12858 P3280007
w przyjętym tu ' imr/.uuiu (atu jest więc lćik«i formułą ligało „Aby Polska UKvłu w siłę, a lud Mr- żyli dostatniej”). I tuty rui słowy |iuagu /UHŚć l<> mówieni# ostanach pożądanych w taki sposób, jakby out* były stanami rzeczywistymi, Magui ta mu tuk>.u stronę ncgalywuą: nieużywanie -iłowa skazuje na nieistuiome rzecz oznaczaną- Dotyczy to zarówno wyrażeń pospolitych, )ak imion własnych-
4 W nowomowie dużo większą roty niż w innych stylach społecznych grają decyzje arbitralne. Oczywiście, i one mają swoje granice, niemożliwe są takie, któro kwestionowałyby sumą jej istoty. Nawet przy tym ograniczeniu steru arbitralności jest jednak względnie duża. Słowa, formuły, uświęcone wyrażenia z dnia na dzień mogtt sięgam po formułę Zenona Kliszki z roku 1 ó68 „być zdjęte z porządku propagandy partyjnej”. A potem dodajmy również na mocy jednorazowej decyzji mogą do niej powrócić. Arbitralność wyraża się także w dowolnym kształtowaniu znaczeń Oglądana pod tym kątem, nowomowa jest mową niewątpliwie manipulowaną. Na tę stronę zagadnienia kierują uwagę udostępnione niedawno czytającej publiczności dokumenty cenzury1, Mówi się w nich nie tylko o tym, o czym pisać nie wolno, mówi się także, w juki sposób, a więc za pomocą jakich słów, pisać o danej rzeczy należy. Dokumenty te tworzą swojego rodzaju metajęzyk, pozwalający w nowomowie wiele wyjaśnić.
Wśród czterech podstawowych właściwości nowomowy najważniejsza jest ta, która znalazła się w punkcie pierwszym: jednowurtościowość. Pozostałe nie stanowią wprawdzie epifenomenów, są jednak od niej zależne; ona zajmuje miejsce naczelne, więcej zasady pragmatyczności- rytualności, magiczności oraz arbitralności traktować można jako realizacje czy uszczegółowienia podstawowej reguły jcdnowartościowości. To ona stanowi czynnik określający nowomowę w stopniu najwyższym.
A więc nowomowa jednowartościowa, pragmatyczno-rytualna, magiczna, arbitralna. Czym ona jednak jest? Mówiąc o niej używałem trzech terminów: język, mowa, styl. Jak wiadomo, nie są one równoznaczne, mają w językoznawstwie precyzyjnie określone znaczenia. Nie można tego nie wziąć pod uwagę, choć trudno określić nowomowę za pomocą któregoś z nich. Zapewne można by mówić i o niej jako o społecznym stylu funkcjonalnym. Wiele za tym przemawia, to przede wszystkim, że ukształtowała ona elementy, jakie na styl się składają, a więc pewien zespół form, pewną frazeologię, wyraźne preferencje w zakresie doboru słownictwa. Pojęcie stylu zakłada jednak, że wiąże się on z pewnymi tylko rejonami mówienia, z pewnego typu sytuacjami społecznymi. Z pozoru tak właśnie się dzieje
9
Myślę tu o publikacjach byłego cenzora Tomasza Strzyżewskiego.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
gatunki literackie008 56 Gatunki literackie łącznie poznawczy. Z przyjętego tu pun
VIII. 7. ELŻBIETA. 393 rozumianą jest tu Elżbieta: litera A. nie jest zatem początkową literą jej
img176 tu głównie dlatego, że jest on w wielu klasycznych i uznawanych do dziś pozycjach literatury
img224 224 bitów. Każdy wielobit, zgodnie z przyjętym kodem modulacyjnym, reprezento wany jest przez
IMGX70 men tu jej powstania, to jest od 1904 roku12). Oczywiście, istniały w drugiej połowie XIX wie
34 Synteza dziejów Polski wet może na obniż szczegółów.”145 Bez syntezy, w przyjętym tu rozumieniu,
Rezydencją komunisty Po wojnie zamek upodobał sobie Józef Cyrankiewicz. Bardzo często przyjeżdżał tu
IMGd93 ns ziemi i tu spełńia swą misję, lecz jego treść duchowa określona jest przez pierwiastek bos
page0034 26Savona — Savonarola znajduje się tu 20 kościołów. Miasto jest rezydencyją generalnego int
Czy pogoda w Polsce różni się od tej w Australii? Jest tu zdecydowanie zimniej. W Australii jest o w
URZĄD MIASTA OPOLA INNOWACYJNOŚĆ PRZYJĘTEGO ROZWIĄZANIA -TECHNOLOGICZNA I ORGANIZACYJNA Projekt jest
więcej podobnych podstron