DSCN1698

Knergctyczna teoria kultury 47

samych myśli i uczuć, jakich my doznajemy w analogicznych warunkach" Stanisław Ossowski [1967, s. 269-272] wskazuje na cztery funkcje doświadczenia wewnętrznego („wczuwania się”) w naukach społecznych: I) heurystyczną, 2) interpretacyjną. 3) wyjaśniającą mechanizm zależności. 4) uzasadniającą. (A.S.)

rozwijać lub ulegać stępieniu Przypuszcza się. żc ..istnieje wzajemne powiązanie poziomu empatii z poziomem kulturalnym rodziny. stylem wychowania, dominującymi sposobami ekspresji emocjonalnej, a nawet kompetencjami językowymi rodziców i ich systemem wartości" [Z. Bartkowicz 1996. s' 135]. Kształtowanie wrażliwości empa-tycznej stanowi niejednokrotnie element terapii w procesie resocjalizacji [ibidem s. 143 i n.].

W ujęciach psychologicznych empatia stanowi jeden z podstawowy ch elementów relacji terapeutycznej. W terapii nastawionej na klienta, opracowanej przez Carla R. Rogersa, autentyczność terapeuty, bezwarunkowa akceptacja klienta oraz zdolność do wnikliwego em pa tycznego rozumienia stanowią czynniki warunkujące powodzenie terapii. Empatia nic jest stanem, lecz procesem. ..Ów sposób bycia z drugim człowiekiem. nazywany empatyczmm, ma kilka właściwości. Oznacza więc wejście w prywatny świat czyjejś percepcji i zadomowienie się w nim. Oznacza, Ze ma się nieustannie wyostrzoną wrażliwość na zmiany znaczeń i odczuć drugiego człowieka, na jego lęk, wściekłość i czułość, zakłopotanie, na wszystko, co on przeżywa. Oznacza, Ze przez jakiś czas żyje się jego ży ciem, poruszając się tam delikatnie, nie ferując ocen. wyczuwając znaczenia, których on prawie sobie nie uświadamia, nie próbując jednak obna/ać uczuć, których osoba ta jest zupełnie nieświadoma, gdyż stanowiłoby to dla niej zbyt wielkie zagrożenie. Oznacza to również. Ze terapeuta daje wyraz uczuciom, jakie budzi w nim świat przeżyć klienta, gdy bez uprzedzeń i lęku spogląda na to, czego klient się obawia. Oznacza to wreszcie, Ze często sprawdza adekwatność swoich doznań i kieruje reakcjami klienta

(C.R. Kogcrs 1991. S. 9).

Empatię uważa się za jedno z podstawowych pojęć socjologii rozumiejącej t u-maniśtycznej). Rozumienie ( ł Vr.vfWuvj) działań społecznych jednostki zakłada

stępowanie empatii Podkreśla s,ę jednak lf ^krasnodębski 1986. s 42-71]. żc naukowe wyjaśnianie działań społecznych nic jest tożsame z cmpatycznym wczuwaniem ^Mę; Stanisław Andreski (1992. s 49-51] wskazuje, ze ..socjologia (...) zaczyna się wówczas, gdy cmpatycznc pojmowanie przestaje wystarczać". Przez pojmowanie cmpatycznc rozumie on przeświadczenie ..o zachodzeniu analogii między naszymi doświadczeniami psychicznymi a doświadczeniami innych ludzi, co w praktyce polega na przypisywaniu innym ludziom takich

Zob agresjo, altruizm. ani\ społeczność. s*xjolo-gia rozumiejąca, współczynnik humanistyczny

Literatura:

Andreski S. 1992. \laxa HWy*vj olśnię ma i pomyłki. PWN. Warszawa.

Bartkowicz / . 19%. Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalkacyjtęełu Wyd UMCS. Lublin.

Krasnodębski /... 1986. Rozumienie iu.t kiego zachowania Rozkazania o filozoficznych podstawach mruk humanistycznych i spo-leczmch. PIW. Warszawa Ossowski S.. I%7. O asobliwoici.kh miuk społecznych jw 1 tegoż l>ziela. L 4:0 nauce. PWN. Warszawa.

Rembowski ) . 1989. idnpatta Studium psychologiczne. PWN. Warszawo Roger* CR. 1991. Terapia nastawiona na klienta Gnan spotkaniowe, 1 hesaurus-Press,

Juniorzy Gospodaiii. Wrocław Schcler M, 1986. Istota i formy sy mpatii PW N. Wamawa

Emplryzm. zob operacjcmalizacja, pozytywizm

Energetyczna teoria kultury, zob. zasada ekonomii wysiłku.