P1000986

wicie obce jest bohaterom homeryckim. Bohaterów Homera czas może dotknąć jedynie w sposób czysto zewnętrzny, a i wówczas objawy te — o ile to tylko możliwe — rzadko są ukazywane; w przeciwieństwie natomiast do bohaterów homeryckich, postaci ze Starego Testamentu znajdują się w silnym uchwycie Boga, który nie tylko stworzył je i wybrał, ale wciąż nadal kształtuje je, przygina i ugniata, i — nie niszcząc ich istoty — wydobywa i nich formy, które ich młodość zaledwie pozwalała przeczuć. Wywodu tego nie może naruszyć zarzut, iż losy życiowe bohaterów Starego Testamentu ukształtowały się niejednokrotnie na skutek zrośnięcia się wątków związanych z dziejami różnych postaci legendarnych, albowiem owo zrastanie się należy już do historii powstania tekstu. O ileż szerszy łuk niż u Homera zakreśla wahadło ich losu! Bohaterowie ci są przecież nosicielami woli boskiej, a jednak są omylni; podlegają nieszczęściu i poniżeniu — a mimo to właśnie w nieszczęściu i poniżeniu poprzez ich słowa i czyny objawia się wzniosłość Boga. Prawie że nie ma pośród nich takich, którzy, jak Adam, nie popadaliby jw najgłębsze poniżenie — i którzy nie byliby uczczeni osobistym kontaktem z Bogiem i jego inspiracją. Poniżenie jest tutaj o wiele głębsze, a wywyższenie o wiele większe niż u Homera, przy czym obie te sytuacje są ze sobą nierozerwalnie związane. Odyseusz jako ubogi żebrak występuje tylko w przebraniu; ale Adam rzeczywiście zostaje wygnany, Jakub rzeczywiście zmuszony jest do ucieczki, Józef rzeczywiście zostaje wrzucony do studni i staje się sprzedażnym L niewolnikiem. A przecież ich wielkość, która wyrasta z poniżenia, bliska jest wielkości nadludzkiej, stanowi odbicie wielkości bożej. Łatwo też odczuć, jak bardzo te wahania losu związane są z intensywnością biografii osobistej; właśnie owe stany krańcowe, w których ponad wszelką miarę czujemy się opuszczeni i zrozpaczeni lub też ponad wszelką miarę szczęśliwi i wyniesieni, właśnie owe stany — kiedy je już przetrwamy — przekazują nam owo piętno indywidualne, w którym rozpoznajemy wynik bogatego procesu stawania się, owoc bogatego rozwoju. I ta miara rozwojowa bardzo często, nieledwie zawsze, nadaje opowieściom Starego Testamentu charakter historyczny — nawet tam, gdzie mamy <lo czynienia z tradycją czysto legendarną.

Całe tworzywo eposu homeryckiego pozostaje w sferze legendy, tymczasem tworzywo Starego Testamentu, im dalej postępuje narracja, tym bardziej zbliża się do historii; w opowieściach związanych z postacią Dawida relacja historyczna staje się już elementem dominującym. Co prawda, jeszcze i tam zachowało się niemało pierwiastków, legendarnych, chociażby w opowieściach o Dawidzie i Goliacie; równocześnie jednak wiele, ba, nawet to, co w narracji jest najistotniejsze, składa się z przedmiotów znanych narratorowi bądź to z własnego przeżycia, bądź też z bezpośrednich świadectw. Zauważmy także, że różnica między legendą a historią jest najczęściej łatwa do wykrycia dla czytelnika, który operuje już pewnym doświadczeniem. Jeśli nawet jest rzeczą trudną i wymagającą troskliwego przygotowania historyczno-filologicznego odróżnienie prawdy od tego, co w relacji historycznej zostało sfałszowane lub oświetlone w sposób jednostronny, to równocześnie ogólne różnice między legendą a historią łatwe są do usta-, lenia. Ich struktura jest odmienna. Nawet tam, gdzie legenda nie zdradza natychmiast swej obecności poprzez elementy fantastyki, przez powtarzanie znanych motywów, przez zaniedbanie uwarunkowań czasowych i przestrzennych lub poprzez inne jeszcze analogiczne cechy, nawet tam daje się ona szybko rozpoznać dzięki swojej budowie. W Jegen-dzie_sprawy układają się nazbyt gładko. Wyeliminowane jest z niej wszystko, co stawałoby w poprzek konstrukcji legendarnej, co stawiałoby jej opór, wszystko, co jest „inne", wtórne, co zakłócałoby obraz głównych motywów i wyda-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG12 Usia jest bohaterką strywializowanego mitu. Nie Kora, nawet nie Korusia, tylko Usia. Kto zgad
page0050 48 XENOFONT. przednim Hi er on, tak tutaj Cyrus jest bohaterem romansu, bo Cyropedya to naj
page0118 NAZWY OSOBOWE — ANTROPONIMIA Bardziej lub mniej przyswojone obce imiona bohaterów literacki
Charakterystyka Petroniusza Petroniusz jest bohaterem powieści Henryka Sienkiewicza pt. „Quo Vadis&q
MIT OOtTICKJZAPAMIĘTAJ !!! Orfeusz uosa6ia moc poezji, silę talentu, oprócz tego jest Bohaterem 
96 TOMASZ MIZERK1EWICZ kiej34. Nie Odyseusz, lecz Odyseusz-Andrzejewski jest bohaterem tej powiastki
0111 djvu 104 — jest bohaterem, wielu takich jest także w masie narodu, ale zawsze brak zgody. Pycha
skanuj0017 (185) Bohater wiersza, być może, mówi do kogoś, z kim idzie — do przyjaciela albo do kobi
Obraz7 (45) 134    Rozdział III. Wzlot i upadek Bohatera Polaków z wieczności, może
P1000960 (3) Kto to jest pacjent pediatryczny? ■    Noworodek: od urodzenia do 1 mies
Image024(2) BOHATEROWIE MISTRZA GRY może być wynikiem wpływu I łorrora, nie odważają sie jednak 
3. Literatury obce Jest w zasadzie bibliografią recepcji literatur obcych w Polsce Informacje

więcej podobnych podstron