larsen0005

1. Mechanizmy działania anestetyków i teorie znieczulenia ogólnego

wspólnie dają one orientacyjną miarę „głębokości znieczulenia” dla bodźca o określonym nasileniu.

Minimalne stężenie pęcherzykowe (MAC - mi-nimal aheolar concentration). Dla anestetyków wziewnych opracowano pojęcie minimalnego stężenia pęcherzykowego jako miary siły działania znieczulającego. Jest to stężenie w powietrzu pęcherzyków płucnych, przy którym zahamowane są u 50% pacjentów reakcje obronne na określony bodziec (szczegóły - zob. rozdz. 3). Najważniejszą wadą pojęcia MAC jest to, że może ono być stosowane tylko w odniesieniu do anestetyków wziewnych, nie może być używane w odniesieniu do anestetyków podawanych dożylnie.

3 Anatomiczny punkt uchwytu działania anestetyków

Anestetyki oddziałują na różne części ośrodkowego układu nerwowego. Zgodnie z aktualną wiedzą, stan znieczulenia nie jest skutkiem wpływu na określony rejon, lecz wynika z hamujących i pobudzających efektów na różnych poziomach ośrodkowego układu nerwowego.

Kora mózgowa. Anestetyki w'pływają na korę mózgową, co objawia się wzmożonymi zmianami w EEG w miarę wzrostu stężenia. Nie wszystkie anestetyki wywierają jednak takie same zmiany, w aktywności EEG. Istnieją wyraźne różnice, co wskazuje, że poszczególne anestetyki mają odmienne mechanizmy działania. Przemawiają za tym również wyniki doświadczeń in vitro na różnych regionach kory, w' których wykazano hamujący wpływ anestetyków wziewnych na niektóre, ale nie wszystkie, synapsy pobudzające kory węchowej. Stwierdzono także w hipokampie hamujący wpływ anestetyków wziewnych na niektóre synapsy pobudzające i jednocześnie wpływ wzmacniający mechanizmy przewodnictwa i osłabienie aktywności synaps hamujących.

Twór siatkowaty. Według obecnych poglądów, twór siatkowaty pnia mózgu bierze udział w procesie świadomości. Twór siatkowaty mógłby więc być anatomicznym punktem uchwytu, w którym anestetyki wywołują charakterystyczny dla znieczulanie ogólnego stan utraty świadomości, tym bardziej że udowodniono hamujący wpływ tych substancji na przewodnictwo bodźców w pniu mózgu. Co prawda okazało się również, że usunięcie nawet znacznych części pnia mózgu nie zawsze powoduje u zwierząt utratę przytomności, a ponadto anestetyki ogólne hamują reakcje organizmu na bodźce szkodliwe, mimo że pień mózgu nie bierze w nich udziału. Z pewnością zatem pień mózgu nie jest jedynym punktem ucłwytu działania środków znieczulających.

Wzgórze. Wszystkie lotne anestetyki, podtlenek azotu i różne anestetyki stosowane dożylnie, między innymi także barbiturany, powodują porównywalny, zależny od dawki wzrost latencji i zmniejszenie amplitudy w drogach czuciowych rogu tylnego i jąder siatkowatych wzgórza.

Rdzeń kręgowy. Wiele środków znieczulających powoduje zależne od daw'ki hamowanie spontanicznej i wywołanej aktywności komórek rogów' tylnych rdzenia, biorącej udział w integracji bodźców. Doświadczenia na zwierzętach wskazują, że anestetyki hamują w rdzeniu świadome reakcje ruchowe na szkodliwe bodźce. Świadomość i pamięć na pewno nie są jednak zlokalizowane anatomicznie w rdzeniu kręgowym, rdzeń nie jest więc z pewnością jedynym miejscem działania anestetyków odpowiedzialnym za stan znieczulenia ogólnego.

4 Wpływ anestetyków na procesy elektrofizjologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym

Istnieje zgodność poglądów', że anestetyki upośledzają lub przerywają przewodnictwo impulsów' nerwowych, przy czym należy uwzględnić następujące mechanizmy:

- zmniejszenie pobudliwości neuronów wskutek zmiany potencjału spoczynkowego błon lub wskutek wpływu na procesy, biorące udział w powstawaniu potencjału czynnościowego;

- hamowanie pobudzającej lub wzmocnienie hamującej aktywności synaps;

- hamowanie w ośrodkowym układzie nerwowym neuronów rozrusznikowych lub nadających rytm.