PICT6329

264 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

stawienia diagnozy różnego rodzaju zaburzeń - ma na celu także ukazanie ich przyczyn i szerszego kontekstu środowiskowego czy kulturowego.

Najczęściej sporządzana za jej pomocą indywidualna charakterystyka dziewczyny czy chłopca koncentruje się na personalnych o nich informa-riach, ich historii życia, funkcjonowaniu w rodzinie, szkole i środowisku rówieśniczym, rozwoju umysłowym, społecznym i fizycznym oraz takich cechach osobowości, jak postawy, zainteresowania, poczucie niezależności, wytrwałość i inne (por. A. Janowski, 1985, s. 232-235; A. Strzelecka, 1990, s. 42 i n.).

W przygotowywaniu takiej charakterystyki, czyli w zastosowaniu metody indywidualnych przypadków, użytecznymi technikami badań są rozmowa i wywiad, analiza treściowa i formalna dokumentów osobistych, analiza wytworów i obserwacja uczestnicząca, a niekiedy nawet testy psychologiczne i techniki projekcyjne, jeśli oczywiście badacz ma wystarczające kompetencje w tym zakresie. Wielce przydatną w przeprowadzaniu metody indywidualnych przypadków jest tzw. teczka biograficzna ucznia, systematycznie uzupełniana danymi dostarczanymi przez uczących go nauczycieli (por. T. Nowacki, 1974).

Różnorodność technik badawczych, jakimi można się posłużyć w odwoływaniu do metody indywidualnych przypadków, świadczy z jednej strony o jej możliwościach dokonywania względnie wielostronnych charakterystyk indywidualnych, a z drugiej o poważnym niebezpieczeństwie spłycenia.przeprowadzanych za jej pomocą badań. Polega ono szczególnie na niedostatecznym sprawdzaniu wiarygodności otrzymanego materiału badawczego i wyprowadzaniu z niego zbyt pośpiesznych, a tym samym często zgoła pochopnych uogólnień. Nie jest to jednak niebezpieczeństwo nieuchronne. Zmniejszyć je może na pewno wysoki poziom kompetencji badacza i jego ze wszech miar twórcza (niekonwencjonalna) postawa badawcza, a nade wszystko jego krytyczny stosunek do podejmowanych tego rodzaju badań.

Metoda monograficzna

Metodą badań pedagogicznych - o podobnej wartości poznawczej co metoda indywidualnych przypadków - jest metoda monograficzna, nazywana także badaniem-terenowvm-lub-monografia~pedagogiczna (por. I. Le-palczyk,~T974)! Stanowi ona - według T. Pilcha (1995, s. 46) - „metodę badań, której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytuqonalne formy działalności wychowawczej, prowadzącą do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych". Tak więc metoda monograficzna - w przeciwieństwie do metody indywidualnych przypadków, zajmującej się charakterystyką pojedynczych osób - dotyczy głównie opisu i analizy funkcjonowania konkretnej instytucji opieki, wychowania i kształcenia oraz takich instytucjonalnych form działalności wychowawczej, jak drużyna harcerska czy spółdzielnia uczniowska. Słowem, przedmiotem badań monograficznych na użytek pedagogiki mogą być wszelkie „struktury sformalizowane", związane bezpośrednio lub pośrednio z pełnieniem funkcji opiekuńczej, wychowawczej czy kształcącej (por. A. Kamiński, 1974, s. 73-75), w tym zwłaszcza szkoły, placówki opiekuńczo-wychowawcze i różnego rodzaju instytucje krzewienia kultury, takie jak muzea i domy kultury.

Badania tego typu mają na celu - obok rozpoznania sposobów funkcjonowania danej placówki czy jakiejś instytucjonalnej formy działalności wychowawczej - także ukazanie przyczyn ich dotychczasowych osiągnięć lub niepowodzeń wraz ze społeczno-kulturowym ich kontekstem oraz opracowanie „koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych" (B. Turlejska, 1998, s. 79). Cel taki podejmują się osiągnąć zwłaszcza za pomocą takich technik badawczych, jak obserwacja uczestnicząca, ankieta, rozmowa i wywiad oraz analiza treściowa i formalna dokumentów, w tym także osobistych, takich jak autobiografie, dzienniki czy listy.

Stosowana w ten sposób metoda monograficzna jest na pewno uciążliwa i czasochłonna. Wymaga wyjątkowo wysokich kompetenqi badawczych, jeśli rzeczywiście pragnie się zapewnić badaniom monograficznym względnie wysoki poziom trafności i rzetelności. Niestety, metodzie tej grozi bynajmniej nie mniejsze spłycenie w podejściu badawczym posługującego się nią niż przy zastosowaniu metody indywidualnych przypadków. Dzieje się tak często z powodu zdarzających się ograniczeń możliwości dotarcia do wszystkich ważniejszych źródeł informacji o funkcjonowaniu danej placówki, zakładu, instytucji czy jakiejś organizaqi lub zrzeszenia. Nie zawsze też z dokonanego opisu i analizy wysuwa się wystarczająco zasadne wnioski.

Z pewnością pomocne w pomniejszeniu niedomagań metody monograficznej może się okazać nawiązanie bliskich kontaktów z większą liczbą informatorów, w tym zarówno z przywódcami nieformalnymi, jak i osobami pełniącymi ważne funkcje kierownicze; nieprzechodzenie obojętnie wobec sprzecznych z sobą informacji; przywiązywanie wagi szczególnie do danych pochodzących z obserwacji uczestniczącej; zabieganie o moż-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
81601 PICT6322 250 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCHTechnika „Zgadnij kto?" Szcz
PICT6314 234 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAN PEDAGOGICZNYCH głównie o poprawności dokonanych spost
PICT6315 236 WPROWADZENIE DO METODOLOGU BADAŃ PEDAGOGICZNYCH tj. podczas zaistnienia sytuagi problem
PICT6324 254 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH za jego przeprowadzenie. Inni zaś zakł
72460 PICT6330 266 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH liwie dokładny zapis otrzymanych
85669 PICT6320 246 WPROWADZBNIB DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH nie jest prawdziwe. Przykładem t
84990 PICT6323 252 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH Badania ankietowe Badania ankiet
77559 PICT6328 262 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH Skala ocen Przykładem skal ocen,

więcej podobnych podstron