litej Polskiej;
Art. 19. OdpowiedzialnoĘç dyscyplinarna na pod-
stawie ustawy nie wy"ącza odpowiedzialnoĘci dyscy-
5) przewinienie dyscyplinarne zosta"o pope"nione
plinarnej za:
przed zatarciem ukarania za inne przewinienie
dyscyplinarne.
1) przewinienia dyscyplinarne polegajÄ…ce na naru-
szeniu przepisów o wykonywaniu specjalnoĘci za-
4. Wymierzenie "agodniejszej kary dyscyplinarnej
wodowej  Å»o"nierzy, których przynaleÅ»noĘç do
albo zmniejszenie jej wymiaru lub zastosowanie lŻej-
samorządów zawodowych jest obowiązkowa;
szego Ęrodka dyscyplinarnego albo zmniejszenie jego
wymiaru lub zastosowanie mniejszej liczby Ęrodków
2) naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni
dyscyplinarnych moÅ»e nastÄ…piç, jeÅ»eli obwiniony:
oraz za czyny uchybiające godnoĘci studenta lub
doktoranta  Żo"nierzy, którzy odbywają studia
1) dzia"a" nieumyĘlnie;
lub studia doktoranckie w uczelni wojskowej;
2) podją" starania o zmniejszenie skutków pope"nio-
3) post´powanie uchybiajÄ…ce obowiÄ…zkom nauczy-
nego czynu;
ciela akademickiego lub godnoĘci zawodu nauczy-
cielskiego  Å»o"nierzy b´dÄ…cych nauczycielami 3) nie mia" naleÅ»ytego doĘwiadczenia zawodowego
w zakresie wykonywanej czynnoĘci s"uŻbowej;
akademickimi.
4) ujawni" istotne i nieznane wczeĘniej okolicznoĘci
Rozdzia" 2
pope"nienia przewinienia dyscyplinarnego;
Wymierzanie kar dyscyplinarnych i stosowanie
5) z"oÅ»y" wniosek o dobrowolne poddanie si´ ukara-
Ęrodków dyscyplinarnych
niu.
Art. 20. 1. Organ orzekajÄ…cy wymierza obwinione-
mu kar´ dyscyplinarnÄ… lub stosuje wobec niego Ęro- Art. 21. 1. Za pope"nione przewinienie dyscypli-
dek dyscyplinarny wed"ug swojego uznania, w grani- narne wymierza si´ tylko jednÄ… kar´ dyscyplinarnÄ….
      
2. Za pope"nienie kilku przewinieł
dyscyplinar-
6)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
nych wymierza si´ jednÄ… kar´ dyscyplinarnÄ… odpo-
og"oszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1651 oraz
wiednio surowszÄ….
z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 157,
poz. 1241.
7)
3. NiezaleŻnie od liczby przewinieł
dyscyplinar-
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
nych moÅ»na zastosowaç jeden lub wi´cej Ęrodków
og"oszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 26, poz. 156
i 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375. dyscyplinarnych.
Dziennik Ustaw Nr 190  14214  Poz. 1474
Art. 22. 1. Nie moÅ»na ukaraç dyscyplinarnie po Art. 25. Kary dyscyplinarne, o których mowa
up"ywie roku od dnia pope"nienia przewinienia dyscy- w art. 24, mogÄ… wymierzaç:
plinarnego, z zastrzeŻeniem ust. 2 4.
1) wymienione w pkt 1 i 2  kaŻdy prze"oŻony dys-
cyplinarny;
2. Nie moÅ»na ukaraç dyscyplinarnie po zwolnieniu
Żo"nierza z czynnej s"uŻby wojskowej.
2) wymienioną w pkt 3  prze"oŻony dyscyplinarny
zajmujący stanowisko s"uŻbowe zaszeregowane
3. JeŻeli przewinieniem dyscyplinarnym jest czyn,
do stopnia etatowego kapitana (kapitana marynar-
o którym mowa w art. 17 ust. 1 lub 2, przedawnienie
ki) albo wyŻsze lub kierownik instytucji cywilnej;
ukarania dyscyplinarnego nast´puje z up"ywem, okreĘ-
lonego w odr´bnych przepisach, terminu przedawnie- 3) wymienione w pkt 4 i 6  prze"oÅ»ony dyscyplinar-
nia karalnoĘci tego czynu. ny zajmujący stanowisko s"uŻbowe nie niŻsze niŻ
dowódcy jednostki wojskowej lub kierownik insty-
4. JeŻeli pope"nienie przewinienia dyscyplinarne- tucji cywilnej;
go zaleŻy od wystąpienia skutku dokonanego czynu,
4) wymienioną w pkt 5  prze"oŻony dyscyplinarny
bieg przedawnienia ukarania rozpoczyna si´ od czasu,
zajmujący stanowisko s"uŻbowe nie niŻsze niŻ do-
gdy skutek ten wystÄ…pi".
wódcy jednostki wojskowej zaszeregowane do
stopnia etatowego co najmniej podpu"kownika
5. Terminy okreĘlone w ust. 1 i 4 nie biegną
(komandora porucznika) lub kierownik instytucji
w okresie zawieszenia post´powania dyscyplinarne-
cywilnej;
go.
5) wymienionÄ… w pkt 7  odpowiednio wobec:
Art. 23. 1. Organ orzekający moŻe orzec o odstą-
a) Żo"nierza s"uŻby kandydackiej lub s"uŻby przy-
pieniu od ukarania albo warunkowo zawiesiç wykona-
gotowawczej  rektor uczelni wojskowej lub
nie orzeczonej kary pieni´Å»nej oraz Ęrodka dyscypli-
komendant szko"y podoficerskiej, centrum lub
narnego polegajÄ…cego na zobowiÄ…zaniu do wykona-
oĘrodka szkolenia,
nia dodatkowych zadał
s"uŻbowych, jeŻeli stopieł
wi-
ny lub stopieł
szkodliwoĘci przewinienia dyscyplinar-
b) Żo"nierza okresowej s"uŻby wojskowej  prze-
nego nie jest znaczny, a w"aĘciwoĘci i warunki osobi-
"oŻony dyscyplinarny zajmujący stanowisko
ste Żo"nierza oraz dotychczasowy przebieg jego s"uŻ-
s"uŻbowe nie niŻsze niŻ dowódcy jednostki woj-
by uzasadniają przypuszczenie, Że mimo odstąpienia
skowej,
od ukarania albo zawieszenia wykonania ukarania b´-
c) Żo"nierza zawodowego  organ wojskowy, któ-
dzie on przestrzega" dyscypliny wojskowej.
ry by"by uprawniony do powo"ania tego Żo"nie-
rza do zawodowej s"uŻby wojskowej w chwili
2. Warunkowe zawieszenie wykonania ukarania
wymierzania kary, albo nadrz´dne nad nim or-
nast´puje na okres próby, który wynosi od miesiÄ…ca
gany wojskowe.
do trzech miesi´cy i biegnie od dnia, w którym orze-
czenie sta"o si´ prawomocne.
Art. 26. Kar´ upomnienia wymierza si´ przez wy-
tkni´cie Å»o"nierzowi przewinienia dyscyplinarnego, ja-
3. Organ orzekajÄ…cy moÅ»e zarzÄ…dziç wykonanie
kiego si´ dopuĘci".
ukarania, które zosta"o zawieszone, jeŻeli Żo"nierz
w okresie próby pope"nia przewinienie dyscyplinarne
Art. 27. Kar´ nagany wymierza si´ przez wytkni´-
lub uchyla si´ od spe"nienia obowiÄ…zku wynikajÄ…cego
cie Żo"nierzowi przewinienia dyscyplinarnego, jakiego
z zastosowanego Ęrodka dyscyplinarnego.
si´ dopuĘci", oraz ostrzeÅ»enie, Å»e kolejne naruszenie
dyscypliny wojskowej przed zatarciem ukarania moŻe
Art. 24. Karami dyscyplinarnymi sÄ…:
skutkowaç ukaraniem surowszÄ… karÄ… dyscyplinarnÄ….
1) upomnienie;
Art. 28. 1. Kar´ pieni´Å»nÄ… wymierza si´ w staw-
kach dziennych, okreĘlajÄ…c liczb´ stawek.
2) nagana;
2. Stawka dzienna stanowi jednÄ… trzydziestÄ… mie-
3) kara pieni´Å»na;
si´cznego uposaÅ»enia zasadniczego otrzymanego
przez Żo"nierza w miesiącu, w którym pope"ni" on
4) ostrzeŻenie o niepe"nej przydatnoĘci na zajmowa-
przewinienie dyscyplinarne.
nym stanowisku s"uŻbowym;
5) odwo"anie z zajmowanego stanowiska s"uÅ»bowe- 3. Liczba stawek wynosi od jednej do dziesi´ciu,
przy czym kar´ przekraczajÄ…cÄ… pi´ç stawek dziennych
go;
moÅ»na potrÄ…caç w miesi´cznych ratach, a kar´ wyko-
6) ostrzeŻenie o niepe"nej przydatnoĘci do s"uŻby
nywaną w ostatnim miesiącu czynnej s"uŻby wojsko-
kandydackiej, s"uÅ»by przygotowawczej, okresowej wej potrÄ…ca si´ w ca"oĘci, niezaleÅ»nie od jej wysokoĘci.
s"uŻby wojskowej albo do zawodowej s"uŻby woj-
Art. 29. Kar´ ostrzeÅ»enia o niepe"nej przydatnoĘci
skowej;
na zajmowanym stanowisku s"uŻbowym wymierza
7) usuni´cie ze s"uÅ»by kandydackiej, s"uÅ»by przygo- si´ przez wytkni´cie Å»o"nierzowi przewinienia dyscy-
towawczej, z okresowej s"uÅ»by wojskowej albo za- plinarnego, jakiego si´ dopuĘci", oraz ostrzeÅ»enie, Å»e
wodowej s"uŻby wojskowej. kolejne raŻące naruszenie dyscypliny wojskowej mo-
Dziennik Ustaw Nr 190  14215  Poz. 1474
Å»e skutkowaç wymierzeniem surowszej kary dyscypli- 4) pozbawienie prawa do noszenia odznaki honoro-
narnej, w szczególnoĘci kary odwo"ania z zajmowane- wej lub odznaki tytu"u honorowego oraz udzia"u
go stanowiska s"uŻbowego. w uroczystoĘciach wojskowych i pał
stwowych
z udzia"em wojska;
Art. 30. 1. Wymierzenie kary odwo"ania z zajmo-
5) podanie informacji o ukaraniu do wiadomoĘci in-
wanego stanowiska s"uŻbowego oznacza zwolnienie
nych osób.
z dotychczas zajmowanego stanowiska s"uŻbowego.
2. Ârodek dyscyplinarny moÅ»na zastosowaç samo-
2. Úo"nierza, któremu wymierzono kar´, o której
istnie albo obok kary dyscyplinarnej.
mowa w ust. 1, zwalnia si´ z dotychczas zajmowane-
go stanowiska i wyznacza na inne stanowisko s"uŻbo-
Art. 34. Ârodki dyscyplinarne, o których mowa
we albo przenosi do rezerwy kadrowej, na zasadach
w art. 33 ust. 1, mogÄ… stosowaç:
okreĘlonych w ustawie z dnia 11 wrzeĘnia 2003 r.
o s"uŻbie wojskowej Żo"nierzy zawodowych.
1) wymienione w pkt 1, 2 i 5  kaŻdy prze"oŻony dys-
cyplinarny;
3. Kar´, o której mowa w ust. 1, moÅ»na wymierzyç,
jeŻeli Żo"nierz pope"ni" przewinienie dyscyplinarne:
2) wymienione w pkt 3 i 4  prze"oŻony dyscyplinar-
ny zajmujący stanowisko s"uŻbowe zaszeregowa-
1) o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 2 lub 3;
ne do stopnia etatowego m"odszego chorąŻego
(m"odszego chorąŻego marynarki) albo wyŻsze
2) polegające na raŻącym niedope"nieniu obowiąz-
lub kierownik instytucji cywilnej.
ków lub przekroczeniu uprawnieł
wynikajÄ…cych
z zajmowanego stanowiska s"uŻbowego;
Art. 35. 1. Ârodek dyscyplinarny zobowiÄ…zania do
wykonania dodatkowych zadał
s"uŻbowych:
3) przed zatarciem uprzednio orzeczonej kary ostrze-
Żenia o niepe"nej przydatnoĘci na zajmowanym
1) oznacza obowiÄ…zek wykonywania przez ukarane-
stanowisku s"uŻbowym.
go w czasie wolnym od zaj´ç s"uÅ»bowych zadaÅ‚

s"uŻbowych na rzecz jednostki wojskowej lub in-
Art. 31. Kar´ ostrzeÅ»enia o niepe"nej przydatnoĘci
stytucji cywilnej, okreĘlonych przez prze"oŻonego
do s"uŻby kandydackiej, s"uŻby przygotowawczej,
dyscyplinarnego w wymiarze do trzech godzin
okresowej s"uŻby wojskowej albo do zawodowej s"uŻ-
dziennie;
by wojskowej wymierza si´ przez wytkni´cie Å»o"nie-
2) stosuje si´ na okres od trzech do czternastu dni;
rzowi przewinienia dyscyplinarnego, jakiego si´ do-
puĘci", oraz ostrzeŻenie, Że kolejne naruszenie dyscy-
3) moÅ»na zastosowaç obok kary dyscyplinarnej wy-
pliny wojskowej przed zatarciem ukarania moŻe skut-
mienionej w art. 24 pkt 1 4 i 6.
kowaç ukaraniem karÄ… usuni´cia ze s"uÅ»by kandydac-
kiej, s"uŻby przygotowawczej, z okresowej s"uŻby woj-
2. Ârodek dyscyplinarny pozbawienia prawa do no-
skowej albo zawodowej s"uŻby wojskowej.
szenia odznaki honorowej lub odznaki tytu"u honoro-
wego oraz udzia"u w uroczystoĘciach wojskowych
Art. 32. 1. Wymierzenie kary usuni´cia ze s"uÅ»by
i pał
stwowych z udzia"em wojska obejmuje utrat´ pra-
kandydackiej, s"uŻby przygotowawczej, z okresowej
wa do noszenia odznaki honorowej lub odznaki tytu"u
s"uŻby wojskowej albo zawodowej s"uŻby wojskowej
honorowego, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 9 i 10
oznacza zwolnienie z tej s"uŻby.
oraz art. 13 pkt 3, a takŻe wy"ączenie Żo"nierza z uczest-
nictwa w uroczystoĘciach wojskowych i pał
stwowych
2. Kar´, o której mowa w ust. 1, moÅ»na wymierzyç,
z udzia"em wojska, w okresie od dnia uprawomocnie-
jeŻeli Żo"nierz pope"ni" raŻące przewinienie dyscypli-
nia si´ orzeczenia o ukaraniu do dnia zatarcia ukarania.
narne:
3. Ârodek dyscyplinarny podania informacji o uka-
1) o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt 2 lub 3;
raniu do wiadomoĘci innych osób polega na zamiesz-
czeniu tej informacji w rozkazie lub decyzji, a nast´p-
2) przed zatarciem uprzednio orzeczonej kary ostrze-
nie jej odczytaniu w czasie odprawy lub na zbiórce
Żenia o niepe"nej przydatnoĘci do s"uŻby kandy-
oraz wykorzystaniu informacji o ukaraniu w analizach
dackiej, s"uŻby przygotowawczej, okresowej s"uŻ-
lub ocenach dyscypliny wojskowej.
by wojskowej albo do zawodowej s"uŻby wojsko-
wej;
Rozdzia" 3
3) które Ęwiadczy, Å»e post´powanie tego Å»o"nierza
Dyscyplinarne Ęrodki zapobiegawcze
nie daje r´kojmi dalszego rzetelnego pe"nienia
s"uŻby wojskowej.
Art. 36. 1. W przypadkach okreĘlonych ustawą
prze"oÅ»ony dyscyplinarny moÅ»e stosowaç wobec pod-
Art. 33. 1. Ârodkami dyscyplinarnymi sÄ…:
porzÄ…dkowanych sobie Å»o"nierzy nast´pujÄ…ce dyscy-
plinarne Ęrodki zapobiegawcze:
1) zobowiÄ…zanie do przeproszenia pokrzywdzonego;
1) niedopuszczenie do wykonywania czynnoĘci s"uŻ-
2) zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadał

