IMGP9071

6 B. de SahagOn - Rzecz z dziejów Nowej Hiszpanii

Esparia, sugeruje, że mogła być to rodzina nawróconych Żydów o nazwisku Ribera (Garibay 1985, s. 12), lecz inni autorzy badający biografię Sahaguna nie znajdują potwierdzenia tej informacji. Żadnemu z nich nie udało się też wytropić znaczących wiadomości na temat młodości Sahaguna. Wiadomo, że studiował na niezwykle prężnym wówczas Uniwersytecie w Salamance, nie jest jednak znana dokładna data immatrykulacji. Samo miejsce studiów ma jednakże ogromne znaczenie. Na początku XVI wieku Salamanca była ośrodkiem myśli renesansowej, najprawdopodobniej stamtąd Sahagun wyniósł zamiłowanie do kultur antycznych i szacunek dla ich wpływu na kształtowanie się późniejszej, chrześcijańskiej Europy. Postawa ta znalazła odbicie w jego pracach na temat dawnej kultury indiańskiej.

Na podstawie treści i kompozycji dzieł Sahaguna, a także późniejszej pracy dydaktycznej, można domyślać się, że na Uniwersytecie w Salamance studiował on gramatykę, historię, prawo kanoniczne oraz teologię (León-Portilla 2002, s. 38). Zainteresowania tymi przedmiotami, a zwłaszcza językiem i historią widoczne są we wszystkich jego pracach na temat Azteków. To właśnie językowi nahuatl, jego znajomości, zrozumieniu i udostępnieniu go innym oraz dawnym zwyczajom indiańskim Sahagun poświęcił gros swojego życia. Zetknięcie się z tym językiem było dla Sahaguna możliwe dzięki przyjęciu ślubów zakonnych.

Sahagun najprawdopodobniej wstąpił do zakonu na początku lat dwudziestych XVI wieku. Być może, wtedy też zdecydował się na studia w zakresie prawa kanonicznego i teologii. Zapewne nigdy nie uzyskał tytułu naukowego, gdyż stało to w sprzeczności z ówczesnymi zwyczajami zakonnymi (Vicente Castip, Rodriguez Molinero 1986, s. 53); ostatecznie co do tej kwestii pozostają nam głównie domysły. Faktem jest natomiast, że zakon wybrany przez Sahaguna, niemal od samego początku włączony był w ewangelizację Indian, a to umożliwiło młodemu bratu pracę misyjną na drugim końcu świata.

.Franciszkanie

Ewangelizacja Nowego Świata nieprzypadkowo prowadzona była przez zakon braci mniejszych. To właśnie im Heman Cortes chciał powierzyć nawracanie Indian w Nowej Hiszpanii, widząc we franciszkanach duchownych najlepiej przygotowanych do pełnienia tego rodzaju misji (por. Du-verger 1990, s. 21-23). Toteż byli to pierwsi zakonnicy, którzy rozpoczęli zorganizowaną ewangelizację Nowego Świata. Jeszcze przed zakończę-

niem podboju militarnego do Nowej Hiszpanii przybyło dwóch franciszkanów,' kolejni trzej dotarli tam w 1523, lecz najbardziej znaną grupą franciszkanów, która wyruszyła do Nowego Świata, jest tak zwana Dwunastka ^{1 2} - było ich dwunastu, podobnie jak dwunastu apostołów. Dopłynęli do celu w 1524 roku i niemal od razu zabrali się do pracy misyjnej. Ich działania oparte miały być na postulatach reformy dokonującej się w owym czasie w zakonie. Wszyscy bracia pochodzili z prowincji św. Gabriela w Es-tremadurze, która była ośrodkiem promującym zmiany w zakonie. Reforma miała zaowocować ściślejszym przestrzeganiem reguły, zwłaszcza zasady życia w ubóstwie, a także naciskiem na postulat głoszenia Pisma. Właśnie w duchu tych reform przebiegać miała ewangelizacja Nowej Hiszpanii.

Do Hiszpanii szybko docierały wieści o podboju, sukcesach militarnych i kapitulacji stolicy państwa Azteków - Tenochtitlan. Heman Cortes posłał też do Hiszpanii przebogate ozdoby wyrabiane w Nowym Świecie oraz kilku Indian. Sahagun miał zatem okazję zetknąć się z wieściami na temat odległego, innego świata, który miał zostać włączony do chrześcijańskiego uniwersum. Kiedy w Europie rozprawiano na temat odkrytych terytoriów, do Hiszpanii powrócił jeden z Dwunastki - Antonio de Ciudad Rodrigo z poleceniem zwerbowania kolejnych misjonarzy do Nowego Świata. Zebrał on grupę około dwudziestu zakonników, wśród których znajdował się także Bemardino de Sahagun. Wówczas na zawsze opuścił on Hiszpanię.

Statek płynący w 1529 roku z Sahagunem do Nowej Hiszpanii wiózł nie tylko misjonarzy, ale też szlachetnie urodzonych Indian, którzy dostali zezwolenie na powrót do domu". Tak więc już podróż do Nowego Świata była dla młodego misjonarza pierwszą okazją zetknięcia się z rzeczywistą

W grupie Dwunastu znajdowali się: Martin de Valencia, Francisco de Soto, Martin de La Coruna, Juan Suarez, Antonio de Ciudad Rodrigo, Toribio de Benavente (Motolinia), Garda de Cisneros, Luis de Fuensalida, Juan de Ribas, Francisco Jimenez, Andres de Cór-doba oraz Juan de Palos. Sahagun napisał później, około 1563 roku, Coloąuios y doctrina Christiana eon que los doce frailes de San Francisco enviados por el Papa Adriano Sexto y por el Emperador Carlos Quinto convirtieron a los Indios de Nueva Espaha, tekst, który daje wyobrażenie, jak mogły wyglądać pierwsze dysputy Dwunastu ze starszyzną indiańską na temat religii (por. Duverger 1990).

F. Yincente Castro i J. L. Rodriguez Molinero nie potwierdzają tej wiadomości, twierdząc, że możni Indianie wrócili do Nowej Hiszpanii dopiero w 1530 roku w towarzystwie samego Cortesa (1986, s. 62), lecz informacja, iż Sahagun płynął do Nowego Świata w towarzystwie Indian, wpisała się na stałe do jego „kanonicznej” biografii.