00077 01
148 SIŁA I WŁADZA
legliwości, ale także bezprzykładnego krzepiciela dusz, że malutcy wyrastali na wielkich a upadli dźwigali się na szczyty cno-tliwości.
Gdy Mickiewicz zjawił się w Berlinie, nastąpiła tam śród kolonji polskiej zupełna przemiana usposobień. W „Żywocie Adama Mickiewicza" (II, 24) syn jego Władysław przytacza następującą relację Cybulskiego: „Jaki od czasu pobytu Mickiewicza aż do chwili powstania panował duch pomiędzy młodzieżą polską w tern mieście, nie pora o tern mówić. Dosyć nadmienić, że od tego czasu zgoda, miłość, braterskość, zapał do nauk, obyczajność w życiu i pożyciu, przytem pewien rodzaj egzaltacji, przeczucia i oczekiwania, nadzieja i wiara w przyszłość, ożywiały wszystkich umysły i serca. Zdawało się, jakoby duch promienisty przeniósł się z Wilna do Berlina. Całą tę przemianę sprawił kilkodniowy pobyt Mickiewicza".
Przypomina się tu odpowiedź dana Janowi: ślepi widzą, chromi chodzą, trędowaci bywają oczyszczani (Dukasz VII, 22).
Ale tu może ktoś zauważyć, że nieraz taką zmianę usposobień, jaką wywołał Mickiewicz w Berlinie, wywoływały znakomitości, nie posiadające właściwości medjalnych. Uwaga ta byłaby zupełnie słuszna. Toteż chodzi nam o co innego. Chodzi nam mianowicie o pogląd na tę sprawę samego Mickiewicza.
Pogląd ten ujawnia się w Dziadach. Zaraz na początku trzeciej ich części, gdy Więzień usypia, duch mówi nad nim:
Człowieku! gdybyś wiedział, jaka twoja władza!
Kiedy myśl W twojej głowie jako iskra w chmurze Zabłyśnie niewidzialna, obłoki zgromadza,
' I tworzy desżcz rodzajny, lub gromy i burze,
Gdybyś wiedziałj że ledwie jedną myśl rozniecisz,
Już czekają w milczeniu, jak gromu żywioły,
Tak czekają twej myśli szatan i Anioły:
Czy ty w piekło uderzysz, czy w niebo zaświecisz;
A ty jak obłok górny ale błędny pałasz I sam nie wiesz, gdzie lecisz, sam nie wiesz, co zdziałasz-Ludzie! każdy z was mógłby, samotny, więziony,
Myślą i wiarą zwalać i podżwigać trony.
Religijny aksjomat, że wiara góry przenosi, że człowiek nią ożywiony może bezpiecznie stąpać po wężach i skorpionach, występuje u Mickiewicza pod postacią twierdzenia, że „czucie i wiara“ są potężniejsze „niż mędrca szkiełko i oko“, że można „mierzyć siły na zamiary”, i łamać, czego „rozum nie złamie”, gdyż „zapał tworzy cudy”.
Ciekawe i pouczające, że właśnie na tle zjawiskowem, któremu tyle poświęcamy uwagi, rozebrzmiał głos:
Ja mistrz wyciągam dłonie,
Wyciągam aż w niebiosa...
i dalej:
Ja czują nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzą.
i jeszcze dalej:
Zrzucą ciało i tylko jak duch wezmą pióra...
Zjawę taką, jak Gustaw, Mickiewicz wprowadza na widownię tylko dla przestrogi a nie w ipiię upodobań artystycznych. On szuka drogi do siły i do władzy duchowej. Szuka jej bezwarunkowo także w sferze naszej podświadomości. Wierzy głęboko, że tam są tajemnicze złoża potęgi i władzy.
Później, gdy wystąpi jako publicysta polityczny, napisze „O ludziach rozsądnych i ludziach szalonych”. To właśnie, co Mickiewicz w artykule owym powiedział, jest dla nas tak ważne, gdyż zapanował u nas jako ideał typ człowieka zrównoważonego. A tymczasem ten człowiek zrównoważony uczył przystosowywać się do najazdów, znosić cierpliwie wszystkie poniżenia i godzić się z nikczemnością jako czemś normalnem. Ci wszyscy, których unosiła wiara, uczucie, wyobraźnia, zapał, dziesiątkami lat żyć musieli poza społeczeństwem. Człowiek zrównoważony rościł pretensję do objęcia u nas władzy w przyszłości. Lecz gdy moment ten przyszedł, ustępował z drogi brutalnemu tłumowi i jego wodzom, gdyż w rzeczywistości nie był zdolny do dzierżenia jakiejkolwiek władzy wskutek swej małości duchowej.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
image 024 24 Parametry anten Rozważmy antenę umieszczoną w polu e-m, obciążoną dopasowanym obciążeni
024 01 24 ‘ od nocy, czy będzie mieć przed sobą. jedną lu
024 01 24 1 36 ) kodyl ów obszerną Dla tych pl lizawkę. Za wykopano Germanika w r. 765 od zat. Rzy
024 01 24 Wstęp. Odjazd z Neapolu. Życie na okręcie. w międzynarodowym handlu, Największy magazyn na
024 01 18 Budowle Krakowa. stawia się jako zabytek XVII wieku, w rzeczywistości zachował pierwotne r
024 01 9 A r^-T Człowiek Człowiek 24. Kiedy kto blisko mieszka języcznego człeka, nie trzeba psa, le
024 01 24 szym szczeblu stoi gajowy, pełniący rozkazy leśniczego, ten znów nadleśniczego i dalej — a
024 01 24 3. a) Usta u spodu pyszczka wydłużonego .........14. Barbus. b) Usta na
024 01 lub mróz przejmuje do szpiku kości? Nasionom i larwom, ukrytym w ziemi, może i wygodnie spać
024 01 24 POLOWANIE NA POTWORY MORSKIE Nie wiem, skąd mi to przyszło, miałem jednak jakieś przeczuci
024 01 24 starczone mięso dla oswojonego wilka dużoby wynosił! Podróżnicy udali się w drogę, a za ni
024 01 Dzieło to z jednego kamienia wykonane, uważając tło bez ram, ma wysokości łokci 21/*, szeroko
pic 11 06 010241 r 110 JANUSZ RYBA Postawę pustelnika zakładającą rezygnację z miłości poddała prób
pic 11 07 010248 356 357 Wzloty i upadki historii techniki - wicr.u zostały wywc
p1020823 ISA16-bitowa magistrala 0 Po raz pierwszy IBM PC-AT z 80286 BO 36 wyprowadzeń więcej 0
P3143698 cl. d6 024 0.04 0.12 0.02 , ,,.nrK +— : +034+— +-+—- L39 K 035 004512 035
więcej podobnych podstron