bowych;
s"uŻbowych;
2) osadzenie w izbie zatrzymał
;
3) zobowiÄ…zanie do naprawienia wyrzÄ…dzonej szko-
dy; 3) zawieszenie w czynnoĘciach s"uŻbowych.
Dziennik Ustaw Nr 190  14216  Poz. 1474
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, 5. Zawieszenie w czynnoĘciach s"uŻbowych usta-
przys"ugują równieŻ wojskowym organom porządko- je, przed up"ywem terminów, o których mowa w ust. 3
wym i Úandarmerii Wojskowej wobec Å»o"nierzy, do
i 4, z dniem uprawomocnienia si´ orzeczenia wydane-
których ze wzgl´du na okolicznoĘci, miejsce i czas sÄ…
go wobec obwinionego za przewinienie dyscyplinar-
w"aĘciwymi organami do zastosowania dyscyplinar-
ne, które by"o przyczyną zawieszenia.
nych Ęrodków zapobiegawczych.
Art. 40. 1. Przed zastosowaniem dyscyplinarnego
Art. 37. 1. Niedopuszczenie do wykonywania czyn-
Ęrodka zapobiegawczego niedopuszczenia do wyko-
noĘci s"uÅ»bowych stosuje si´, jeÅ»eli istnieje uzasad-
nywania czynnoĘci s"uŻbowych lub osadzenia w izbie
nione przypuszczenie, Å»e Å»o"nierz znajduje si´ w sta-
zatrzymał
prze"oŻony dyscyplinarny, wojskowy organ
nie nietrzeęwoĘci lub odurzenia, po uŻyciu alkoholu,
porzÄ…dkowy lub Úandarmeria Wojskowa poleca pod-
narkotyku lub pod wp"ywem podobnie dzia"ajÄ…cego
danie Żo"nierza badaniom koniecznym do ustalenia
Ęrodka.
zawartoĘci alkoholu lub narkotyku w organizmie tego
Żo"nierza, w tym zabiegowi pobrania krwi, zwanymi
2. Ârodka, o którym mowa w ust. 1, moÅ»na nie sto-
dalej  badaniami .
sowaç w przypadku zagroÅ»enia Å»ycia lub zdrowia Å»o"-
nierza lub innej osoby albo zagroŻenia zniszczeniem
2. Úo"nierz jest obowiÄ…zany poddaç si´ badaniom
lub uszkodzeniem mienia.
oraz zabiegom niezb´dnym do wykonania podstawo-
wych badał
laboratoryjnych, pod warunkiem Że do-
Art. 38. 1. Osadzenie w izbie zatrzymał
moŻna za-
konywane są z zachowaniem wskazał
wiedzy me-
stosowaç wobec Å»o"nierza b´dÄ…cego w stanie nie-
dycznej i nie zagraŻają jego zdrowiu.
trzeęwoĘci lub odurzenia w obiekcie zajmowanym
przez organ wojskowy, a takŻe w rejonie obiektów ko-
3. Badania laboratoryjne i zabiegi niezb´dne do
szarowych lub zakwaterowania przejĘciowego jed-
ich wykonania przeprowadzane w ramach badał
mo-
nostki wojskowej albo w innym miejscu wykonywa-
nia zadał
s"uÅ»bowych lub w miejscu publicznym, któ- gÄ… byç dokonywane wy"Ä…cznie przez uprawnionych
do tego pracowników ochrony zdrowia.
ry swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia,
znajduje si´ w okolicznoĘciach zagraÅ»ajÄ…cych jego
zdrowiu lub Å»yciu albo zagraÅ»a zdrowiu lub Å»yciu innej 4. Polecenie poddania si´ badaniom przekazuje
osoby lub mieniu. si´ Å»o"nierzowi ustnie, a nast´pnie stwierdza si´
w rozkazie lub decyzji, z których wyciąg niezw"ocznie
2. JeŻeli brak jest moŻliwoĘci osadzenia Żo"nierza
dor´cza si´ Å»o"nierzowi, oraz poucza si´ go o prawie,
w izbie zatrzymał
albo jego warunki zdrowotne to
terminie i trybie wniesienia zaŻalenia, o którym mowa
uzasadniają, prze"oŻony dyscyplinarny, wojskowy or-
w ust. 7.
gan porzÄ…dkowy lub Úandarmeria Wojskowa moÅ»e
poleciç doprowadzenie tego Å»o"nierza do miejsca za-
5. Z badał
lub w przypadku braku moŻliwoĘci ich
mieszkania lub zakwaterowania albo, zgodnie z dia-
przeprowadzenia sporzÄ…dza si´ protokó".
gnozÄ… lekarza, skierowaç go do izby chorych lub za-
k"adu opieki zdrowotnej.
6. Odmowa Å»o"nierza poddania si´ badaniom lub
uniemoŻliwienie ich przeprowadzenia nie wy"ącza za-
3. Úo"nierza osadzonego w izbie zatrzymaÅ‚
zwal-
stosowania Ęrodków zapobiegawczych.
nia si´ niezw"ocznie po wytrzeÄ™wieniu lub ustaniu sta-
nu odurzenia, nie póęniej niŻ z up"ywem dwudziestu
7. Úo"nierzowi przys"uguje prawo z"oÅ»enia zaÅ»ale-
czterech godzin od chwili osadzenia.
nia do wyŻszego prze"oŻonego dyscyplinarnego lub
Art. 39. 1. Zawieszenie w czynnoĘciach s"uŻbo- prze"oŻonego wojskowego organu porządkowego
wych moÅ»na zastosowaç wobec Å»o"nierza obj´tego
albo komendanta jednostki organizacyjnej Úandarmerii
post´powaniem dyscyplinarnym, jeÅ»eli raŻąco naru-
Wojskowej, której Żo"nierz zastosowa" ten Ęrodek,
szy" dyscyplin´ wojskowÄ…, a charakter zarzucanego
w terminie trzech dni od dnia dor´czenia wyciÄ…gu,
przewinienia dyscyplinarnego lub okolicznoĘci jego
o którym mowa w ust. 4, na:
pope"nienia wskazujÄ… na potrzeb´ niezw"ocznego od-
suni´cia tego Å»o"nierza od wykonywania czynnoĘci na 1) polecenie poddania badaniom;
zajmowanym stanowisku s"uŻbowym lub związanych
2) warunki i sposób przeprowadzenia tych badał
.
z pe"nionÄ… funkcjÄ….
2. Úo"nierz zawieszony w czynnoĘciach s"uÅ»bo-
8. Koszty badał
ponoszone są z budŻetu pał
stwa,
wych zostaje odsuni´ty od wykonywania dotychcza-
z cz´Ä˜ci, której dysponentem jest Minister Obrony Na-
sowych obowiązków s"uŻbowych oraz wykonuje za-
rodowej.
dania okreĘlone przez prze"oŻonego dyscyplinarnego.
9. Do zamówieł
na przeprowadzanie badał
nie
3. Zawieszenie w czynnoĘciach s"uŻbowych po-
stosuje si´ przepisów ustawy z dnia 29 stycznia
winno zostaç zakoÅ‚
czone niezw"ocznie, gdy ustanÄ…
2004 r.  Prawo zamówieł
publicznych (Dz. U.
przyczyny je uzasadniające, nie póęniej jednak niŻ
z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z póęn. zm.8)).
z up"ywem jednego miesiąca, z zastrzeŻeniem ust. 4.
      
4. Prze"oŻony dyscyplinarny w szczególnie uza- 8)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
sadnionych przypadkach moÅ»e przed"uÅ»yç okres za-
og"oszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 171, poz. 1058, Nr 220,
wieszenia Żo"nierza w czynnoĘciach s"uŻbowych do
poz. 1420 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 101,
trzech miesi´cy. Nr 65, poz. 545, Nr 91, poz. 742 i Nr 157, poz. 1241.
Dziennik Ustaw Nr 190  14217  Poz. 1474
Art. 41. 1. Úo"nierzowi przys"uguje zaÅ»alenie na d) sposobu i terminu zawiadamiania w"aĘciwych
postanowienie o zastosowaniu dyscyplinarnego Ęrod- prze"oŻonych, organów wojskowych i zaintere-
ka zapobiegawczego niedopuszczenia do wykonywa- sowanych osób o zastosowaniu dyscyplinarne-
nia czynnoĘci s"uŻbowych, zawieszenia w czynno- go Ęrodka zapobiegawczego,
Ęciach s"uŻbowych lub przed"uŻenia okresu tego za-
e) czynnoĘci i terminów rozpatrywania zaŻaleł
na
wieszenia oraz osadzenia w izbie zatrzymał
.
zastosowanie dyscyplinarnych Ęrodków zapo-
biegawczych;
2. W zaÅ»aleniu Å»o"nierz moÅ»e si´ domagaç uchyle-
nia, zmiany oraz zbadania zasadnoĘci i legalnoĘci za-
2) warunki osadzania Żo"nierza w izbie zatrzymał

stosowania lub przed"uŻenia stosowania, a takŻe pra-
oraz organizacj´ osadzania Å»o"nierzy w izbach za-
wid"owoĘci wykonania dyscyplinarnego Ęrodka zapo-
trzymał
, z uwzgl´dnieniem:
biegawczego.
a) trybu doprowadzania do izby zatrzymał
Żo"nie-
3. Úo"nierz moÅ»e wnieĘç zaÅ»alenie w terminie rza, w stosunku do którego zosta"o wydane po-
trzech dni od dnia dor´czenia mu postanowienia o za- stanowienie o osadzeniu w izbie zatrzymaÅ‚
,
stosowaniu lub przed"uÅ»eniu stosowania wzgl´dem
b) warunków przyj´cia Å»o"nierza doprowadzonego
niego dyscyplinarnego Ęrodka zapobiegawczego.
do izby zatrzymał
i post´powania w razie jego
nieprzyj´cia do izby zatrzymaÅ‚
,
4. Wniesienie zaŻalenia nie wstrzymuje wykonania
postanowienia o zastosowaniu lub przed"uŻeniu sto-
c) czynnoĘci dokonywanych przez obs"ug´ izby za-
sowania dyscyplinarnego Ęrodka zapobiegawczego.
trzymał
wobec osadzonych Żo"nierzy,
5. Na postanowienie o zastosowaniu dyscyplinar- 3) rodzaje, zakres, przypadki, warunki i sposób doko-
nywania badał
, o których mowa w art. 40, w celu
nego Ęrodka zapobiegawczego:
zapewnienia prawid"owoĘci ich przeprowadzania,
1) niedopuszczenia Żo"nierza do wykonywania czyn-
sposób post´powania w przypadku odmowy pod-
noĘci s"uŻbowych  zaŻalenie rozpatruje odpo-
dania si´ badaniu przez Å»o"nierza, procedur´ sk"a-
wiednio wyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny lub
dania i rozpatrywania zaŻaleł
w tych sprawach
prze"oŻony wojskowego organu porządkowego
albo komendant jednostki organizacyjnej Úandar-  dostosowujÄ…c przepisy okreĘlone w pkt 1 3 do
warunków pe"nienia czynnej s"uŻby wojskowej po
merii Wojskowej, której Żo"nierz zastosowa" ten
og"oszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych,
Ęrodek;
w czasie wojny, a takŻe podczas wykonywania zadał

