page0209
NAZWY MIEJSCOWE
Wielkopolsce, wokół Wrocławia, w Małopolsce zaś w okolicy Kielc i Sandomierza. Od XIII w. nazwy te występują na całym Pomorzu i w Wielkopolsce oraz wzdłuż Odry na Śląsku. W Małopolsce jest ich w tym czasie stosunkowo niewiele, pojawiają się natomiast na prawobrzeżnym Mazowszu. Układy geograficzne nazw z *-jb pokazują, iż były one zapewne późniejsze od nazw patronimicznych.
Podstawami nazw dzierżawczych z *-jb są najczęściej staropolskie imiona dwuczłonowe zwane „lepszymi", „szlachetnymi". W Wielkopolsce stanowią one podstawy 30% nazw, na Pomorzu Zachodnim — podstawy 55% nazw, na Śląsku — podstawy 40% nazw, np. n. m. Tworzymirz od imienia Tworzymir, n. m. Miłogoszcz od Mitogost, Dargobądz od Dargobąd. Na drugim miejscu znajdują się w podstawach nazw z *-jb formy skrócone i spieszczone imion dwuczłonowych, stanowiąc 30% podstaw w Wielkopolsce, około 23% podstaw na Pomorzu i około 30% podstaw na Śląsku, np. n. m. Radom od imienia Radom, to zaś od Radomir; n. m. Lubosz od imienia Lubosz, to zaś od Lubomir. Podstawami nazw z *-jb są też imiona odapelatywne (przezwiskowe) występujące w 25% nazw w Wielkopolsce i około 9% nazw na Pomorzu, np. n. m. *Kukan-jb od przezwiska Kukań; n. m. Pieszcz od nazwy osobowej *Pestb. Zupełnie wyjątkowo zdarzają się w nazwach miejscowych z *-jb imiona chrześcijańskie. Wskazuje to na stosunkowo wczesny zanik tej struktury
2. Nazwy z sufiksem *-ov- //*-'ev-
Większość dzierżawczych nazw miejscowych w Polsce powstała przy użyciu przymiotnikowego formantu (sufiksu) -ov- przy podstawach zakończonych na spółgłoskę twardą, np. fank-owo, i -'ev- przy podstawach zakończonych na spółgłoskę miękką i pierwotnie miękką, np. faracz-ewo. Sufiks ten tworzy w wyrazach pospolitych liczne derywaty odrzeczow-nikowe. Wyspecjalizował się on zwłaszcza w przymiotnikach od imion, rzeczowników osobowych i żywotnych, stąd z czasem nabrał znaczenia posesywnego (dzierżawczego). Zależność -ov- lub -ev- od wygłosu tematu ulegała zmianom na rzecz dominacji form z -ov- w większości polskich dialektów. W rezultacie nazwy miejscowe z -'ev- występują dziś jeszcze tylko w Wielkopolsce i na Kaszubach. Starsze formy z -'ev- zachowały się też częściowo w całej Polsce północnej, np. Bolszewo na Kaszubach, ale Skrzyszów w Małopolsce.
Nazwy z -ov- // -'ev- występują w rodzaju męskim (-ów, -ew), żeńskim (-owa, -ewa) i nijakim (-owo, -ewo). Na terenie całej Polski dominowały
205
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
page0201 NAZWY MIEJSCOWE rodowe. Wymienione grupy miały odpowiadać pięciu rodzajom pierwotnego zasie
page0203 NAZWY MIEJSCOWE 4. n. lokalizujące, np. n. m. Zaodrze od n. rzeki Odra, 5
page0205 NAZWY MIEJSCOWE Zapisy zupełnie nowych nazw na -ice, -owice // - ewice pojawiają się jednak
page0207 NAZWY MIEJSCOWE Nazwy osobowe występujące jako podstawy nazw rodowych to — podobnie jak w n
page0211 NAZWY MIEJSCOWE - ev-: na Pomorzu jest ich 3-5%, w zależności od okolicy, np. Wszeborowo od
page0213 NAZWY MIEJSCOWE Po XVIII w. formant -skie i -owskie szerzy się zwłaszcza na Śląsku, tworząc
page0215 NAZWY MIEJSCOWE • służebne nazwy miejscowe utworzone od powinności dworskich, łowieckich i
page0217 NAZWY MIEJSCOWE x nazwy miejscowe na -ice 3. Geograficzne rozmieszczenie nazw etnicznych na
page0219 NAZWY MIEJSCOWE z grupy 1 i 2 bywają łączone lub ulegają podziałom na bardziej szczegółowe
page0220 NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA urodzajne tereny Małopolski południowej sprzyjały powstawani
page0221 NAZWY MIEJSCOWE 4. Rozmieszczenie nazw z formantem -no H. Borek, Zachodniosłowiańskie nazwy
page0225 NAZWY MIEJSCOWE przez H. Borka nazw relacyjnych (por. wyżej), wymienione tu nazwy powstałe
page0227 NAZWY MIEJSCOWE PROBLEMATYKA REGIONALNA Nazewnictwo głównych regionów Polski, a także ich c
page0229 NAZWY MIEJSCOWE ZMIANY W NAZWACH WSI I MIAST Począwszy od najstarszych zapisów nazw miejsco
page0231 NAZWY MIEJSCOWE gu kilku miesięcy opracowała wykazy nowych nazw, zatwierdzonych następnie u
page0233 NAZWY MIEJSCOWE tomy). Przygotowano i wydano także „Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Pol
page0237 NAZWY TERENOWE czych wokół motywacji topograficznej (Kamieniec, Zawodzie), kulturowej (Dwór
page0249 NAZWY TERENOWE początek licznym w południowej Małopolsce mikrotoponimom (Cyrch-la, Cyrkla,
więcej podobnych podstron