religia a kultura6
34 RELIGIA A KULTURA
Rozważania Witwickiego nad mechanizmem psychologicznym, kierującym „uzgadnianiem” w świadomości człowieka sprzecznych informacji dotyczących tego samego obiektu, należą do tego samego nurtu, w którym mieści się sformułowana wiele lat później - teoria dysonansu poznawczego Leona Fęstingera (Festinger, Riecken i Schachter, 1956). Wyniki Witwickiego egzemplifikują jeden ze sposobów rozwiązania przez jednostkę takiego dysonansu.
Interesujący, z punktu widzenia psychologii religii, jest również dorobek działającego w tym samym czasie co omówieni już autorzy psychologa - Stefa-| na Błachowskiego. Zajmował się on głównie mechanizmami warunkującymi , przeżywanie widzeń i stanów ekstatycznych oraz uwarunkowaniami zachowań 'magicznych. W prowadzonych badaniach posługiwał się metodami eksperymentalnymi. Pierwszy raz w warunkach laboratoryjnych wywołał stan ekstazy /religijnej, posługując się jedynie metodą sugestii słownej. W analizie powsta-wania omamów religijnych zwrócił uwagę na przełamywanie bariery między ' świadomością i podświadomością poprzez wpływ sugestii grupy społecznej, wyzwalanie znajdujących się w psychice treści infantylnych oraz form myślenia prelogicznego (Błachowski, 1928, 1938).
Rezultaty badań nad zachowaniem magicznym, pozwoliły mu na wyprowa-i dzenie wniosku, że genezą tych zachowań jest niepokój i brak poczucia.bezpieczeństwa w określonych rodzajach sytuacji społecznych. Np. w grupie młodzieży szkolnej zachowania te nasilają się w tak stresowych sytuacjach, jaką jest okres egzaminów dojrzałości.
Istotnym wkładem Błachowskiego do psychologii religii jest szerokie wprowadzenie na jej teren metod empirycznych, a wśród nich eksperymentu laboratoryjnego.
Jako ostatni z wybitniejszych psychologów działających w omawianym okresie zostanie przedstawiony Stefan Baley - psycholog, lekarz, kierownik ; Zakładu Psychologii Wychowawczej Uniwersytetu Warszawskiego. W badaniach swoich podjął przede wszystkim zagadnienie rozwojowych aspektów religijności, szczególnie zaś problematykę religijności okresu dzieciństwa (tj. do 12. roku życia) i okresu dojrzewania (13.-20. rok życia). Podkreślał rolę wychowania religijnego oraz właściwości psychiki okresu dzieciństwa dla kształtowania religijności jednostki. Zajął się też problematyką religijności, w ramach uprawianej przez siebie psychologii społecznej. Zaproponował, by religię badać i traktować nie tyiko jako sposób przeżywania świata przez pojedynczych ludzi, ale również jako system, regulujący funkcjonowanie społeczne człowieka, jako element ideologii (Baley, 1933).Ten nurt rozważań kilkadziesiąt lat później pojawia się w poglądach wspomnianego wcześniej w paragrafie 1.6. francuskiego psychologa, Jean-Pierre’aDeconchy’ego.
i Przedstawiony okres rozwoju polskiej psychologii religii zakończył się w roku 1939, w momencie wybuchu II wojny światowej. Placówki naukowe zostały ;wtedy zamknięte; środowisko badawcze - rozproszone.
Po II wojnie światowej wykłady z psychologii religii zostały podjęte na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego przez Aleksandra Usowicza (1949a, 1949b). Kontynuował je następnie w Krakowie do .roku 1986 na Papie- ; skim Wydziale Teologicznym i Papieskiej Akademii Teologicznej. Z kolei j w Warszawie od chwili powstania Akademii Teologii. Katolickiej w roku 1954 ] badania psychologiczne nad religijnością były rozwijane w ramach Katedry/ Psychologii Teoretycznej i Eksperymentalnej. W latach HS67.==1969 działalność tej Katedry została rozbudowana i powołano Katedrę Psychologii Religii. Na/ Katolickim Uniwersytecie Lubelskim zajęcia dydaktyczne z psychologii religii1 trwają od 1956 roku. Prowadzone były przez Józefa Pastuszkę i Józefa Majkowskiego.