2) zawieszenia Żo"nierza w czynnoĘciach s"uŻbowych
s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojennych oraz w przy-
oraz o przed"uŻeniu okresu tego zawieszenia  za- padku uŻycia Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
Żalenie rozpatruje wyŻszy prze"oŻony dyscyplinar- poza granicami pał
stwa, jak równieŻ udzia"u w ak-
ny;
cjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowni-
czych.
3) osadzenia w izbie zatrzymał
 zaŻalenie rozpa-
truje wojskowy sÄ…d garnizonowy.
Rozdzia" 4
6. Na postanowienie o zastosowaniu dyscyplinar-
Zasady i przebieg post´powania dyscyplinarnego
nego Ęrodka zapobiegawczego wydane przez Ministra
Obrony Narodowej lub kierownika instytucji cywilnej Art. 43. 1. Post´powanie dyscyplinarne w trybie
zaÅ»alenie rozpatruje wojskowy sÄ…d garnizonowy. zwyk"ym obejmuje post´powanie przed organem
orzekajÄ…cym w pierwszej instancji oraz przed orga-
7. W sprawach zaŻalenia na zastosowanie dyscy- nem odwo"awczym.
plinarnych Ęrodków zapobiegawczych stosuje si´ od-
2. Post´powanie dyscyplinarne w trybie uprosz-
powiednio art. 52 ust. 1, 3 i 5.
czonym obejmuje post´powanie przed organem orze-
kajÄ…cym w pierwszej instancji.
Art. 42. Minister Obrony Narodowej w porozumie-
niu z ministrem w"aĘciwym do spraw zdrowia i Mini-
Art. 44. 1. Prze"oŻony dyscyplinarny niezw"ocznie
strem SprawiedliwoĘci, odpowiednio do ich w"aĘci-
wszczyna post´powanie dyscyplinarne, jeÅ»eli istnieje
woĘci, okreĘli, w drodze rozporządzenia:
uzasadnione przypuszczenie, Że Żo"nierz pope"ni"
przewinienie dyscyplinarne, z zastrzeŻeniem art. 47.
1) szczegó"owy tryb post´powania w sprawach sto-
sowania dyscyplinarnych Ęrodków zapobiegaw-
2. Prze"oÅ»ony dyscyplinarny wszczyna post´powa-
czych, z uwzgl´dnieniem:
nie dyscyplinarne równieŻ na polecenie prze"oŻonego
albo na wniosek:
a) post´powania, odpowiednio, prze"oÅ»onego
dyscyplinarnego, wojskowego organu porzÄ…d-
1) organu kontroli;
kowego i Úandarmerii Wojskowej przed zasto-
sowaniem tych Ęrodków, 2) wojskowego organu porządkowego;
b) uchylenia, wygaĘni´cia lub zmiany postanowie- 3) Úandarmerii Wojskowej;
nia o zastosowaniu dyscyplinarnego Ęrodka za-
4) sÄ…du, prokuratora albo innego organu uprawnio-
pobiegawczego,
nego do rozpatrywania sprawy o czyn, o którym
c) treĘci postanowieł
w tych sprawach, mowa w art. 17 ust. 2 pkt 1 lub 3.
Dziennik Ustaw Nr 190  14218  Poz. 1474
3. Prze"oÅ»ony dyscyplinarny wszczyna post´powa- Art. 47. 1. Post´powania dyscyplinarnego nie
nie dyscyplinarne takÅ»e na uzasadniony wniosek: wszczyna si´, jeÅ»eli:
1) podw"adnego; 1) czynu nie pope"niono albo brak jest danych dosta-
tecznie uzasadniajÄ…cych przypuszczenie jego po-
2) pokrzywdzonego.
pe"nienia;
Art. 45. 1. W toku post´powania dyscyplinarnego
2) czyn nie nosi cech przewinienia dyscyplinarnego;
w trybie zwyk"ym prowadzi si´ czynnoĘci wyjaĘniajÄ…-
ce, z zastrzeŻeniem ust. 3 i art. 51 ust. 4.
3) Å»o"nierzowi nie moÅ»na przypisaç winy albo zacho-
dzą inne okolicznoĘci wy"ączające ukaranie dyscy-
2. Przeprowadzenie czynnoĘci wyjaĘniających,
plinarne;
o których mowa w ust. 1, prze"oŻony dyscyplinarny
poleca rzecznikowi dyscyplinarnemu, który zobowią-
4) okolicznoĘci sprawy nie budzą wątpliwoĘci i prze-
zany jest zakoł
czyç je w ciÄ…gu trzydziestu dni od dnia
"oŻony dyscyplinarny uznaje za wystarczające
wydania polecenia.
zwrócenie Żo"nierzowi uwagi albo przeprowadze-
nie z nim rozmowy ostrzegawczej;
3. CzynnoĘci wyjaĘniających nie przeprowadza
si´, jeÅ»eli post´powanie dyscyplinarne wszcz´to na je-
5) moÅ»liwoĘç przeprowadzenia post´powania dyscy-
den z wniosków, o których mowa w art. 44 ust. 2
plinarnego jest wy"ączona, jeŻeli:
pkt 3 i 4.
a) Å»o"nierz, który mia"by byç nim obj´ty, zmar",
4. KaŻdy organ oraz rzecznik dyscyplinarny biorą-
b) post´powanie dyscyplinarne co do tego same-
cy udzia" w post´powaniu dyscyplinarnym, obowiÄ…za-
go czynu tego samego Żo"nierza zosta"o prawo-
ny jest badaç oraz uwzgl´dniaç okolicznoĘci przema-
mocnie zakoł
czone albo wczeĘniej wszcz´te to-
wiajÄ…ce zarówno na korzyĘç, jak i na niekorzyĘç obwi-
czy si´,
nionego.
c) w sprawie o czyn, o którym mowa w art. 17
5. Post´powanie dyscyplinarne w trybie zwyk"ym
ust. 2 pkt 1 lub 3, brak jest wniosku uprawnione-
wszczyna si´, wydajÄ…c pisemne postanowienie, w któ-
go organu o ukaranie dyscyplinarne,
rym przedstawia si´ obwinionemu zarzut pope"nienia
przewinienia dyscyplinarnego.
d) zachodzi inna okolicznoĘç powodujÄ…ca bez-
przedmiotowoĘç post´powania dyscyplinarne-
6. Na postanowienie o wszcz´ciu post´powania
go.
dyscyplinarnego zaŻalenie nie przys"uguje.
Art. 46. 1. Post´powanie dyscyplinarne wszczyna 2. Z rozmowy ostrzegawczej, o której mowa
prze"oÅ»ony dyscyplinarny, któremu bezpoĘrednio w ust. 1 pkt 4, moÅ»na sporzÄ…dziç notatk´ s"uÅ»bowÄ….
podporządkowany jest Żo"nierz, który pope"ni" przewi-
nienie dyscyplinarne, z zastrzeÅ»eniem ust. 2. 3. Po wszcz´ciu post´powania dyscyplinarnego,
w razie stwierdzenia okolicznoĘci, o której mowa
2. Post´powanie dyscyplinarne w zwiÄ…zku z czy-
w ust. 1:
nem okreĘlonym w art. 17 ust. 1 lub 2 wszczyna do-
wódca jednostki wojskowej lub kierownik instytucji
1) pkt 1 3  wydaje si´ orzeczenie o uniewinnieniu;
cywilnej bÄ…dÄ™ na ich polecenie albo wniosek inny
2) pkt 4 i 5  wydaje si´ orzeczenie o umorzeniu po-
prze"oŻony dyscyplinarny.
st´powania.
3. W przypadku przeniesienia Żo"nierza do innej
jednostki wojskowej lub instytucji cywilnej, innego
Art. 48. 1. JeŻeli zachodzi d"ugotrwa"a przeszkoda
pododdzia"u albo komórki wewn´trznej, wszcz´te wo-
uniemoÅ»liwiajÄ…ca prowadzenie post´powania dyscy-
bec niego post´powanie dyscyplinarne przejmuje
plinarnego, w szczególnoĘci d"ugotrwa"a nieobec-
i orzeka w pierwszej instancji nowy prze"oŻony dyscy-
noĘç obwinionego, w sytuacji kiedy jego udzia"
plinarny, chyba Że dotychczasowy prze"oŻony dyscy-
w czynnoĘciach post´powania dyscyplinarnego jest
plinarny zachowuje w"aĘciwoĘç.
wymagany, post´powanie zawiesza si´ na czas trwa-
nia przeszkody, z zastrzeŻeniem ust. 3.
4. Ilekroç w dalszych przepisach jest mowa o prze-
"oÅ»onym dyscyplinarnym, który wszczÄ…" post´powa-
2. Post´powanie dyscyplinarne wznawia si´ nie-
nie dyscyplinarne, przepisy te stosuje si´ równieÅ» do
zw"ocznie, gdy ustanÄ… przyczyny uzasadniajÄ…ce jego
nowego prze"oŻonego dyscyplinarnego, o którym
zawieszenie.
mowa w ust. 3.
3. Nieusprawiedliwiona nieobecnoĘç obwinione-
5. Prze"oŻony dyscyplinarny zajmujący stanowi-
sko s"uŻbowe niŻsze niŻ dowódcy jednostki wojsko- go w s"uŻbie oraz nieusprawiedliwione niestawiennic-
two prawid"owo powiadomionego obwinionego lub
wej albo kierownika instytucji cywilnej, w przypadku
powzi´cia uzasadnionego przypuszczenia, Å»e podpo- jego obroÅ‚
cy do udzia"u w czynnoĘci post´powania
dyscyplinarnego nie wstrzymujÄ… biegu post´powania
rządkowany mu Żo"nierz pope"ni" czyn o znamionach
dyscyplinarnego.
przest´pstwa lub wykroczenia albo przest´pstwa
skarbowego lub wykroczenia skarbowego, jest obo-
wiÄ…zany niezw"ocznie zawiadomiç o tym odpowied- 4. Zawieszenie post´powania dyscyplinarnego nie
nio dowódc´ jednostki wojskowej albo kierownika in- wy"Ä…cza moÅ»liwoĘci zawieszenia Å»o"nierza w czynno-
stytucji cywilnej. Ęciach s"uŻbowych.
Dziennik Ustaw Nr 190  14219  Poz. 1474
Art. 49. 1. Prze"oŻony dyscyplinarny, organ woj- Art. 50. 1. W razie wy"ączenia:
skowy uprawniony do orzekania o ukaraniu, wyŻszy
1) prze"oÅ»onego dyscyplinarnego  post´powanie
prze"oŻony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny
dyscyplinarne wszczyna, a wszcz´te przejmuje,
podlega wy"Ä…czeniu od udzia"u w post´powaniu dys-
wyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny;
cyplinarnym, jeŻeli:
2) wyŻszego prze"oŻonego dyscyplinarnego  po-
1) sprawa dotyczy go bezpoĘrednio albo zosta" po-
st´powanie dyscyplinarne wszczyna, a wszcz´te
krzywdzony czynem, którego dotyczy post´powa-
przejmuje, kolejny wyŻszy prze"oŻony dyscyplinar-
nie dyscyplinarne;
ny;
2) jest ma"Żonkiem, krewnym lub powinowatym w li-
3) Ministra Obrony Narodowej lub kierownika insty-
nii prostej obwinionego, osoby przez niego po-
tucji cywilnej  post´powanie dyscyplinarne
krzywdzonej albo obroł
cy obwinionego, albo po-
wszczyna, a wszcz´te przejmuje, prokurator woj-
zostaje we wspólnym poŻyciu z jedną z tych osób;
skowy.
3) mi´dzy nim a obwinionym lub osobÄ… pokrzywdzo-
2. Prokurator wojskowy, który wszczą" lub przeją"
nÄ… przez obwinionego zachodzi stosunek osobisty
post´powanie dyscyplinarne na podstawie ust. 1
lub s"uÅ»bowy mogÄ…cy wywo"aç wÄ…tpliwoĘci co do
pkt 3, wyst´puje do wojskowego sÄ…du garnizonowe-
jego bezstronnoĘci;
go z wnioskiem o wydanie orzeczenia. Wojskowy sÄ…d
garnizonowy, rozpoznajÄ…c wniosek prokuratora woj-
4) bra" udzia" w post´powaniu dyscyplinarnym jako
skowego, moÅ»e wydaç orzeczenie, o którym mowa
rzecznik dyscyplinarny albo prze"oŻony dyscypli-
w art. 61.
narny lub by" Ęwiadkiem przewinienia dyscypli-
narnego, którego post´powanie to dotyczy;
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3,
w"aĘciwy jest prokurator wojskowej prokuratury gar-
5) istnieje okolicznoĘç tego rodzaju, Å»e mog"aby wy-
nizonowej obejmujÄ…cej swojÄ… w"aĘciwoĘciÄ… jednostk´
wo"aç uzasadnionÄ… wÄ…tpliwoĘç co do jego bez-
wojskowÄ… lub instytucj´ cywilnÄ…, w której Å»o"nierz pe"-
stronnoĘci, niewymieniona w pkt 1 4.
ni" s"uÅ»b´ w sytuacji, o której mowa w art. 6 ust. 1.
2. Rzecznik dyscyplinarny podlega wy"Ä…czeniu
4. W razie wy"Ä…czenia rzecznika dyscyplinarnego
z urz´du takÅ»e wtedy, gdy jest podw"adnym obwinio-
czynnoĘci w post´powaniu dyscyplinarnym przejmu-
nego.
je inny rzecznik dyscyplinarny.
3. Powody wy"Ä…czenia trwajÄ… mimo ustania uza-
Art. 51. 1. Obwinionemu przys"uguje prawo do
sadniajÄ…cych je przyczyn.
obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy jedne-
go obroł
cy, o czym naleÅ»y go pouczyç.
4. Wy"ączenie z powodu, o którym mowa w ust. 1
pkt 1 4, nast´puje z urz´du, a z powodu wymienio- 2. Obwiniony moÅ»e wybraç obroÅ‚
c´ spoĘród Å»o"-
nego w ust. 1 pkt 5, na Żądanie prze"oÅ»onego dyscy- nierzy lub ustanowiç swoim obroÅ‚
cÄ… radc´ prawnego
lub adwokata.
plinarnego, organu wojskowego uprawnionego do
orzekania o ukaraniu, wyŻszego prze"oŻonego dyscy-
3. Obroł
cÄ… nie moÅ»e byç rzecznik dyscyplinarny,
plinarnego lub rzecznika dyscyplinarnego, jak równieŻ
który uczestniczy w post´powaniu dyscyplinarnym,
na wniosek pokrzywdzonego, obwinionego lub jego
a takŻe prze"oŻony rzecznika dyscyplinarnego lub
obroł
cy.
prze"oŻonego dyscyplinarnego.
5. W przedmiocie wy"ączenia postanawia, odnoĘ-
4. Obwinionemu przys"uguje prawo do z"oŻenia
nie do:
wniosku o dobrowolne poddanie si´ ukaraniu.
W przypadku z"oŻenia wniosku, jeŻeli okolicznoĘci po-
1) rzecznika dyscyplinarnego  prze"oŻony dyscypli-
pe"nienia przewinienia dyscyplinarnego nie budzÄ…
narny;
wątpliwoĘci, dalszych czynnoĘci wyjaĘniających moŻ-
na nie przeprowadzaç.
2) prze"oŻonego dyscyplinarnego  organ odwo-
"awczy;
5. W ramach prawa do obrony obwiniony lub jego
3) organu wojskowego uprawnionego do orzekania obroł
ca moÅ»e w szczególnoĘci sk"adaç wyjaĘnienia
oraz wnioski o przeprowadzenie dowodów, wnosiç
o ukaraniu  kolejny nadrz´dny nad nim organ
odwo"ania lub zaŻalenia, a takŻe za zgodą rzecznika
wojskowy;
dyscyplinarnego zapoznawaç si´ z materia"ami zebra-
4) wyÅ»szego prze"oÅ»onego dyscyplinarnego  kolej- nymi w post´powaniu dyscyplinarnym oraz sporzÄ…-
ny wyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny;
dzaç z nich notatki lub kopie, z zastrzeÅ»eniem art. 54.
5) Ministra Obrony Narodowej lub kierownika insty-
Art. 52. 1. ZaŻalenie na postanowienie rzecznika
tucji cywilnej  wojskowy sÄ…d garnizonowy.
dyscyplinarnego lub prze"oŻonego dyscyplinarnego
obwiniony moÅ»e wnieĘç w terminie trzech dni od dnia
6. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 5, za- dor´czenia postanowienia. WnoszÄ…cy zaÅ»alenie moÅ»e
Å»alenie nie przys"uguje. je cofnÄ…ç.
Dziennik Ustaw Nr 190  14220  Poz. 1474
2. ZaŻalenie na postanowienie rzecznika dyscypli- 3) prze"oŻonych dyscyplinarnych uprawnionych do
narnego wnosi si´ do prze"oÅ»onego dyscyplinarnego, wyznaczania oraz odwo"ywania rzeczników dyscy-
a na postanowienie prze"oŻonego dyscyplinarnego do plinarnych, sposób i tryb wyznaczania oraz odwo-
wyÅ»szego prze"oÅ»onego dyscyplinarnego. "ywania rzeczników dyscyplinarnych, w"aĘciwoĘç
tych rzeczników dyscyplinarnych wobec podpo-
3. Po rozpatrzeniu zaŻalenia organ odwo"awczy
rządkowanych tym prze"oŻonym Żo"nierzy, wyma-
postanawia o utrzymaniu w mocy postanowienia,
gania, jakie powinien spe"niaç rzecznik dyscypli-
o którym mowa w ust. 1, albo o jego zmianie lub
narny, rodzaje i wzory dokumentów związanych
uchyleniu.
z wyznaczaniem, odwo"ywaniem i wynagradza-
niem rzeczników dyscyplinarnych, a takŻe warun-
4. Wniesienie zaŻalenia nie wstrzymuje biegu po-
ki i tryb przyznawania i wyp"acania dodatkowego
st´powania dyscyplinarnego.
wynagrodzenia rzecznikom dyscyplinarnym, or-
gany uprawnione do wyp"acania tego wynagro-
5. Na postanowienie organu odwo"awczego zaŻa-
dzenia oraz wysokoĘç i termin p"atnoĘci tego wy-
lenie nie przys"uguje.
nagrodzenia, z uwzgl´dnieniem zwi´kszenia za-
Art. 53. 1. Rzecznik dyscyplinarny, wykonując dał
s"uŻbowych związanych z pe"nioną funkcją
czynnoĘci wyjaĘniające, zbiera materia" dowodowy rzecznika dyscyplinarnego oraz liczby prowadzo-
i podejmuje czynnoĘci niezb´dne do wyjaĘnienia nych spraw i stopnia ich z"oÅ»onoĘci,
sprawy; w szczególnoĘci przes"uchuje Ęwiadków i bieg-
4) szczegó"owy tryb post´powania dyscyplinarnego,
"ych oraz przyjmuje od obwinionego wyjaĘnienia,
z uwzgl´dnieniem w szczególnoĘci sposobu wy-
a takÅ»e dokonuje ogl´dzin. Rzecznik dyscyplinarny
konywania czynnoĘci zwiÄ…zanych z tym post´po-
moÅ»e takÅ»e wystÄ…piç do w"aĘciwego organu o prze-
waniem przez prze"oŻonego dyscyplinarnego i or-
prowadzenie odpowiednich badał
lub eksperymentu,
gan wojskowy uprawniony do orzekania o ukara-
a takŻe przygotowanie opinii lub ekspertyzy.
niu oraz wyŻszego prze"oŻonego dyscyplinarnego,
2. Rzecznik dyscyplinarny w toku post´powania a takÅ»e przez rzeczników dyscyplinarnych, zmiany
wydaje postanowienia, jeÅ»eli ich wydanie nie jest za- lub uzupe"nienia zarzutów, sposobu dor´czania
strzeŻone do w"aĘciwoĘci organu orzekającego. wezwał
i pism, przes"uchiwania Ęwiadków, bieg-
"ych oraz obwinionych, a takŻe zapoznawania
Art. 54. JeŻeli rzecznik dyscyplinarny uzna, Że zo-
z materia"ami post´powania dyscyplinarnego,
sta"y wyjaĘnione wszystkie istotne okolicznoĘci po-
pe"nienia przewinienia dyscyplinarnego, zawiadamia
5) obowiązki obroł
cy obwinionego lub ukaranego
obwinionego i jego obroł
c´, o terminie i miejscu za- oraz zasady jego udzia"u w post´powaniu dyscy-
poznania si´ z ca"oĘciÄ… materia"ów zebranych w po- plinarnym
st´powaniu dyscyplinarnym oraz poucza o prawie
z"oŻenia w terminie trzech dni, od dnia tego zapozna-  dostosowując przepisy okreĘlone w pkt 1 5 do
warunków pe"nienia czynnej s"uŻby wojskowej po
nia, wniosku o ich uzupe"nienie.
og"oszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych,
Art. 55. 1. Po zakoł
czeniu czynnoĘci wyjaĘniają-
w czasie wojny, a takŻe podczas wykonywania zadał

