94294801

ROZDZIAŁ XIII.

ODDYCHANIE.

a) MECHANIZM ODDECHOWY I JEGO CZYNNOŚĆ.

Napisał

Dr. Leon Zbyszewski.

Uwagi ogólne.

Wszystko, co żyje, oddycha, to znaczy pobiera tlen z otoczenia, a wydziela bezwodnik węglowy; obecność tlenu jest jednym z najistotniejszych warunków życia komórek zwierzęcych. Tlen bowiem jest czynnikiem, podtrzymującym spalanie i przemiany chemiczne organizmu. Zadośćuczjmienie koniecznej i bezwzględnej potrzebie tlenu przychodzi do skutku zapomocą odpowiednich urządzeń, które, bardzo proste i niewyróżniczkowane u najniższych tworów żyjących, coraz bardziej się komplikują u zwierząt kręgowych i u człowieka, tworząc u tych ostatnich samoistny narząd oddechowy, którego już jedynym celem jest zaopatrywanie organizmu w odpowiednią ilość tlenu. U niższych zwierząt jak n. p. u tworów jednokomórkowych (ameby, wymoczki, drożdże i t. p.) wymiana gazów odbywa się bezpośrednio między ciałem komórki a środowiskiem, w którem komórka żyje. U zwierząt, znajdujących się na wyższym szczeblu rozwoju, elementa anatomiczne organizmu stykają się z środowiskiem, w którem one żyją, za pośrednictwem cieczy (hemolimfa, krew), która dostarcza im tlenu, a odbiera bezwodnik węglowy. W końcu u wyższych jeszcze zwierząt: u kręgowców i u człowieka, wymianę gazów między ustrojem a środowiskiem zewnętrznem uskuteczniają narządy specyalne, wy różniczkowane