page0124

114

LITERATURA I WIEDZA LUDÓW EUFRATEJSKICH

przekazywali z pokolenia na pokolenie. To dało u nich początek badaniom filologicznym gramatykom, słownikom, syllabarom, przekładom, komentarzom, tabelarycznym zestawieniom nazw, bóstw i demonów, królów, urzędników, miast, krajów, rzek i gwiazd, a także zagadnieniom matematycznym i zbiorom rozmaitych formuł kultu.

Znane i dotychczas odczytane teksty babilońsko-asyryjskiego piśmiennictwa są tak bogate i różnorodne, że należą prawie do wszystkich rodzajów literatury. Jedynie muzyka i dramat nie mają w niem swoich przedstawicieli.

Na pierwsze miejsce wysuwają się przedewszystkiem utwory epiczne, których treść, prawie że wyłączną, stanowi mitologja. Do liryki zaliczyć należy hymny, pieśni, psalmy, modlitwy, teksty zaklęć, obrzędów i t. zw. ominą-wróżby (zob. niżej). W dziedzinę historji wchodzą: napisy królów, teksty hi-storjograficzne, dokumenty i listy, dalej teksty prawa, umowy i t. p. Mało okazów ostało się z t. zw. literatury ludowej, jako to: z bajek, zagadek, przysłów. Niemałą wartość posiadają wkońcu prace językoznawcze, gramatyki, słowniki, syllabary. Na samym wreszcie końcu zjawia się wiedza ścisła w swej najdostojniejszej formie: w astronomji.

Chociaż charakter przechowanej dotąd literatury eufratejskiej nie dopuszcza podziału na odrębne, ściśle ograniczone okresy rozwoju — to jednak dla wielu tekstów z dziedziny prozy, zwłaszcza historjograficznej, można bez trudności oznaczyć chwilę ich powstania, a więc uskutecznić w nich pewien podział chronologiczny. Z tego punktu widzenia możnaby może całą literaturę podzielić na trzy wielkie epoki: 1) literaturę starszą babilońsko-asyryjską (od 3000—650 przed Chr.); 2) literaturę asyryjską z czasów Aśśurbanipala (połowa VII w. przed Chr.); 3) wreszcie literaturę chaldejską (od r. 606 aż po wiek III przed Chr.). Atoli podział ten będzie więcej czysto zewnętrzny i nie da należytego obrazu rzeczy. Z tego powodu lepiej może, nie uwzględniając podziału na okresy, przejść naprzód poezję, a potem prozę eufratejską i w tych dwóch ogólnych ramach odróżniać, gdzie można, utwory starsze i młodsze. Ta metoda jest mniej narażoną na dowolne kombinacje i czysto podmiotowe zapatrywania. W tym też celu wskazaną jest rzeczą, o ile tylko miejsce pozwoli, przytaczać teksty literackie in extenso, aby one same za siebie mówiły.

http://rcin.0rg.pl