WSP J POLM108
216
Kwiryna tusndke, Teraorulne odmiany polszczony
mu XVI i XVII w., ale z aktami twórczymi na szerszą skalę mamy do czynienia dopiero w XIX w. Gwary używano do archaizowania języka utworów o tematyce historycznej (np. Henryk Sienkiewicz w Krzyżakach), zgodnie z dość rozpowszechnionym sądem, że gwary reprezentują starszy, bardziej archaiczny stan polszczyzny niż język literacki, a także do stylizacji środowiskowej w powieściach o tematyce ludowej. Rzadkie są przy tym wypadki wprowadzania do tekstów artystycznych konkretnej autentycznej gwanr czy też wybranych jej właściwości; wielokrotnie mamy do czynienia z elementami czerpanymi z różnych gwar, czego najbardziej znanym przykładem są Chłopi Władysława Reymonta.
Niezwykła karierę zrobiła gwara podhalańska, wprowadzona do literatury przez Stanisława Witkiewicza i Kazimierza Tetmajera. Młodopolskie oczarowanie Tatrami i gwarą górali znalazło tak szeroki oddźwięk społeczny, że wiele elementów tej gwary, szczególnie słownikowych, przedostało się - nrwnież za pośrednictwem literatury pięknej - do języka ogólnego (np. juhas, baca, kierdel, szałas, watra, gunia, smrek, wierchy).
Elementy gwarowe są przenoszone także do innych odmian języka polskiego drogą bezpośrednich kontaktów użytkowników. Szczególnie wyraziste czy szczególnie żywotne wyrazy wchodzą do języka ogólnego, głównie do jego kolokwialnej postaci, także do regionalnych odmian polszczyzny ogólnej oraz do różnych odmian środowiskowych.
Odmiany regionalne języka polskiego
Regionalna polszczyzna, choć niekiedy utożsamiana z dialektalną, jest odmianą odrębną. Na jej specyficzne właściwości (regionalizmy) składają się różne elementy językowe, nie tylko dialektyzmy. Posługują się nią różne warstwy i środowiska społeczne - częściej w mowie, ale też i w piśmie, np. w' listach. Jest to de facto odmiana polszczyzny ogólnej. Jako zjawisko języ-kowo-społeczne łączy się regionalna polszczyzna z szerszym pojmowaniem regionalności. Zasadnicze podobieństwo między polszczyzną regionalną i dialektalną sprowadza się do tego, że obie są określane przez czynnik geograficzny oraz że odmiany regionalne polszczyzny w dużym zakresie korzystają z zasobów dialektalnych.
Polszczyzna regionalna wiąże się z kulturą materialną i duchową regionu, z jego historią, literaturą i folklorem. Z jednej strony będzie to język piśmiennictwa związanego z regionem przez autora i oficynę wydawniczą, w którym językowe właściwości regionalne mogą się ograniczać jedynie do grafu i ortografii (dotyczy to zwłaszcza polszczyzny historycznej). Z drugiej strony - regionalna polszczyzna mówńona zróżnicowana socjalnie. Na tle
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
WSP J POLM100 208 Kwiryna Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny Małopolska górska różni się dosyć
WSP J POLM106 214 Kmryn<> Hjntlke, Terytorialne odmiany polszczyzny Zrozumiałe, że pożyczki ty
WSP J POLM110 218 Kwiryna Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny Ogólna charakterystyka sytuacyjna
WSP J POLM96 204 Kwiryna Hatidk?. Terytorialne odmiany polszczyzny łopolskie pseudopoprawne formy na
WSP J POLM102 Kwiryn.: Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny 210 ćwierć naczynie na wodę’, prani
WSP J POLM94 202 202 O KOSZALIN GDANSKj Kwiryna RanJk*. Terytorialne odmiany polszczyzn MOWĘ
WSP J POLL7 Oficjalny i nieoficjalny wariant ustnej odmiany polszczyzny ogólnej 95 Trzy typy dialogu
WSP J POLM104 212 Krniyns Hjndkć, Terytorialne odmutty polszczyzny Mapa 4. Komynuanty staropolskiego
WSP J POLM112 220 Awirym Handke. Terytorialne odmiany polszczyznyBibliografia AJK: Atlas językowy ka
WSP J POLM109 Odmiany regionalne jeryka polskiego 217 podziału języka narodowego na odmiany i style
WSP J POLM93 TERYTORIALNE ODMIANY POLSZCZYZNY KWIRYNA HANDKE Główne dialekty i ich cechy systemowe.
WSP J POLM105 Kulturowa wartość gwar ludowych 213 Jednostronne wartościowanie i tworzenie stałej hie
WSP J POL5 8 Spis ireśd KONTAKTY JĘZYKOWE Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi — Bogdan
WSP J POLL10 Kazimierz Oż<ig, Ustna odmiana języka ogólnego98 Wierzbicka Aana, 1983, Geńry mowy,
WSP J POLL8 96 Kazimierz Ozap, Ustna odmiana języłu ogóliu*gc mówionego mając.) największy uzus i zw
WSP J POLM101 Leksykalne kryteria podziałów 209Leksykalne kryteria podziałów Cechy systemowe z racji
WSP J POLM103 Społeczna pozycja gwar dzisiaj 211 go, por. mapa 4), mazurzenia czy podwyższonej wymow
WSP J POLM107 Nowe funkcje gwary 215 czy rybaków, którzy tworzą słownik odpowiedni do swoich specyfi
WSP J POLM10 Bibliografia Schank Gerd, Schoenthal Gisela, 1983, Gesprochene Sprache. Eine Emfubrung
więcej podobnych podstron