WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI019 I djvu

Taine’a jest typowym owocem owego t. zw. ścisłego badania, szerzącego się coraz bezczelniej we wszystkich dziedzinach nauk humanistycznych i wygłaszającego swe liche pomysły, o ile możności, w matematycznym sformułowaniu, jako prawa psychologiczne lub socjologiczne. Ale właśnie młodociana nauka o sztuce ma wszelkie prawo strzec się pilnie praktyk podobnego rodzaju *).

Henneąuin swoją przedmiotową krytyką Taine’a okazał nauce o sztuce wielką usługę. Pozatym jego «krytyka naukowa» jest metodyką, posiadającą dobre i złe strony wszelkie metodyki dopiero naradzającej się nauki; ale też nie jest niczym więcej.

Podczas gdy Henneąuin oczyszczał grunt dla nauki o sztuce, G u y a u próbował budować ją dalej **). Sztuka jest lunkcją organizmu społecznego, posiadającą doniosłe znaczenie dla jego życia i dalszego rozwoju — oto zasadnicza myśl, którą Guyau rozwija z niezwykłą siłą. Polotem myśli i słowa Guyau przypomina Herdera; przypomina go i tym, że i on więcej twierdzi, niż dowodzi. Wywody jego pozostawiają zwykle wrażenie słuszności, lecz w nauce nie wolno się zadawalać takim wrażeniem; niezbędnym tu jest prze-dewszystkim jasne zrozumienie rzeczy, które się daje osiągnąć tylko drogą pozytywnych i wszechstronnych badań. Zaś badania Guyaua nie są bynajmniej zbyt rozległe: nie wybiegają one nigdy poza tę dziedzinę sztuki, która w przestrzeni i w czasie jest im najbliższą. Nie twierdzimy bynajmniej, że z tego powodu pomysły jego nie mogą posiadać ogólnej wartości, lecz nie powinniśmy taić, że tymczasowo brak im dostatecznego uzasadnienia. Być może, że Guyau sam zaradziłby tym brakom, praca jego jednak została ukoń-

*) Taine: Philosophie de l’art, 1865 (polski przekład A, Sygietyńskie-go. “Warszawa, 1896). — Histoire de la litterature anglaise. — Essais, 1858. Prćface. Zaznaczamy wyraźnie, że sąd nasz stosuje się tylko do pism teoretyczno-krytycznych, nie zaś do późniejszych historycznych prac Tainea, których mistrzostwo szczerze podziwiamy.

**) Guyau: Problemes esthetiąues (polski przekład St. Popowskiego. "Warszawa, 1901). — L’art au point de vue sociologiąue.

http://rcin.org.pl