img080 (19)

Wyróżnić eu można dwa główne etapy rozwojowe N,i pierwszym dżin * ko stopniowe? uczy się dostosowywać do otrzymywani t h n ak a z ń w i ^{z a} ka _z ó w, na drugim kształtuje się zdolność do pr zastrzegani ii norm społecznych.

Piątków dostosowywania się do wymagań społecznych można by sil dopatrywać j^ż pod koniec 1. roku życia, kiedy to niemowlę zaczyna wy konywać proste polecenia dorosłego odnoszące się do pewnych czynne im I zabawowych, lokomocyjnych itp. (np. „zrób pani pa-pa”, ..chodź tu”, „dn| lalę”). p_oczątkowo oczywiście muszą być one wzmocnione gestem, nu mikąc^y demonstracją, w miarę rozwoju mowy dziecka wystarczająca s(ajt» się saip_a forma słowna.

Warto jednak zwrócić uwagę, że właściwe zareagowanie dziecka im takie polecenie może być nie tyle efektem dostosowania się do wymagań, ile przfcj_awerri rozpoznawania zawartej w tym poleceniu informacji, fot mą »%ślenia poprzez działanie”, charakterystycznego, jak pamiętamy, dla tego ok_resu życia. Inaczej mówiąc - można przypuszczać, że dziecko wykonuje daną czynność niekoniecznie dlatego, że dorosły o to prosi, lei / dlatego₅ że przypomniał o niej. Choć rozumienie przez dziecko poleceń stanowj oczywisty warunek ich wykonania, istotne z interesującego nas punktu widzenia jest to, czy mają one wystarczającą siłę motywującą Bardziej diagnostyczne są tu sytuacje, w których poleca się dziecku nie wykoną_nj_e jakiejś czynności, ale zaniechanie jej. Umiejętność wykony' wama takich poleceń, czyli respektowania zakazów, jest dla małego dziecka trudniej_{sza n}j_z dostosowywanie się do nakazów, ale na przestrzeni wieku ponierą₀wlę_Cego dokonuje się w tym zakresie wyraźny postęp.

Zmi_any rozwojowe, jakim podlega umiejętność dostosowywania się do wymagać, idą w kilku kierunkach.

P° Pierwsze-z większ a się odroczenie czasowe, z jakim dziecko jest w stanie wykonać polecenie. Początkowo może to zrobić tylko bezp₀^_recj₁₁i₀ p₀ otrzymaniu nakazu czy zakazu, potem staje się zdolne do p_rZechowania go w pamięci i wykonania dopiero po jakimś czasie. W miaj-ę rozwoju tej zdolności, w drugiej połowie wieku przedszkolnego, przestąj_e być konieczne każdorazowe „instruowanie” dziecka, potrafi ono pamiętać nakazy i zakazy odnoszące się do poszczególnych sytuacji i jesl w stani_e dostosować się do nich bez ciągłego przypominania; może na przykłąć mieć już wówczas pewne proste stałe obowiązki (chociażby sprzątanie ż_ab_aweit czy podlewanie kwiatów), wie, że trzeba mówić „dzień

dobry” i „dziękuję”, że nie wolno mu ruszać pewnych przedmiotów, wybiegać na ulicę.

Po drugie - dzieci zaczynają być zdolne do respektowania nie tylko polecei udzielanych im indywidualnie, lecz także kierowanych do g r u p /, w jakiej się znajdują. W wieku poniemowlęcym i początkowych etapach wieku przedszkolnego dzieci na ogół nie odnoszą do siebie tego, co dorosły (np. nauczycielka w przedszkolu) poleca wszystkim. Niektóre mają z tym trudności jeszcze w pierwszym okresie nauki szkolnej, co sprawia, że nauczyciel jest zmuszony powtarzać polecenie, zwracając się do każdego z osobna, po imieniu.

Po tzecie - wzrasta zdolność generalizowania otrzymanych poleceń, przenoszenia ich na inne, podobne sytuacje czy czynności. Wszystkie te zmiany tworzą podstawę do stopniowego przechodzenia dziecka na ten etap rozwoju społecznego, w którym postępowanie zaczynają regulować normy moralne. W miarę bowiem tego, jak nakazy czy zakazy nabierają dla dziecka cech stałości, powszechności i ogólności, przyswaja sobie ono pewne reguły postępowania. Przejawem, a zarazem czynnildem rozwoju w tym zakresie jest między innymi to, że dziecko od końca wieku przedszkolnego zaczyna włączać reguły do swojej działalności zabawowej: bardzo popularne stają się wówczas różne gry zespołowe (ruchowe, zręcznościowe, pionkowe itp.) z szeregiem przepisów określających ich przebieg (np. kolejność ruchów, zasady uzyskiwania punktów itd.). Dzieci uczą się dzięki nim uwzględniania określonych zasad współdziałania. W wieku przedszkolnym zwykle nie przestrzegają jeszcze reguł zabawy w pełni konsekwentnie, usiłują je łamać lub zmieniać na swoją korzyść.

Stosunek dziecka do norm moralnych ulega w toku rozwoju zasadniczym zmianom. Wyróżnia się tu cztery stadia¹³. Pierwsze z nich, przypadające na wiek niemowlęcy i znaczną część wieku poniemowlęcego, to stadium anomii moralnej,w którym dziecko nie zna jeszcze norm moralnych. Stadium drugie, obejmujące wiek przedszkolny i część młodszego wieku szkolnego (do około 9 lat), to okres heteronomii moralnej. Dziecko traktuje wówczas normy jako narzucone z zewnątrz,

¹³ Inne periodyzacje rozwoju moralnego - patrz: A.E. Gała (1992), Uwarunkowania wychowawcze dojrzalej moralności, Lublin, Oficyna Wyd. „Lew”; D. Czyżowska (1994), Psychologiczna teoria uniwersalności rozwoju moralnego Lawrence’a Kohlberga, „Psychologia Wychowawcza”, 3; R. Vasta, M.M. Haith i S.A. Miller Psychologia dziecka, op. cit., rozdz. 13.

177

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1. Gospodarstwa domowe i jego funkcje W modelu gospodarki rynkowej wyróżnić można dwa główne podmiot
Rozdział 2Cel pracy2.1    Główne cele projektu Wyróżnić można dwa główne cele
transkrypcja Transkrypcja ■ Transkrypcja i translacja to dwa główne etapy ekspresji genów. DNA stano
IMG97 Główne etapy rozwoju zarządzania projektami tworzą następujący historię: {•Przyjęto umow
1. Główne etapy rozwoju wiedzy o budowie atomu. Starożytność - Demokryt twierdził, ze materia składa
15 2 63. Kolejne główne etapy rozwoju krwinek czerwonych przedstawia schemat: rctikulocy t
Wielka Brytania główne etapy w rozwoju wewnętrznym (1945 1990) Powojenny rozwój gospodarczy Wielkiej
88280 skanuj0500 520 PHP i MySQL dla każdego identyfikator, funkcja wykonuje dwa główne zadania. Po
Spis tabel Tabela 1.1. Rozwój dziecka od urodzenia do 4. roku życia - wybrane główne etapy rozwoju
BM14 63.Kolejne główne etapy rozwoju krwinek czerwonych przedstawia
BM14 63.Kolejne główne etapy rozwoju krwinek czerwonych przedstawia
BM14 63.Kolejne główne etapy rozwoju krwinek czerwonych przedstawia
Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa - etapy rozwoju Pierwsza faza tworzenia Biblioteki Cyfrowej © Zakup

więcej podobnych podstron