problemy (379)(1)
W części również na starych, dawno zamortyzowanych moralnie maszynach *.
Gdy mowa o przewidywaniu postępu technicznego, nie tyle więc ważne jest przewidywanie sukcesów doświadczeń laboratoryjnych — co przewidywanie kierunku działalności inwestycyjnej. Ten zaś jest znacznie bardziej przewidywalny. Wskazują nań w każdorazowo badanej ekonomice „wąskie gardła”, słabe punkty, dziedziny produkcji i etapy procesu produkcyjnego odznaczające się wyjątkowo dużym w kosztach udziałem pracy żywej itd.
Na dzisiejszym zaś etapie rozwoju sił wytwórczych i nauki również i kierunek rozwoju doświadczeń laboratoryjnych daje się w pewnej mierze przewidywać. Dokonywanie prawdziwie doniosłych doświadczeń upodabnia się dziś coraz bardziej do zwykłej działalności inwestycyjnej: wymaga ogromnych środków i przynosi ogromne oprocentowanie. Na jakie badania czynniki dysponujące poświęcą ogromne środki — te badania przyniosą doniosłe rezultaty30. No, a kalkulacja zasadniczych branż przemysłowych w głównych krajach przemysłowych jest w zasadzie znana i pozwala przewidywać kierunek ich zainteresowań techniką.
ELEMENTY PROGNOZY
Pozwólmy sobie teraz na dygresję i zapytajmy, jak w świetle doświadczeń historii gospodarczej przedstawia się perspektywiczne długofalowe i makroekonomiczne przewidywanie gospodarcze, w jakim kierunku posuwać się będą przemiany gospodarcze w najbliższej przyszłości, zestawmy parę elementów hipotetycznej „historii gospodarczej wieku przyszłego”.
Pytanie to nie jest nie na miejscu w niniejszej książce, gdyż od tego, w jakim kierunku iść będzie rozwój gospodarczy w przyszłości zależeć będzie i to. jaka będzie nauka historii gospodarczej. Jeśli nauka ma służyć potrzebom życia — musi ona podejmować zagadnienia, realnie w życiu stające. Jeśli więc chcemy budować naukę historii gospodarczej na użytek przyszłości — musi nam w tym dziele towarzyszyć wizja
” Dyskusja w tej sprawie. Kahn A. E. Int>estment Criteria in Developmenl Quartcrly Journal of Economics, LXV, 1951; Chenery H. B. The Application of Investment Criteria, ibid. LXVII, 1953; Galenson W. and Leibenstein H. lnoestment Critełia, Productwity and Economic Development, ibid. LXIX, 1955, s. 343—370; Nelsser H. A Comment, ibid. LXX, 1956, s. 644—646; Galenson W. and Leibenstein H. A Reply, ibid., s. 647—648; Vakil C.N. and Brahmanand P. R. Planning jor an Ezpanding Economy. Accumulation, Employment and Technical Progress in Underdeveloped Countries, Bombay—New York 1956. Galenson i Leibenstein są zdecydowanymi zwolennikami stosowania, techniki najnowszej.
.. • Shaw Solo C. Innovation in the Capitalist Process. A Critiąue of the Schum-peterian' Theory Quarterly Journal of Ecor.omics, LXV, 1951, s. 417—428.
przyszłego rozwoju gospodarczego. I wizja taka towarzyszyła faktycznie zawsze historykom, a zwłaszcza historykom gospodarczym, tak reakcyjnym, jak postępowym, tak liberalnym, jak marksistowskim, idzie tylko o to, by wizja ta była przyjmowana świadomie i by była możliwie jak najbardziej oparta o naukowe uzasadnione przewidywanie.
Dochód społeczny świata rośnie obecnie szybciej niż jego ludność. ' W dodatku 1) wzrost produkcji może być i wszystko wskazuje na to, że będzie przyspieszony (w przeciwieństwie do lat, w których pisał Hansen, znajdujemy się dziś w okresie, w którym istnieje ogromna ilość doniosłych wynalazków już dokonanych, a do produkcji wprowadzonych w małym tylko stopniu lub niewprowadzonych w ogóle), 2) wzrost ludności według wszelkiego prawdopodobieństwa ulegnie zwolnieniu, (jeśli nawet nie wskutek zmniejszania sdę rodności, to wskutek koniecznego osłabienia działania najdonioślejszego w minionym 15-leciu czynnika wzrostu ludności, jakim był spadek śmiertelności). Przewaga wzrostu produkcji nad wzrostem ludności powinna się więc w najbliższych dziesięcioleciach jeszcze zwiększać.
Problem postępu gospodarczego i wzrostu materialnego dobrobytu ludzkości jest więc problemem politycznym i społecznym, nie zaś technicznym.
Oczywiście, że przewidywania światowego wzrostu ludności mogą zawieść. Możliwości spadku śmiertelności w krajach opóźnionych dalekie są jeszcze od wyczerpania. Towarzyszący zazwyczaj w dotychczasowych doświadczeniach historycznych spadkowi śmiertelności spadek rodności może nie wystąpić lub wystąpić z dużym opóźnieniem. Oba te czynniki razem mogą spowodować większy niż przypuszczamy wzrost ludności naszej planety. Ale niewykluczone są i pojawienia się czynników działających w kierunku przeciwnym. W kołach medycznych słychać głosy niepokoju, czy organizmy ludzkie, a zwłaszcza drobnoustroje chorobotwórcze nie uodpornią się z czasem na działanie antybiotyków. Wizja ponownego znalezienia się ludzkości w obliczu chorób bez penicyliny byłaby chyba zbyt apokaliptyczna — niemniej jednak, gdyby choć pewne zjawiska dziaiające w tym kierunku miały zaistnieć, mogłoby to poważnie oddziałać ujemnie na przewidywany wzrost ludności31.
Wzrost światowej produkcji i przeciętnej wydajności pracy jest rzeczą pewną, o ile nie staną mu na przeszkodzie czynniki społeczno-polityczne, a skutek tego wzrostu dla postępu gospodarczego jest pewny, o ile tylko wzrost ten będzie przeznaczony na cele służące ludziom nie zaś na zbrojenia.
,ł W tej chwili nie bierzemy pod uwagę zjawisk społeczno-politycznych, które mogą przekreślić najbardziej uzasadnione przewidywania (np. wojna lub głód w Indiach, gdyby te przy wszystkich możliwościach technicznych nie mogły zwiększyć swej produkcji z przyczyn ekonomiczno-społecznych).
7*
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
DSC00064 Problemy pojawiają się również na kolejnych etapach. Przechodzę-niu od II do III etapu mogą
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
Problemy ergonomiczne Należy przy tym mieć również na uwadze, że częstość pomyłek popełnianych przez
Na początku jest problem... ■ Tworzone są również programy do zadań, które można wykonać za pomocą j
Problemem jest obecnie również kwestia opisywania modyfikacji genetycznych na produktach, (w jakiej
CCF20081129 020 podmiotu. Ale zapewne nie byłoby błędem powiedzieć, że problem struktury pojawia się
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
Image29 (9) Top www częścielektroniczne iż przed autorem jeszcze wiele pracy i problemów do rozwiąza
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
17 publikacjach (M. Grześ 1974, 1976), jak również na przekrojach poprzecznych w dalszej części prac
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
Wskazano również na problem ze stosowaniem proponowanych przez literaturę miar, a wynikający w główn
fotka118 Nakleić wszystkie części ciała na zewnętrzną kartkę. Wsunąć kartkę do środka drugiej. Możn
więcej podobnych podstron