page0457
455
METODA SOKRATESA.
zbierania i rozbierania załatwiają nie tylko określanie pojęć, lecz oprócz tego jeszcze kilka innych zadań; że nareszcie definicye mogą czasem innemi środkami być utworzone, ale nie mniej pozostaje prawdą, że obie formułki w Fedrosie razem połączone, nie oznaczają nic innego, jak określenie pojęć, czyli to, co robił Sokrates przez życie całe i za przednią czynność dialektyczną uważał. Mamy na to świadectwo Arystotelesa i Xenofonta. Pierwszy chwali go, że dał początek rozumowaniom indukcyjnym i ogólnym defini-cyomx); drugi, że wszystko definiował i że o wszystkiem rozprawiał według rodzajów2). Oba świadectwa wyrażają zupełnie to samo, co słowa Platona w Fedrosie. Arystoteles przez indukcyę (eTraywy^) rozumie sprowadzanie szczegółów do jednego pojęcia ogólnego, czem jest właśnie platońskie ^zbieranie w jedno* (<7uvaycoy^) a przez definicye prawidłową (ópwp.óę), podział rodzaju na zawarte w nim gatunki3). Przypisując tedy Sokratesowi zasługę trafnych definicyi, których przed nim nie było w nauce, chciał oczywiście powiedzieć, że umiał dzielić pojęcie każde na niższe, pod niem się mieszczące. Bez tej operacyi żadna definicya naukowa do skutku nie dochodzi 4).
IV p. 509 d) oznaczają rodzaj, czasem znowu gatunek (T i m. p. 39 e). Określenie ściśle tych pojęć było jednak mezbednem, bo nietylko pierwszorzędną odgrywają rolę w dialektyce platońskiej, ale dają powód do nieporozumień, zwłaszcza, że oba wyrazy i sTooę mają jeszcze kilka innych znaczeń.
J) M e t a p h. XIII 4 p. 1078 b: touę x £7roxTtxou; ouę xot t'o ópil^sa^at xa\łóXou.
2) Memor, IV 6 §. 1: :tovto aev ouv ?) Snop (retro, z:oXu £pyov av et7] ;
IV 5 §. 12; SiotAEyoYTa; x*to ye'vt) to TcpayaaTa. »Byłoby zbyt trudnem zadaniem rozpatrzyć wszystkie podawane przez niego określenia pojeć« — arozróżniając rzeczy podług ich gatunków« dobrze tłumaczy Konopczyński.
8) Ałialyt. poster. II 13: 8iEAeIv to y£’vo; Etc to aroua x>7> eIóei to 7Zf»Zx», t. j. »dzielić rodzaj na medające się więcej dzielić pierw sze gatunki« ; T o p. VI. 6: :rov y£voc Tog orynStrjprjLi^w; oiaeopotc StatpEtTat, t. j. »kaźdy rodzaj dzieli się na przeciwne sobie różnice gatunkowe«, jak wynika ze związku.
4) Zeller (II. 1 p. 107 4-te wyd.) twierdzi, że Arystoteles Sokratesowi przypisywał tylko tworzenie ogólnych pojęć za pomocą indukcyi, bo »jedno i drugie jest w gruncie to samo«. Arystoteles jednak mówi osobno o »definicyach ogólnych«, osobno o postępowaniu indukcyjnem, a bynajmniej nie twierdzi, że definicye wszelkie .Sokrates tworzył za pomocą indukcyi. Porów. Meta p h. I 6; XIII 4 i 9. Indukcya bowiem służyła mu także do innych celów, n. p. do krytykowania pojęć błędnych, do dowodzenia jakiejś prawdy i t. p. Na odwrót definicye tworzył czasem za pomocą indukcyi, czasem przez dzielenie lub innym jakim sposobem. Ale Zeller (II I p. 6x7)
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
page0424 418 UCZNIOWIE SOKRATESA. Platon, Xenofont i Arystoteles nie bardzo go lubili, tak dla różni
Obrazek17 rswhoanaliza to nie tylko teoria psychopatologii, lecz także metoda leczenia. któm nreehic
page0438 434 ustroje zwierzęce. Protysty zaś Haeckla nie tylko nie wyjaśniły trudności, ale je zwięk
39 (455) Rozdział trzeciZakręconarybka Składanie takiego modelu nie tylko dostarcza Stopień
zapis wielotomowego wydawnictwa na jednym krążku. Miniaturyzacja dotyczy nie tylko nośnika informacj
page0087 85 WARTOŚĆ BIESIADY. dokładnością. Nie tylko mowy biesiadników, lecz także giesta, głosy, ś
page0175 169 STANOWISKO DIOGENESA. nesa, biorąc z niego nie tylko ogólne poglądy, lecz mnóstwo szcze
działalnośćć bibliotek publicznych6 i działań nie tylko przez bibliotekarzy, lecz także przez inne o
16607 P1190141 wnej. Każdy człowiek chce nie tylko wiedzieć jak najwięcej o rzeczywistości, lecz opr
Psychologia mediów - historia, obszar badań i perspektywy 21 nie tylko określonych wzorów zachowań,
112 113 (2) „Dialektyka urazu oddziałuje nie tylko na ofiary, lecz i Świadków wydarzenia. Obserwator
kładącymi nacisk nie tylko na wygląd, lecz przede wszystkim na funkcjonalność - łatwość dostępu do t
Daniel GolemanInteligencjaemocjonalna Sukces w życiu zależy nie tylko od intelektu, lecz od
38 (41) lać ciśnienie. Od prawidłowego ciśnienia w ogumieniu zależy nie tylko trwałość ogumienia, le
IMGF09 17 edukacyjne, które zawierają nie tylko składnik prakseologiczny, lecz także mają wymiar est
pytanie: „Dlaczego K-owałeś (uniosłeś rękę, zabiłeś króla etc.)?” - nie tylko ma zastosowanie, lecz
więcej podobnych podstron