Foto2269

i kryzysowe - praktyczny przewodnik po nowelizacji ustawy

Jak wynika z powyższego schematu, poszczególne fazy nie muszą występować kolejno po sobie. W fazie odbudowy należy pamiętać o odtwarzaniu zasobów zużytych w fazie reagowania, ale jednocześnie zasoby niewykorzystane do reagowania mogą być wykorzystywane w fazie odbudowy. Dodatkowo każda sytuaqa kryzysowa powinna stanowić przesłankę do podjęcia działań zapobiegawczych i modernizacyjnych.

Oczywiście nie wszystkie te działania przypisane są administracji publicznej. Część ryzyk może być przenoszona na firmy ubezpieczeniowe, dzięki czemu koszty związane z odbudową nie muszą w całości obciążać ani osób poszkodowanych, ani budżetu państwa. Ponadto za część tych działań w rzeczywistości odpowiedzialność ponoszą sami obywatele lub ich nieformalne i formalne związki.

Analizując te zależności, J. Wolanin wskazuje na cztery domeny bezpieczeństwa. Podstawową jest domena bezpieczeństwa indywidualnego, która charakteryzuje się tym, ze służby publiczne praktycznie nie mają wpływu na decyzje podejmowane indywidualnie przez każdego obywatela. Nie oznacza to, że administracja nie może oddziaływać na postawy ludzi poprzez edukację, która pozwala nauczyć obywatela bezpiecznych zachowań. Również na obszar zachowań mikrospołecz-nych (rodziny, sąsiadów, znajomych) władze nie mają bezpośredniego wpływu, choć poprzez wspieranie rozwoju więzi społecznych mogą długofalowo wzmacniać zdolność społeczności lokalnej do uporania się z potencjalną katastrofą. Dwie domeny, które stanowią zasadniczy obszar działania władzy publicznej, to domena bezpieczeństwa lokalnego i państwowego²¹. Na tych poziomach władze mogą przygotowywać zasoby, wyposażać służby reagowania kryzysowego i zapewnić infrastrukturę poprawiającą bezpieczeństwo obywateli (np. chodniki dla pieszych, przejścia dla pieszych z sygnalizacją świetlną itp.).

Dużą trudnością dla decydentów realizujących powyższe zadania jest fakt, że zapobieganie zagrożeniom, przygotowanie na wypadek sytuacji nadzwyczajnych, reagowanie i elementy odbudowy rozproszone są w różnych ustawach, w zależności od fródla zagrożenia. Przykładem takich rozwiązań może być ustawa o ochronie przeciwpożarowej (prewencja pożarowa), ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (szczepienia ochronne²’) czy choćby omówiona już ustawa o rezerwach państwowych. Uzk rozwiązań tych nie może ani zastępować, ani dublować. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, uzk odnosi się do wyżej wymienionych faz wyłącznie w odniesieniu do sytuacji kryzysowej. Przeniesienie tych faz na zadania organów zarządzania kryzysowego przedstawia się następująco:

J. ttblanin. Zarys teorii bczpicezeństu-o ołiywisteli, ochroni ludności tu czas pokoju, Warszawa 2005. *. 360-364.

²¹ koolt- 4 uMjwy i dnu 5 grudnia 2008 ł o u potarganiu ona zwalczaniu zikazeń i chorób nkainpdi u ludzi (DłU ar 234. póz. 1570 te n.).

36 i

Art. 14.

2. Do zadań wojewody w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa.

Art. 17.

2. Do zadań starosty w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie powiatu.

Art. 19.

2. Do zadań wójta, burmistrza, prezydenta miasta w sprawach zarządzania kryzysowego należy:

1) kierowanie monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie gminy.

Jak widać, w wykazie zadań pominięto fazę zapobiegania. W fazie przygotowania przewidziano jedynie dwa zadania, tj. monitorowanie zagrożeń oraz działania planistyczne. Jedynie fazy reagowania i usuwania skutków zdarzeń wymieniono jako realizowane w całości pod kierownictwem wymienionych organów.

3.1. Faza pierwsza - zapobieganie

Podstawową metodą zapobiegania przyszłym zdarzeniom jest eliminowanie źródeł zagrożenia. Jest to realizowane głównie poprzez stanowienie prawa (np. przepisy budowlane, przeciwpożarowe, regulację ruchu drogowego irp.) oraz tworzenie systemów jego egzekwowania. To zadanie jest zatem domeną szczebla centralnego administracji rządowej. Jednak eliminowanie zagrożeń nic jest jedyną metodą zapobiegania sytuacji kryzysowej. Trzymając się definicji tej sytuacji, należy zwrócić uwagę, że nieadekwatność w reagowaniu może być spowodowana nie tylko skalą czy charakterem zdarzenia, ale również brakiem właściwych procedur lub brakiem koordynacji działań pomiędzy różnymi podmiotami. Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że zapobieganie sytuacjom kryzysowym to całokształt przedsięwzięć zmierzających do eliminacji potencjalnych zagrożeń oraz eliminacji sytuacji kryzysowych wynikających ze złego współdziałania poszczególnych służb (czyli takie techniczne, osobowe i szkoleniowe przygotowanie służb reagowania, by ich zdolność podjęcia działań była adekwatna do spodziewanych zdarzeń).

Pierwszym krokiem do osiągnięcia takiej sytuaqi jest uświadomienie przyszłym uczestnikom działań spodziewanej skali j charakteru niekorzystnych zjawisk.