22
sowi, wykonał przysięgę z Komisya Skarbową “9) przed marszałkiem konfedoracyi obojga narodów na posłuszeństwo zapadłej ustawie. Powtarzał z cnotliwym i wymownym marszałkiem konfederacyi Litewskiej, Kazimirzem księciem Sapiehą: „Przekonanie moje jest przy mnie, a ja „tam, gdzie król, gdzie cnotliwi obywatele 1).“
Po Konslytucyi 3go maja podał Komisyi Skarbowej uwagi do rozmierzenia całej Polski, wszystkich prowin-cyj, województw i powiatów. Jan Śniadecki, profesor na ów czas matematyki i astronomii w szkole głównej Koronnej, wskazał sposoby do robienia tej mapy: aby roz-mierzony był z największą ścisłością łuk południka od gór Karpackich do morza Bałtyckiego i łuk równoleżnika od granic Szląska aż do Dniestru; aby dokładnie wyrażone były znaczne odmiany miejsc i widoków, jako to: wsi, miasta, wysokość gór, ciąg ich, zakręty, przedziały, zapadłości i równiny, koryta rzek, ich zagięcia i łączenia się jednych z drugiómi, rozległość jezior, lasów i pól nie-uprawnych; aby wszystkie punkta kraju umieszczone były na karcie podług ich prawdziwćj długości i szerokości jeograficznej. Z lakowej mapy, wyobrażającej dokładnie fizyczną budowę kraju, rozległe wynikać mogły pożytki we względzie wojskowym, ekonomicznym i statystycznym. Aczkolwiek to dzieło, tak wielkiej wagi, nie było przy-wiedzionem do skutku, jednak podawcom tych myśli, Tadeuszowi Czackiemu i Janowi Śniadeckiemu, zjednało chwałę w narodzie fi O).
Za jego staraniem i nakładem wymierzono, że Pińsk jest podniesiony względem powierzchni morza Czarnego na stóp trzydzieści i dwie a względem Bałtyckiego na szesnaście 2).
Otrzymane ordery śgo Stanisława i Orła Białego 3) były nagrodą zasług jego obywatelskich.
Wyznaczony z Komisyi skarbu Koronnego na sejm wsławił się gruntownemi mowami w ekonomii politycz-nój 4).
Z Janem Nepomucynem Horaincm spisywał sumy u-znane duchowieństwa Galicyjskiego i mające się dochodzić drogą prawa 11).
Podczas konfederacyi Targowickićj z prawdziwą chwałą urzędujących i swoją zdawał sprawę z działań Komisyi Skarbowej wyznaczonym osobom 5). Nastąpił sejm w Grodnie, czyli, jak Czacki mianował, zgromadzenie tern uczczone imieniem 6), na którem zatwierdzono zabory kraju. Dotkliwe uczucia w zmianach politycznych naukami o-sładzał. W towarzystwie licznej młodzieży uczęszczał do akademii Krakowskiej, i wydobywał z klasztorów drogie zabytki pisarzów Polskich, które mu niewygasłą upewniały pamięć.
Kiedy Małachowski Stanisław zostawał w prześladowaniu, Czacki te uczucia duszy przelał w pismo do je-
c”) 7 maja 1791 r.
’”) Patrz Dzień 3 maja 1701 r. kart. 185.
) Epoki natury wytłumaczone przez ks. Stan. Staszica; wydanie drugie, 1803; w-8ce, stron. 174.
7a) Order śgo Stanisława odebrał 25 listopada 1786, a Orla Białego 1701 roku.
78) 1791 roku. Mowa jego w niateryi menniczej, miana na sejmie 28 września 1791 r., drukowana w-ark. w Warsz. u Mich. Grela.
7I) 1792 roku.
) Odezwa do całego składu nauczycielom i młodzi szkolnej w Wołyńskiej, Podolskiej i Kijowskiej guberniach o śmierci Michała Wantlalina lir. Mniszcha, 11 mar. 1806 r.