Re exposure of DSC03363

Nąjważniąjszym pogańskim przekazem źródłowym, jedynym, który wspomina bezpośrednio osobę Chrystusa, jest fragment Roczników Tacyta, mówiący o prześladowaniach chrześcijan przez Nerona w 64 r. po pożarze Rzymu, początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany został na śmierć przez prokuratora Poncjusza Pilatusa, a przytłumiony na razie zabobon znowu wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy, dokąd wszystko, co potworne albo sromotne, zewsząd napływa i licznych znajduje zwolenników* (Tacyt, Roczniki. XV, 44. tłum. S. Hammer). Wydarzenia te miały miejsce w Judei za namiestnictwa Ponęjusza Piłata, co określa w przybliżeniu datę śmierci Chrystusa. Korespondencja Pliniusza Młodszego, namiestnika Bitynii i Pontu (około 112 r.). z cesarzem Trąjanem zawiera list stanowiący cenne źródło do poznania zasad postępowania władzy cesarskiej wobec chrześcijan w Azji Mniejszej. List ten nie mówi jednak nic o samej genezie chrześcijaństwa i jego założycielu.

_2. Nauczanie Jezusa i początki chrześcijaństwa

Stan źródeł nie pozwala na odtworzenie w pełni historycznej biografii Chrystusa. Na podstawie Nowego Testamentu można ustalić, że Jezus z Nazaretu urodził się w Betlejem za rządów Augusta, kiedy to Judeą rządził jeszcze król Herod Wielki. Musiało to nastąpić w 7/6 r. p.n.e. Dionizjusz Eziguus (Mały), który w VI w. wprowadził pojęcie ery chrześcijański ęj, pomylił się podając zbieżność daty narodzin Jezusa z 754 r. od założenia Rzymu. Nowsze badania pozwoliły stwierdzić, że Jezus urodził się w 747/748 r. ab Urbe condita, a więc 6-7 lat wcześniej. Działał i nauczał głównie w Galilei, później w samej Jerozolimie. Działalność publiczna Jezusa trwała niewiele ponad dwa lata i przypadała zapewne na okres 28-30 r. n.e. Śmierć Jezusa musiała nastąpić przed 36 r. (koniec namiestnictwa Poncjusza Piłata w Judei).

Dążenie Jezusa do zreformowania judaizmu, wypełnienie go nową, znacznie głębszą treścią religijną, zapowiadanie nadejścia Królestwa Bożego, nieortodok-ayjny stosunek do szabatu i nakazów Tory naraziły go na ostry konflikt z Sanhedrynem. zarówno z saduceuszami, jak i faryzeuszami. Aresztowany z polecenia Sanhedrynu oddany został władzom rzymskim w Jerozolimie, które miały go osądzić za przestępstwo polityczne - dążenie do władzy królewskiej czyli do przywrócenia Judei, która od 6 r. n.e. była prowincją rzymską. Na mocy prokuratorskiego wyroku Jezus został ukrzyżowany jako polityczny buntownik (gdyby Żydzi uznali go za przestępcę religijnego, winien być przez nich ukamienowany). Pierwsi wyznawcy nadali Jezusowi drugie imię Chrystus (gr. christos — namaszczony, pomazaniec), uznąjąc go za Mesjasza. Od tego tytułu-imienia powstała w Antiochii nazwa dla wyznawców nowej religii - chrześcijanie (łac. christianii Uznali oni, że Jezus Chrystus był jednocześnie Bogiem-Synem Bożym i człowiekiem, synem Maryi.

Pierwotne idee chrześcijaństwa wyrosły zatem w kręgu mesjanizmu jodej-skiego. W okresie upadku niezależnego państwa żydowskiego idea przyjścia Meąjasza-Zbawcy. wybawiciela ludu żydowskiego, cieszyła się ogromną popularnością. Interpretowano ją jednak głównie jako wybawienie polityczne i społeczne w czasach zależności od Rzymu, jako szansą odzyskania niepodległości Takie pojmowanie roli Meąjasza było szczególnie charakterystyczne dla Żydów mieszkających w Palestynie. Inaczej rozumiano idee meąjanizmu w kręgach diaspory (por. część II. Monarchia SeieuAidów). Jakkolwiek Żydzi żyjący w rozproszeniu starali się zachować w pełni swoją odrębność religijną, obyczajową (obrzezania, świętowanie szabatu itp.), odróżniającą ich wyraźnie od wszystkich innych ludów, to jednak na judaizm zaczęły oddziaływać także wpływy hellenistyczne. Działo się to zwłaszcza za pośrednictwem nawróconych na żydowską religią prozelitów spośród innych ludów.

Nąjwybitniejszym przedstawicielem żydowskiej filozofii synkretycznej był Filon z Aleksandrii (ok. 20 r. p.n.e.-50 r. n.e.). Wpływ na niego wywarły wielkie systemy filozofii greckiej: pitagoreizm, platonizm i stoicyzm. Filon starał się uzasadnić monoteizm w sposób filozoficzny. W swych komentarzach do Starego Testamentu głosił, te pośrednikiem między Bogiem a ludźmi jest najwyższa siła - Logos (gr. rozum, podstawa, ład, słowo), który jest z Boga i sam jest Bogiem. Logos w koncepcji Filona i Żydów z diaspory byłby Mesjaszem Interpretowanym mistycznie jako wybawiciel od zła.

Religia Chrystusa wyrosła zatem w atmosferze krzyżowanie się wpływów; od interpretacji Jego roli bądź jako Meąjasza-żydowskiego wybawiciela, bądź jako mistycznego Mesjasza uniwersalnego zależała przyszłość nowąj rcligii. Dzieła Nowego Testamentu wskazują na to, że związek chrześcijaństwa z judaizmem był jeszcze bardzo silny w II połowie I w. (Ewangelia według Mateusza, Apokalipsa), przewagę jednak zyskał jut nurt uniwersalistyczny (szczególnie wyraźny wpływ idei bliskich Filonowi z Aleksandrii widać w Ewangelii według Jana). Dalszy rozwój chrześcijaństwa zależał w znacznym stopniu od osobowości i zasięgu działania pierwszych głosicieli nową) wiary czyli Apostołów. Przez pojęcie to należy rozumieć nie tylko dwunastu uczniów Jezusa, ale także dwóch wybitnych propagatorów chrześcijaństwa, którzy nie byli bezpośrednimi uczniami Chrystusa (Paweł, Barnaba).

Pierwsi Apostołowie byli jeszcze silnie związani z tradycją judaizmu, skrajne stanowisko reprezentował zwłaszcza Jakub Sprawiedliwy, uznany przez tradycję chrześcijańską za pierwszego biskupa Jerozolimy (stracony w 62 r. n.e.). Bardziej umiarkowana była postawa Piotra, uznanego za pierwszego biskupa Rzymu. Miał on być jednym z pierwszych uczniów Jezusa, rybakiem z Galilei. Nazywał się Szymon, ale Jezus z Nazaretu nadał mu imię Kefas (hebr. skała, stąd gr. Petros, łac. Petrus, poi. Piotr). Jakkolwiek Apostoł Piotr był dość silnie związany ze środowiskiem żydowskim, tradycja chrześcijańska przyjmuje, że to on ochrzcił pierwszego poganina, centuriona Korneliusza (Dzieje Apostolskie, 10, 1-46). Na spotkaniu Apostołów w Jerozolimie (lata 46—49 n.e.) Piotr zgodził się, zapewne pod wpływem Pawła, na dopuszczenie do Kościoła chrześcijańskiego

567