img103
262 Z historii i teorii literatury
o podkreślenie, że Wojski pamięta pewien szczegół, mimo że sięgający czasów jego dzieciństwa. Oczywiście wygranie tego osiąga się nie tylko przez samo zawieszenie głosu, ale i odpowiednią intonację.
Metodę Mickiewicza najlepiej malują takie miejsca tekstu, w których zdania dopełniające z że (iż) oddzielone przecinkiem sąsiadują bezpośrednio ze zdaniami nie oddzielonymi tym znakiem. Aby tu w całej pełni wydobyć na jaw intencję autora, należy sobie uświadomić, że po cza-sownikachjhcendi et .sentiend i poeta z reguły przecinka nie stawia. Tak więc w księdze II nie ma przecinka przed ze w wersach: 127, 130, 140, 150, 191, 195, 201, 244, 367, 372, 375, 383, 392, 420, 477, 548, 585, 649, 692, 708, 711, 717, 812, a zdania te zależne są od takich czasowników, jak: przysiąc, mówić, darować, zdawać się, przewidzieć, widzieć, czuć, myśleć, cierpieć, przyrzec, udawać, dowodzić, zdziwić się, tuszyć, albo od zwrotów w rodzaju: [jest] szkoda, był znak itp. A teraz spójrzmy na czterowiersz:
O! krzyknął Hrabia, ręce podnosząc do góry!
Dobre miałem przeczucie, żem lubił te mury!
Choć nie wiedziałem że w nich taki skarb się mieści,
Tyle scen dramatycznych, i tyle powieści! (II 365—68)
W wersie 366 jest przecinek, ponieważ zdanie dopełniające zaczyna się po średniówce; w w. 367 nie ma, bo analogiczne zdanie zaczyna się po zgłosce 5. Również średniówka sprawiła wprowadzenie przecinka do w. 368; wydawcy modernizując pisownię oczywiście go opuszczają.
Inny ciekawy przykład:
Przysiągłbyś że krzyk z zamku, że pod mgły zasłoną Mury odbudowano i znów zaludniono. (II 127—28)
Przecinek przed drugim że podyktowało zaznaczenie średniówki, a fraza: przysiągłbyś że da nam okazję do jeszcze innych uwag. Należy ona do rzędu wielu fraz analogicznych, pełniących funkcję spójników porównawczych: jakby, jak gdyby. Stanowi to bardzo ciekawą właściwość stylistyczną Pana Tadeusza, którą, nawiasem mówiąc, przejął później Sienkiewicz. Są to frazy typu: rzekłbyś iż, myślałbyś że, przysiągłbyś że, widać że, myślisz że itp.; np:
Myślałbyś że u stawu siedzi Świtezianka (VIII 605)
Rzókłbyś iż zły duch gościom zasznurował usta (V 324)
Na nich, myślisz iż rojem usiadły motyle (II 420)
Szczególnie często występuje fraza: rzekłbyś iż, którą spotykamy m. in. w wersach V 14, 324, 678; VI 307; XII 177, i w wielu innych16.
Otóż Mickiewicz traktuje te frazy jako pewną całość artykulacyjną i z reguły nie rozdziela tu czasownika od spójników że lub iż. Wydawcy
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
img089 248 Z historii i teorii literatury 4. W tekstach wierszowanych intencja podkreślania członów
img083 242 Z historii i teorii literatury Stykając się ze sposobami używania znaków przestankowych w
img087 246 Z historii i teorii literatury Tylą dręczyć przypadki cnotliwego męża? Wichrem zbrodnia p
img091 250 Z historii i teorii literatury wypadku; jego wywody na temat interpunkcji nie są arbitral
img095 254 Z historii i teorii literatury Tab. 4: Księga VIII (805 ww.) Po
img099 258 Z historii i teorii literatury Umilkła, i spuściła głowę; ocZki modre Ledwie stuliła, z r
IMG38 quantum wiedzy w zakresie historii teatru, literatury, sztuki że lepiej, gdy jest człowiekiem
więcej podobnych podstron