cych rzecznik dyscyplinarny sporzÄ…dza wniosek za-
s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojennych oraz w przy-
wierajÄ…cy propozycj´ orzeczenia z uzasadnieniem,
padku uŻycia Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
który wraz z ca"oĘciÄ… materia"ów zebranych w post´-
poza granicami pał
stwa, jak równieŻ udzia"u w ak-
powaniu dyscyplinarnym niezw"ocznie przedstawia
cjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowni-
prze"oŻonemu dyscyplinarnemu albo organowi woj-
czych.
skowemu uprawnionemu do orzekania o ukaraniu.
Rozdzia" 5
2. W przypadku wyraŻenia przez rzecznika dyscy-
plinarnego zgody na dobrowolne poddanie si´ ukara-
Post´powanie dyscyplinarne w trybie uproszczonym
niu przez obwinionego, we wniosku, o którym mowa
w ust. 1, zamieszcza si´ uzgodnionÄ… propozycj´ uka-
Art. 57. 1. W post´powaniu dyscyplinarnym w try-
rania.
bie uproszczonym stosuje si´ przepisy o trybie zwy-
k"ym, jeŻeli przepisy niniejszego artyku"u nie stanowią
Art. 56. Minister Obrony Narodowej wyda, w dro-
inaczej.
dze rozporzÄ…dzenia, regulamin post´powania dyscy-
plinarnego, w którym okreĘli:
2. Post´powanie dyscyplinarne w trybie uprosz-
czonym wszczyna si´, jeÅ»eli okolicznoĘci pope"nienia
1) stanowiska s"uŻbowe, o których mowa w art. 4
przewinienia dyscyplinarnego oraz wina Żo"nierza nie
ust. 1 pkt 6, oraz w"aĘciwoĘç prze"oÅ»onych dyscy-
budzą wątpliwoĘci.
plinarnych zajmujÄ…cych te stanowiska, z uwzgl´d-
nieniem stopnia etatowego zajmowanego stano-
3. WszczynajÄ…c post´powanie dyscyplinarne
wiska s"uÅ»bowego, wewn´trznej organizacji jed-
w trybie uproszczonym, obwinionego wzywa si´ do
nostek wojskowych, a takŻe instytucji cywilnych,
raportu dyscyplinarnego, podajÄ…c termin i miejsce je-
w których pe"niÄ… s"uÅ»b´ Å»o"nierze,
go przeprowadzenia oraz przedstawiajÄ…c mu zarzut
2) w"aĘciwoĘç prze"oÅ»onych dyscyplinarnych i wyÅ»- pope"nienia przewinienia dyscyplinarnego.
szych prze"oŻonych dyscyplinarnych wobec Żo"-
nierzy skierowanych do wykonywania zadał
w in- 4. Podczas raportu dyscyplinarnego prowadzone-
nej jednostce wojskowej oraz b´dÄ…cych w rezer- go w post´powaniu dyscyplinarnym w trybie uprosz-
wie kadrowej lub w dyspozycji, czonym:
Dziennik Ustaw Nr 190  14221  Poz. 1474
1) zapoznaje si´ obwinionego z ca"oĘciÄ… materia"ów 2. W czasie raportu dyscyplinarnego:
sprawy. W tym trybie obwinionemu nie przys"u-
1) rzecznik dyscyplinarny odczytuje wnioski, o któ-
guje prawo do z"oŻenia wniosku o uzupe"nienie
rych mowa w art. 44 ust. 2 lub 3 oraz w art. 55;
tych materia"ów;
2) organ orzekajÄ…cy:
2) organ orzekajÄ…cy rozpatruje spraw´ i wydaje orze-
a) wys"uchuje obwinionego oraz obroł
c´, jeÅ»eli
czenie o ukaraniu w obecnoĘci obwinionego,
si´ stawili,
rzecznika dyscyplinarnego oraz obroł
cy obwinio-
b) rozpatruje spraw´ i wydaje orzeczenie, poucza-
nego, jeŻeli zosta" ustanowiony;
jÄ…c o prawie, terminie i trybie wniesienia odwo-
3) obwinionemu przys"uguje sprzeciw od orzeczenia "ania.
o ukaraniu, wydanego w tym trybie, wniesiony do
3. Ustalenia co do faktów oraz ocena prawna czy-
organu orzekajÄ…cego;
nu zawarta we wniosku o ukaranie dyscyplinarne w"a-
4) treĘç orzeczenia o ukaraniu wpisuje si´ do karty Ęciwego organu uprawnionego do nak"adania kar po-
ukarania Å»o"nierza, chyba Å»e obwiniony z"oÅ»y" rzÄ…dkowych lub wymierzania kar pieni´Å»nych albo
sprzeciw od tego orzeczenia. w orzeczeniu sÄ…du lub postanowieniu prokuratora sÄ…
wiąŻące dla prze"oŻonego dyscyplinarnego.
5. JeŻeli sprzeciw od orzeczenia, wydanego w po-
Art. 61. Orzeczenie organu orzekajÄ…cego stanowi o:
st´powaniu dyscyplinarnym w trybie uproszczonym:
1) uniewinnieniu albo
1) nie zosta" wniesiony  orzeczenie to staje si´ pra-
womocne;
2) umorzeniu post´powania dyscyplinarnego, albo
2) zosta" wniesiony  post´powanie dyscyplinarne 3) odstÄ…pieniu od ukarania, albo
prowadzi si´ w trybie zwyk"ym, a zebrane dotych-
4) ukaraniu.
czas materia"y stajÄ… si´ materia"ami post´powa-
nia dyscyplinarnego prowadzonego w trybie zwy-
Art. 62. 1. Orzeczenie sporzÄ…dza si´ na piĘmie.
k"ym.
2. W przypadku przeprowadzenia raportu dyscy-
Rozdzia" 6
plinarnego bez udzia"u obwinionego lub jego obroł
-
cy albo wydania orzeczenia bez przeprowadzenia ra-
Post´powanie w trybie zwyk"ym przed organem
portu dyscyplinarnego, orzeczenie sporzÄ…dza si´ wraz
orzekajÄ…cym w pierwszej instancji
z uzasadnieniem, a odpis tego orzeczenia dor´cza si´
osobom uprawnionym do z"oŻenia odwo"ania.
Art. 58. Prze"oŻony dyscyplinarny, który wszczą"
post´powanie dyscyplinarne, po rozpatrzeniu wnios- 3. W terminie trzech dni od dnia przeprowadzenia
ku rzecznika dyscyplinarnego, zawierajÄ…cego propo- raportu dyscyplinarnego z udzia"em obwinionego lub
zycj´ orzeczenia z uzasadnieniem, w terminie trzech jego obroÅ‚
cy, osoby uprawnione do z"oŻenia odwo"a-
dni od dnia jego otrzymania: nia mogÄ… z"oÅ»yç do prze"oÅ»onego dyscyplinarnego
albo organu wojskowego uprawnionego do orzekania
1) orzeka w pierwszej instancji albo
o ukaraniu wniosek o sporzÄ…dzenie na piĘmie i dor´-
czenie uzasadnienia orzeczenia.
2) przedstawia w"aĘciwemu prze"oŻonemu dyscypli-
narnemu albo organowi wojskowemu uprawnio-
4. Termin okreĘlony w ust. 3 jest nieprzekraczalny
nemu do orzekania o ukaraniu wniosek o wymie-
i nie podlega przywróceniu.
rzenie kary lub zastosowanie Ęrodka dyscyplinar-
5. Uzasadnienie orzeczenia sporzÄ…dza si´ w ciÄ…gu
nego, do orzeczenia których nie jest uprawniony.
trzech dni od dnia otrzymania wniosku i wraz z orze-
Art. 59. 1. Organ orzekajÄ…cy orzeka podczas rapor-
czeniem dor´cza si´ osobie, która go z"oÅ»y"a, oraz in-
tu dyscyplinarnego, z zastrzeŻeniem ust. 2.
nym osobom uprawnionym do z"oŻenia odwo"ania.
2. Raportu dyscyplinarnego moŻna nie przeprowa-
6. Odpis orzeczenia organu orzekajÄ…cego w pierw-
dzaç i wydaç orzeczenie w przypadku:
szej instancji, w przypadku jego uprawomocnienia si´,
przesy"a si´ w ciÄ…gu czternastu dni odpowiednio od
1) uniewinnienia albo umorzenia post´powania dys-
dnia, o którym mowa w ust. 3 lub 5, pokrzywdzonemu
cyplinarnego albo odstÄ…pienia od ukarania;
oraz prze"oÅ»onemu, na polecenie którego wszcz´to po-
st´powanie dyscyplinarne, a takÅ»e organowi, na które-
2) przyj´cia przez prze"oÅ»onego dyscyplinarnego
go wniosek post´powanie to zosta"o wszcz´te.
wniosku obwinionego o dobrowolne poddanie si´
ukaraniu.
Rozdzia" 7
Art. 60. 1. Do udzia"u w raporcie dyscyplinarnym,
Post´powanie w trybie zwyk"ym przed organem
podajÄ…c termin i miejsce jego przeprowadzenia, or-
odwo"awczym
gan orzekajÄ…cy wzywa:
Art. 63. 1. W przypadku orzeczenia wydanego
1) obwinionego;
w pierwszej instancji przys"uguje odwo"anie:
2) obroł
c´ obwinionego;
1) obwinionemu lub jego obroł
cy  od orzeczenia
3) rzecznika dyscyplinarnego. organu orzekajÄ…cego;
Dziennik Ustaw Nr 190  14222  Poz. 1474
2) rzecznikowi dyscyplinarnemu  od orzeczenia 5. Odwo"anie od orzeczenia wojskowego sÄ…du
prze"oÅ»onego dyscyplinarnego albo organu woj- garnizonowego rozpoznaje wojskowy sÄ…d okr´gowy.
skowego uprawnionego do orzekania o ukaraniu,
wydanego w pierwszej instancji;
6. Organ odwo"awczy moÅ»e uzupe"niç materia"
dowodowy lub zleciç wykonanie okreĘlonych czynno-
3) prze"oŻonemu dyscyplinarnemu  od orzeczenia
Ęci rzecznikowi dyscyplinarnemu, jeŻeli jest to po-
rozstrzygajÄ…cego odmiennie niÅ» we wniosku,
trzebne do prawid"owego rozpatrzenia odwo"ania.
o którym mowa w art. 58 pkt 2.
7. Po uzupe"nieniu materia"u dowodowego rzecz-
2. Od orzeczenia, o którym mowa w art. 23 ust. 1,
nik dyscyplinarny przedstawia organowi odwo"aw-
przys"uguje odwo"anie na zasadach okreĘlonych
czemu wniosek, w którym zamieszcza propozycj´
w ust. 1, które stosuje si´ odpowiednio.
orzeczenia.
Art. 64. 1. Odwo"anie wnosi si´ na piĘmie, za po-
Art. 66. 1. Wydanie postanowienia o odmowie
Ęrednictwem organu, który orzeka" w sprawie
przyj´cia odwo"ania od orzeczenia wydanego
w pierwszej instancji. Wnoszący odwo"anie moŻe je
w pierwszej instancji lub rozpatrzenie odwo"ania po-
cofnÄ…ç.
winno nastÄ…piç w terminie siedmiu dni od dnia otrzy-
2. WnoszÄ…cy odwo"anie powinien wskazaç orze- mania wniosku rzecznika dyscyplinarnego, przepro-
czenie, od którego si´ odwo"uje, oraz podaç, czego si´ wadzajÄ…cego uzupe"nienie materia"u dowodowego
domaga. albo od dnia otrzymania odwo"ania.
3. Termin do wniesienia odwo"ania do wyŻszego
2. Organ odwo"awczy moÅ»e zaŻądaç od organu
prze"oŻonego dyscyplinarnego wynosi trzy dni, a do
orzekajÄ…cego w pierwszej instancji sporzÄ…dzenia uza-
sÄ…du wojskowego  siedem dni, od dnia:
sadnienia do wydanego orzeczenia, jeŻeli go nie spo-
rzÄ…dzono, albo uzupe"nienia tego uzasadnienia.
1) dor´czenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem;
2) raportu dyscyplinarnego, jeŻeli nie zosta" z"oŻony
3. Organ odwo"awczy zawiadamia o terminie
wniosek o sporzÄ…dzenie na piĘmie i dor´czenie
i miejscu rozpatrzenia odwo"ania:
uzasadnienia orzeczenia;
1) obwinionego, jeŻeli wraz z odwo"aniem wniós"
3) dor´czenia odpisu orzeczenia, jeÅ»eli raport dyscy-
o wys"uchanie, oraz jego obroł
c´;
plinarny przeprowadzono bez udzia"u obwinione-
go lub jego obroł
cy albo wydano orzeczenie bez
2) rzecznika dyscyplinarnego.
przeprowadzenia raportu dyscyplinarnego.
Art. 67. 1. Po rozpatrzeniu odwo"ania organ odwo-
4. Terminy okreĘlone w ust. 3 są nieprzekraczalne
"awczy orzeka o:
i nie podlegają przywróceniu.
1) utrzymaniu w mocy orzeczenia albo
Art. 65. 1. Odwo"anie od orzeczenia wydanego
w pierwszej instancji przez prze"oŻonego dyscyplinar-
2) zmianie orzeczenia w ca"oĘci lub w cz´Ä˜ci i w tym
nego albo organ wojskowy uprawniony do orzekania
zakresie wymierza innÄ… kar´ lub Ęrodek dyscypli-
o ukaraniu rozpoznaje wyŻszy prze"oŻony dyscyplinar-
narny albo odst´puje od ukarania, albo
ny, z zastrzeŻeniem ust. 2 i 3.
3) uchyleniu orzeczenia w ca"oĘci lub w cz´Ä˜ci
2. Odwo"anie od orzeczenia dotyczÄ…cego kary dys-
i w tym zakresie uniewinnia obwinionego albo
cyplinarnej, o której mowa w:
umarza post´powanie dyscyplinarne.
1) art. 24 pkt 5  rozpoznaje organ wojskowy nad-
rz´dny nad organem uprawnionym do zwolnienia
2. Organ odwo"awczy moÅ»e rozstrzygnÄ…ç na nie-
z danego stanowiska s"uŻbowego lub Minister
korzyĘç obwinionego tylko wtedy, gdy odwo"anie
Obrony Narodowej, z zastrzeŻeniem ust. 3;
wniesiono na niekorzyĘç obwinionego.
2) art. 24 pkt 7, bez wzgl´du na stopieÅ‚
wojskowy
obwinionego  rozpoznaje wojskowy sÄ…d garni- Art. 68. 1. Orzeczenie organu odwo"awczego wraz
zonowy. z uzasadnieniem dor´cza si´ obwinionemu, obroÅ‚
cy
obwinionego, rzecznikowi dyscyplinarnemu i prze"o-
3. Odwo"anie od orzeczenia wydanego w spra-
Żonemu dyscyplinarnemu albo organowi wojskowe-
wach dyscyplinarnych przez Ministra Obrony Narodo-
mu, który orzeka" w sprawie w pierwszej instancji.
wej, Naczelnego Dowódc´ Si" Zbrojnych lub kierowni-
ka instytucji cywilnej rozpatruje wojskowy sÄ…d garni-
2. Prawomocne orzeczenie wraz z uzasadnieniem
zonowy.
dor´cza si´ równieÅ» pokrzywdzonemu oraz organowi,
na wniosek którego post´powanie dyscyplinarne zo-
4. JeŻeli wraz z karą dyscyplinarną prze"oŻony dys-
sta"o wszcz´te, a takÅ»e prze"oÅ»onemu, na polecenie
cyplinarny lub organ wojskowy uprawniony do orze-
którego post´powanie to wszcz´to, o ile nie jest nim
kania o ukaraniu zastosowa" Ęrodek dyscyplinarny,
organ orzekajÄ…cy w tej sprawie.
odwo"anie od orzeczenia o ukaraniu rozpoznaje ten
organ odwo"awczy, który jest w"aĘciwy do rozpozna-
3. Przepis ust. 1 stosuje si´ w post´powaniu od-
nia odwo"ania od orzeczenia o wymierzonej karze
dyscyplinarnej. wo"awczym przed sÄ…dem wojskowym.
Dziennik Ustaw Nr 190  14223  Poz. 1474
Art. 69. 1. Od orzeczeł
organu odwo"awczego od- Art. 73. 1. Nie póęniej niŻ w terminie siedmiu dni
wo"anie nie przys"uguje. od dnia otrzymania wniosku rzecznika dyscyplinarne-
go, który bada" przes"anki wzruszenia prawomocnego
2. Orzeczenie staje si´ prawomocne:
orzeczenia dyscyplinarnego, wyŻszy prze"oŻony dys-
cyplinarny:
1) z up"ywem terminu do wniesienia odwo"ania lub
zaÅ»alenia, jeÅ»eli go nie wniesiono lub je cofni´to;
1) wydaje postanowienie o odmowie wszcz´cia po-
st´powania w sprawie wzruszenia prawomocne-
2) w dniu wydania przez organ odwo"awczy orzecze-
go orzeczenia dyscyplinarnego albo
nia lub postanowienia koł
czÄ…cego post´powanie.
2) wszczyna post´powanie w sprawie wzruszenia
DZIA¸ IV
prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego oraz
wyznacza termin i miejsce jej rozpatrzenia.
Post´powanie po uprawomocnieniu si´
orzeczenia
2. W przypadku wniosku rzecznika dyscyplinarne-
go o wszcz´cie post´powania w sprawie wzruszenia
Rozdzia" 1
prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego, do cza-
su jego wszcz´cia i wydania orzeczenia o zmianie lub
Post´powanie w sprawie wzruszenia
uchyleniu prawomocnego orzeczenia, wyŻszy prze"o-
prawomocnego orzeczenia
Żony dyscyplinarny moŻe orzec o odroczeniu wykona-
nia lub przerwaniu wykonywania kary lub Ęrodka dys-
Art. 70. Prawomocne orzeczenie organu orzekajÄ…-
cyplinarnego, które nie zosta"y wykonane w ca"oĘci
cego zmienia si´ albo uchyla, jeÅ»eli:
lub w cz´Ä˜ci.
1) ujawniono nowe okolicznoĘci istotne dla rozstrzyg-
ni´cia sprawy;
3. Na postanowienie o odmowie wzruszenia pra-
womocnego orzeczenia dyscyplinarnego osobom lub
2) wydano je z raŻącym naruszeniem przepisów pra-
organom, o których mowa w art. 71 ust. 1 pkt 1 i 2,
wa, które mog"o mieç istotny wp"yw na jego treĘç;
przys"uguje zaŻalenie, w terminie siedmiu dni od dnia
dor´czenia postanowienia, do kolejnego w hierarchii
3) zosta"o ono wydane w oparciu o orzeczenie lub
s"uŻbowej wyŻszego prze"oŻonego dyscyplinarnego
decyzj´ innego organu, które zosta"y nast´pnie
lub w"aĘciwego sądu wojskowego.
uchylone albo zmienione w istotnym zakresie,
a mia"y znaczÄ…cy wp"yw na rozstrzygni´cie spra-
Art. 74. W trakcie rozpatrywania sprawy o wzru-
wy.
szenie prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego
Art. 71. 1. Wzruszenie prawomocnego orzeczenia
wyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny w szczególnoĘci:
dyscyplinarnego nast´puje:
1) wys"uchuje rzecznika dyscyplinarnego, jeŻeli pole-
1) na wniosek prokuratora wojskowego lub organu
ci" mu si´ stawiç;
kontroli;
2) wys"uchuje, jeÅ»eli si´ stawili:
2) w trybie nadzoru nad wykonaniem ukarania oraz
a) ukaranego,
w ramach dzia"alnoĘci kontrolnej prowadzonych
w resorcie obrony narodowej, przez wyŻszego
b) obroł
c´ ukaranego, jeÅ»eli zosta" ustanowiony.
prze"oŻonego dyscyplinarnego lub w"aĘciwy sąd
wojskowy;
Art. 75. 1. WyŻszy prze"oŻony dyscyplinarny lub
sÄ…d wojskowy, w razie:
3) na wniosek ukaranego, pokrzywdzonego lub orga-
nu, na wniosek którego wszcz´to post´powanie
1) zmiany prawomocnego orzeczenia, która moŻe
dyscyplinarne.
nastÄ…piç na korzyĘç obwinionego, a jeÅ»eli nie wy-
2. Uchylenie lub zmiana prawomocnego orzecze- stąpi"y przes"anki, o których mowa w art. 22, na je-
go niekorzyĘç  orzeka o ukaraniu odmiennie niÅ»
nia w trybie nadzoru nast´puje z urz´du.
w prawomocnym orzeczeniu dyscyplinarnym
Art. 72. Do wzruszenia prawomocnego orzeczenia
albo o odstÄ…pieniu od ukarania;
dyscyplinarnego uprawniony jest:
2) uchylenia w ca"oĘci lub w cz´Ä˜ci prawomocnego
1) kolejny w hierarchii s"uŻbowej wyŻszy prze"oŻony
orzeczenia dyscyplinarnego  orzeka o uniewin-
dyscyplinarny nad organem, który wyda" prawo-
nieniu, umorzeniu post´powania dyscyplinarnego
mocne orzeczenie, z zastrzeŻeniem pkt 2 i 3;
albo przekazuje spraw´ do ponownego rozpatrze-
nia, jeŻeli nie up"yną" okres przedawnienia ukara-
2) wojskowy sąd garnizonowy  jeŻeli orzeczenie
nia dyscyplinarnego.
zosta"o wydane przez prze"oŻonego dyscyplinar-
nego, wymienionego w art. 4 ust. 1 pkt 1, lub do-
2. Od orzeczenia, o którym mowa w ust. 1, nie
tyczy"o wymierzenia kary dyscyplinarnej, o której
przys"uguje odwo"anie.
mowa w art. 24 pkt 5 i 7;
3) wojskowy sÄ…d okr´gowy  jeÅ»eli orzeczenie upra- 3. W sprawach nieuregulowanych w tym rozdzia-
womocni"o si´ w wyniku rozpoznania odwo"ania le stosuje si´ odpowiednio przepisy dotyczÄ…ce post´-
przez wojskowy sÄ…d garnizonowy. powania dyscyplinarnego w trybie zwyk"ym.
Dziennik Ustaw Nr 190  14224  Poz. 1474
Rozdzia" 2 3. Wykonywanie ukarania naleŻy niezw"ocznie za-
koł
czyç, jeÅ»eli wystÄ…pi"a którakolwiek z okolicznoĘci
Wykonywanie ukarania wymienionych w art. 76 ust. 2 i 3.
Art. 76. 1. Do wykonania orzeczenia dyscyplinar- 4. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje si´ tylko z waÅ»nych
nego o ukaraniu przyst´puje si´ niezw"ocznie po przyczyn s"uÅ»bowych lub innych dotyczÄ…cych ukara-
uprawomocnieniu si´ orzeczenia dyscyplinarnego. nego i na czas okreĘlony.
2. Orzeczenia o ukaraniu nie wykonuje si´ po up"y- 5. Przed up"ywem okresu, o którym mowa
wie szeĘciu miesi´cy od dnia, w którym orzeczenie to w ust. 4, organ orzekajÄ…cy moÅ»e odwo"aç odroczenie,
sta"o si´ prawomocne. przerwanie albo roz"oÅ»enie na raty wykonania ukara-
nia, jeŻeli:
3. Z dniem zwolnienia ukaranego Żo"nierza z czyn-
1) przesta"y wyst´powaç przyczyny, o których mowa
nej s"uŻby wojskowej nie podlegają wykonaniu wyda-
w ust. 4;
ne wobec niego orzeczenia o ukaraniu, niewykonane
w ca"oĘci lub w cz´Ä˜ci przed tym dniem, z wy"Ä…czeniem
2) ukarany uchybi" terminowi p"atnoĘci choçby jed-
kary pieni´Å»nej oraz Ęrodków dyscyplinarnych zobo-
nej raty, chyba Że wykaŻe on, Że nastąpi"o to
wiÄ…zania do naprawienia wyrzÄ…dzonej szkody i poda-
z przyczyn od niego niezaleŻnych.
nia informacji o ukaraniu do wiadomoĘci innych osób.
Art. 79. Minister Obrony Narodowej w porozumie-
4. Wykonanie ukarania zarzÄ…dza organ orzekajÄ…cy,
niu z Ministrem SprawiedliwoĘci okreĘli, w drodze
który wyda" orzeczenie o ukaraniu w pierwszej instan-
rozporzÄ…dzenia:
cji.
1) sposób wykonywania kar i Ęrodków dyscyplinar-
5. Uprawnienie do nadzoru nad wykonaniem uka-
nych, w szczególnoĘci z uwzgl´dnieniem trybu za-
rania przys"uguje organowi, który zarządzi" wykona-
rzÄ…dzania oraz orzekania w sprawach ich wykona-
nie ukarania, wyŻszemu prze"oŻonemu dyscyplinarne-
nia, a takÅ»e post´powania przy wykonywaniu po-
mu oraz prokuratorowi wojskowemu.
szczególnych kar i Ęrodków dyscyplinarnych,
Art. 77. 1. Kar´ dyscyplinarnÄ…, o której mowa
2) warunki tworzenia pomieszczeł
, w których przeby-
w art. 24 pkt 1, 2, 4 i 6, uwaÅ»a si´ za wykonanÄ… z chwi-
wajÄ… ukarani karÄ… aresztu izolacyjnego, podczas
lÄ… uprawomocnienia si´ orzeczenia.
odbywania tej kary, oraz warunki, jakim powinny
one odpowiadaç, z uwzgl´dnieniem rozmieszcze-
2. ZarzÄ…dzenie wykonania kary:
nia tych pomieszczeł
w izbach zatrzymał
, orga-
nów wojskowych uprawnionych do tworzenia
1) pieni´Å»nej  umieszcza si´ w rozkazie lub decyzji
i znoszenia tych pomieszczeł
, obowiÄ…zku zawiada-
w celu potrącenia naleŻnej kwoty z uposaŻenia
miania o tym wojskowego sÄ…du garnizonowego
ukaranego Żo"nierza na zasadach okreĘlonych
i wojskowego prokuratora garnizonowego, warun-
w przepisach dotyczących uposaŻeł
Żo"nierzy;
ków lokalizacji i wyposaŻenia tych pomieszczeł
,
szczegó"owych warunków, jakim powinny odpo-
2) odwo"ania z zajmowanego stanowiska s"uŻbowe-
wiadaç te pomieszczenia, w szczególnoĘci zapew-
go  stanowi decyzja organu wojskowego
niajÄ…cych wymaganÄ… minimalnÄ… powierzchni´,
o zwolnieniu ukaranego Żo"nierza z zajmowanego
oraz warunków wydzielania i lokalizacji pomiesz-
stanowiska s"uŻbowego;
czeł
, w których przebywają ukarani karą aresztu
3) usuni´cia ze s"uÅ»by kandydackiej, s"uÅ»by przygo- izolacyjnego, podczas odbywania tej kary
towawczej, okresowej s"uŻby wojskowej albo z za-
wodowej s"uŻby wojskowej  stanowi decyzja or-  dostosowując przepisy okreĘlone w pkt 1 i 2 do
ganu wojskowego o zwolnieniu ukaranego Żo"nie- warunków pe"nienia czynnej s"uŻby wojskowej po
og"oszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych,
rza ze s"uŻby wojskowej.
w czasie wojny, a takŻe podczas wykonywania zadał