Z kolei baza organizacyjna dla psychologii religii w ramach państwowych ośrodków naukowych zaczęła odradzać się dopiero po Październiku 1956 roku. Wyroku 1958 powstał Zakład, i Sekcja Religioznawstwa w ramach Instytutu; Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz utworzone zostało Polskie Towarzystwo Religioznawcze.
Zaczęło wychodzić pierwsze polskie czasopismo religioznawcze „Euhemer-Przegląd Religioznawczy”, publikujące artykuły również z zakresu psychologii religii. Ponadto staraniem Polskiego Towarzystwa Religioznawczego zaczęły] ukazywać się przekłady na język polski podstawowych prac, stanowiących doJ robek światowej psychologii religii (Freuda, Junga, Fromma). Zapoczątkowane zostały również badania empiryczne nad przemianami religijności indywidualnej w nowych warunkach społeczno-ustrojowych.
Należy jednak dodać, że badania nad problemami psychologii religii cały czas stanowiły peryferie zainteresowań psychologów. Były one podejmowane sporadycznie, przez pojedynczych badaczy. Ten stan rzeczy trwał do II Kongre-: su Nauki Polskiej w 1974 roku, który otworzył współczesny okres historii polskiej psychologii religii.
Sformułowano wtedy podstawy ogólnopolskiego programu badań religioznawczych, który rozpoczęto realizować w roku 1975. Ośrodkiem koordynacyjnym tych badań stał się Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego 1 w Krakowie. Pierwszy etap badań został zaplanowany na 5 lat, a zakończony w roku 1980. Kolejne programy badawcze obejmowały łatk j_981-1985 oraz 1986-1990;'Badania psychologiczne koncentrowały się wokół następujących zagadnień: system wartości młodzieży i struktura jej światopoglądu, osobowość i postawy wobec religii, funkcje postaw religijnych dla spostrzegania interpersonalnego oraz współczesne postawy magiczne.
Ośrodek psychologicznych badań nad religijnością Uniwersytetu Jagiellońskiego nadal prowadzi badania nad tą problematyką oraz pełny zakres kształcenia z tego przedmiotu. Wykłady i konwersatoria obejmują problematykę duchowości, klinicznych, społecznych i kulturowych aspektów religijności oraz zagadnienia nowych ruchów religijnych. Prowadzone są w tej dziedzinie zarówno wykłady kursowe, jak i konwersatoria, seminaria magisterskie i doktorskie. Wiele prac z psychologii religii zostało opublikowanych w wydawanych przez Instytut Religioznawstwa UJ czasopismach „Studia Religiologica” oraz „Kwartalnik Religioznawczy Nomos”. A oto przykłady prowadzonych badań, zarówno
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Konferencje niu w kontekście problematyki cywilizacyjnej i kulturowej. Rozważano wpływ technologii
60725 P1190057 da, trapiące świat). Wielu myślicieli religijnych łamało sobie głowy nad tym beznadzi
RETORYKA I PRZEMIANY KULTURY Rozważania na temat wzajemnych relacji między retoryką a przemianami ku
Bronk Socjologia religii 6 216 SOCJOLOGIA nych nad religią uwarunkowane były wcześniejszymi rozstrz
klsti349 378 i. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN i nad środkową oraz dolną Wołgą, wyrabiają ten kle
img013 (21) 208 Magia i religia Dotychczasowe rozważania prowadzą do innego poglądu. Logika myślenia
psychologia religii 7 Bile KoIm BADANIA NAD 3CSTAZ* W WIEKU 2X - WSTJP K. Holm /ed./f Religious Ecst
psychologia religii8 baczymy, użyte w badaniach nad szamanizmem* Autor rozwinął ideę, że niezwykłe
P1120584 resize JAN DĄBROWSKI Z PROBLEMATYKI STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH LUDNOŚCI KULTURY ŁUŻYCKIEJ Studia
Dziedzictwo kulturowe w rozważaniach terminologicznych
Spis rzeczy Wstęp (Halina Rusek).................... 7 DZIEDZICTWO KULTUROWE W ROZWAŻANIACH
FVVVV",VtVt»TV
Czy życie zwykłych ludzi może być interesującym motywem tekstu kultury? Rozważ problem, odwołując si
więcej podobnych podstron