sryle w archH5

tość charakteryzowała szczyty ozdobne nad portalami i oknami, —> naczółek, (il. 1). Tzw. szczyt syryjski to trójkątny szczyt nad trzyczęściowym architrawem, którego część środkowa jest wygięta w archiwoltę (—» archi-traw syryjski*, Efez, 33*, motyw powracający w —> ser-lianie). Romański szczyt trójkątny jest niemal równoboczny. Gotyckie szczyty kościołów są bardziej strome, często wypełnione rozetami i ślepymi maswerkami, dekorowane —» pinaklami i —» żabkami, wieńczone —> kwiatonami. Z północnoniemieckiego gotyku ceglanego pocho-

5

5

5

5

dzi szczyt schodkowy (il. 2), którego uskoki w północno-europejskim renesansie uległy złagodzeniu przez wprowadzenie —> obelisków* i —> wolut* (il. 3). W renesansie

6

6

6

6

i baroku występują szczyty łamane (Florencja, 228*) oraz w formie spływów (il. 3). Zob. —> fronton.

410

424

333

399

6861 szczyt z Holborn (halborn-gable) 371* [określenie nie stosowne w jęz. poi.].

800

611

865

351

6871 szczyt poprzeczny facjata*. Jego zadaniem jest przerwanie monotonności linii poziomej kalenicy dachu akcentem pionowym.

231

609

716

349

6881 szczyt schodkowy —» schodkowy układ 2, —» szczyt*.

106

339

102

350

689| szczyt ślepy: 1) szczyt blendowy, ozdobny szczyt poprzeczny; 2) szczyt —> fasady ślepej.

404

422

689

847

690] sześcioliść -> wieloliść, 162*.

382

56

306

521

6911 szew: 1) —> sklepienie 2*; 2) —> kanelowanie.

721

222

699

I 6921 szkieletowa konstrukcja, rodzaj konstrukcji z za-stosowaniem szkieletu z drewna (—» szkieletowa konstrukcja drewniana), kamienia (np. —> przyporowy system*), stali albo żelbetu, opartej na systemie modularnym. Szkielet przejmuje na siebie wszelkie funkcje nośnie i dlatego jego formę określają siły statyczne. Może on pozostać widoczny z zewnątrz - jak przypory w architekturze gotyckiej - albo być ukryty za fasadą samonośną lub osłonową. Ten system konstrukcji ma na celu m.in. oszczędne zużycie materiału przez maksymalnie racjonalne wyzyskanie praw statyki budowli, 281*.

571

574

231

707

693| szkieletowa konstrukcja drew niana* (fachwerk, mur pruski, szachulec i in.), konstrukcja budynku z drewnianych belek tworzących ustrój nośny ścian w formie kratownicy, z wypełnieniem położonych między nimi fach (pól) gliną, cegłami, itp. Rozpowszechniona szczególnie w Niemczech, Francji i Anglii, a występująca w całej Europie na płn. od Alp. Poświadczona od I połowy VII w. Rozkwit w XVI i na początku XVII w.

Główne części:

1

1

1

1

podwalina, dolna poprzeczna belka każdej kondygnacji.

2

2

2

2

słup, pionowa belka opierająca się na podwalinie; słupy narożne i nośne ścian (wewnętrznych) są grubsze od słupów otaczających drzwi, okna i pośrednich.

3

3

3

3

oczep, belka pozioma wieńcząca kondygnacje i wiążąca słupy.

4

4

4

4

rygiel łączy słupy poprzecznie; rygiel-nadproże znajduje się nad otworem okiennym lub drzwiowym, a rygiel podokien-ny pod oknem.

5

5

5

5

zastrzał wiąże słupy po przekątnej; ramiona i nogi to zastrzały łączące słupy odpowiednio z oczepem i podwaliną.

6

6

6

6

facha (pole), każda otwarta przestrzeń między elementami szkieletu. Wypełnia się ją gliną, cegłami itp.