s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojennych oraz w przy-
3. Zarządzenie wykonania Ęrodka dyscyplinarnego
umieszcza si´ w rozkazie lub decyzji, okreĘlajÄ…c miej- padku uÅ»ycia Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
poza granicami pał
stwa, jak równieŻ udzia"u w ak-
sce, sposób i termin wykonania tego Ęrodka.
cjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowni-
Art. 78. 1. Organ, który wyda" orzeczenie w pierw- czych.
szej instancji, moÅ»e odroczyç albo przerwaç wykona-
nie kary pieni´Å»nej oraz Ęrodków dyscyplinarnych zo- Rozdzia" 3
bowiązania do wykonania dodatkowych zadał
s"uÅ»-
bowych lub zobowiÄ…zania do naprawienia wyrzÄ…dzo- Koszty post´powania dyscyplinarnego
nej szkody, z zastrzeŻeniem ust. 2.
Art. 80. 1. Kosztami post´powania dyscyplinarne-
2. Wykonanie kary pieni´Å»nej lub Ęrodka dyscypli- go sÄ… wydatki, które ponosi Skarb PaÅ‚
stwa w zwiÄ…zku
narnego polegajÄ…cego na zobowiÄ…zaniu Å»o"nierza do z post´powaniem dyscyplinarnym.
naprawienia wyrzÄ…dzonej szkody moÅ»na odroczyç
w ca"oĘci albo w cz´Ä˜ci lub roz"oÅ»yç na raty. Odrocze- 2. Wydatkami Skarbu PaÅ‚
stwa zwiÄ…zanymi z po-
nie lub roz"oÅ»enie na raty wykonania tego Ęrodka mo- st´powaniem dyscyplinarnym sÄ… w szczególnoĘci wy-
Å»e nastÄ…piç wy"Ä…cznie za zgodÄ… pokrzywdzonego. datki z tytu"u:
Dziennik Ustaw Nr 190  14225  Poz. 1474
1) dor´czania wezwaÅ‚
i innych pism;  kandydatowi na Żo"nierza zawodowego albo
Å»o"nierzowi pe"niÄ…cemu s"uÅ»b´ przygoto-
2) sprowadzenia obwinionego;
wawczÄ… albo okresowÄ… s"uÅ»b´ wojskowÄ…,
wed"ug stawek obowiÄ…zujÄ…cych w dniu upra-
3) przejazdu osób;
womocnienia si´ orzeczenia o ukaraniu, wraz
z odsetkami ustawowymi liczonymi od tego
4) ogl´dzin, opinii i t"umaczeÅ‚
.
dnia do dnia wyp"aty;
3. Skarb Pał
stwa nie ponosi wydatków obwinio-
2) w art. 24 pkt 5  ukaranemu:
nego zwiÄ…zanych z post´powaniem dyscyplinarnym,
z zastrzeŻeniem ust. 4. a) przys"uguje wyznaczenie na dotychczas zajmo-
wane stanowisko s"uŻbowe, a w razie braku ta-
kiej moŻliwoĘci  wyznaczenie na stanowisko
4. W przypadku uniewinnienia lub umorzenia po-
s"uŻbowe zaszeregowane do tego samego stop-
st´powania dyscyplinarnego obwinionemu przys"u-
nia etatowego i grupy uposaŻenia; w przypadku
guje zwrot uzasadnionych i udokumentowanych wy-
wyznaczenia na stanowisko s"uŻbowe o niŻszej
datków poniesionych w tym post´powaniu.
grupie uposaÅ»enia, Å»o"nierzowi zachowuje si´
na czas zajmowania tego stanowiska grup´
5. W przypadku uniewinnienia obwinionego od
uposaŻenia, do której zaszeregowane by"o sta-
niektórych zarzucanych mu przewinieł
dyscyplinar-
nowisko s"uŻbowe, z którego Żo"nierz zosta" od-
nych albo umorzenia post´powania dyscyplinarnego
wo"any,
co do niektórych przewinieł
dyscyplinarnych, przepis
ust. 4 stosuje si´ odpowiednio w cz´Ä˜ci uniewinniajÄ…- b) wyrównuje si´ uposaÅ»enie w wysokoĘci róŻnicy
cej lub umarzajÄ…cej.
mi´dzy uposaÅ»eniem, jakie przys"ugiwa"oby na
stanowisku s"uŻbowym zajmowanym przed od-
6. Roszczenie z tytu"u wydatków, o których mowa
wo"aniem, a uposaŻeniem przys"ugującym na
w ust. 4 i 5, ulega przedawnieniu z up"ywem trzech lat
stanowisku s"uŻbowym przed uchyleniem orze-
od dnia uprawomocnienia si´ orzeczenia koÅ‚
czÄ…cego
czenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej, wraz
post´powanie dyscyplinarne.
z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia
uprawomocnienia si´ orzeczenia o wymierze-
Rozdzia" 4 niu tej kary do dnia wyp"aty wyrównania;
3) w art. 24 pkt 3  ukaranemu wyp"aca si´ kwot´
Likwidacja skutków uchylonych lub zmienionych
odpowiadajÄ…cÄ… kwocie kary pieni´Å»nej, wraz z od-
prawomocnych orzeczeł
dyscyplinarnych
setkami ustawowymi liczonymi od dnia, w którym
dokonano potrÄ…cenia kwoty kary pieni´Å»nej, do
Art. 81. JeŻeli orzeczenie o ukaraniu zosta"o:
dnia wyp"aty.
1) uchylone  skutki, jakie to orzeczenie wywo"a"o,
ulegają uchyleniu w ca"oĘci, z zastrzeŻeniem 2. W razie uchylenia orzeczenia o wymierzeniu
art. 82; Ęrodka dyscyplinarnego zobowiązania do wykonania
dodatkowych zadał
s"uŻbowych  ukaranemu przy-
2) zmienione  skutki, jakie to orzeczenie wywo"a"o,
s"uguje dodatkowy czas wolny od s"uŻby w wymiarze
ulegajÄ… uchyleniu w zmienionej cz´Ä˜ci.
równym wykonanemu Ęrodkowi, na zasadach i w try-
bie okreĘlonych w przepisach o czasie s"uŻby Żo"nierzy.
Art. 82. 1. W razie uchylenia orzeczenia o wymie-
rzeniu kary dyscyplinarnej, o której mowa:
3. Ukaranego Żo"nierza, o którym mowa w ust. 1
pkt 1, ponownie powo"uje si´, na jego wniosek, do
1) w art. 24 pkt 7:
pe"nienia:
a) ukaranego ponownie powo"uje si´ do czynnej
1) zawodowej s"uŻby wojskowej i wyznacza na do-
s"uŻby wojskowej, na jego wniosek z"oŻony nie
tychczas zajmowane stanowisko s"uŻbowe lub, je-
póęniej niŻ w terminie czternastu dni od dnia
Żeli to nie jest moŻliwe, na inne, zaszeregowane
dor´czenia mu orzeczenia o uchyleniu orzecze-
do tego samego stopnia etatowego i grupy upo-
nia o wymierzeniu tej kary, jeŻeli ukarany spe"-
saŻenia lub z jej zachowaniem na czas zajmowa-
nia wymagania w zakresie wieku oraz zdolnoĘci
nia tego stanowiska przez Żo"nierza, albo przenosi
fizycznej i psychicznej do tej s"uŻby, a w przy-
si´ go do rezerwy kadrowej;
padku okresowej s"uŻby wojskowej równieŻ je-
Żeli istnieją nadal potrzeby powo"ania do tej
2) okresowej s"uŻby wojskowej, jeŻeli istnieją nadal
s"uŻby,
potrzeby powo"ania do tej s"uŻby, po zawarciu
z nim kontraktu i nadaniu przydzia"u kryzysowego
b) ukaranemu wyp"aca si´ uposaÅ»enie utracone
na dotychczas zajmowane stanowisko s"uŻbowe
wskutek kary dyscyplinarnej, naleŻne:
lub, jeŻeli to nie jest moŻliwe, na inne, zaszerego-
 Żo"nierzowi zawodowemu na zajmowanym
wane do tego samego stopnia etatowego;
stanowisku s"uŻbowym, wed"ug stawek obo-
wiÄ…zujÄ…cych w dniu uprawomocnienia si´ 3) s"uÅ»by kandydackiej albo do s"uÅ»by przygotowaw-
orzeczenia o ukaraniu, wraz z odsetkami czej, z zachowaniem nabytych w s"uŻbie upraw-
ustawowymi liczonymi od tego dnia do dnia nieł
i moŻliwoĘci kontynuowania studiów lub na-
wyp"aty, nie póęniej jednak niŻ do dnia zaist- uki od etapu, na jakim ją przerwa", jeŻeli spe"nia
nienia podstawy zwolnienia z zawodowej on warunki powo"ania do s"uŻby kandydackiej
s"uŻby wojskowej, albo s"uŻby przygotowawczej.
Dziennik Ustaw Nr 190  14226  Poz. 1474
4. JeŻeli w przypadkach, o których mowa w ust. 1 5) dokumenty dotyczące wykonania ukarania oraz li-
pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. a, nie nastąpi"o ponowne powo- kwidacji skutków ukarania, a takŻe wczeĘniejszego
"anie do zawodowej s"uŻby wojskowej lub wyznacze- zatarcia ukarania;
nie na stanowisko s"uŻbowe, data zwolnienia Żo"nie-
6) dokumenty dotyczÄ…ce sprawy o wzruszenie pra-
rza z zawodowej s"uŻby wojskowej nie ulega zmianie,
przy czym uznaje si´, Å»e zwolnienie tego Å»o"nierza na- womocnego orzeczenia dyscyplinarnego;
stąpi"o w drodze wypowiedzenia stosunku s"uŻbowe-
7) dokumenty dotyczÄ…ce zastosowania dyscyplinar-
go dokonanego przez w"aĘciwy organ.
nych Ęrodków zapobiegawczych;
5. W razie braku moŻliwoĘci ponownego powo"a-
8) inne dokumenty zwiÄ…zane z reagowaniem dyscy-
nia do s"uŻby kandydackiej albo do s"uŻby przygoto-
plinarnym.
wawczej, ukaranemu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1,
przys"uguje wyp"ata utraconej wskutek kary dyscypli-
2. Do akt post´powania dyscyplinarnego do"Ä…cza
narnej cz´Ä˜ci uposaÅ»enia, wed"ug stawek obowiÄ…zujÄ…-
si´ dokumenty zwiÄ…zane z post´powaniem dyscypli-
cych w dniu uprawomocnienia si´ orzeczenia o ukara-
narnym, w szczególnoĘci wymienione w ust. 1
niu, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tego
pkt 4 7.
dnia do dnia wyp"aty, nie d"uŻej jednak niŻ do dnia
up"ywu programowego czasu odpowiednio studiów
3. ZaginionÄ… lub zniszczonÄ… w ca"oĘci albo w cz´-
w uczelni wojskowej lub nauki w szkole podoficerskiej
Ęci dokumentacj´ dyscyplinarnÄ… odtwarza si´ w zakre-
albo w centrum lub w oĘrodku szkolenia.
sie niezb´dnym do kontynuowania lub rozstrzygni´-
6. NaleÅ»noĘci pieni´Å»ne, o których mowa w ust. 1 cia sprawy.
i 5, wraz z odsetkami ustawowymi wyp"aca Żo"nierzo-
wi organ finansowy odpowiednio jednostki wojsko- Art. 84. 1. Ewidencja dyscyplinarna obejmuje:
wej lub instytucji cywilnej, w której aktualnie pe"ni on
s"uÅ»b´ wojskowÄ…, a osobie zwolnionej z czynnej s"uÅ»- 1) ewidencj´ wyróŻnieÅ‚
w formie karty wyróŻnieł

