roz4a

38 Część Pierwsza - Wprowadzenie do prawa cywilnego

wszystkim mają, co do zasady, wybór co do tego, czy w ogóle chcą nawiązuć s~; ranek cywilnoprawny. Nadto mogą swobodnie decydować o tym, z kim chcą :„.-l stc ranek nawiązać, a także jakie będą prawa i obowiązki stron takiego stosunku nrawnego. Do zakresu autonomii woli stron zalicza się też czasami prawo decydowania o formie czynności prawnej, czyli sposobie utrwalenia oświadczeń woli stron. Zasada autonomii woli znajduje swój najpełniejszy wyraz przy czynnościach prawnych, głównie dwustronnych. W przypadku tych ostatnich obowiązuje bowiem,wyrażona w art. 353¹ KC zasada swobody umów, zgodnie z którą strony mogą ułożrć treść łączącego je stosunku prawnego zgodnie ze swoją wolą, byleby nie sprzeciwiała się ona przepisom ustawy, naturze stosunku prawnego lub zasadom współżycia społecznego. Granice dopuszczalnej treści czynności prawnych w ogólności wyznacza zaś art. 58 KC, zgodnie z którym nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzająca do obejścia ustawy. Jak widać, autonomia woli doznaje pewnych ograniczeń, których źródłem jest wyraźny zakaz podejmowania określonych czynności lub ich negatywna ocena moralna. Przykładowo, poza granice autonomii woli stron wykracza jednostronne ukształtowanie praw i obowiązków osób trzecich przez podmiot prawa cywilnego. Stąd niedopuszczalność kreowania nieprzewidzianych przez ustawodawcę jednostronnych czynności prawnych¹ lub praw rzeczowych².

4.3. Zasada ochrony własności

Zasada ochrony własności wypływa przede wszystkim z reguł konstytucyjnych. Jak wiadomo, zgodnie z art. 21 Konstytucji Rzeczpospolita Polska poręcza prawo własności i dziedziczenia. Prawo to jest także gwarantowane przepisami 2-go protokołu do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Wolności Podstawowych oraz art. 17 Karty Praw Podstawowych UE. Prawo własności jest traktowane jako jedno z fundamentalnych praw człowieka, zapewniających mu samodzielność gospodarczą, a tym samym niezależność od państwa. Należy podkreślić, że podobne motywy - zapewnienie niezależności od administracji publicznej, zdecydowały o wyposażeniu jednostek samorządu terytorialnego w podmiotowość prawną i majątek, pozwalający na funkcjonowanie³. Zasada poszanowania prawa

Z. Radwański, Rodzaje czynności prawnych, (w:) Z. Radwański (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 2. Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 2002, s. 176 i nast.; Odmiennie L. Ogiegło, Wstęp do rozważań nad problematyką jednostronnych czynności prawnych, Studia Iuridica Silesiana, t. 16, 1991.

P. Machnikowski, Ogólne wiadomości oprawie rzeczowym, (w:) T. Dybowski (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 3. Prawo rzeczowe, Warszawa 2003, s. 32 i nast.

Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2002, s. 71.