podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw strona� 85

gnięciu celu, nadmierne oczekiwanie pomocy ze strony organizacji państwowych.

W przypadku, gdy nie występują u klienta problemy osobiste, praca doradcy polega na dostarczeniu petentowi potrzebnych informacji lub źródeł ich uzyskania, pomocy w ich przetworzeniu i uporządkowaniu craz podjęciu decyzji. Gdy deficyt informacji współwystepuje z niewłaściwą lub niepełną samooceną, wówczas zadaniem doradcy staje się udzielenie pomocy klientowi w uzyskaniu pełniejszej samoświadomości i samoakceptacji.

W poradnictwie zarówno indywidualnym, jak i zajęć grupowych doradztwo ma te same psychologiczne podstawy rozwiązywania problemów. Badania wykazują jednak, że dobrze zaplanowane i poprowadzone zajęcia w grupie w większym stopniu mogą pomóc uczestnikom w krótszym czasie, aniżeli byłoby to możliwe w pracy indywidualnej z tą samą liczbą osób przy tym samym celu^,o:. Pojęcie grupy w poradnictwie możemy określić jako:

- dwie albo więcej osób, które współpracują ze sobą,

- są wzajemnie zależne od siebie.

- mają uczucie przynależności do grupy,

- mają le same normy odnoszące sio do wspólnych problemów i interesów. tworzących system składający się z połączonych ze sobą ról,

- mają wpływ na siebie,

- mają uczucie, że grupa jest wartościowa,

- dążą do tego samego celu.

Teoretycy i praktycy poradnictwa na ogół zgodnie stwierdzają, że prowadzenie grupy jest skutecznym i efektywnym sposobem pomocy ludziom w realizacji ich potrzeb, znaczenia, struktury bez względu na to, co jest problemem osobistym każdego uczestnika grupy. Poprzez udział w grupie uczestnik otrzymuje odpowiednią ilość informacji i przygotowanie do dalszego postępowania oraz powinien mieć uczucie otrzymanej pomocy i przekonanie pewności siebie. Poradnictwo nic jest procesem nauczania koncentrującym się na przekazie informacji, ani procesem terapii skoncentrowanym na penetracji uczuć, lecz procesem pośrednim uwzględniającym zarówno fakty, jak i uczucia w zakresie właściwym ze w^rzględu na cel poradnictwa.

Aby jednostka wyniosła z uczestnictwa w grupie rzeczywistą korzyść, powinny być spełnione, takie warunki jak: stworzenie przyjemnej, akceptującej atmosfery; aktywne uczestnictwo; dostrzeganie i akceptowanie intelektualnych i emocjonalnych aspektów postaw' i zachowania;

S. T. C la d ding. Poradnictwo. Zawodowe zdjęcia wszechstrone. Warszawa 1994.

uzyskanie wglądu w to. jak działa grupa: duża ilość pomocnych, wyjaśniających komentarzy ze strony prowadzącego.

W przebiegu procesu grupowego możemy wyróżnić cztery fazy: wstępną, przejściową, właściwą fazę pracy, zakończeniową ^In\

W fazie wstępnej następuje wprowadzenie poszczególnych osób do grupy, prezentacja ich sytuacji osobistej, problemu, który pragną rozwiązać. ustalenie i zaakceptowanie celu utworzenia grupy. Budzi się potrzeba przynależności do grupy. Prowadzący kieruje, od niegc zależy, czy stworzy atmosferę, która pomoże uczestnikom zrozumieć, czego mogą oczekiwać od innych. Ważna też jest komunikacja między uczestnikami grupy.

W fazie przejściowej dąży się do osiągnięcia stabilizacji grupy i ustalenia norm obowiązujących członków grupy. W tej fazie następuje konfrontacja postaw i poglądów, ujawniają się konflikty, każdy uczestnik stara się znaleźć w grupie swoje miejsce, rozwija sic potrzeba przynależności i jedności, wzrasta zaangażowanie i chęć pracy. Prowadzący wpływa na przebieg dyskusji, wychodzi naprzeciw problemom, zachęca i pomaga w komunikowaniu się i osiąganiu porozumienia, prowadzi grupę do większego zjednoczenia.

Faza w ł a ś c i w e j pracy charakteryzuje się poczuciem wspólnoty i wzajemnej akceptacji, które towarzyszą wykonywaniu konkretnych zadań. Rola prowadzącego grupę polega na przekazywaniu zadań i obserwacji ich wykonywania. Prowadzący rezygnuje z roli kierującego, daje grupie niezależność, możliwość samodzielnego działania.

W fazie z a k o ń ożeni o w e j odbywa się planowanie przyszłości, układanie planu działania. Uczestnicy oczekują od prowadzącego pomocy i zachęty do działania, które muszą wykonać poza grupą. Prowadzący przygotowuje ich również na spotkanie z ewentualną porażką.

Tym, co przesądza o większej skuteczności poradnictwa grupowego w porównaniu z poradnictwem indywidualnym jest proces dynamiki grupowej, a więc wszystkie relacje i interakcje, zachodzące pomiędzy członkami grupy. Proces grupowy jest siłą, która ma wpływ na to. jak grupa pracuje i jak się zachowuje. Wreszcie proces pomaga członkom grupy jako całości wykonać swoją pracę.

W każdej sytuacji prowadzący grupę wychodzi z punktu widzenia celu uczestników, wykorzystując to dla ilustracji różnych korzystnych aspektów danego poglądu. Pełni też rolę pośrednika w wymianie zdań. W fazie wstępnej dominują procesy komunikacji. W fazie przejściowej rozwijają i ustalają się normy, podejmowane są decyzje, analizowane są problemy, wszystko z udziałem procesów komunikacji. Z kolei w fazie '"^ł A 3 ;i ń ka , Hnzrobocw. Podręcznik pomocy psychologicznej. Poznań 1992.