WSP J POLM109

Odmiany regionalne jeryka polskiego 217

podziału języka narodowego na odmiany i style polszczyznę regionalny należałoby określić jako terytorialno-środowiskowy wariant ogólnej odmiany języka narodowego, mający wszystkie jej cechy, a ponadto pewien zasób odrębności. W ogólnym schemacie klasyfikacyjnym należy sytuować regionalne odmiany polszczyzny jako boczne odgałęzienia odmiany ogólnej.

Regionalizmy (zwiane dawniej prowincjonalizmami) to niektóre właściwości wymowy, rzadziej gramatyki, a przede wszystkim wyrazy, formy słowotwórcze, znaczenia wyrazów i konstrukcje składniowe właściwe codziennej mowie ludności nie mówiącej gwarą, w tym także warstw wykształconych określonego regionu. W zakres regionalizmów wchodzą elementy gwarowe z danego obszaru, archaizmy, neologizmy, elementy obcojęzyczne i kolokwializmy.

Różnice regionalne poświadczone są w polskim piśmiennictwie od XV wieku. Zwracano na nie uwagę w związku z analizą rozmaitych tekstów z różnych epok. Przedmiotem szczególnego zainteresowania stał}- się regionalizmy dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., gdy Kazimierz Nitsch i Antoni Danysz zwrócili uwagę na odrębności słownictwa w Poznaniu, Krakowie i Warszawie, łącząc ten fakt z szerszym zjawiskiem odrębności regionalnej jako konsekwencji długotrwałei dezintegracji ziem polskich w czasie zaborów. Kontynuując ten nurt zainteresowań Antoni Fur-dal sporządził inwentarz prawie stu właściwości fonetycznych i morfologicznych (a osobno słownikowych) różnicujących ..polski dialekt kulturalny” i nakreślił plan badań dotyczących granic między polskimi dialektami kulturalnymi, stopnia zgodności przebiegu izoglos kulturalnych i miejskich z izo-glosami ludowymi, zasięgu socjalnego poszczególnych cech regionalnych.

Z pewnością można stwierdzić, że najwyraziściej rysuje się język Kresów Wschodnich z jego zróżnicowaniem na część północną i południową, a także z wewnętrznymi podziałami geograficzny mi i społecznymi (por. Kurzowa, 19S2; Handke, 1986). Polszczyzna innych regionów znajduje częsciow-e odzwierciedlenie w opisach języka dużych miast, przede wszystkim Poznania, Warszawy, Krakowa. Łodzi, Wrocławia. Na tym tle jako odrębne zjawisko zaznacza się regionalność polszczyzny śląskiej: z jednej strony w aspekcie historycznym, a z drugiej - jako języka mówionego ludności okręgu przemysłowego różniącego się od polszczyzny ogólnej, a także od odmiany potocznej kolokwialnej w znanych gdzie indziej postaciach. Jest to w Polsce unikatowe zjawisko dwujęzyczności wewnątrz języka narodowego.

W zakres pojęcia „regionalne odmiany polszczyzny ogólnej'’ wchodzą również gwary miejskie. Określenie to, od pewnego czasu zadomowione w polskim językoznawstwie, ostatnio jest zastępowane przez „polszczyznę mówioną miast” lub „polszczyznę miejską”. Najwłaściwsze wydaje się tu określenie „odmiana potoczna kolokwialna języka mieszkańców miast”.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POL15 Odmiany i style języka miar* bogacrwi kultury 19 ty w różnorodne rejestry środków wyrazu
> Wydawnictwa LektorKlett we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Nauczycieli Języka Niemieckiego
WSP J POLM111 Odmiany regionalnt języka polskiego 219 pierwotnych w odmianie ogólnej dziecię i dziec
WSP J POLM100 208 Kwiryna Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny Małopolska górska różni się dosyć
WSP J POLM101 Leksykalne kryteria podziałów 209Leksykalne kryteria podziałów Cechy systemowe z racji
WSP J POLM102 Kwiryn.: Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny 210 ćwierć naczynie na wodę’, prani
WSP J POLM105 Kulturowa wartość gwar ludowych 213 Jednostronne wartościowanie i tworzenie stałej hie
WSP J POLM106 214 Kmryn<> Hjntlke, Terytorialne odmiany polszczyzny Zrozumiałe, że pożyczki ty
WSP J POLM108 216 Kwiryna tusndke, Teraorulne odmiany polszczony mu XVI i XVII w., ale z aktami twór
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz818 217 podnoszenie, pole, serce-, zaniedbanie, shmci, por. Łoś III 68. Jak
WSP J POL77 Norma skod y fik t Warw i zwyczajowa współc7xruit-g>u języka poLskiepo 81 Poza tworam
WSP J POLM103 Społeczna pozycja gwar dzisiaj 211 go, por. mapa 4), mazurzenia czy podwyższonej wymow
WSP J POLM104 212 Krniyns Hjndkć, Terytorialne odmutty polszczyzny Mapa 4. Komynuanty staropolskiego
WSP J POLM107 Nowe funkcje gwary 215 czy rybaków, którzy tworzą słownik odpowiedni do swoich specyfi
WSP J POLM10 Bibliografia Schank Gerd, Schoenthal Gisela, 1983, Gesprochene Sprache. Eine Emfubrung
WSP J POLN254108 Toponimu miejska 427 Tego typu podział zaciera najistotniejsze związane z nazwami u
WSP J POLN254187 512 J.nlmg.i    Jeżyk polski w świetle statystyki rzadkie (Samb
WSP J POLN254250 Janun Rieger, Jeżyk polski na Wschcnlzle 576 Część z nich czuje się bez żadnych wah
WSP J POLN254252 Janus: kiege*. Język polski tu Wschodzie 578 wano się nim bowiem w większości urzęd

więcej podobnych podstron