IMG 1411271744

Leksykon prawidłowości psychologicznych 69

2 2.6* Prawidłowości i odchylenia od racjonalności w myśleniu logicznym (logical biases)

69. Błędne strategie przewidywań - niewykorzystanie regresji liniowej w przewidywaniu przyszłych zdarzeń (nonregreśsive prediction strategieśj Kahneman, Tversky, 1973; Nisbett, Ross, 1980). Ludzie korzystają z takich strategii przewidywania przyszłych zdarzeń, które nie uwzględniają praw statystycznych, służących maksymalizowaniu trafności czy zminimalizowaniu błędu w przewidywaniu. Równanie regresji liniowej dla wyników standardowych: Z’y = r(xy) Zx, pokazuje, że najlepiej przewidywać pojawienie się zmiennej y(Z’y) na podstawie współczynnika korelacji r(xy) oraz zmiennej x. W przypadku gdy r(xy) = 0, wynik zmiennej x nie jest diagnostyczny dla zmiennej y. Wówczas należy zaniechać wnioskowania na podstawie wyniku x, a przewidywania co ii ćdo y odnosić do średniej. Jeżeli zaś korelacja r(xy) wynosi 1, to wynik x stanowi doskonałą bazę do przewidywania y, ponieważ Z’y = Zx. Korelacja między 0 i 1 wymaga, aby przewidywania opierały się na zmiennej x oraz na korelacji między xd<y, która stanowi miarę przewidywanej zmiennej y. Zgodnie z równaniem •regresji liniowej należy uwzględniać w przewidywaniach średni wynik - to on ,, jest podstawą, punktem wyjścia - a informacje mało diagnostyczne nie powinny wpływać na oszacowania prawdopodobieństwa pojawienia się y. Tymczasem ludzie systematycznie nie odnoszą przewidywań do punktu średniego (GPA, grade ■ point ayerage), tylko przesuwają ów punkt w kierunku ostatniego rezultatu, na podstawie którego dokonują prognozy (Kahneman, Tversky, 1973). Czynią tak niezależnie od tego, czy ich przewidywania oparte są na pojedynczych zacho-waniach diagnostycznych czy niediagnostycznych (nie biorą pod uwagę r(xy); Amabile, 1975). Pomijanie regresji liniowej w przewidywaniach ma dwa źródła. Pierwszym z nich jest iluzoryczna korelacja w ocenach społecznych, przejawiająca się w tym; że ludzie przeceniają kowariancję między zdarzeniami w życiu społecznym (stereotypy) i nie posługują się regresywnością nawet wtedy, gdy wiedzą, że zmienna jest słabo skorelowaMjz wynikiem działania. Drugie źródło to błędne teorie na temat siły owych związków, wzmacniające przekonania o powszechności predyktorów (zmiennychx), nawet gdy te ostatnie nie są diagnostyczne. Niezdolność posługiwania Się regresywnością występuje zarówno w ocenach osób (na przykład fakt, że doskonały student okazał się przeciętnym fachowcem, ludzie przypisują odległym ijmało prawdopodobnym przyczynom, takim jak rozwód, małżeństwo i tak dalej), jak i zjawisk społecznych. Na przykład zjawisko zwane sophomóre slump w sporcie polega na pogorszeniu wyników sportowców po wybitnych osiągnięciififfl Najczęściej dzieje się tak dlatego, że

IMG 1411271744

IMG 1411271744

2 2.6* Prawidłowości i odchylenia od racjonalności w myśleniu logicznym (logical biases)

IMG 1411271744

IMG 1411271744