472
tach: powtarzalne rozwiązanie, grzyb jadalny, zrzędliwy dziadek, wstydliwe dziecko. Jak widać, ten sam przymiotnik charakteryzujemy różnie w zależności od określanego rzeczownika, a ściślej w zależności od typu przedmiotów, do których ta cecha zostaje odniesiona.
Określane rzeczowniki pełnią różne role semantyczne względem czynności nazwanej przez przymiotnik (zob. s. 377), przy czym nawet przy tym samym przymiotniku wystąpić mogą różne argumenty, jak w przykładach: kot łowny ‘który łowi’ - zwierzyna łowna ‘która jest łowiona’. Rzeczownik kot nazywa subiekt (wykonawcę czynności), a rzeczownik zwierzyna - obiekt. Analogicznie: oczy łzawiące ‘które łzawią’ - gazy łzawiące ‘które powodują łzawienie’. Rzeczownik oczy to nazwa subiektu, a gazy to nazwa przyczyny łzawienia.
Przede wszystkim jednak to cechy semantyczne czasownika, stanowiącego podstawę przymiotnika (a więc rodzaj orzekanej czynności), decydują o roli semantycznej nadrzędnego rzeczownika. Ten sam nadrzędny rzeczownik przy różnych przymiotnikach odczasownikowych występuje w różnych rolach, por.: pamiętny dzień to ‘dzień, który jest pamiętany’ - rzeczownik nazywa obiekt czynności; miysty dzień to ‘dzień, kiedy mży’ - rzeczownik określa czas czynności.
Rozważania te dowodzą, że potrzebny jest kontekst rzeczownikowy, aby sprecyzować znaczenie przymiotnika odczasownikowego (a właściwie znaczenie formantu) oraz naturę relacji semantycznej w grupie przymiotnikowo-rzeczow-nikowej. Powyższe przykłady pokazują, że parafrazy, które służą do ujawniania roli semantycznej argumentów, mają postać zdań względnych, określających nadrzędny rzeczownik: A(V)N - ‘N, który V’.
W parafrazie orzeczenie może mieć formę czynną (znak ostrzegawczy ‘który ostrzega’) lub bierną (dostawne krzesła ‘które są dostawiane’). Na powierzchni wystąpić może także konstrukcja nieosobowa zawierająca się (pamiętny dzień ‘który się pamięta’, a głębiej ‘który jest pamiętany’), lecz w istocie mamy tu do czynienia z relacją bierną. Zaimek względny który przyjmuje różne formy: powtarzalny ‘który się powtarza’, sąsiednie województwo ‘z którym sąsiadujemy’, lina cumownicza ‘za pomocą której cumujemy’. W parafrazach mogą się też pojawić przysłówkowe zaimki względne (sypialny pokój ‘gdzie się sypia’, miysty dzień ‘kiedy mży’). Parafraza może ponadto zawierać wykładnik kauzacji ‘powodować’ (gazy łzawiące' ‘które powodują łzawienie’), wykładnik informujący o przeznaczeniu (sypialny pokój ‘przeznaczony do spania’) lub predyspozycyjności, np. potencjalności (por. uleczalna choroba ‘którą można uleczyć’).
Derywaty niepredyspozycyjne to wynik przekształcenia czysto składniowego czasowników w przymiotniki, przy czym konstrukcje rzeczownikowo-przymiot-nikowe i konstrukcje ze zdaniem względnym funkcjonują w zdaniach zamiennie, są więc konstrukcjami synonomicznymi, por. Zobaczył napis ostrzegawczy || napis, który ostrzega. Wyrzucił zgniłe jabłka || jabłka, które zgniły, Minął pole uprawne || pole, które (ktoś) uprawia. Formanty derywujące przymiotniki niepredyspozycyjne pełnią więc funkcję transpozycyjną (zob. s. 375). Natomiast derywaty predyspozycyjne, stanowiąc wynik przekształcenia składniowego,
472
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
tach: powtarzalne rozwiązanie, grzyb jadalny, zrzędliwy dziadek, wstydliwe dziecko. Jak widać, ten s
472 3 lach: powtarzalne rozwiązanie, grzyb jadalny, zrzędliwy dziadek, wstydliwe dziecko. Jak widać,
należą) wadą jest „brak powtarzalności rozwiązań ze względu na probabilistyczny charakter
P1010109 (2) znaczenie posiadają badania weryfikacyjne, powtarzające rozwiązywanie tego samego probl
img120 120 rna niezerowe ograniczone asymptotyczne rozwiązanie W , to rozwiązanie to musi mieć ten s
img120 120 rna niezerowe ograniczone asymptotyczne rozwiązanie W , to rozwiązanie to musi mieć ten s
Dziadek0002 Zycie jest jak czekoladka, gdy się ma swojego dziadka. Dziadzio tysiąc zabaw zna,&n
rozwiazane TEST 3 str2 gppfcczm bada takie zjawiska, jak: t) tocjaltzacja osobowości; b)
Negocjacje jako forma rozwiązywania sporów ny w sposobie pełnienia roli zawodowej, jak również w kat
będę mówił poprawnie l i r3 Rozwiąż zagadki. Rozwiązania znajdź na rysunku. Duża albo mała, jak nos
170 Rys. 2.62b przedstawia rozwiązanie dylatacji pośredniej, co do zasady identycznej jak poprzednia
siebie, powtarzając po raz drugi ten sam gest: to-co-przychodzi, wskazuje na mnie, lecz aby usłuchać
że w klasach początkowych przez rozwiązywanie zadań uczniowie powinni uczyć się tego, jak należy zad
Jak widać, część wykładnicza rozwiązania, spowodowana tłumieniem, wywołuje zmniejszanie się w czasie
więcej podobnych podstron