Psychologia ogólna22

jest to ważny syslcm działający w fizjologicznym procesie reakcji na stres. Pobudzenie współczulncgo układu nerwowego powoduje, że rdzeń nadnerczy wydziela ogromne ilości katecholamin, czyli hormonów, które zwiększają aktywność układu krążenia, powoduje zwężenie naczyń, ograniczaj;] aktywność układu trawiennego oraz wzmagaj;] inne funkcje organizmu. W drugim głównym systemie związanym z procesem reakcji na stres gruczoł przysadki wydziela hormon ad ren o kor ty ko tropowy (ACTH), który pobudza korę nadnerczy do produkcji kortykosterydów, zwłaszcza kortyzolu. Wpływa on na metabolizm węglowodanów, jest też czynnikiem przeciwzapalnym (ryc. 1).

WYDZIELANIE KOKTYkOS 1T.KYOÓW

•    zwiększonc spalanie Inalka i lltK/czti

•    lepszy dostęp do zapasów cnripti

•    /mnicjs/ony sittn zapalny

\

•    w/mo/mia reakcja układu krążenia (ciśnienie tętnicze akcja serca. zważenie nac/yń)

•    intensywniejsze oddychanie

•    nasilono pocenie sic

•    zwiększony przepływ krwi do aktywnych mięśni

(i odwrotnie zmniejszony dopływ krwi do narządów, które nic ninszą nagle teagować)

•    zwiększona aktywność mm słowa

•    zwiększona aktywność liryczna

Ryc. I. Aktywność gruczołów nadnerczy powodowana stresem

Hans Selye

Wczesne badania fizjologiczne stresu emocjonalnego przeprowadzone przez Cannona przez wiele lat nie były kontynuowane, dopóki w literaturze nie ukazały się badania nad stresem autorstwa Hansa Selycgo (Selye, 1956). Dokonane przez niego opracowanie spopularyzowało pojęcie stresu i zwróciło uwagę uczonych wielu dyscyplin. Jak dziś' wiemy, Selye zajął się stresem zupełnie przypadkowo podczas badań nad hormonami płciowymi. Odkrył wtedy, że wstrzyknięcie szczurom wyciągu z tkanki jajnika wywołuje niewytłumaczalną triadę reakcji: 1) powiększenie gruczołów nadnerczy wydzielających katecholaminy i kortykosteroidy, 2) zmniejszenie gruczołu grasicy i 3) krwawiące owrzodzenia. Zainteresowany tymi intrygującymi odkryciami zauważył później, że wstrzyknięcie wyciągów innych organów wywołuje tę samą triadę reakcji i że substancje nic pochodzące z tkanek organizmu również mogą ją wywołać. W końcu odkrył, że ta sama ..nieswoista” triada reakcji jest charakterystyczna dla tak odmiennych bodźców, jak: wstrzyknięcie insuliny, poddawanie działaniu zimna lub gorąca, wystawienie na promienie X. wysiłek fizyczny itd. Jego badania wyraźnie pokazywały, że za każdym razem, gdy zastosowano obcy lub nieprzyjemny slresor, dało się zaobserwować zmiany w gruczołach nadnerczy i grasicy oraz powstawanie wrzodów we wrażliwej na kwasy śluzówce ż.oiądka. Triada reakcji została nazwana nieswoistą, ponieważ wywoływały ją jakiekolwiek szkodliwe lub nieprzyjemne czynniki. Selye (1956) /.obrazował pojęcie nieswoistej reakcji na stres, porównując sytuację do włamania:

Przypuśćmy, że wszelkie możliwe wejścia do banku połączone są skomplikowanym systemem alarmowym z posterunkiem policji. Gdy włamywacz dostanie się do środka, to niezależnie od tego, jak wygląda — czy jest niski czy wysoki, szczupły czy otyły — i niezależnie od lego. przez które drzwi lub okno dostanie się do budynku, zawsze podniesie laki sam alarm. Ta pierwsza zmiana wywołana zostaje nieswoiście — gdziekolwiek i przez kogokolwiek. Z drugiej strony schemat wywołanej w ten sposób zmiany wtórnej jest wysoce swoisty. Zawsze przecież, w lokalu określonego posterunku policji zadzwoni sygnał ostrzegawczy i zawsze policjanci ruszą do banku określoną drogą — zgodnie z uprzednio ustalonym planem udaremnienia rabunku.

Stała triada reakcji jest więc wzbudzana nieswoiście. Używając koncepcji reakcji nieswoistej, Selye zaczął definiować syndrom stresu jako wszcl-

1 1 I

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
BIOTECHNOLOGIA Biotechnologia jest to dyscyplina nauk technicznych wykorzystująca procesy biologiczn
Zdj 25252525EAcie0933 HEDONISTYCZNA NATURA CZŁOWIEKA. < Podstawowym założeniem jest to. że człowi
Definicja psychologii klinicznej:Jest to dziedzina psychologii stosowanej, która posiada odrębny od
•    oczyszczone: kilka mg/1 (zależy od temperatury). Jest to ważny parametr kontroln
80035 PA160080 (2) ■ PODZIAŁ SIL >    Sita skupiona - jest to siła, która działa n
I. Wprowadzenie Psychopatologia ogólna jest dziedziną psychiatrii zajmującą się opisywaniem,
1. Proces kamy - definicja PROCES KARNY jest to prawnie uregulowana działalność zmierzająca do wykry
Zdrowie w Twoich rękach (47) Uwaga pacjent powinien być w pozycji leżącej. Jest to zabieg uspokajają
IMAGE 5 ZASADOWOŚĆ OGOLNA Jest to właściwość wody polegająca na zdolności wody do zobojętniania siln
System operacyjny System operacyjny - czyli inaczej OS (od ang. Operating System). Jest to program k
świadomość, że jest to dla niego niekorzystne, decyduje się jednak na to, ponieważ działa pod wpływe
6.    Rekultywacja gruntów jest to (podaj definicję): działanie (za pomocą odpowiedni
1.CZĘSC TEORETYCZNA 1.1. Ustalenie współczynnika filtracji Jest to ważny element obliczeń, wymagając
Proces budżetowania Budżet jest to całościowy plan działania na przyszłe okresy (miesiące, kwartały,

więcej podobnych podstron