by wojskowej  szef wojewódzkiego sztabu wojsko- Żo"nierza;
wego w"aĘciwy terytorialnie dla organu, który orzek"
2) ewidencj´ ukaraÅ‚
dyscyplinarnych w formie karty
o wzruszeniu prawomocnego orzeczenia dyscyplinar-
ukarania Żo"nierza;
nego.
3) ewidencj´ post´powaÅ‚
dyscyplinarnych w formie
7. Przepisy ust. 1 6 stosuje si´ odpowiednio w ra-
rejestru post´powaÅ‚
dyscyplinarnych;
zie zmiany prawomocnego orzeczenia i uniewinnie-
nia, odstÄ…pienia od ukarania albo wymierzenia w ca-
4) informacje o wypadkach wynik"ych z naruszenia
"oĘci lub w cz´Ä˜ci "agodniejszego rodzaju kary, której
prawa przez Żo"nierzy, rodzajach naruszeł
dyscy-
obwiniony nie powinien by" ponieĘç.
pliny wojskowej, obj´ciu Å»o"nierzy dyscyplinarny-
mi i karnymi Ęrodkami zapobiegawczymi, a takŻe
8. W sprawach, o których mowa w ust. 1 3, 5 i 7,
o rodzajach ukarał
Żo"nierzy oraz wykonaniu tych
orzeka organ, który uchyli" lub zmieni" prawomocne
ukarał
, zawierające równieŻ dane okreĘlone
orzeczenie dyscyplinarne o ukaraniu.
w ust. 3 pkt 1.
9. Od orzeczenia w sprawach, o których mowa
2. W karcie wyróŻnieł
Å»o"nierza zamieszcza si´:
w ust. 1 3, 5 i 7, ukaranemu przys"uguje odwo"anie
na zasadach i w trybie okreĘlonych w art. 63 69.
1) dane wyróŻnionego:
10. W razie uniewinnienia ukaranego Żo"nierza,
a) stopieł
wojskowy, imi´ i nazwisko, imi´ ojca,
wobec którego zastosowano Ęrodek dyscyplinarny
numer ewidencyjny PESEL,
podania informacji o ukaraniu do wiadomoĘci innych
osób, organ orzekający w pierwszej instancji nie- b) oznaczenie ostatnio zajmowanego stanowiska
zw"ocznie podaje informacj´ o uniewinnieniu tego
s"uŻbowego oraz rodzaju pe"nionej s"uŻby woj-
Żo"nierza w ten sam sposób, w jaki wykonano Ęrodek
skowej,
dyscyplinarny.
c) oznaczenie jednostki wojskowej lub instytucji
cywilnej, w której pe"ni on s"uÅ»b´ wojskowÄ…
Rozdzia" 5
albo pe"ni" ją przed zwolnieniem z tej s"uŻby,
Dokumentacja i ewidencja dyscyplinarna
d) oznaczenie pododdzia"u lub komórki wewn´trz-
oraz zatarcie ukarania
nej, w której zajmuje on stanowisko s"uŻbowe;
Art. 83. 1. Dokumentacj´ dyscyplinarnÄ… stanowiÄ…:
2) opis zas"ugi b´dÄ…cej podstawÄ… bÄ…dÄ™ warunkiem
udzielenia wyróŻnienia;
1) dokumenty dotyczące wyróŻniania;
3) informacj´ o rodzaju udzielonego wyróŻnienia,
2) dokumenty dotyczÄ…ce odmowy wszcz´cia post´-
z wyjątkiem informacji o udzieleniu wyróŻnienia,
powania dyscyplinarnego;
o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 1;
3) akta post´powania dyscyplinarnego;
4) oznaczenie prze"oŻonego dyscyplinarnego, który
4) dokumenty dotyczÄ…ce nieprzyj´cia odwo"ania; udzieli" wyróŻnienia;
Dziennik Ustaw Nr 190  14227  Poz. 1474
5) numer i dat´ wydania rozkazu lub decyzji oraz b) osoba wyznaczona przez dowódc´ jednostki
oznaczenie organu je wydającego, w których wojskowej do prowadzenia spraw kadrowych
stwierdzono udzielenie wyróŻnienia;  dla pozosta"ych Żo"nierzy pe"niących czynną
s"uÅ»b´ wojskowÄ… w danej jednostce wojskowej
6) adnotacje o realizacji wyróŻnienia udzielonego
oraz wykonujących zadania s"uŻbowe w tej jed-
Żo"nierzowi, zapoznaniu Żo"nierza z kartą wyróŻ-
nostce wojskowej Å»o"nierzy b´dÄ…cych w rezer-
nieł
, a takŻe podpis osoby dokonującej wpisu
wie kadrowej albo w dyspozycji, z zastrzeŻe-
w karcie wyróŻnieł
.
niem pkt 2 4,
c) osoba wyznaczona przez kierownika instytucji
3. W karcie ukarania Å»o"nierza zamieszcza si´:
cywilnej do prowadzenia spraw kadrowych 
dla Å»o"nierzy pe"niÄ…cych s"uÅ»b´ wojskowÄ… w in-
1) dane ukaranego:
stytucji cywilnej;
a) stopieł
wojskowy, imi´ i nazwisko, imi´ ojca,
numer ewidencyjny PESEL,
2) b´dÄ…cego dowódcÄ… jednostki wojskowej  pro-
wadzi i przechowuje osoba wyznaczona do pro-
b) oznaczenie ostatnio zajmowanego stanowiska
wadzenia spraw kadrowych przez dowódc´ nad-
s"uŻbowego oraz rodzaju pe"nionej s"uŻby woj-
rz´dnej jednostki organizacyjnej;
skowej,
3) Narodowych Si" Rezerwowych  prowadzi i prze-
c) oznaczenie pododdzia"u lub komórki wewn´trz-
chowuje si´ w sposób okreĘlony w pkt 1 w jedno-
nej, w której zajmuje on stanowisko s"uŻbowe;
stce wojskowej, w której Żo"nierz posiada nadany
przydzia" kryzysowy;
2) oznaczenie organu dyscyplinarnego, który wyda"
prawomocne orzeczenie o ukaraniu;
4) pe"niącego inny rodzaj s"uŻby wojskowej lub s"uŻ-
b´ w innych strukturach niÅ» wymienione
3) dat´ wydania prawomocnego orzeczenia o ukara-
w pkt 1 3 prowadzą i przechowują osoby okreĘ-
niu;
lone w przepisach wydanych na podstawie
4) oznaczenie przewinienia dyscyplinarnego; art. 85.
5) informacj´ o rodzaju i wymiarze orzeczonej kary
7. W dowództwach jednostek wojskowych oraz
dyscyplinarnej lub zastosowanego Ęrodka dyscy-
w nadrz´dnych organach wojskowych w celu prawi-
plinarnego albo Ęrodków dyscyplinarnych;
d"owego rozstrzygania spraw dyscyplinarnych, wyko-
nywania ukarał
oraz sprawowania nadzoru nad ich
6) dane o wykonaniu ukarania albo termin warunko-
wykonywaniem, a takŻe w sprawach wzruszania pra-
wego zawieszenia wykonania ukarania oraz ter-
womocnych orzeczeł
dyscyplinarnych, jak równieŻ
min przedawnienia si´ wykonania ukarania;
dokonywania analiz i ocen stanu dyscypliny i realiza-
cji zadał
zwiÄ…zanych z jej kszta"towaniem, przetwarza
7) termin zatarcia ukarania, o którym mowa w art. 86
si´ dane i informacje zawarte w ewidencji dyscypli-
ust. 1 lub 2;
narnej, w zakresie dotyczÄ…cym podporzÄ…dkowanych
Żo"nierzy.
8) adnotacj´ o niewniesieniu sprzeciwu przez ukara-
nego do orzeczenia w przypadku prowadzenia po-
8. W nadrz´dnych organach wojskowych oraz
st´powania dyscyplinarnego w trybie uproszczo-
w komórce organizacyjnej Ministerstwa Obrony Na-
nym.
rodowej w"aĘciwej do spraw dyscypliny wojskowej
gromadzi si´ równieÅ» dane statystyczne oparte
4. W rejestrze post´powaÅ‚
dyscyplinarnych za-
w szczególnoĘci na informacjach, o których mowa
mieszcza si´ dane obwinionego Å»o"nierza w zakresie
w ust. 1, niezb´dne do dokonywania okresowych ana-
okreĘlonym w ust. 3 pkt 1 i informacje o przebiegu ko-
liz i ocen stanu dyscypliny wojskowej oraz realizacji
lejnych etapów post´powania dyscyplinarnego, orga-
zadał
zwiÄ…zanych z jej kszta"towaniem.
nach, które orzeka"y w tym post´powaniu, udziale
rzecznika dyscyplinarnego oraz wydanym prawomoc-
9. Ewidencj´ dyscyplinarnÄ…, o której mowa
nym orzeczeniu dyscyplinarnym, a takŻe adnotacje
w ust. 1 pkt 2 4, prowadzi si´ w okresie pe"nienia
o obiegu akt post´powania dyscyplinarnego.
przez Żo"nierzy czynnej s"uŻby wojskowej, z wyjątkiem
danych o ukaraniu karą dyscyplinarną, o której mowa
5. Ewidencja dyscyplinarna obejmujÄ…ca dane,
w art. 24 pkt 7, oraz Ęrodka dyscyplinarnego, jeŻeli zo-
o których mowa w ust. 1, moÅ»e byç prowadzona przez
sta" orzeczony wraz z tÄ… karÄ….
uprawnione do tego osoby, równieŻ w formie zbioru
danych przetwarzanych w systemie teleinformatycz-
10. Osobami oraz organami wojskowymi posiada-
nym.
jÄ…cymi dost´p do dokumentacji i ewidencji dyscypli-
narnej w zakresie:
6. Kart´ wyróŻnieÅ‚
Å»o"nierza i kart´ ukarania Å»o"-
nierza:
1) danych o Żo"nierzach i informacji, o których mowa
w pkt 2, niezb´dnych do przeprowadzenia czynno-
1) prowadzi i przechowuje w jednostce wojskowej
Ęci zwiÄ…zanych z post´powaniem dyscyplinarnym,
lub w instytucji cywilnej:
wydaniem postanowienia lub orzeczenia w tym
a) dowódca kompanii albo samodzielnego pluto- post´powaniu, wykonania orzeczenia dyscypli-
nu albo równorz´dnych im pododdzia"ów  dla narnego, likwidacji skutków uchylonego lub zmie-
podporządkowanych Żo"nierzy, nionego prawomocnego orzeczenia dyscyplinar-
Dziennik Ustaw Nr 190  14228  Poz. 1474
nego, a takŻe dokonywania ocen dyscypliny Żo"- Art. 86. 1. Zatarcie ukarania, z zastrzeŻeniem ust. 3
nierzy  sÄ… organy orzekajÄ…ce, wyÅ»si prze"oÅ»eni i 4, nast´puje z mocy prawa w przypadku:
dyscyplinarni, rzecznicy dyscyplinarni uczestni-
1) up"ywu roku od dnia uprawomocnienia si´ orze-
czÄ…cy w danym post´powaniu dyscyplinarnym
czenia o ukaraniu;
oraz odpowiednio osoby i organy wojskowe,
o których mowa w ust. 5 8;
2) up"ywu orzeczonego okresu próby, o którym mo-
wa w art. 23 ust. 2, jeŻeli wykonanie kary nie zosta-
2) informacji statystycznych i opisowych, z wyjÄ…t-
"o zarzÄ…dzone;
kiem danych osobowych  są podmioty, w któ-
3) zwolnienia Żo"nierza z czynnej s"uŻby wojskowej,
rych zakresie dzia"ania naleŻy dokonywanie analiz
nie wczeĘniej jednak niŻ po wykonaniu kary pie-
i ocen dyscypliny wojskowej, a takŻe osoby i insty-
ni´Å»nej oraz Ęrodków dyscyplinarnych zobowiÄ…za-
tucje podejmujące dzia"ania s"uŻące przestrzega-
nia do naprawienia wyrzÄ…dzonej szkody lub poda-
niu porzÄ…dku prawnego.
nia informacji o ukaraniu do wiadomoĘci innych
osób.
Art. 85. 1. Minister Obrony Narodowej okreĘli,
w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia doku-
2. Zatarcie ukarania z przyczyny, o której mowa
mentacji i ewidencji dyscyplinarnej, w tym:
w ust. 1 pkt 3, dotyczy wszystkich kar i Ęrodków dys-
1) szczegó"owe warunki i tryb prowadzenia ewiden- cyplinarnych, z zastrzeŻeniem ust. 4.
cji wyróŻnieł
, wzór rozkazu lub decyzji, w których
3. JeŻeli w okresie roku od dnia uprawomocnienia
stwierdza si´ udzielenie wyróŻnienia, wzór karty
si´ orzeczenia o ukaraniu Å»o"nierza, o którym mowa
wyróŻnieł
Żo"nierza oraz sposób zapoznawania
w ust. 1 pkt 1, nastÄ…pi"o skazanie przez sÄ…d wojskowy,
z nią wyróŻnionego Żo"nierza, a takŻe okres jej
warunkowe umorzenie post´powania karnego lub
przechowywania, w tym takŻe po zwolnieniu Żo"-
ukaranie w post´powaniu dyscyplinarnym, zatarcie
nierza z czynnej s"uŻby wojskowej;
ukarania nie moÅ»e nastÄ…piç przed up"ywem osiemna-
2) kategorie osób: stu miesi´cy od dnia uprawomocnienia si´ ostatniego
orzeczenia.
a) uprawnionych do prowadzenia ewidencji dys-
cyplinarnej oraz gromadzenia lub przetwarzania
4. W razie wymierzenia Żo"nierzowi kary dyscypli-
danych i informacji, o których mowa w art. 84,
narnej, o której mowa w art. 24 pkt 7, oraz Ęrodka dys-
cyplinarnego, jeŻeli zosta" orzeczony wraz z tą karą,
b) obowiÄ…zanych do odtworzenia dokumentacji
ukaranie to ulega zatarciu po up"ywie 5 lat od dnia
dyscyplinarnej, o której mowa w art. 83 ust. 1,
uprawomocnienia si´ orzeczenia o ukaraniu.
sposób jej odtworzenia, a takŻe prostowania
b"´dów pisarskich i rachunkowych oraz innych
5. Z chwilÄ… zatarcia ukarania orzeczonÄ… prawo-
oczywistych pomy"ek;
mocnie kar´ dyscyplinarnÄ… lub Ęrodek dyscyplinarny
uwaÅ»a si´ za nieby"e, a kart´ ukarania Å»o"nierza nisz-
3) formy i wzory:
czy si´.
a) dokumentacji dyscyplinarnej, w tym wzory
wniosków i formularzy dotyczÄ…cych post´po-
6. Zatarcie ukarania nie likwiduje skutków wyko-
wania dyscyplinarnego, dyscyplinarnych Ęrod-
nania kary dyscyplinarnej i Ęrodka dyscyplinarnego.
ków zapobiegawczych oraz badał
albo braku
moŻliwoĘci ich przeprowadzenia, a takŻe spo-
DZIA¸ V
sób dokumentowania tych czynnoĘci,
Przepisy szczególne
b) dokumentów stosowanych w ewidencji dyscy-
plinarnej, o której mowa w art. 84 ust. 1 pkt 2 4,
Art. 87. W czasie pe"nienia s"uŻby wojskowej po
sposób ich prowadzenia oraz okres przechowy-
og"oszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych,
wania;
w czasie wojny, a takŻe podczas wykonywania zadał

