408 Rozwój miast

Niemcy. A. Diirer, 1471-1528, jego 2 projekty kwadratowego „miasta królewskiego”, z pałacem pośrodku, pokazują ufortyfikowane miasto, ale jeszcze bez elementów flankujących (404*, 406,5*). Stworzył podstawy dla projektu umocnień Wiednia i Padwy.

D. Speckle (Specklin), 1536-1589, wynalazł połączony system bastionowo-flankowy, na którym oparł się Vauban, tworząc francuską szkołę fortyfikacyjną XVII w. „Architektura von Vestungen”, 1589. Fryderyk II Pruski, 1712-1786, wprowadził vy kilku swoich własnych projektach, np. dla Nysy, Świdnicy, Kłodzka, Srebrnej Góry i Grudziądza, samodzielne (wysunięte) forty i chodniki minowe pod przedstokami (407,22 i 23*).

Niderlandy. M. v. Coehoorn, 1641-1704, obok Vaubana najważniejszy inżynier w tych czasach. Jego system fortyfikacyjny bazował przede wszystkim na warunkach ziemnych jego rodzinnych Niderlandów. „Niewe vestingbouw”, 1685 (406,6*).

Wpływ Ludwika XIV spowodował w Europie przejęcie francuskiego słownictwa militarnego.

Rozwinięty profil założenia obronnego z 1882 (406,7*) pokazuje opadającą pod kątem 15 stopni pochyłość przedstoku ze schowaną za nim krytą drogą. Fosa jest oskarpowana, jej mury (stok i przeciwstok) są zwieńczone gzymsem. Niewielkie budowle ziemne (kaponiery) zaopatrzone w szczeliny strzelnicze i przekrycie, zatopione do połowy w skarpy lub dno fosy, umożliwiały jej ostrzał. Wąskie przeciwstraże dzielą czasami fosę na przednią i zasadniczą (Diirer, fort wieżowy, 406*) albo przylegają bezpośrednio do ścian fosy. Kryte przedpiersie dla wysuniętych straży i głębiej położona droga straży (rontowa) pomiędzy stokiem i wałem są podparte murowanymi filarami skarpowymi bądź łukami odcinkowymi.

Belgijski fort z XIX w., przekrój. B - przedpiersie F - linia ognia, G - ława działowa, R - droga straży (rontowa), W - droga wałowa, H - dziedziniec, K - kazamaty.

k -I -

Schemat twierdzy idealnej (W. Chambers, 1786) a - przedstok (glacis) b - kryta droga, ławka strzelecka

c - przeciwstok (kontrskarpa) d - kleszcze e - podwójne kleszcze f - rogi (dzieło rogowe) g - kryta droga h - fosy

i - rawelin albo redan

m -n -o -P -

q -

redan

korona (dzieło koronowe)

podwójne kleszcze

słoniczoło

bastion

bastion z orylonami stok (skarpa)

r - kurtyna s - most

B

A __

a - prochownia wojenna

b - miejsce załadunku c - podręczna prochownia

d - laboratorium e - pomieszczenia zapasowe f - koszary g - kaponiera czołowa h - kaponiera barkowa

i - baterie na flance k - galeria rewersowa I - poprzecznica główna

m - poprzecznice n - przeciwstok o - wolno stojący mu^r stoku

p - droga straży (rontowa)

t - ławy działowe

Wydzielony fort z XIX w., plan i przekrój A - B przez prawe czoło. Fort miał z reguły formę rozwartokątnej lunety z bastionowym frontem i wielobocznie zamkniętą szyją od tyłu, co umożliwiało obronę okrężną.