zoologia kregowcow krew8

Kyc. 1-5. Schemat budowy włókien nerwowych: A - włókno nerwowe hcz-mielinowe: 1 - włókno osiowe, 2 - jądro osłonki glejowej: II, C - włókno nerwowe mielinowe: 1 ■■ włókno osiowe. 2 - osłonka mielinowa, 3 - nenio-łemn. 4 - wcięcie mieliny, .5 - węzeł włókna nerwowego, 6 - lejek. 7- zrąb neurokeratynowy osłonki mielinowej

Włókno nerwowe bardzo rzadko zbudowane jest z samego włókna osiowego. Ma to miejsce tylko w odcinku początkowym, tj. bezpośrednio po wyjściu z komórki w pewnych częściach ośrodkowego układu nerwowego oraz w części końcowej - w zakończeniach nerwowych. Z reguły włókna osiowe są okryte osłonkami: glejową i mielinową, zw'aną również osłonką rdzenną.

Włókna nerwowe dzieli się na: 1) bezmielinowe, otoczone tylko osłonką glejowy i nic mające osłonki mielinowej; 2) mielinowe, w których oprócz osłonki glejowej występuje również osłonka mielinowa; 3) nagie, występujące na początku wypustek (przy perykarionie) oraz na icli końcu (przy zakończeniach nerwowych).

Włókna nerwowe bezmielinowe

Występują one głownie w obrębie autonomicznego układu nerwowego, unerwiającego narządy wewnętrzne. Włókna te mają stosunkowo prostą budowę. Nie są one izolowane od siebie tak dokładnie, jak włókna nerwowe mielinowe. Szybkość przewodzenia bodźców przez włókna bezmielinowe wynosi 0,5-2 m/s.

Włókno bezmielinowe (ryc. 126) składa się z 7-15 włókien osiowych, leżących w obrębie pasma utworzonego z komórek glejowych (patrz dalej), zwanych lemocytami (Icmmocyti), dawniej noszące nazwę komórek Schwanna. Od zewnątrz włókno nerwowe jest otoczone cienką pochewką lącznotkankową. Włókna takie otrzymały nazwę włókien typu kablowego. W czasie rozwoju włókien nerwowych włókna osiowe zajmują miejsce obok Iemocytów, które układają się w' szereg, mający postać pasma glejowego. Z kolei włókna osiowe zagłębiają się na całej swojej długości w cytoplazmę pasma glejowego, popychając przed sobą błonę otaczającą lemocyly. Błona ta ściśle przylega do włókien osiowych, a następnie zamyka się nad nimi, wytwarzając podwójną blaszkę pozostajcą w łączności z powierzchnią Iemocytów i noszącą nazwę nrezoaksonu (ryc. 126).

196 W ten sposób włókno osiow'e jest oddzielone od cytoplazmy pasma glejowego

Ryc. 126. Schcmnt budowy włóknu nerwowego hcziuielinowcgo w mikroskopie elektronowym nn przekroju podłużnym (A) i poprzecznym (B): / - jądro lemo-cytu, 2 - włókno osiowe. 3 - mitochon-dria, 4 - granica między dwoma Icuiucy-tarni, 5 - mezaksou, 6 - błona komórkowa. Według El\ ina

i podwieszone na błonic komórkowej za pomocą mezoaksonu, podobnie, jak jelito na krezce.

W mikroskopie świetlnym nie są widoczne ani tnezoaksony, ani też granice między poszczególnymi lemocytami. Dlatego też wydaje się, że włókno nerwowe bezmielinowe stanowi pęczek włókien osiowych, połączonych i otoczonych jednorodną osłonką glejową, zawierającą jądra.

Jeżeli w skład włókna nerwowego wchodzi jedno włókno osiowe, znajduje się ono w środkowym położeniu, spychając jądra na obwód. Jeżeli natomiast włókno nerwowe jest utworzone z większej liczby włókien osiowych, układają się one na obwodzie pasma glejowego, którego jądra pozostają w środku (ryc. 126).

Włókna nerwowe mielinowe

Występują one w ośrodkowym układzie nerwowym jako tzw. włókna ośrodkowe lub białe (w istocie białej rdzenia kręgowego i mózgowia) oraz w nerwach obwodowych (pniach nerwowych) jako tzw. włókna obwodowe.

Budowa włókna nerwowego mielinowego będzie przedstawiona na przykładzie włókna obwodowego (ryc. 127). Włókna te odznaczają się szybkim przewodzeniem bodźców (60-120 m/s), w związku z czym mają stosunkowo grube włókna osiow-e (u bydła około 1-2 urn), które są dobrze odizolowane od siebie. Każde włókno nerwowe mielinowe składa się z jednego włókna osiowego otoczonego osłonką, w której rozróżnia się dwie części: wewnętrzną i zewnętrzną. Część wewnętrzna, grubsza, nosi nazwę osionki mielinowej albo rdzennej, natomiast część zewnętrzną, cieńszą, stanowi cytoplazma Iemocytów z jądrami, która tworzy osłonkę, zwaną ncurolemą. W obrębie osłonki otaczającej włókno osiowe występują przewężenia w odstępach 0,8-1 mm (u noworodka około 0,3 mm),

197