s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojennych oraz w przy-
4) zasady obiegu, okres przechowywania, sposób
padku uŻycia Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
brakowania lub archiwizowania dokumentacji
poza granicami pał
stwa, jak równieŻ udzia"u w akcjach
dyscyplinarnej.
humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowniczych:
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, po-
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej moÅ»e poleciç
winno w szczególnoĘci uwzgl´dniç warunki zapew-
wszcz´cie post´powania dyscyplinarnego wobec
niajÄ…ce ochron´ przed nieuprawnionym ujawnieniem
Å»o"nierza pe"niÄ…cego s"uÅ»b´ lub wykonujÄ…cego za-
danych zawartych w dokumentacji i ewidencji dyscy-
dania s"uŻbowe w tych warunkach;
plinarnej, dostosowując wymogi okreĘlone w pkt 1 4
do warunków pe"nienia czynnej s"uŻby wojskowej po
2) jeŻeli udzia" obwinionego albo ukaranego podczas
og"oszeniu mobilizacji, w stanach nadzwyczajnych,
rozpatrywania lub rozpoznawania jego sprawy
w czasie wojny, a takŻe podczas wykonywania zadał

dyscyplinarnej jest niemoŻliwy lub szczególnie
s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojennych oraz w przy- utrudniony, orzeczenie dyscyplinarne lub posta-
padku uÅ»ycia Si" Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nowienie w tej sprawie moÅ»na wydaç bez jego
poza granicami pał
stwa, jak równieÅ» udzia"u w ak- udzia"u; przepisu nie stosuje si´ przy wymierzaniu
cjach humanitarnych, poszukiwawczych lub ratowni- kar dyscyplinarnych, o których mowa w art. 24
czych. pkt 7 i art. 88;
Dziennik Ustaw Nr 190  14229  Poz. 1474
3) moÅ»na odstÄ…piç od wykonywania czynnoĘci lub 11. Do wzruszenia prawomocnego orzeczenia
sporzÄ…dzania dokumentów, których wykonanie uprawniony jest wojskowy sÄ…d okr´gowy.
lub sporządzenie jest niemoŻliwe albo szczególnie
utrudnione; przepisu nie stosuje si´, jeÅ»eli nieprze- 12. W razie uchylenia lub zmiany prawomocnego
orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej aresztu
prowadzenie czynnoĘci albo brak dokumentów
izolacyjnego, ukaranemu przys"uguje odszkodowanie
moÅ»e spowodowaç ograniczenie prawa do obro-
na zasadach okreĘlonych w przepisach ustawy z dnia
ny obwinionego Żo"nierza;
6 czerwca 1997 r.  Kodeks post´powania karnego,
które stosuje si´ odpowiednio, oraz zwrot potrÄ…conej
4) czynnoĘci zastrzeŻone w ustawie dla rzecznika
cz´Ä˜ci uposaÅ»enia, wraz z odsetkami ustawowymi li-
dyscyplinarnego moÅ»e wykonywaç inny Å»o"nierz
czonymi od dnia, w którym uposaŻenie by"o wyma-
wyznaczony przez prze"oŻonego dyscyplinarnego.
galne, do dnia wyp"aty.
Art. 88. 1. W warunkach, o których mowa w art. 87,
DZIA¸ VI
Å»o"nierzom moÅ»na wymierzyç kar´ aresztu izolacyjne-
go.
Przepisy zmieniające, przejĘciowe,
dostosowujące i koł
cowe
2. Kar´ aresztu izolacyjnego wymierza si´ na okres
od siedmiu do czternastu dni.
Rozdzia" 1
3. W czasie odbywania kary, o której mowa
Zmiany w przepisach obowiÄ…zujÄ…cych
w ust. 1, ukarany przebywa w wydzielonym pomiesz-
czeniu izby zatrzymał
, a ponadto ma obowiÄ…zek wy- Art. 89. W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o po-
konywaç zadania s"uÅ»bowe, w wymiarze do oĘmiu wszechnym obowiÄ…zku obrony Rzeczypospolitej Pol-
godzin dziennie. W okresie wykonywania tej kary Żo"- skiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z póęn. zm.9))
nierz ma ograniczonÄ… moÅ»liwoĘç korespondencji, ko- uchyla si´ art. 63b.
rzystania z aparatów telefonicznych oraz innych Ęrod-
ków "ącznoĘci przewodowej i bezprzewodowej, posia- Art. 90. W ustawie z dnia 20 maja 1971 r.  Ko-
deks wykroczeł
(Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 oraz
dania przedmiotów, a takŻe przyjmowania odwiedzin.
z 2008 r. Nr 141, poz. 888) wprowadza si´ nast´pujÄ…ce
zmiany:
4. Úo"nierzowi, wobec którego orzeczono prawo-
mocnie kar´, o której mowa w ust. 1, za okres ukara-
1) w art. 33 w ż 4 pkt 7 otrzymuje brzmienie:
nia potrÄ…ca si´ od najbliÅ»szego terminu p"atnoĘci po-
 7) dzia"anie pod wp"ywem alkoholu, Ęrodka odu-
"ow´ ostatnio otrzymanego uposaÅ»enia zasadniczego
rzajÄ…cego lub innej podobnie dzia"ajÄ…cej sub-
oraz dodatków o charakterze sta"ym.
stancji lub Ęrodka; ;
5. Kar´ aresztu izolacyjnego orzeka wojskowy sÄ…d
2) w art. 51 ż 2 otrzymuje brzmienie:
garnizonowy, na wniosek prze"oŻonego dyscyplinar-
 ż 2. JeŻeli czyn okreĘlony w ż 1 ma charakter
nego zajmującego stanowisko s"uŻbowe nie niŻsze niŻ
chuligał
ski lub sprawca dopuszcza si´ go,
dowódcy jednostki wojskowej. Przepis art. 23 stosuje
b´dÄ…c pod wp"ywem alkoholu, Ęrodka odu-
si´ odpowiednio.
rzajÄ…cego lub innej podobnie dzia"ajÄ…cej sub-
stancji lub Ęrodka,
6. Sąd, który wyda" orzeczenie w pierwszej instan-
podlega karze aresztu, ograniczenia wol-
cji o ukaraniu karą aresztu izolacyjnego, moŻe odro-
noĘci albo grzywny. ;
czyç albo przerwaç wykonanie tej kary.
3) w art. 70 ż 2 otrzymuje brzmienie:
7. Wydane przez sÄ…d zarzÄ…dzenie wykonania kary
 ż 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obo-
aresztu izolacyjnego umieszcza si´ w rozkazie lub de-
wiÄ…zkowi zachowania trzeÄ™woĘci znajduje si´
cyzji dowódcy jednostki wojskowej albo kierownika
w stanie po uŻyciu alkoholu, Ęrodka odurza-
instytucji cywilnej, w której Å»o"nierz pe"ni s"uÅ»b´,
jÄ…cego lub innej podobnie dzia"ajÄ…cej sub-
okreĘlając miejsce i termin wykonania kary.
stancji lub Ęrodka i podejmuje w tym stanie
czynnoĘci zawodowe lub s"uŻbowe. .
8. Kar´ aresztu izolacyjnego wobec ukaranego niÄ…
Żo"nierza wykonuje obs"uga izby zatrzymał
w jed-
Art. 91. W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o pro-
nostkach organizacyjnych Úandarmerii Wojskowej,
kuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z póęn. zm.10))
w jednostkach wojskowych poza granicami pał
stwa
art. 114 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
i na okr´tach wojennych.
      
9)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
9. JeÅ»eli sÄ…d, stwierdzajÄ…c win´, nie znajduje pod-
og"oszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r.
staw do wymierzenia kary aresztu izolacyjnego, prze- Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220,
kazuje spraw´ do ukarania dyscyplinarnego prze"oÅ»o- poz. 1600, z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242,
z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206,
nemu dyscyplinarnemu zajmujÄ…cemu stanowisko
poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458 oraz
s"uŻbowe nie niŻsze niŻ dowódcy jednostki wojskowej
z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 97, poz. 801 i Nr 161,
albo kierownika instytucji cywilnej.
poz. 1278.
10)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
10. Odwo"anie od orzeczenia wojskowego sÄ…du
og"oszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 26, poz. 156
garnizonowego rozpoznaje wojskowy sÄ…d okr´gowy. i 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375.
Dziennik Ustaw Nr 190  14230  Poz. 1474
 2. Przewidziane w art. 71 zawieszenie w czynno- ż 4. Âciganie przest´pstwa okreĘlonego
Ęciach s"uÅ»bowych prokuratorów wojskowych w ż 1 i 2 nast´puje na wniosek do-
jednostek organizacyjnych prokuratury, b´dÄ…cych wódcy jednostki wojskowej. .
oficerami, pociÄ…ga za sobÄ… skutki zawieszenia na
podstawie przepisów ustawy z dnia 9 paędzierni- Art. 93. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r.  Ko-
ka 2009 r. o dyscyplinie wojskowej (Dz. U. Nr 190, deks post´powania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555,
poz. 1474) oraz ustawy z dnia 11 wrzeĘnia 2003 r. z póęn. zm.12)) wprowadza si´ nast´pujÄ…ce zmiany:
o s"uŻbie wojskowej Żo"nierzy zawodowych. .
1) art. 659 otrzymuje brzmienie:
Art. 92. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r.  Ko-
 Art. 659. ż 1. W sprawach o przest´pstwa Ęciga-
deks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z póęn. zm.11))
ne na wniosek dowódcy jednostki
wprowadza si´ nast´pujÄ…ce zmiany:
wojskowej uprawnienia pokrzyw-
1) w art. 323 ż 3 otrzymuje brzmienie:
dzonego lub instytucji okreĘlone
w art. 306, a w wypadku przewidzia-
 ż 3. Úo"nierze innej s"uÅ»by niÅ» zasadnicza odby-
nym w art. 330 ż 2  równieŻ okreĘ-
wajÄ… kar´ ograniczenia wolnoĘci, pozostajÄ…c
lone w art. 55 ż 1, przys"ugują temu
w okreĘlonym miejscu w dyspozycji prze"o-
dowódcy.
Żonego w czasie od zakoł
czenia zaj´ç s"uÅ»-
bowych przez 4 godziny 2 dni w tygodniu.
ż 2. Uprawnienia i obowiązki dowódcy
Sąd moŻe równieŻ orzec potrącenie od 5 do
jednostki wojskowej przys"ugujÄ…
15 % miesi´cznego zasadniczego uposaÅ»e-
odpowiednio kierownikowi instytu-
nia na wskazany cel spo"eczny. ;
cji cywilnej, w której Żo"nierz pe"ni
s"uÅ»b´ wojskowÄ…. ;
2) art. 338 otrzymuje brzmienie:
 Art. 338. ż 1. Úo"nierz, który co najmniej dwu-
2) art. 671 otrzymuje brzmienie:
krotnie w okresie nie d"uŻszym niŻ
 Art. 671. ż 1. Udzia" obroł
cy w rozprawie g"ów-
3 miesiÄ…ce samowolnie opuszcza
nej przeciwko Żo"nierzowi odbywa-
swojÄ… jednostk´ lub wyznaczone
jÄ…cemu zasadniczÄ… s"uÅ»b´ wojsko-
miejsce przebywania albo samo-
wÄ… albo pe"niÄ…cemu s"uÅ»b´ w cha-
wolnie poza nimi pozostaje w wy-
rakterze kandydata na Żo"nierza za-
miarze nieprzekraczajÄ…cym jedno-
wodowego jest obowiÄ…zkowy przed
razowo 48 godzin,
wszystkimi sÄ…dami wojskowymi.
podlega karze ograniczenia wol-
noĘci. ż 2. Udzia" obroł
cy w rozprawie g"ów-
nej jest obowiÄ…zkowy przed wszyst-
ż 2. Úo"nierz, który samowolnie opusz-
kimi sÄ…dami wojskowymi w spra-
cza swojÄ… jednostk´ lub wyznaczo-
wie przeciwko Żo"nierzowi oskarŻo-
ne miejsce przebywania albo sa-
nemu o przest´pstwo pope"nione
mowolnie poza nimi pozostaje
w zwiÄ…zku z wykonywaniem przez
przez okres powyŻej 48 godzin, nie
niego obowiązków s"uŻbowych po-
d"uŻej jednak niŻ przez okres 7 dni,
za granicami pał
stwa.
podlega karze ograniczenia wol-
noĘci, karze aresztu wojskowego ż 3. Udzia" obroł
cy w posiedzeniu sÄ…du
do roku albo pozbawienia wolno- wojskowego przeciwko osobom wy-
Ęci do roku. mienionym w ż 1 i 2 jest obowiązko-
wy równieŻ w wypadkach przewi-
ż 3. Úo"nierz, który samowolnie opusz-
dzianych w art. 339 ż 1 pkt 2 i 3.
cza swojÄ… jednostk´ lub wyznaczo-
ne miejsce przebywania albo sa-       
12)
Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U.
mowolnie poza nimi pozostaje
z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580, Nr 62,
przez okres powyŻej 7 dni,
poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r.
podlega karze aresztu wojskowe-
Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r. Nr 74,
go albo pozbawienia wolnoĘci do
poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061
lat 3.
i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69,
       poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264,
11)
Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77,
z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729 i Nr 83, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143,
poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178,
i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, z 2003 r. poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95,
Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013,
Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 25, Nr 167, poz. 1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r.
poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89,
poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123,
Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479 poz. 849 i Nr 128, poz. 903, z 2008 r. Nr 27, poz. 162,
i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 190, poz. 1409, Nr 218, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802,
poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308, Nr 214, poz. 1344,
Nr 123, poz. 850, Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571 i Nr 237, poz. 1651
z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, oraz z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 20, poz. 104, Nr 28,
poz. 1056, Nr 173, poz. 1080 i Nr 214, poz. 1344 oraz poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716, Nr 127,
z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 63, poz. 533, Nr 166, poz. 1051, Nr 144, poz. 1178, Nr 168, poz. 1323 i Nr 178,
poz. 1317 i Nr 168, poz. 1323. poz. 1375.
Dziennik Ustaw Nr 190  14231  Poz. 1474
ż 4. Udzia" obroł
cy w rozprawie g"ów- 1) w art. 4 w ust. 2 po pkt 17 dodaje si´ pkt 17a
nej przeciwko innemu oskarŻone- w brzmieniu:
mu niŻ wymieniony w ż 1 jest obo-
 17a) przyjmowanie i zwalnianie z izby zatrzymał

wiÄ…zkowy przed wojskowym sÄ…-
osób, o których mowa w art. 26a, oraz pro-
dem okr´gowym, jeÅ»eli zachodzi
wadzenie ich ewidencji, przechowywanie
wypadek przewidziany w art. 654
dokumentów dotyczących pobytu tych osób
ż 1 pkt 2.
w izbach zatrzymał
oraz ich rzeczy osobi-
ż 5. W wypadkach okreĘlonych w ż 1 4
stych, z"oŻonych do depozytu, a takŻe nad-
stosuje si´ odpowiednio art. 81. .
zorowanie osób przebywających w izbach
zatrzymał
; ;
Art. 94. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r.  Ko-
deks post´powania w sprawach o wykroczenia (Dz. U.
2) uchyla si´ art. 26;
z 2008 r. Nr 133, poz. 848, Nr 214, poz. 1344 i Nr 237,
poz. 1651 oraz z 2009 r. Nr 178, poz. 1375) po art. 86
3) dodaje si´ art. 26a w brzmieniu:
dodaje si´ art. 86a w brzmieniu:
 Art. 26a. 1. W izbach zatrzymał
umieszcza si´ za-
 Art. 86a. ż 1. Âciganie wykroczenia pope"nionego
trzymanych na podstawie art. 17
przez Żo"nierza, o którym mowa
ust. 1 pkt 3 i 4, osadzonych na podsta-
w art. 10 ż 1 pkt 1, nast´puje na Żąda-
wie przepisów o dyscyplinie wojsko-
nie dowódcy jednostki wojskowej lub
wej, wykonujÄ…cych kar´ aresztu izola-
kierownika instytucji cywilnej, w któ-
cyjnego oraz tymczasowo aresztowa-
rej Å»o"nierz pe"ni s"uÅ»b´ wojskowÄ…,
z zastrzeŻeniem ż 3 i 4. nych lub skazanych na podstawie
przepisów karnych.
ż 2. W razie odstąpienia od Żądania Ęciga-
nia wykroczenia dowódca jednostki
2. Minister Obrony Narodowej, w dro-
wojskowej lub kierownik instytucji cy-
dze zarzÄ…dzenia, tworzy i likwiduje
wilnej, wszczyna wobec sprawcy tego
izby zatrzymał
w jednostkach organi-
czynu post´powanie dyscyplinarne
zacyjnych Úandarmerii Wojskowej,
albo wydaje polecenie wszcz´cia po-
w jednostkach wojskowych poza gra-
st´powania dyscyplinarnego, bÄ…dÄ™
nicami pał
stwa i na okr´tach wojen-
wyst´puje z wnioskiem w tej sprawie
nych, z uwzgl´dnieniem struktury
do innego prze"oŻonego dyscyplinar-
i rozmieszczenia Si" Zbrojnych.
nego.
3. Minister Obrony Narodowej okreĘli,
ż 3. W przypadku pope"nienia przez Żo"-
w drodze rozporzÄ…dzenia:
nierza wykroczenia, za które moŻna
orzec albo orzeka si´ Ęrodki karne za-
1) warunki tworzenia i likwidacji izb
kazu prowadzenia pojazdów, przepad-
zatrzymał
, z uwzgl´dnieniem roz-
ku przedmiotów lub nawiązki, nie
mieszczenia izb zatrzymał
, orga-
wszczyna si´ post´powania dyscypli-
nów wojskowych uprawnionych
narnego, a stosuje si´ przepis art. 86
do ich tworzenia i likwidacji, obo-
ż1.
wiÄ…zku zawiadamiania o tym woj-
ż 4. W czasie pe"nienia s"uŻby wojskowej
skowego sÄ…du garnizonowego
po og"oszeniu mobilizacji, w stanach
i wojskowego prokuratora garnizo-
nadzwyczajnych, w czasie wojny,
nowego, warunków lokalizacji izb
a takŻe podczas wykonywania zadał

zatrzymał
;
s"uŻbowych w strefie dzia"ał
wojen-
2) warunki, jakim powinny odpowia-
nych oraz w przypadku uŻycia Si"
daç izby zatrzymaÅ‚
, z uwzgl´dnie-
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
niem ich, budowy i wyposaŻenia,
poza granicami pał
stwa, udzia"u
w szczególnoĘci zapewniających
w akcjach humanitarnych, poszuki-
wymaganÄ… minimalnÄ… powierzch-
wawczych lub ratowniczych, jak rów-
ni´ pomieszczeÅ‚
izb zatrzymał
,
nieŻ w warunkach, o których mowa
warunków lokalizacji pomieszczeł

w art. 10 ż 1 pkt 1 lit. c, w stosunku do
izb zatrzymał
;
Żo"nierza, który pope"ni" wykroczenie,
stosuje si´ wy"Ä…cznie ż 2. .
3) sk"ad, uprawnienia i obowiÄ…zki ob-
s"ugi izby zatrzymał
, z uwzgl´dnie-
Art. 95. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Úan-
niem moŻliwoĘci stosowania przez
darmerii Wojskowej i wojskowych organach porzÄ…d-
obs"ug´ izby zatrzymaÅ‚
Ęrodków
kowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353, z póęn. zm.13)) wpro-
przymusu bezpoĘredniego w przy-
wadza si´ nast´pujÄ…ce zmiany:
padkach i na zasadach okreĘlonych
      
13)
w art. 23 i 42 oraz uŻywania broni
Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U.
palnej w przypadkach i na zasa-
z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676
i Nr 89, poz. 804, z 2003 r. Nr 113, poz. 1070 i Nr 139,
dach okreĘlonych w art. 23 i 43;
poz. 1326, z 2004 r. Nr 116, poz. 1203, Nr 171, poz. 1800
4) organy uprawnione do kontrolo-
i Nr 273, poz. 2703, z 2006 r. Nr 104, poz. 711, z 2007 r.
wania izb zatrzymał
, z uwzgl´dnie-
Nr 176, poz. 1242 oraz z 2009 r. Nr 85, poz. 716 i Nr 157,
poz. 1241. niem zakresu tej kontroli;
Dziennik Ustaw Nr 190  14232  Poz. 1474
5) warunki i sposób prowadzenia 2) w przypadku gdy zosta"o wydane nieprawomocne
oraz zasady obiegu, okres przecho- orzeczenie w pierwszej instancji, post´powanie
wywania, sposób archiwizowania dyscyplinarne prowadzi si´ do jego zakoÅ‚
czenia
lub brakowania ewidencji i doku- wed"ug przepisów dotychczasowych;
mentacji dotyczącej osób umiesz-
3) w przypadku gdy zosta"o wydane prawomocne
czonych w izbie zatrzymał
, a takŻe
orzeczenie, post´powanie dyscyplinarne w spra-
formy i wzory tej ewidencji i doku-
wie jego wzruszenia prowadzi si´ wed"ug przepi-
mentacji;
sów ustawy.
6) warunki oraz organizacj´ umiesz-
czania w izbie zatrzymał
osób,
2. W stosunku do Żo"nierza zawieszonego w czyn-
o których mowa w ust. 1,
noĘciach s"uŻbowych lub osadzonego w izbie zatrzy-
z uwzgl´dnieniem czynnoĘci doko-
mał
przed dniem wejĘcia w Å»ycie ustawy, stosuje si´
nywanych wobec tych osób przez
przepisy ustawy.
obs"ug´ izby zatrzymaÅ‚
.
4. W rozporządzeniu, o którym mowa
3. Po wejĘciu w Å»ycie ustawy nie wykonuje si´ kar
w ust. 3, naleÅ»y równieÅ» uwzgl´dniç
dyscyplinarnych nieprzewidzianych w ustawie.
koniecznoĘç dostosowania jego prze-
pisów do warunków pe"nienia czyn-
4. Kary i Ęrodki dyscyplinarne niewykonane przed
nej s"uŻby wojskowej po og"oszeniu
dniem wejĘcia w Życie ustawy podlegają wykonaniu
mobilizacji, w stanach nadzwyczaj-
wed"ug przepisów ustawy.
nych, w czasie wojny, a takŻe podczas
wykonywania zadał
s"uŻbowych
5. Kadencja rzeczników dyscyplinarnych wyzna-
w strefie dzia"ał
wojennych oraz
czonych przed dniem wejĘcia w Życie ustawy wygasa
w przypadku uŻycia Si" Zbrojnych
z dniem wyznaczenia nowych rzeczników dyscyplinar-
Rzeczypospolitej Polskiej poza grani-
nych na podstawie ustawy.
cami pał
stwa, jak równieŻ udzia"u
w akcjach humanitarnych, poszuki-
6. Do Żo"nierzy odbywających nadterminową za-
wawczych lub ratowniczych. ;
sadniczÄ… s"uÅ»b´ wojskowÄ… po dniu 1 stycznia 2010 r.
przepisy ustawy stosuje si´ odpowiednio jak wobec
4) w art. 45 w ust. 1 w pkt 2 dodaje si´ lit. e w brzmie-
Żo"nierzy zawodowych.
niu:
 e) dyÅ»urny parku sprz´tu technicznego. ;
Rozdzia" 3
5) w art. 46 w ust. 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:
Przepisy koł
cowe
 5) wykonywanie czynnoĘci przewidzianych dla
wojskowych organów porządkowych w prze- Art. 97. Traci moc:
pisach o post´powaniu karnym, karnym skar-
1) art. 44 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie
bowym, karnym wykonawczym i cywilnym
wojskowej oraz o odpowiedzialnoĘci Żo"nierzy za
oraz w przepisach o dyscyplinie wojskowej,
przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia hono-
a takÅ»e o post´powaniu egzekucyjnym w ad-
ru i godnoĘci Żo"nierskiej (Dz. U. z 1992 r. Nr 5,
ministracji. .
poz. 17 oraz z 1997 r. Nr 117, poz. 753);
Rozdzia" 2
2) ustawa z dnia 4 wrzeĘnia 1997 r. o dyscyplinie
wojskowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 370 i Nr 240,
Przepisy przejĘciowe i dostosowujące
poz. 2052, z 2003 r. Nr 179, poz. 1750, z 2007 r.
Nr 176, poz. 1242 oraz z 2009 r. Nr 114, poz. 957).
Art. 96. 1. JeŻeli przewinienie dyscyplinarne zosta-
"o pope"nione przed dniem wejĘcia w Życie ustawy:
Art. 98. Ustawa wchodzi w Życie z dniem 1 stycz-
1) Å»o"nierz ponosi odpowiedzialnoĘç dyscyplinarnÄ… nia 2010 r.
na zasadach okreĘlonych w ustawie, chyba Że
przepisy dotychczasowe sÄ… wzgl´dniejsze; Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: L. KaczyÅ‚
ski


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ustawa o dyscyplinie wojskowej Dz U 20091474 Lj
ustawa o dyscyplinie wojskowej 2007
Ustawa w sprawie analiz i ocen dyscypliny wojskowej
Ustawa z 15 10 2009 r o ochronie przeciwpożarowej
Ustawa o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych D20160096Lj
Ustawa o przysiędze wojskowej D19920386L
USTAWA TRANSPLANTACYJNA Z 2009 r
Ustawa z dnia 20 03 2009 o bezpieczeństwie imprez masowych
Ustawa zmiana Prawo budowlane 27 08 2009
Ustawa o izbach lekarskich 12 2009

więcej podobnych podstron